Izbor i priprema: Č. Đurđić

Na današnji dan 1408, na inicijativu Balše III i njegove majke Jelene, održani su kod Drača mirovni pregovori s Mletačkom republikom. Rezultat sporazuma bio je prepuštanje Bara i Ulcinja Mlečanima u zamjenu za Budvu, za sela Svetomiholjske Metohije i za Paštroviće, s granicom do Ratačke opatije.

1808 – U mjestu Kupiduh, u blizini Žabljaka Crnojevića, potpisan je Ugovor o pograničnom miru između Crnogoraca i skadarskih Turaka. Sporazumom koji je Petar I ratifikovao neđelju dana kasnije, izjednačena su prava i obaveze stanovnika s obje strane granice, kako u domenu zaštite životne i imovinske sigurnosti, tako i u dijelu zakonske odgovornosti i Turaka i Crnogoraca za eventualno počinjene delikte.

1881 – Na upravo završenom prvom kolskom putu u Crnoj Gori Kotor-Cetinje (dugom 42,8 km), uspostavljena je redovna linija diližansom. Iste godine završena je i gradnja puta Cetinje-Rijeka Crnojevića. Oba puta projektovao je doktor Josip Slade 1879.

1903 – U Knjaževini Crnoj Gori donesen je Zakon o monopolu duvana. Do tada se duvan u Crnoj Gori tretirao kao i svaki drugi proizvod.

1905 – Rođen je francuski pisac i filozof egzistencijalista Žan Pol Sartr. Svoju egzistencijalističku misao izrazio je u romanima i dramama, filozofskim raspravama i polemičko-političkim tekstovima. Bavio se idejom individualne slobode, neminovnošću angažovanja i odgovornošću pisca i čovjeka. Bio je član Pokreta otpora, protivio se sovjetskoj intervenciji u Mađarskoj, kao i ratovima u Alžiru i Vijetnamu. Jedno vrijeme bio je blizak komunistima, ali se s njima razišao 50-ih godina. Podržao je studentski pokret 1968.  Nobelovu nagradu za književnost dobio je 1964, i odbio da je primi. Poznata Sartrova djela: “Mučnina”, “Zid “, “Biće i ništavilo”, “Iza zatvorenih vrata”, “Prljave ruke”, „Riječi“.

1908 – Umro je ruski kompozitor i dirigent Nikolaj Andrejevič Rimski-Korsakov, član kompozitorske grupe”Velika petorica”. U djelima raskošnih orkestarskih boja koristio je muzičke motive ruskog i azijskih naroda. Komponovao je prvu rusku simfoniju 1865. Proslavio se kompozicijama: „Šeherezada“ i „Španski kapričo“, operama „Sadko“ i „Zlatni pijetao“ i operskom bajkom „Snjeguročka“. Napisao je popularni priručnik “Principi orkestracije” i autobiografiju „Hronika mog muzičkog života“.

1919 – Po naređenju admirala Rojtera, posada njemačke ratne flote potopila je većinu svojih brodova (preko 70) koji su nakon kapitulacije Njemačke u Prvom svjetskom ratu bili internirani u britansku pomorsku bazu Skejp Flou u Škotskoj.

1933 – Rođena je francuska književnica Fransoaz Kuare, poznata kao  Fransoaz Sagan. Proslavila se prvim romanom “Dobar dan tugo”, koji je štampan u milionskim tiražima. U svojim romanima opisala je život jednog dijela francuske omladine koji je, za razliku od kritike,  čitalačka publika širom svijeta veoma dobro prihvatila. Iako na početku slavna, interesovanje za njena djela vrlo brzo je prestalo i pred kraj života (2004) bila je skoro zaboravljena.

1963 –  Kardinal Đovani Batista Montini postao je Papa Pavle VI, nakon smrti Pape Ivana XXIII. Kao pobornik reformske struje u katoličkoj crkvi ukinuo je 1966. Indeks zabranjenih knjiga, reorganizovao vatikansku kuriju,  zalagao se za miroljubiva rješenja međunarodnih sporova i za normalizovanje odnosa s komunističkim zemljama.

2004 – U Podgorici je umro poznati crnogorski pjesnik i novinar Ratko Vujošević, autor poeme “Orevuar Montenegro” koja se ubraja u najbolja ostvarenja moderne crnogorske poezije. Vujošević je rođen 7. aprila 1941. u Orahovu kod Podgorice. Gimnaziju je završio u Titogradu, a studije političkih nauka u Beogradu 1968. Bio je novinar u Izvršnom vijeću Crne Gore, “Titogradskoj tribini” i “Pobjedi” i, gotovo dvije decenije, odgovorni urednik edicije “Savremena literatura” u izdavačkim kućama “Pobjeda” i “Ljetopis”. Recenzirao je i priredio za štampu brojna izdanja savremenih pisaca. Osnovao je 1961. Klub mladih pisaca Doma omladine “Budo Tomović”. Dobitnik je nagrade grada Podgorice “19. decembar ” i drugih društvenih i književnih priznanja. Pjesme Ratka Vujoševića prevođene su na ruski, njemački, turski, švedski i francuski jezik. Djela: knjige poezije “Znak na putovanju”, “Pastirica”,”Čini”, “Beskonačna dozivanja”.

2009 – Pobijedivši reprezentaciju Hrvatske 8:7, crnogorska vaterpolo reprezentacija, evropski prvak iz Malage, osvojila je zlatni pehar i postala prvak Svjetske lige.

2010 – Savjet za opšte obrazovanje usvojio je Gramatiku crnogorskog jezika, čiji su autori Josip Silić, Ivo Pranjković i Adnan Čirgić.

2010 – U Donjem Zagarču, u blizini Podgorice, sahranjen je direktor Instituta za srpski jezik Srpske akademije nauka i umjetnosti Drago Ćupić. Bavio se dijalektologijom srpskog jezika, savremenim srpskim standardnim jezikom i posebno pitanjima jezičke kulture.

2012 – Crnogorski predsjednik Filip Vujanović i vatikanski državni sekretar, kardinal Torcizio Bertone razmijenili su ratifikacione instrumente Temeljnog ugovora između Crne Gore i Vatikana, čime je taj dokument stupio na snagu. Temeljni ugovor kojim se reguliše pravni status Katoličke crkve u Crnoj Gori potpisali su 24. juna 2011. premijer Igor Lukšić i kardinal Bertone, a potvrdila ga Skupština 29. maja. U susretu s vatikanskim zvaničnicima Vujanović je kazao da ugovor predstavlja potvrdu intenzivnih i sadržajnih bilateralnih odnosa uspostavljenih poslije obnavljanja nezavisnosti Crne Gore. „Posebno je značajno što je Crna Gora prva država s većinskim pravoslavnim stanovništvom koja je potpisala takav ugovor sa Svetom stolicom, potvrđujući na taj način da je ekumenska država, otvorena za sadržajan dijalog i saradnju između vjera, kultura i naroda“, rekao je Vujanović. „Namjera Svete stolice nije da Temeljnim ugovorom traži privilegije za katoličku zajednicu u Crnoj Gori, već da se definiše pravni okvir djelovanja Katoličke crkve i njeni odnosi s civilnim vlastima“, pojasnio je na kraju kardinal Bertone.  Vujanović se tokom posjete Vatikanu sastao i s papom Benediktom XVI, što je prvi sastanak predsjednika Crne Gore s poglavarom Katoličke crkve nakon obnavljanja crnogorske nezavisnosti.

Na današnji dan dogodilo se i sljedeće:

1527 – Umro je italijanski političar i pisac Nikolo Makijaveli, autor djela “Vladalac”, kojim je izraženo shvatanje da vladar ne treba da bira sredstva da bi postigao cilj, iz čega je kasnije izveden pojam “Makijavelizam”.

1813 – U bici kod Viktorije, britanska vojska pod vođstvom Vojvode od Velingtona porazila je snage Napoleonovog brata Žozefa, kralja Španije. Time je završena francuska vladavina u Španiji.

1852 – Umro je njemački pedagog Fridrih Frebel koji je 1840. osnovao prvi dječiji vrtić.

1910 – Na Cetinju je ratifikovan Ugovor o trgovini i plovidbi između Crne Gore i Ujedinjenog kraljevstva Velike Britanije i Irske.

1948 – Producentska kuća “Kolumbija Rekords” proizvela je prvu uspješnu longplej  ploču od vinil plastike.

1969 – Umrla je američka teniserka Morin Konoli, nazvana Mala Mo.  Godine 1953. postala je prva teniserka u istoriji toga sporta koja je osvojila sva četiri grend slem turnira.

1970 – Umro je indonežanski državnik Ahmed Sukarno, prvi predsjednik Indonezije (1945 -67) nakon sticanja nezavisnosti od Holandije i jedan od lidera pokreta nesvrstanih zemalja.

1990 – U zemljotresu na sjeveru Irana poginulo je oko 100.000 ljudi.

2007 – Plivač Davor Novović preplivao je Lamanš u prvom pokušaju i time postao prvi Crnogorac koji je ostvario takav podvig.

2008 – U Podgorici je konstituisan Savjet muslimanskog naroda Crne Gore za čijeg je predsjednika izabran novinar Sabrija Vulić.

2008 – Bosanski Srbin Stojan Župljanin smješten je u pritvor Haškog tribunala nakon što su ga srpske vlasti izručile tom sudu nakon osam godina skrivanja i lažnog predstavljanja.