SUOCAVANJE S PROSLOSCU

Centar za gradansko obrazovanje (CGO) je, u sklopu edicije “Proces suocavanja s prosloscu u Crnoj Gori”, objavio drugu po redu publikaciju slucaj “Kaluderski laz”. Edicija je uspostavljena sa publikacijom slucaj “Morinj”.

Objedinjavanjem kljucnih i autenticnih dokumenata iz procesa ratnih zlocina u Crnoj Gori, ovog puta za slucaj “Kaluderski laz”, CGO zeli da ubrza raskidanje sa negativnom praksom neadekvatnog procesuiranja ratnih zlocina, izgradnju potrebnog institucionalnog okvira i ohrabri konstruktivno suocavanje sa prosloscu.

“Takode, na ovaj nacin se omogucava buducim pravnicima, istrazivacima i drugoj zainteresovanoj javnosti, da imaju laksi uvid integralno u sve aspekte sudenja. Ovakva struktura publikacije daje doprinos buducim akcijama koje bi trebalo da vode otkrivanju i procesuiranju odgovornih za ovaj ratni zlocin”, saopstio je savjetnik na programima u CGO Milos Vukanovic.

Podsjeca da je tokom NATO bombardovanja SR Jugoslavije, 1999. godine, sa prostora tada Autonomne pokrajine Kosova i Metohije na teritoriju Republike Crne Gore uslo oko 100,000 izbjeglica.

” Vecina njih je usla u Crnu Goru preko opstina Rozaje i Plav. Prema navodima lokalnih zvanicnika, dnevno je u Crnu Goru, preko planinskih masiva koje odvajaju Crnu Goru i Kosovo, ulazilo i do 8,000 lica. U jednom trenutku proljeca 1999. godine svaki sesti stanovnik Crne Gore bio je izbjeglica”, navodi se u saopstenju.

Cinjenica da je Crna Gora zbrinula i toplo docekala toliko veliki broj izbjeglica, prema navodima nekad republicke, danas drzavne vlasti Crne Gore i medunarodne zajednice, odigrala je presudnu ulogu u osiguravanju ugleda Crne Gore tokom ratu na Kosovu.

“Medutim, ovako mukotrpno izgraden ugled ugrozili su neki dogadaji na samoj granici. Vecina izbjeglica je sigurno usla u Crnu Goru, ali je u nekoliko slucajeva Vojska Jugoslavije pucala na kolone izbjeglica u zoni odgovornosti Podgorickog korpusa i ta je aktivnost za posljedicu imala vise mrtvih”, navodi se u saopstenju.

Vrhovno drzavno tuzilastvo je, kako se navodi, u optuznici, podignutoj 30. jula 2008, navelo da je prilikom jednog takvog dogadaja, 18. aprila 1999, ubijeno sest, a ranjeno pet lica, a da je u drugim slucajevima koji su se odigrali od 18. aprila do 21. maja 1999. na vise lokacija ubijeno jos 11 lica.

“Cijeli slucaj ce biti nazvan po selu Kaluderski laz gdje se odigrao i najtragicniji dogadaj, iako svi zlocini, pa ni tog dana, nijesu pocinjeni na toj lokaciji. Proces “Kaluderski laz” poceo je podizanjem optuznice 30. jula 2008. protiv osam pripadnika Vojske Jugoslavije, a zakljucen je presudom Apelacionog suda 8. decembra 2014. Nakon sedam godina postupka i odbacivanja dijela optuznice, svi optuzeni su oslobodeni”, navodi se u saopstenju.

Oko ovog zlocina i dalje ima dosta nejasnoca jer su se prije, tokom i nakon postupka pojavile razlicite informacije o samom broju zrtava, vremenu ubistava i nezakonitog petljanja sa dokazima.

“Ostaje cinjenica da jos niko nije odgovarao za ubistvo minimum 15 lica, medu kojima je bilo i djece, zena i starijih lica, a koji su ubijeni dok su pokusavali da pronadu utociste u Crnoj Gori”, istice se u saopstenju.

Do podizanja optuznice za zlocin u Kaluderskom lazu doslo je uslijed velikog medijskog i medunarodnog pritiska.

“Medutim, izostanak identifikacije konkretnih izvrsioca i utvrdivanja odgovornosti ukazuju na ozbiljne slabosti pravosudnog sistema, ali i manjka politicke volje da se pitanja ratnih zlocina prioritiziraju”, navodi se u saopstenju I dodaje:

“Adekvatno procesuiranje ratnih zlocina, raparacije, suocavanje s prosloscu i izgradnja objektivne i humane kulture sjecanja ka ovim dogadajima nijesu samo obaveze koje drzava Crna Gora i njeno drustvo moraju da ispune zbog svojih medunarodnih partnera, vec osnov za opsti drustveni napredak.”