Izbor i priprema: Č. Đurđić

Na današnji dan 1685. tokom pohoda Sulejmana Malog na Crnu Goru, vođena je čuvena bitka na Vrtijeljci u kojoj je brojna Sulejmanova vojska nanijela težak poraz Crnogorcima. U toj borbi poginuo je čuveni harambaša Bajo Nikolić – Pivljanin, koji je sa svojim hajducima došao u pomoć braniocima Vrtijeljke u želji da spriječi prolaz turske vojske ka Cetinju. Pogibija velikog junaka sa žaljenjem je primljena kod Mlečana, dok je Carigrad, koji je uprkos neprijateljstvu cijenio ličnost i hrabrost Baja Pivljanina, s olakšanjem primio vijest o njegovoj pogibiji.

1711 – U Dubrovniku je rođen Ruđer Bošković,  matematičar, astronom, fizičar, filozof, pjesnik i diplomata, osnivač i direktor  astronomske opservatorije u Breri kod Milana i direktor optičkog instituta francuske mornarice. Živio je i  radio u Rimu, Milanu, Parizu i Londonu. Ubraja se u najistaknutije naučnike svijeta svoga vremena. Dao je dvije geometrijkse metode za određivanje elemenata Sunčeve rotacije iz posmatranja položaja triju tijela; sve formule sferne trigonometrije sveo je na četiri osnovne; samostalno je izveo Simsonov izraz za astronomsku refrakciju i u računu izravnanja primijenio princip minimuma zbira odstupanja umjesto minimuma zbira kvadrata, dok će Ležanr i Gaus tek nešto kasnije uvesti princip minimuma zbira kvadrata. Ruđer Bošković je izračunao i dimenzije i spoljoštenost Zemlje na osnovu mjerenja meridijana i prvi izložio misao da skretanja viska mogu imati sistematski karakter i da na to prije utiču prostrano kopno ili more, negoli brda. Dao je i geometrijsku metodu određivanja putanja kometa i prvi riješio problem okaca u saću. Elementarnu česticu smatrao je izvorom sile i bez dimenzija, a vrijeme i prostor, nasuprot Njutnu, relativnim, pa se s pravom smatra pretečom Ajnštajna.

1717 – Mletački senat potvrdio je crnogorskom vladici i gospodaru Danilu Šćepčevu Petroviću i njegovim nasljednicima pravo jurisdikcije nad pravoslavnim stanovništvom na Crnogorskom primorju koje je bilo pod vlašću Mletačke Republike. Bio je to izuzetan čin uspostavljanja vjerskog i duhovnog jedinstva podlovćenske Crne Gore i pravoslavnih hrišćana na tom dijelu Jadrana. Nakon toga mletačka uprava priznala je crnogorskom mitropolitu pravo vjerske nadležnosti i nad svim krajevima koje je Venecija zauzela u prethodnom ratu s Turskom.

1833 – Rođen je njemački kompozitor i pijanista Johanes Brams. Četiri Bramsove simfonije i dva klavirska koncerta postali su standardi klasičnog repertoara. Najveći dio života proveo je u Beču kao najistaknutija muzička ličnost toga grada. Komponovao je u tradiciji Baha, Betovena i ranih romantičara, ali i sa svojevrsnom originalnošću i snagom u postizanju jedinstva krepkosti i blage melanholije, oporosti i raspjevanosti.

1840 – Rođen je najistaknutiji  ruski simfoničar 19. vijeka, kompozitor Petar Iljič Čajkovski, čija su djela prožeta ruskom narodnom muzikom i motivima iz bajki i ruske istorije. Njegova najvrednija djela su programski koncipirane simfonije, koncerti za klavir i orkestar, kao i opere «Pikova Dama « i «Evgenije Onjegin», pisane prema Puškinovim istoimenim djelima, baleti „Labudovo jezero“, „Uspavana ljepotica“ i druga.

1915 – Njemačka podmornica «U-20» torpedima je potopila britanski putnički brod «Lusitaniju», što je doprinijelo  odluci Sjedinjenih Američkih Država da uđu u Prvi svjetski rat. Poginulo je 1.198 putnika i članova posade, među kojima i veliki broj Amerikanaca.

1939 – Njemačka i Italija sklopile su politički i vojni savez (osovina Berlin-Rim). Kasnije se ovom savezu pridružio i Japan.

1945 – Potpisivanjem dokumenta o bezuslovnoj kapitulaciji Njemačke završen je Drugi svjetski rat. Dokument su u Remsu potpisali feldmaršal Jodl u ime Vermahta i general-pukovnik Bedel Smit u ime američkih i britanskih snaga. Francuski i ruski oficiri bili su svjedoci. Dokument o okončanju rata potpisan je 9. maja u Berlinu. Drugi svjetski rat bio je totalni rat, jer su u njemu bile angažovane sve ljudske snage i sva materijalna sredstva ratujućih država. U njemu je učestvovala 61 zemlja s dvije milijarde i 100 miliona stanovnika (96 odsto svjetskog stanovništva). Borbenim dejstvima bila je zahvaćena teritorija 40 zemalja, a u sklopu ratnih oružanih snaga učestvovalo je oko 110 miliona ljudi. U Drugom svjetskom ratu život je izgubilo oko 50 miliona ljudi, od čega gotovo 31 milion civila. Najveći gubitak – 20 milona, ili 11,4 odsto od ukupnog stanovništva imao je Sovjetski savez, koji je podnio i najveći teret rata. U Jugoslaviji je poginulo oko 1.700.000 ljudi. Štete od ratnog razaranja procijenjene su na 260 milijardi dolara samo u Evropi, a stvarni rashodi na vođenje rata iznosili su hiljadu i 384 milijarde američkih dolara. Kao dio jedinstvene jugoslovenske države, Crna Gora je u Drugom svjetskom ratu dijelila sudbinu Jugoslavije. Kasnije izvedeni bilansi pokazali su da je u njoj tokom rata poginulo 37.000 ljudi, odnosno 10 odsto stanovništva. Poginulo je oko 14.500 partizanskih boraca i približno toliko na strani četnika i drugih kolaboracionista. Ukupni demografski gubitak stanovništva Crne Gore u tom periodu iznosio je oko 103.000 ako se u obzir uzmu raseljeni i prosječni prirodni priraštaj. Ratna šteta procijenjena je na 43 milijarde i 813 miliona dinara. Zahvaljujući pobjedniku (partizanskom pokretu), Crna Gora je u Federativnu Jugoslaviju ušla s ogromnim moralnim kapitalom – najmasovnijim ustankom kao fenomenom u evropskim razmjerama.

1996 –  Pred Međunarodnim sudom za ratne zločine na području bivše Jugoslavije, u Hagu je počelo suđenje bosanskom Srbinu Dušanu Tadiću, prvo suđenje za ratni zločin poslije Nirnberga i  Tokija.

2008 – Gradonačelnik Pljevalja Filip Vuković i dekan podgoričkog Mašinskog fakulteta Goran Ćulafić potpisali su u Podgorici ugovor o otvaranju Mašinskog fakulteta u Pljevljima – smjer mehanička prerada drveta.

2009– Predsjednik Crne Gore Filip Vujanović predložio je za mandatara nove Vlade predsjednika Demokratske partije socijalista Mila Đukanovića, što je bio Đukanovićev šesti mandat na toj funkciji.

2010 – Lideri 16 evropskih država koje koriste jedinstvenu valutu dogovorili su sa predstavnicima Evropske centralne banke i Evropske komisije mjere za zaštitu stabilnosti euro zone.

Na današnji dan dogodilo se i sljedeće:

1663 –  U Londonu je otvoreno prvo pozorište pod pokroviteljstvom kralja Čarlsa II.

1682 – Umro je ruski car Fjodor III Aleksejevič Romanov, a na prijesto je došao Petar I – Veliki.

1727 – Na osnovu dekreta ruske carice Katarine I, Jevreji su protjerani iz Ukrajine.

1954 – Vijetnamske trupe potukle su Francuze kod Dijen Bijen Fua, čime je okončana francuska dominacija u Indokini.

1997 – Vlada Sjedinjenih Američkih država osudila je Švajcarsku zbog prihvatanja zlata i dragocjenosti  od žrtava holokausta za vrijeme Drugog svjetskog rata.

1999 – Papa Ivan Pavle II posjetio je Rumuniju, kao prvi poglavar Rimokatoličke crkve koji je poslije hiljadugodišnjeg raskola posjetio neku pravoslavnu zemlju.

2010 – Britanski opozicioni konzervativci ponudili su koalicione pregovore liberalnim demokratama nakon što dramatični parlamentarni izbori nijednoj partiji nijesu donijeli (pri put od 1974.) natpolovičnu većinu.