Izbor i priprema: Č. Đurđić

Na današnji dan 1492. Đurađ Crnojević, “Crnojzi Gori gospodar”, kako je zapisano, utvrdio je granice između Maina, Brajića, Crmnice i Paštrovića i ozvaničio novo ime svoje države, koje je potisnulo dotadašnje ime Zeta. S obzirom da je početkom druge polovine XV vijeka jezgro zetske države obuhvatalo oblast između Skadarskog jezera i Lovćena, koja se nazivala Crnom Gorom, Đurđevim ozvaničenjem čitava je država dobila to ime.

1828 – U Trogiru je rođen Josip Šilović-Slade, čije je djelo neodvojivo vezano za istoriju crnogorskog građevinarstva, arhitekture i urbanizma. U Crnu Goru je stigao u maju 1877. Kao inžinjer radio je na barskom Pristanu, u Ulcinju, Valdanosu, na Bojani i na melioraciji ulcinjskog polja. Realizovao je niz značajnih projekata: pozorišnu zgradu “Zetskog doma”  i zgradu Austrougarskog poslanstva na Cetinju, Urbanistički plan Nikšića (remek djelo crnogorskog urbanizma), Dvorac knjaza Nikole i Carev most u Nikšiću, te niz kolskih puteva u Crnoj Gori. Josip Šilović-Slade umro je 15. juna 1911. godine.

1842 – Umro je francuski pisac Anri Bejl Stendal, začetnik velike epohe francuskog realizma i jedan od tvoraca realističkog i psihološkog romana. Poznata Stendalova djela: «Crveno i crno», «Parmski kartuzijanski manastir», «Lisjen Leven».

1910 – Rođen je japanski filmski režiser Akira Kurosava, koji je proslavio japansku kinematografiju, jedini reditelj dobitnik dva Oskara za najbolji inostrani film. Poznati Kurosavini filmovi: «Rašomon», «Sedam samuraja», «Krvavi prijesto « i «Kagemuša».

1914 – Kralj Petar Karađorđević dobio je crnogorski nacrt projekta o budućim odnosima između Crne Gore i Srbije. Tom prilikom srpska strana na čelu s Nikolom Pašićem prihvatila je obavezu da pregovori o uniji počivaju na principu nezavisnosti država i nepromijenjenom statusu dinastija.

1950 – Stupila je na snagu Konvencija o osnivanju Svjetske meteorološke organizacije, te se 23. mart obilježava kao Svjetski meteorološki dan. Uz ogroman  napredak u sticanju naučnih saznanja o atmosferi i dostignućima u računarskoj tehnici, funkcionisanje međunarodne saradnje u okviru Svjetske meteorološke organizacije omogućilo je dobijanje preciznijih vremenskih prognoza.

2004 – Hrvatska je uskratila najavljenu podršku Sjedinjenim Američkim Državama saopštivši da u Irak neće slati svoje vojnike i da neće potpisati sporazum s Vašingtonom o izuzeću američkih vojnika iz jurisdikcije stalnog Međunarodnog krivičnog suda. 

2006 – U Podgorici je formiran Suverenistički blok nakon što su predstavnici 10 parlamentarnih i vanparlamentarnih partija i Pokreta za nezavisnost Crne Gore, potpisali sporazum o zajedničkom učešću u referendumskoj kampanji za rješavanje državnog statusa Crne Gore.

2007 – Predstavnički dom Kongresa SAD usvojio je Nacrt zakona o povlačenju vojnika iz Iraka. Predsjednik Buš je tim povodom zaprijetio da će uložiti veto na Nacrt zakona i optužio demokratske poslanike za, kako je rekao, „politički teatar“, uz ocjenu da taj dokument nikada neće biti zakon.

2010 – Slovenački Ustavni sud odobrio je arbitražni sporazum o granici s Hrvatskom, ocijenivši da je taj sporazum u skladu s Ustavom Slovenije. Time je uklonjena glavna prepreka u pristupnim pregovorima Hrvatske i Evropske unije. 

2011 – U Beogradu je, u 81. godini, izvršio samoubistvo predsjednik Evropskog pokreta Srbije i nekadašnji jugoslovenski ambasador u Sjedinjenim Američkim Državama Živorad Kovačević. Od 1974. bio je osam godina gradonačelnik Beograda. Njegova duga politička karijera prekinuta je poslije sukoba s Miloševićem krajem 80-ih godina. Predavao je na diplomatskim akademijama u Beogradu i Podgorici. Autor je više značajnih publicističkih djela.

2011 – U Los Anđelesu je, u 80. godini, umrla Elizabet Tejlor, posljednja zvijezda klasičnog Holivuda. Dobila je dva Oskara za filmove „Baterfild 8“ i „Ko se boji Virdžinije Vulf“. U Crnoj Gori publika je pamti i po tome što je 3. januara 1973. s mužem Ričardom Bartonom boravila na Svetom Stefanu, gdje ih je primio predsjednik SFR Jugoslavije Josip Broz Tito, čiji je lik Ričard Barton tumačio u filmu „Sutjeska“ – snimanom u to vrijeme.

2012 – „Crna Gora je šampion evropskih integracija na Zapadnom Balkanu“, ocijenio je predsjednik Evropskog savjeta Herman van Rompuj nakon sastanka s crnogorskim premijerom Igorom Lukšićem. Rompuj je dodao da je Odluka Evropskog savjeta da Crnoj Gori, samo dvije godine nakon dobijanja statusa kandidata, dodijeli datum pregovora bila fer i odraz napretka koji je država ostvarila.

2014 – Učestvujući na Briselskom forumu, crnogorski premijer Milo Đukanović je kazao da je Crna Gora spremna da preuzme sve obaveze na putu ka Evropskoj uniji i NATO-u i zainteresovana je da što prije postane punopravna članica Alijanse, uz napomenu da nema opasnosti od prisustva ruskih investitora u Crnoj Gori. Pri tom ne rušimo svoja tradicionalna prijateljstva, ali veoma jasno i veoma odlučno preuzimamo sve obaveze koje slijede iz evropskog i evroatlantskog partnerstva, kazao je Đukanović.

2014 – Prvi put je u Crnoj Gori urađena kateterska ablacija, relativno nova procedura koja se primjenjuje u liječenju srčane aritmije. Organizaciju i izvođenje procedure uradilo je osoblje Centra za pejsmejkere i elektro-fiziologiju srca Kliničkog centra Crne Gore, doktorica Ljiljana Musić i doktor Mihailo Vukmirović.

2014 – U Madridu je, u 82 godini, umro bivši španski premijer Adolfo Suarez, koji se smatra jednim od očeva-osnivača savremene Španije. Španci ga smatraju i najuglednijim premijerom te zemlje nakon smrti fašističkog diktatora Fransiska Franka. 

Na današnji dan dogodilo se i sljedeće:

1919 – Benito Musolini osnovao je u Milanu Fašističku partiju.

1945 – Počela je bitka na Rajni u Drugom svjetskom ratu, između saveznika i Njemačke, završena u aprilu pobjedom savezničkih snaga.

1983 – Umro je Barni Klark, prvi čovjek kojem je ugrađeno vještačko srce. Klark je s vještačkim srcem živio 112 dana.

2006 – U prodaji se pojavio prvi od pet tomova “Istorijskog leksikona Crne Gore”, prve publikacije te vrste u crnogorskom izdavaštvu. “Istorijski leksikon Crne Gore”, čiji su urednici prof. dr Šerbo Rastoder i dr Živko Andrijašević, objavljen je u izdanju nezavisnog dnevnog lista “Vijesti” i Centra crnogorskih istoričara “Nova istorija”.

2008 – U 89. godini umro je kubanski kompozitor i kontrabasista Izrael Kačao Lopez, jedan od pionira mamba. Iako je početkom pedesetih napustio Kubu i preselio se u Sjedinjene Američke Države, Kačao je imao veliki uticaj na istoriju kubanske muzike.

2011 – Japanska vlada procijenila je direktnu štetu od katastrofalnog zemljotresa i cunamija, koji su 11. marta pogodili sjeveroistok te zemlje, na 310 milijardi dolara, što je čini najskupljom prirodnom katastrofom na svijetu.

2013 – Novoizabrani papa Franjo i bivši Benedikt XVI susreli su se u rimskom ljetnjikovcu Kastel Gandolfu, u kome je za njih dvojicu pripremljen ručak. Bio je to prvi slučaj posljednjih 600 godina da se zajedno nađu bivši i tek izabrani papa.