Izbor i priprema: Č. Đurđić

Na današnji dan 1415. češki reformator Jan Hus spaljen je kao jeretik na lomači u Konstanci. Optužba je donijeta na osnovu njegovog teološko-polemičkog djela “O crkvi”. Jan Hus bio je rektor Univerziteta u Pragu 1402; reformisao je češki jezik i pravopis i doprinio razvoju stručne i poučne književnosti na narodnom jeziku. Pisao je propovjedi, pisma i pjesme.

1533 – Umro je Lodoviko Ariosto, autor viteškog epa “Bijesni Orlando”, u kome je obrađen motiv ljubavnog ludila junaka Orlanda, iz doba Karla Velikog. To djelo smatra se najsavršenijim poetskim izrazom duha, moralnih i umjetničkih tendencija italijanske renesanse. Pisao je i lirske pjesme, komedije i satire.  

1535 – Engleski humanista i pisac Tomas Mor pogubljen je kao izdajnik, zbog neslaganja s crkvenom politikom kralja Henrija VIII. Godine 1935. katolička  crkva ga je proglasila za sveca. Tomas Mor je autor političko-filozofskog djela “Utopija”,  kojim je izrazio ideju o idealnoj ljudskoj zajednici.

1845 – Petar II Petrović Njegoš poslao je u Beograd rukopis filozofskog spjeva “Luča mikrokozma” na korekturu i štampanje. Njegoš je Luču poslao Simi Milutinoviću Sarajliji, kome je djelo bilo i posvećeno.

1875 – Počeo je ustanak u Vasojevićima protiv turske vlasti, koji je angažovanjem vojvode  Miljana Vukova dobio šire razmjere.

1893 – Umro je francuski pisac Gi de Mopasan, istaknuti pripadnik naturalističke forme i jedan od najznačajnijih autora kratke forme u svjetskoj književnosti. Pisao je stihove, priče, romane, putne bilješke, pozorišne komade. Nastup duševne bolesti 1891. prekinuo je njegovu izuzetno plodnu djelatnost. Napisao je šest romana, ali je posebno značajan kao pisac sažetih i suptilnih novela. Poznata djela: romani „Jedan život“, „Nova banja“, „Pjer i Žan“, pripovjetke „Strasti“, „Naličja“, „Zamke“.

1926  – Umro je Vilijam Fokner, jedan od najvećih modernih američkih  pisaca. Foknerov književni opus najvećim dijelom predstavlja sagu o sudbini američkog Juga. Prvi književni uspjeh postigao je pripovjetkom „Svetilište“, za koju je kazao da je najjezivija priča koju je mogao da smisli, napisana da bi zaradio novac. Pripovjetku je kasnije preradio u roman. Zaokupljen problemom zla, bio je hroničar propadanja, poročnosti, izopačenosti i svireposti. Dobitnik je Nobelove nagrade za književnost 1949. Poznata  Foknerova djela: “Sartoris” , “Buka i bijes” , “Svjetlost u avgustu”, “Konjički gambit”.

1971 – Umro je legendarni američki džez muzičar, trubač i pjevač Luis Armstrong, zvani Sačmo ili Pops. Doprinio je više od bilo kog džez-muzičara popularisanju džeza. Mnogobrojne turneje širom svijeta donijele su mu nezvaničnu titulu ambasadora dobre volje. Slavu je postigao sa svojim ansamblom „Luis Armstrong and His Hot Five i Hot Seven “ od 1925. do 1927. Svirao je na prvom džez-koncertu u Metropoliten operi u Njujorku i snimio brojne filmove.

1973 – Umro je njemački dirigent Oto Klemperer, jedan od najznačajnijih dirigenata 20.vijeka, posebno čuven po izvođenju Betovenovih djela. Bavio se i komponovanjem.  

1973 – U Službenom listu Socijalističke Republike Crne Gore objavljen je Zakon o osnovnom obrazovanju i vaspitanju kojim je inicirana obaveza osmogodišnjeg obrazovanja  u osnovnoj školi, specijalnoj osnovnoj školi i osnovnoj  školi za odrasle.

2003 – U Beogradu je umro poznati crnogorski filmski i pozorišni glumac, član Jugoslovenskog dramskog pozorišta, Milo Miranović. Glumio je u brojnim filmskim i pozorišnim predstavama, a najupečatljiviju ulogu ostvario je u predstavi Crnogorskog narodnog pozorišta “Princeza Ksenija”.

2005 – U Parizu je, u 91. godini, umro francuski književnik, predstavnik “novog romana”, nobelovac Klod Simon. U mladosti se bavio slikarstvom i fotografijom. Objavio je devetnaest knjiga proze i dvije knjige fotografija. Poznata djela – romani: “Varalica”, “Flandrijski put”, “Istorija”, “Farsalska bitka” i drama “Rastanak”. Nobelovu nagradu za književnost dobio je 1985.

2009 – U 77. godini umro je ruski književnik, disident Vasilij Aksjonov, koji je u vrijeme Sovjetskog Saveza emigrirao u Sjedinjene Američke Države. Aksjonov je autor kultnih knjiga  »Rijetki elementi«, »Moskva kva-kva«, »Djeca leda 1« i trilogije »Moskovska saga«.

2010 – U Skupštini Crne Gore usvojene su izmjene zakona o državljanstvu kojima je ukinuto pravo dvojnog državljanstva uz obrazloženje vladinih predstavnika da je dvojno državljanstvo luksuz za malu zemlju kao što je Crna Gora, te da se u tom smislu slijedio primjer Malte i San Marina, koje takođe to pravo ne poznaju.

2012 – Sud u Buenos Ajresu osudio je dvojicu bivših lidera Horhea Videlu na pedeset, a Rejnalda Bignonea na petnaest godina zatvora. Videla i Bignone bili su ključne figure u argentinskom »prljavom ratu« i organizatori sistematskih otmica novorođene djece od političkih zatvorenika u vrijeme vojne diktature u Argentini od 1976. do 1983. Najmanje 400 novorođenčadi, tvrdi se, oduzeto je od roditelja koji su bili u logorima, Suđenje za ta  zlodjela počelo je 2011, a Videla i Bignone već služe doživotne zatvorske kazne zbog zločina počinjenih u doba hunte. 

Na današnji dan dogodilo se i sljedeće:

1885 – Francuski biolog i hemičar Luj Paster, prvi put je uspješno primijenio vakcinu protiv bjesnila na ljudskom biću – bio je to devetogodišnji dječak Žozef Majster iz Alzasa.

1923 – Zvanično je proglašeno osnivanje SSSR-a na osnovu odluke Prvog svesaveznog kongresa sovjeta krajem 1922. godine.

1928 – U Njujorku je premijerno prikazan film “Svjetla Njujorka”, reditelja Brajana Foja, prvi zvučni film u istoriji kinematografije.

2005 – Na sjednici Međunarodnog olimpijskog komiteta u Singapuru odlučeno je da domaćin 30-ih ljetnjih Olimpijskih igara 2012. bude London. London je već dva puta bio domaćin olimpijcima (1908. i 1948.), a na Olimpijske igre održane u tom gradu 1908. bila je pozvana i Crna Gora.

2008 – U finalnom meču vimbldonskog turnira, Rafael Nadal savladao je Rožea Federera 3:2 i prekinuo njegovu petogodišnju vladavinu. Nadal je postao novi šampion Vimbldona, nezvaničnog prvenstva svijeta u tenisu i prvi teniser nakon 1980. koji je u istoj godini osvojio i Rolan Garos i Vimbldon.

2009 – Predsjednici SAD i Rusije Barak Obama i Dmitrij Medvedev dogovorili su u Moskvi smanjenje nuklearnog arsenala i prelazak američkih aviona s vojnicima i oružjem preko vazdušnog prostora Rusije prema Avganistanu.