UMJESTO WWW, “RUNET”

Ruska vlada se priprema da ponovno testira sopstvenu verziju interneta, izolovanu od drugih mreza i nacija, a testiranje bi trebalo da pocne u novembru, tvrde ruski mediji.

Rusija, naime, kako je prenio B92, zeli da se zastiti od sajber napada, zbog cega su njeni strucnjaci osmislili sistem za zastitu sopstvenih racunarskih sistema, koji omogucava Rusima da funkcionisu online i bez pristupa World Wide Webu.

Kriticari, medutim, porucuju da je to samo jedan od nacina na koji Rusija zeli da izoluje svoje gradane od svijeta oko sebe i njegovih uticaja.

Rusija je i ranije najavljivala da planira testiranje sopstvenog interneta. Ono je u februaru ove godine bilo najavljeno, ali se nije dogodilo.

Prema informacijama portala D-Russia, testiranje izolovanosti mreze pocece poslije 1. novembra i ponavljace se najmanje jedanput godisnje.

Vjeruje se da ruska vlada na zavisnost od IT sektora sa Zapada gleda kao na sopstvenu slabost, koju druge nacije mogu da iskoriste protiv Rusije.

Izolaciju ruske internet infrastrukture, koja se cesto naziva RuNet, prati i legislativa koja ogranicava gradanima Rusije pristup odredenim internet stranicama.

Neke od internet stranica i aplikacija kojima ruski gradani imaju ogranicen pristup su poslovna drustvena mreza LinkedIn, aplikacija Telegram i aplikacija Zello.

Ruska vlada je u junu zaprijetila blokiranjem devet najvecih pruzalaca VPN usluga, koji su odbili da sprovode politiku drzavne cenzure.

Americki strucnjaci tvrde da je sada jasno da Rusija zaista zeli da izmijeni svoje sisteme kako bi internet unutar Rusije mogao da se “iskljuci” sa globalnog interneta.

SVJETSKI DAN INTERNETA

Danas se obiljezava Svjetski dan Interneta. 29. oktobra 1969. godine poslata je prva elektronska poruka sa Univerziteta u Kaliforniji.

Na danasnji dan 1969. godine u 22.30 casova u laboratoriji na Univerzitetu Kalifornija u Los Andelesu, prva elektronska poruka poslata je sa jednog kompjutera na drugi.

Profesor informatike Lionard Klajnrok nadzirao je apsolventa Carlija Klajna, koji je poslao poruku preko racunarske mreze programeru Bilu Duvalu.

Iako poruka nije inspirativna ili previse misaona, ona je bila vrlo znacajna. Klajn je otkucao slova “L” i “O”. Duval je poruku primio prije nego sto se sistem srusio.

“Zeljeli smo samo da posaljemo jednostavnu rijec ‘login’ (prijava) na Stenford istrazivacki institut”, rekao je Klajnrok.

Poruka, koja se sastojala od jedne rijeci “login”, poslata je u cjelosti nakon sat vremena.

Tim cinom je zacet ARPANET (Research Projects Agency Network) i mreza iz koje ce kasnije nastati internet je rodena.

Uprkos cinjenici da je prvo slanje poruke propalo zbog pada sistema, 2005. godine je utvrdeno, da se dan u kom je poslata prva elektronska poruka, obiljezava kao Medunarodni dan Interneta.

Internet “proslavlja rodendan”, 30. aprila, jer je tog datuma 1993. godine, CERN objavio da je napravio World Wide Web (www), besplatnu i dostupnu tehnologiju.

NORVESKA

Norveski brodovlasnik i jedan od najbogatijih Norvezana Ejnar Johan Rasmusen ulozio je 1,6 miliona dolara u Fondaciju “Biokosmos” koja namjerava da negira Darvinovu teoriju evolucije, promovisuci pseudonaucnu teoriju inteligentnog dizajna.

Fondacija je pozvala na otvoreniju debatu o biologiji i kosmosu, a ciljna grupa su svi oni koji su zainteresovani za nauku i velika pitanja, posebno mladi, ukljucujuci ucenike.

Promovisanjem teorije inteligentnog dizajna, fondacija velica vrline pseudonaucne teorije da je priroda toliko precizno podesena i dobro napravljena da se nije mogla razviti prirodnom selekcijom i da se njome moralo upravljati.

Rasmusen (81) je izjavio za norvesku televiziju NRK da zeli da sto veci dio ovog modernog istrazivanja bude dostupan javnosti.

“Na znacajne nacine se kosi sa Darvinom”, objasnio je Rasmusen.

On se saglasio sa clanovima Fondacije, koju cine danski profesor, ljekar, gradevinski inzenjer i teolog, da se evolucija vise ne moze objasniti kao rezultat slucajnih promjena ili prirodne selekcije.

Russia Today pise da je umijesanost Rasmusena izazvala ostra reagovanja onih koji smatraju da mocni biznismen pokusava da utice na obrazovni sistem u Norveskoj.

Norveski poslanik Torstin Tvet Solberg izjavio je da je potpuno pogresno da bogatasi pokusavaju da kupe pristup norveskim ucionicama.

“To je previse alternativno i prilicno je blizu besmislice”, istakao je Solberg.

Postupak Rasmusena prokomentarisao je i istrazivac sa Teoloskog fakulteta “Ansgar” u Kristijansandu Martin Jakobsen, koji je rekao da o prirodi treba pitati naucnike, a o Bogu teologe.

“Kada se pitate kako se razvila priroda, treba da razgovarate sa naucnikom. Kada se pitate kako funkcionise Bog, onda mozete razgovarati sa teologom”, istakao je Jakobsen.

NOVI MODEL

Na Internetu su osvanule prve zvanicne fotografije nove generacije Volkswagenovog i evropskog bestselera.

Jedan od najvaznijih modela u istoriji “Volkswagena” docekao je svoju 8. generaciju, tokom 45 godina koliko je prisutan na trzistu.

Njemacki auto-gigant drzi se oprobane formule koja mu donosi rezultate vec nekoliko decenija, a Golfu obezbjeduje lidersku poziciju u Evropi – nastavlja se trend evolutivnog dizajna tog automobila uz pogonsko-mehanicku modernizaciju i primenu najnovijih tehnoloskih rjesenja.

Fotografije koje su se pojavile na Internetu neposredno uoci svjetske premijere Golfa 8 ne otkrivaju mnogo vise od onoga sto smo vec vidjeli na “spijunskim” fotografijama.

Spoljasnjost automobila je modernija, sa vise zakrivljenih linija u odnosu na prethodnika, tanjim i izduzenijim farovima, te vecim otvorima za vazduh na braniku, sto sve zajedno novom Golfu daje dinamicniji izgled.

Posmatrano sa boka, Golf 8 ne razlikuje se previse od “sedmice”, dok je zadnji dio stilski unaprijeden, sa stop svjetlima ciji je oblik uskladen sa najnovijom generacijom VW modela.

Sve u svemu, moze se reci da je dizajn spoljasnjosti ocekivan – zdarzan je prepoznatljiv “golfovski” izgled uz neophodnu dozu modernizacije.

Na prvim fotografijama, pored regularne verzije, prikazani su hibridni Golf GTE i Golf R Line sa atraktivnijim stilskim resenjima.

RACUNANJE

Istrazivaci Gugla su objavili clanak u kojem kazu da su “kvantnim racunarom” obavili proracun koji “tradicionalni racunar” nikada ne bi mogao da dovrsi.

Gugl kaze da je njegov eksperimentalni “kvantni procesor” za samo nekoliko minuta zavrsio proracun na kojem bi “tradicionalni superkompjuter” radio hiljadama godina.

To otkrice danas objavljeno u naucnom casopisu “Nejcr” (Nature) pokazuju da je “kvantno ubrzanje moguce postici u sistemu stvarnog svijeta i da ga ne sprjecavaju nikakvi neotkriveni zakoni fizike”, napisali su istrazivaci.

Kvantno racunanje je rastuca i donekle zbunjujuca tehnologija za drasticno ubrzanu obradu informacija. Kvantni racunari bi jednog dana mogli da iz temelja preobrate obavljanje zadataka za koje bi postojecim racunarima bile potrebne godine rada, ukljucujuci potragu za novim ljekovima i optimizaciju planiranja gradova i saobracaja.

Ta tehnika se oslanja na “kvantne bitove” ili “kjubitove” (qubits) koji mogu da istovremeno registruju podatke vrijednosti i nula i jedan, sto su vrijednosti racunarskog jezika. Velike tehnoloske kompanije Gugl, Majkrosoft, IBM i Intel zivo se bave tom tehnologijom.

Posto mogu imati viseznacnu prirodu, “kvantne stvari mogu biti na vise mjesta istovremeno”, rekao je Kris Monro, fizicar Univerziteta Merilend, osnivac preduzeca za kvantna istrazivanja “IonQ”. “Pravila su vrlo jednostavna, samo su zbunjujuca”, dodao je on.

Guglovi nalazi, medutim, vec nailaze na odbacivanje drugih istrazivaca. Jedna verzija Guglovog dokumenta se pojavila na internetu proslog mjeseca i istrazivaci su je zapazili prije no sto je povucena.

IBM se ubrzo osvrnuo na tvrdnju Gugla da je postigao “kvantnu nadmoc” sto znaci da se stiglo dotle da kvantni racunar moze da obavi proracun koji tradicionalni racunar ne moze ni tokom svog cijelog radnog vijeka. Dokument Gugla koji je nakratko bio na internetu, pokazao je da je racunanje za koje bi najbrzem superkompjuteru na svijetu bilo potrebno 10.000 godina, Guglov kvantni procesor “Sycamore”, zavrsio za svega tri minuta i 20 sekundi.

Ali istrazivaci IBM-a kazu da je Gugl potcijenio “konvencionalni super-racunar” koji se zove “Summit”, i da bi on mogao istu racunicu zavrsiti u roku od dva i po dana. “Summit” je delo IBM-a i radi u Nacionalnoj laboratoriji Ouk Ridz, u Tenesiju.

Gugle nije komentarisao te tvrdnje IBM-a.

Bez obzira na to da li je Gugl postigao “kvantnu nadmoc” ili ne, njegovo otkrice moze biti vazno konkurentima, a ukazuje i da rad na tom polju sazrijeva.

“Tacka ‘kvantne nadmoci’ koju je Gugl navodno postigao, kljucni je korak u potrazi za prakticno upotrebljivim kvantnim racunarima”, napisao je Dzon Preskil, profesor Instituta Kaltek iz Kalifornije koji je izvorno skovao termin “kvantne nadmoci”.

To znaci da istrazivanje “kvantnog racunanja” moze uci u novu fazu, napisao je on, iako ce do znatnijeg uticaja na drustvo “mozda proci i decenije”.

Od proracuna koji je obavio kompjuter Gugla, ima malo prakticne koristi, napisao je Preskil, dodajuci: osim za testiranje procesora.

I Monro je to rekao. “Zanimljivija tacka bice kada se napravi neka korisna aplikacija”, rekao je Preskil.

BIOGEN NAJAVIO

Americka farmaceutska kompanija Biogen juce je objavila da je razvila prvi lijek koji bi mogao usporiti razvoj Alchajmerove bolesti.

Trenutno u svijetu ne postoji nijedan lijek takvog tipa, jer dosad poznati medikamenti pomazu tek u ublazavanju simptoma.

Objava Biogena svojevrsno je iznenadenje, jer je u kompanija pocetkom godine navodno odustala od rada na razvoju ovog lijeka nakon, kako su tada kazali, razocaravajucih rezultata.

Americka kompanija sada namjerava da trazi odobrenje nadleznih americkih organa za, kako su kazali, “revolucionarni” lijek pod nazivom “aducanumab”, a svi potrebni dokumenti trebali bi biti spremni pocetkom 2020, pise BBC.

Proces odobrenja mogao bi potrajati godinu ili dvije, ali ako taj proces bude uspjesan, kompanija namjerava da najprije ponudi sa njim pacijente koji su bili ukljuceni u njihova klinicka ispitivanja.

Nove su analize pokazale da vece doze aducanumaba mogu pomoci pacijentima s ranim znakovima Alchajmerove bolesti, tako sto ce usporiti pogorsanje njihovog stanja, cuvajuci njihovo pamcenje, kao i sposobnost snalazenja u svakodnevnom zivotu.

Aducanumab cilja protein amiloid koji formira goleme naslage u mozgu ljudi koji boluju od ove bolesti. Naucnici vjeruju da su te naslage toksicne za mozdane celije i da bi njihovo uklanjanje uz pomoc ovoga lijeka predstavljalo velik korak naprijed u lijecenju, premda ne i u potpunom izljecenju demencije.

Duze od deset godina u borbi protiv demencije farmaceutske kompanije nijesu ponudile nikakav novi lijek.

“SPECEX” PRAVI MREZU UREDAJA U SVEMIRU

Kompanija “SpaceX” namjerava da ponudi internet korisnicima putem konstelacije satelita, odnosno mreze Starlink, sredinom 2020-tih.

“SpaceX” mora da obavi jos sest do osam lansiranja, a svako podrazumijeva slanje 60 satelita u svemir. To je potrebno kako bi Starlink funkcionisao, a korisnici dobili “internet iz svemira”.

“SpaceX” vidi Starlink kao konstelaciju nekoliko hiljada satelita dizajniranih da orbitiraju nisko iznad Zemlje, te omogucavaju internet konekciju na povrsini.

Dosad je kompanija dobila dozvole Federalne komisije za komunikacije da lansira gotovo 12.000 satelita u orbitu. Prosle godine je predala zahtjev medunarodnom regulatoru pod nazivom Medunarodna unija za telekomunikacije (ITU) u namjeri da dobije radiofrekvencije za komunikaciju s dodatnih 30.000 satelita koji cine mrezu Starlink. To znaci da kompanija zeli dobiti mogucnost da u orbitu lansira 42.000 satelita.

Dosad je “SpaceX” lansirao svega 60 Starlink satelita i to jednim lansiranjem obavljenim u maju ove godine. Tri satelita su zakazala, dok su ostali funkcionalni.

Direktor kompanije Elon Mask je u ponedjeljak objavio tvit na Tviteru koristenjem Starlink sistema.

Medutim, Starlink zahtijeva jos mnogo posla kako bi ga ljudi na Zemlji mogli koristiti. Kompanija mora razviti korisnicki terminal, mali uredaj koji ce korisnici morati da imaju za primanje signala od satelita.

U JERUSALIMU

Arheolozi su pronasli dokaze da je drevni prolaz kojim su isli hodocasnici da se mole na Brdu hrama u Jerusalimu izgradio Pontije Pilat.

Ulica kojom se ide od najjuznije kapije grada prema tom svetilistu bila je zatrpana rusevinama kada su Rimljani unistili i opljackali grad 70. godine.

Drevni prolaz su prvi otkrili britanski arheolozi 1894. godine u jerusalimskom “Davidovom gradu”.

Nakon iskopavanja tokom posljednjih sest godina nadjen je dio te ulice dug 220 metara i preko 100 novcica iz doba Pontija Pilata, prenose britanski mediji.

Arheolozi i istoricari istrazuju mrezu ulica koje su izgradili Rimljani u Jerusalimu vise od 150 godina.

Pomenuta ulica, takozvani “put hodocasnika”, smatrana je znacajnom i ranije ali se vjerovalo da je izgradena u drugom periodu, a zbog novog otkrica sada se pripisuje Pontiju Pilatu koje je bio guverner Judeje od 23. do 36. godine.

Mediji podsjecaju da je Pilat najpoznatiji kao biblijski zvanicnik koji je predsjedavao sudenjem Isusu i naredio da bude razapet na krstu.

Otkrice porijekla ulice je objavljeno u zurnalu Instituta za arheologiju Univerziteta Tel Aviv gdje je navedeno da novcici poticu iz 31. godine, vise od tri decenije od smrti kralja Iroda za koga se vjerovalo da je izgradio ulicu.

Arheolozi smatraju da su ti novcici dokaz da je ulicu gradio Pontije Pilat.

Autori clanka Nahson Santon, Moran Hagbi, Dzoe Uziel i Donald T Ariel su rekli da je ulica siroka najmanje osam metara, da je bila ukrasena izrezbarenim kamenom i da je spajala vazna mjesta u Jerusalimu sto smatraju dokazom da su njome isli hodocasnici.

“Imajuci u vidu hronoloski okvir, duzinu mandata Pontija Pilata i stabilnost njegove ere uz druge infrastrukturne projekte zabiljezene u istorijskim izvorima po svoj prilici Pilat stoji iza izgradnje jedne od glavnih jerusalimskih ulca”, napisali su arheolozi, podsjetivsi da se prije te studije ni jedan od jerusalimskih gradevinskih projekata, sem akvadukta, nije sa sigurnoscu pripisivan ni jednom rimskom guverneru.

Pontije Pilat je bio peti guverner rimske provincije Judeje.

Jevrejski istoricar Josif Flavije i filozof Filon iz Aleksandrije zabiljezili su napetost i nasilje izmedju Pilatove administracije i jevrejske populacije iako njegov dug mandat sugerise da je bio sposoban guverner.

Ulica koja se sada njemu pripisuje vodi od Bazena Siloam gdje je Isus cudom izlijecio covjeka rodenog slijepog otprilike u isto vrijeme kada je ulica izgradena.

Ona je pokrivena velikim kamenim plocama uobicajenim sirom Rimske imperije.

Istrazitelji procjenuju da je oko 10.000 tona krecnjackih stena upotrijebljeno za izgradnju, sto je bio veliki poduhvat i da je ulica izmedu ostalog bila mozda namijenjena da smanji napetost u odnosima s jevrejskim stanovnistvom.

PODACI NASA

Prema podacima NASA, tokom proteklih godinu dana Zemlji se priblizilo oko hiljadu asteroida, ali su svi prosli pored planete na bezbjednom rastojanju.

Godisnje, u prosjeku, sedam svemirskih tijela stigne do Zemljine povrsine. Ona ne izazivaju ozbiljna razaranja, ali mogu da izazovu strah, kao u slucaju Celjabinskog meteorita. Tokom nama poznate geoloske istorije, bilo je manje od deset katastrofalnih sudara Zemlje sa asteroidima.

Pod ledenim pokrovom Antarktika, u oblasti Vilksove zemlje, nalazi se ogroman krater precnika oko 500 kilometara. Americki naucnici su 2009. godine, na osnovu analize podataka sa satelita “Grejs”, zakljucili da je rijec o krateru koji se obrazovao u sudaru svemirskog tijela i Zemlje, pise Sputnjik.

Prema procjenama strucnjaka, to se dogodilo prije oko 250 miliona godina, sto se poklapa sa najvecim masovnim pomorom na Zemlji – permskim (poslednji period paleozoika).

Tada je nestalo 96 odsto morskih i 73 odsto kopnenih kicmenjaka. To je jedini put u istoriji nase planete kada je doslo i do masovnog izumiranja insekata: nestalo je gotovo 83 odsto vrsta iz te klase.

Zivotinje, medutim, nisu uginule momentalno. Prema istrazivanju Masacusetskog univerziteta, izumiranje je trajalo oko 60.000 godina.

Kineski naucnici, ipak, smatraju da je taj period bio znatno kraci i da je 90 odsto vrsta nestalo tokom nekoliko hiljada godina. Uzroci su bili vulkanska zima, efekat staklene baste i povecanje kiselosti okeanske vode – rezultat naglog povecanja vulkanske aktivnosti na teritoriji danasnjeg Sibira.

Postoje, naravno, i alternativne teorije o masovnom izumiranju tokom perma: iznenadna eksplozija metana, promena hemijskog sastava morske vode, pa cak i pad drugog asteroida – na teritoriji danasnje Australije.

Nestanak dinosaurusa

Mnoge vrste dinosaurusa takode su mogle da nestanu sa Zemlje zbog ogromnog asteroida koji je pao prije 66 miliona godina na poluostrvo Jukatan, u savremenom Meksiku. Tada je na tom mjestu bilo more duboko najmanje 30 metara.

Prema istrazivanju medunarodne grupe naucnika, udar asteroida o morsko dno bio je uporediv sa eksplozijom deset atomskih bombi. Mocni cunamiji visoki po nekoliko stotina metara pogodili su kopno. Zapalile su se sume, a pozari su se sirili hiljadama kilometara.

Iz stena u koje je udario asteroid isparili su minerali koji sadrze sumpor, zbog cega se u atmosferi naslo najmanje 325 milijardi tona te supstance. To je izazvalo globalno zahladenje.

Dinosaurusi, leteci gusteri, brojni mekusci i mnoge druge zivotinjske vrste nisu prezivjele tu kataklizmu. Uginulo je 16 odsto porodica morskih zivotinja, kao i 18 odsto porodica kopnenih kicmenjaka.

Pre oko 34 miliona godina planeta je ostala bez 15 odsto svih vrsta zivotinja. U okeanu je izumrlo najvise drevnih vrsta kitova, a na kopnu je katastrofa najvise pogodila kopitare.

U knjizi Sergeja Visnjevskog iz Instituta za mineralogiju i petrografiju Ruske akademije nauka navedena je hipoteza o tome da je izumiranje bilo rezultat naglog zahladenja, izazvanog padom dva asteroida odjednom: u Sjevernoj Americi i u Sibiru.

Analiza stijena iz tog geoloskog perioda je pokazala da su u pocetku srednje godisnje temperature rasle, a da je zatim doslo do jakog zahladenja. Vremenski se ono poklapa sa padom asteroida.

Prema misljenju geologa sa univerziteta u Kaliforniji i Teksasu, poslije udara nebeskih tijela o Zemlju, zbog ogromne kolicine prasine, atmosfera je postala manje prozracna za sunceve zrake, zbog cega je doslo do globalnog zahladenja. Nisu sve zivotinje mogle da se prilagode nagloj promeni klime, sto je dovelo do njihovog izumiranja.

Nebeska platina

Jedno od posljednjih velikih izumiranja dogodilo se prije oko 13.000 godina. Tada je planeta zauvjek ostala bez mamuta, velikih bizona i gigantskih lenjivaca. Jedan od razloga je ledeno doba, za koje se zna na osnovu analize ledenih jezgara Grenlanda.

Americki naucnici su 2007. godine iznijeli hipotezu da je ledeno doba rezultat pada asteroida ili komete na Zemlju. Dvanaest godina kasnije to je potvrdeno, i to na osnovu proucavanja koncentracije platine na nekoliko tacaka planete. Stvar je u tome sto ovaj metal u velikim kolicinama sadrze meteoriti: ako ga ima mnogo u stenama, moze se govoriti o kosmickom udaru.

Strucnjaci su pronasli sloj sa povisenim sadrzajem platine u Juznoj Africi, na Grenlandu, u Zapadnoj Aziji, Juznoj i Sjevernoj Americi i u Evropi. Svi slojevi su datirani na isti period — prije 12.680 godina.

OBAVILE RUTINSKU POPRAVKU

Prvi put u istoriji ljudskih misija u svemiru, dvije astronautkinje izasle su u svemirsku setnju da bi obavile rutinsku popravku na Medunarodnoj svemirskoj stanici.

Astronautkinje NASA-e Kristina Kouk i Dzesika Meir pocele su misiju standardnom bezbjednosnom provjerom svojih odijela, prije nego sto su izasle u slobodan prostor, pise Glas Amerike.

Prva svemirska setnja dvije astronautkinje bila je zakazana za mart ove godine, ali je otkazana, jer je NASA imala samo jedno odijelo u velicini “M”.

Kouk, inzenjerka elektrotehnike, pomogla je da se u prethodnih nekoliko mjeseci napravi odijelo odgovarajuce velicine za Dzesiku Meir.

NASA je saopstila da je prva setnja u svemiru sa dvije astronautkinje znacajan korak vrijedan pomena i slavlja, dok se agencija sprema za povratak covjeka na mjesec do 2024. u okviru programa “Artemis”. U toj istrazivackoj misiji po prvi put bi na povrsinu Mjeseca trebalo da se spusti i astronautkinja.

Ovo je prva misija na orbitalnoj stanici za obje astronautkinje, a Kouk ce postaviti rekord za najduzi boravak na svemirskoj letjelici kada je rijec o zenama, jer bi po zavrsetku misije trebalo da ima ukupno 328 dana u svemiru.