Izbor i priprema: Č. Đurđić

Na današnji dan 1215. engleski kralj Džon prihvatio je, pod pritiskom plemstva, dokument Magna Carta Libertatum (Velika povelja slobode) – temelj engleskog državnog uređenja, simbol borbe protiv apsolutizma i jedan od najznačajnijih dokumenata britanske i evropske ustavne istorije.

1520 – Papa Lav X ekskomunicirao je Martina Lutera bulom u kojoj je osudio kao jeres Luterove teze o indulgencijama, o dogmama i uređenju katoličke crkve. Ideje o reformi crkve sistematizovane u 95 teza, Luter je 1517. prikovao na vrata dvorske crkve u Vitenbergu, označivši početak raskola katoličke Evrope.

1833 – Petar II Petrović Njegoš krenuo je u Rusiju da bi bio rukopoložen za crnogorskog mitropolita, čime je ustaljena praksa hirotonisanja crnogorskih vladika u Rusiji. Na putu za Rusiju, u pratnji Dimitrija Milakovića i Stevana Petrovića, upoznao se u Beču s Vukom Karadžićem, i nakon toga prihvatio njegovu filološku doktrinu.

1843 – Rođen je norveški kompozitor, pijanista i dirigent Edvard Hagerup Grig, koji je inspirišući se nacionalnim folklorom, afirmisao norvešku muziku u svijetu. Na brojnim koncertnim turnejama najčešće je izvodio sopstvena djela. U Rimu je 1865. upoznao Ibzena, koji mu je 1874. ponudio da napiše muziku za njegovog „Per Ginta“, što je Grig i učinio. Scenska muzika koju je Grig napisao za „Per Ginta“ sadrži uvertiru i 23 numere, koje je sam grupisao u dvije svite. Pored „Per Ginta“ u poznata Grigova djela ubrajaju se „Lirski komadi“, norveške igre, koncert za klavir i orkestar, solo-pjesme.

1903 – Nakon ubistva Aleksandra Obrenovića u majskom prevratu, Skupština Srbije izabrala je Petra Karađorđevića za kralja Srbije. Tokom njegove vladavine učvršćen je parlamentarizam i ubrzan privredni i kulturni razvoj te zemlje. Povukao se s vlasti 22. juna 1914, a kraljevska ovlašćenja dobio je njegov drugi sin Aleksandar.

1907 – Počela je Druga haška mirovna konferencija na kojoj su 44 države, uključujući i Crnu Goru, usvojile 13 konvencija o zakonima i običajima ratovanja (Haške konvencije). Četvrtom konvencijom osnovan je stalni arbitražni sud u Hagu. Haške konvencije obuhvataju niz međunarodnih sporazuma o pravilima za ograničenje naoružanja kao i pravilima ratnih dejstava. I pored njihovog kršenja u dva svjetska rata, kao i u drugim lokalnim sukobima, Haške konvencije potvrdile su princip da su najbolji način za rješavanje internacionalnih problema.

1911 – U Kolašinu je rođen crnogorski slikar Vuko Radović. U predratnom periodu slikarstvo je studirao u Umjetničkoj školi u Beogradu. Nakon oslobođenja, izvjesno vrijeme, bio je ministar  kulture Crne Gore. Uz likovne meditacije nad divljom ljepotom kanjona Platije, Vuko Radović je radio i urbane pejzaže, motive iz primorja i planinske panorame. Imao je veliki broj samostalnih i kolektivnih izložbi. Dobitnik je značajnih nagrada i priznanja za slikarstvo.

1917 – Počela je izrada  Krfske deklaracije, koja je 20. jula iste godine usvojena bez predstavnika Crne Gore. Tim dokumentom već je bilo naznačeno prisajedinjenje Crne Gore  Srbiji. Krfsku deklaraciju o ujedinjenju Srba, Hrvata i Slovenaca potpisali su, u ime srpske vlade Nikola Pašić, a u ime Jugoslovenskog odbora dr Ante Trumbić. Crnogorski odbor za narodno ujedinjenje, koji je tijesno sarađivao s vladom Nikole Pašića, oduševljeno je podržao takav sporazum, dok su mu se kralj Nikola i njegova vlada na čelu s Evgenijem Popovićem odlučno suprotstavili. „Krfskom deklaracijom pokušava se inkorporisati Crnu Goru jednoj drugoj državi i nametnuti joj drugu dinastiju mimo i protiv volje crnogorskog naroda, pa se to ne može i ne smije destiti“ – pisalo je u protestu Kralja i vlade. Na sjednici vlade, kojoj je predsjedavao sam kralj Nikola, odlučeno je da se svi crnogorski podanici, potpisnici deklaracije, stave pod sud „zbog veleizdaje“ čim se vrate u Crnu Goru. Vlada je posredstvom štampe i savezničke javnosti nastojala da obesmisli potpisivanje Krfske deklaracije, i nekoliko uglednih savezničkih političara u Engleskoj, Francuskoj i Italiji zahtijevalo je da „crnogorski narod mora imati neotuđivo pravo da sam odlučuje o svojoj sudbini“. I Crnogorski odbor za narodno ujedinjenje, koji je finansirala Pašićeva vlada, takođe je urgirao kod saveznika (u korist Deklaracije), tako da se sve više zaoštravao odnos između crnogorske i srpske vlade po pitanju ujedinjenja. Optuživan da onemogućava ujedinjenje, kralj Nikola je svojoj vladi naložio da izda proglas kao apel svim Južnim Slovenima u kome bi bile objelodanjenje nedostojne spletke oko njegove vlade po pitanju ujedinjenja. U proglasu je napisano da Crna Gora želi da se ujedini, ali da to ujedinjenje bude časno i da ta jugoslovenska zajednica bude konfederacija „u kojoj će svako sačuvati svoja prava, svoju vjeru, uredbe i običaje i da svi, kako je istaknuto, budemo jednaki u čednim njedrima majke Jugoslavije“.

1940 – Njemačke trupe probile su Mažino liniju kod Sedana. Sistem utvrđenja dugačak 360 kilometara, koji su Francuzi izgradili duž granice prema Njemačkoj između dva svjetska rata, smatran je remek djelom građevinarstva i fortifikacije.

1965 – Objavljen je ukaz o proglašenju Zakona o osnovnoj školi u Crnoj Gori. U članu 6 tog zakona ustanovljeno je obavezno pohađanje osnovne škole za sve osobe od sedme, do navršene petnaeste godine. Zakonom je predviđeno da osnovno obrazovanje traje osam godina, a da se može završiti i vanrednim polaganjem.

2006 –  Vlada Republike Srbije priznala je nezavisnost Crne Gore, dvanaest dana  nakon proglašenja nezavisnosti. U saopštenju sa sjednice vlade Vojislava Koštunice, tim povodom, nije navedeno da se priznaje nezavisna i suverena Crna Gora, već da su se, citiramo: “Stekli uslovi da Vlada Srbije, u ime Republike Srbije, prizna Republiku Crnu Goru…” Istoga dana Vlada u Beogradu donijela je i rješenje o opozivu ambasadora i generalnih konzula bivše državne zajednice iz Crne Gore.

2006 – Stalni savjet Organizacije za evropsku bezbjednost i saradnju (OEBS) usvojio je odluku o prijemu Crne Gore u tu međunarodnu organizaciju.

2010 – Prva Trinaestojulska nagrada za životno djelo pripala je slavnom crnogorskom slikaru Miodragu Dadu Đuriću.

2012 – Sud za ratne zločine u Sarajevu osudio je četvoricu bivših pripadnika Vojske bosanskih Srba Stanka Kojića, Franca Kosa, Zorana Goronju i Vlastimira Golijana na 142 godine zatvora zbog učešća u masovnom pogubljenju stotine Bošnjaka iz Srebrenice. Osuđenici su 16. jula 1995. od deset ujutro do četiri sata poslije podne na farmi Branjevo pogubili oko 800 muških civila, od kojih su neki bili mlađi od 16, a neki stariji od 80 godina. Sva četvorica su ubijali žrtve, ali je prema navodima sutkinje, Kojić izvršio pokolj na okrutniji način nego ostali, a zatim se hvalio brojem ljudi koje je pogubio.

2012 – Trojica alpinista iz planinarskog kluba „Visokogorci“ Dragan Bulatović, Milan Radović i Aleksandar Đajić uspjeli su da u pet sati i trideset minuta po našem vremenu osvoje najviši vrh Sjeverne Amerike – Denali, visok 6.194 metra. Prije uspona na vrh, proveli su 21 dan u ekstremnim uslovima na najhladnijoj planini na svijetu. Osvajanjem Denalija, trojica planinara prvi su Crnogorci koji su u tome uspjeli.

2013 – U Dolini heroja na Tjentištu obilježena je 70-godišnjica slavne Bitke na Sutjesci u Drugom svjetskom ratu. Predstavnici boračkih i antifašističkih organizacija iz Crne Gore, BiH, Hrvatske, Srbije i Slovenije položili su vijence na spomenik za 3.301 borca koji je život ostavio na Sutjesci, među kojima i legendarni komandant Treće udarne divizije Sava Kovačević. 

Na današnji dan dogodilo se i sljedeće:

1988 – Pakistanski predsjednik Zija ul Hak objavio je da će islamsko šerijatsko pravo postati vrhovni zakon u Pakistanu.

1992 – Parlament Japana je prvi put od Drugog svjetskog rata, odobrio angažovanje japanskh vojnika u inostranstvu.

1994 – Izrael i Vatikan uspostavili su pune diplomatske odnose, potvrđujući dogovor o međunarodnom priznanju i pomirenju nakon vjekovnih sukobljavanja Jevreja i rimokatolika.

2001 – Kraj Petrovog Sela, kod mjesta Kladovo, otkrivena je masovna grobnica sa oko 30 tijela za koja se pretpostavlja da su žrtve rata na Kosovu, u prvoj polovini 1999. godine.

2008 – Na Kosovu je stupio na snagu ustav, koji je kosovski parlament usvojio početkom aprila.

2009 – Šefovi diplomatija zemalja Evropske unije predložili su u Luksemburgu da se zemljama Zapadnog Balkana do kraja 2009. ukinu vize ukoliko ispune uslove iz Mape puta.

2010 – U Budvi je održan skup predstavnika zemalja članica Centralnoevropske inicijative, koji su dogovorili novu mapu puta za jačanje međusobne saradnje i saradnje s Evropskom unijom.

2010 – Britanski premijer Dejvid Kameron izvinio se za ubistvo 13 irskih demonstranata na koje su britanski vojnici otvorili vatru tokom Krvave neđelje 1972, nakon što je u dugo očekivanom izvještaju saopšteno da su žrtve bile nenaoružane.