Izbor i priprema: C. Durdic

Na danasnji dan 1221. roden je Alfonso X Uceni, kralj Kastilje i Leona, utemeljivac zakonodavstva, pokrovitelj nauke i knjizevnosti, pobornik vjerske tolerancije. Pokrenuo je pisanje spanske istorije i astroloskih djela, a njegovom zaslugom prevedeni su Biblija, Talmud i Kuran.

1831 – Dvodnevni strajk lionskih tkaca prerastao je u organizovani ustanak lionskih radnika. Ustanici su zauzeli kljucne punktove u Lionu i uspostavili privremenu vladu. Njihovi zahtjevi za povecanje nadnica nijesu prihvaceni, a vojska je pocetkom decembra ugusila ustanak.

1852 – Crnogorci su drugi put poharali Zabljak na Skadarskom jezeru, koji je bio znacajno tursko uporiste. Napad je izveden na slican nacin kao i 1835, a grupa od trideset Rijecana na celu s Kenjom Jankovicem izvukla je iz grada pet topova. Ipak, po savjetu Rusije, knjaz Danilo je naredio Rijecanima da napuste grad Zabljak.

1855 – U Senti je roden Stevan Sremac, najizrazitiji predstavnik srpske humoristicke proze i jedan od najznacajnijih pisaca srpskog realizma. Opisivao je zivot s humorne strane i s izvrsnim poznavanjem sredine o kojoj je pisao. U tom smislu posebno se izdvaja Nis, njegov esnafski stalez i odnosi izmedu bogatih i siromasnih. Poznata djela: “Ivkova slava”, “Zona Zamfirova”, “Pop Cira i pop Spira”.

1879 – Osnovano je Lucko kapetanstvo u Baru. Nakon oslobodenja Bara, malu tursku luku na Pristanu trebalo je obnoviti i stvoriti uslove za sigurniji prihvat brodova. Trebalo je, takode, obnoviti i svjetionik na Volujici. Lucko kapetanstvo u Baru staralo se o bezbjednosti plovidbe na Primorju, Bojani i na Skadarskom jezeru.

1883 – Roden je meksicki slikar i dekorater Hose Klemente Orosko, osnivac novog meksickog likovnog izraza koji je prekinuo s evropskom tradicijom i nasao inspiraciju u autohtonoj umjetnosti pretkonkvistadorskog doba, koristeci indijanske i meksicke motive. Radio je freske na javnim zgradama u Meksiku i Sjedinjenim Americkim Drzavama. Smatra se najvecim slikarom murala u 20. vijeku.

1918 – Dragutin Milutinovic, komandant srpskih jadranskih trupa koje su poslate u Crnu Goru da osiguraju prisajedinjenje Crne Gore Srbiji, javio je srpskoj vrhovnoj komandi da se, kako je naveo: “sjutra, 24. ovog mjeseca, sastaje ovdje u Podgorici narodna skupstina, koja ima da proklamuje ujedinjenje Crne Gore sa Srbijom. Potrebno je, saopstio je Milutinovic, da odluka crnogorske narodne skupstine bude od nase vlade prihvacena i da vlasti u Crnoj Gori odmah budu organizovane po nasim zakonima. Od brzine, kojom se ova odluka usvoji, i u djelo provede, zavisi dalji tok dogadaja” – izvjestavao je Milutinovic.

1933 – Roden je poljski kompozitor Ksistof Penderecki, najmarkantnija licnost poljske avangardne muzike u drugoj polovini 20. vijeka. Poznata djela: “Emanacije”, “Tuzbalica za zrtve Hirosime”, “Muka po Luki”, opere “Davo iz Ludena”, “Kralj Ibi”.

1976 – Umro je francuski pisac i politicar Andre Malro, ucesnik Kineske revolucije (1924-27), Spanskog gradanskog rata, jedan od lidera Pokreta otpora u Drugom svjetskom ratu, clan Francuske akademije, De Golov ministar kulture od 1959. do 1969. Vec nakon prvih djela postao je pristalica “angazovane literature” i clan antifasistickog fronta pisaca. U svojoj prozi, a posebno u romanima, izrazio je brojne moralne, socijalne i politicke dileme savremenog covjeka. Poznata djela: “Kraljevski put”, “Ljudska sudbina”, “Iskusenje Zapada”, “Antimemoari”.

1995 – Umro je francuski filmski reziser Luj Mal, jedan od najznacajnijih predstavnika francuskog “novog talasa”. Svojim prvim filmom “Lift za gubiliste” (1958), u kome glavnu ulogu igra legendarna Zana Moro, a muziku je komponovao takode slavni Majls Dejvis, od jednostavne krimi-price stvorio je remek-djelo koje ce uticati na mnoge filmske stvaraoce. Pored “Lifta za gubiliste”, poznati su i njegovi kasniji filmovi- “Ljubavnici”, “Zaza u Metrou”, “Privatan zivot”.

2007 – U specijalnom pozoristu – satri, postavljenoj na prostoru nazvanom po papi Jovanu Pavlu II u univerzitetskom kampusu Tor Vergata u Rimu, izvedena je prva vatikanska opera, koju je po Danteovoj “Bozanstvenoj komediji” napisao monsinjor Marko Frisina. Jedna od karakteristika opere je i svojevrsno odredenje onozemaljskog mjesta za pop muziku: pank, rok, dzez i metal prate, naime, zbivanja u Paklu, Gregorijanska muzika – zbivanja u Cistilistu, dok u Raju preovladavaju lirska i simfonijska muzika.

2010 – U Podgorici je, u 59. godini, umro pjesnik Savo Lekic, dugogodisnji lektor u dnevnom listu ,,Pobjeda”. Roden je u Bukoviku u Crmnici; osnovnu skolu zavrsio je u Sotonicima i Brcelima, gimnaziju u Titogradu, a Filoloski fakultet u Beogradu. Objavio je tri knjige poezije: ,,Nocni stihovi”, ,,Tihi rusitelj” i ,,Grada za sjenku”, kao i knjigu fantasticnih prica “Lovac na leptire”.

2011 – U Podgorici su se sastali predsjednik Srpske napredne stranke Tomislav Nikolic i lider Demokratske partije socijalista Milo Dukanovic. Nikolic je nakon susreta izjavio da mu ne predstavlja problem to sto je Crna Gora priznala nezavisnost Kosova jer su to ucinile, kako je rekao, i 22 zemlje Evropske unije. ,,Mi se ne mijesamo u unutrasnje stvari Crne Gore, gradani sami biraju vlast”, kazao je Nikolic. Tokom posjete Podgorici, Nikolic se sastao i s liderima Nove srpske demokratije Andrijom Mandicem i Goranom Danilovicem, te sa dijelom rukovodstva SNP-a. Nakon sastanka Nikolic je rekao da ako ,,Srbi u Crnoj Gori i Nova srpska demokratija zele da se bore za svoj status koji nije status manjine”, mogu racunati na podrsku Srpske napredne stranke, ciji je on lider.

2011 – U okviru projekta ,,U redu je biti drugaciji”, koji su promovisali Centar za gradansko obrazovanje i LGBT Forum Progres u Podgorici, premijerno je prikazan prvi LGBT spot u Crnoj Gori, mladog reditelja Danila Marunovica. Spot koji na najradikalniji nacin do sada afirmise LGBT prava u Crnoj Gori, izazvao je burne i podijeljene reakcije u javnosti.

2012 – U Podgorici je odrzan Peti kongres SUBNOR-a i antifasista Crne Gore. Kongresu su prisustvovali predsjednici drzave i parlamenta Filip Vujanovic i Ranko Krivokapic, kao i delegacije iz Srbije, Hrvatske i Ukrajine. Na Kongresu je usvojena rezolucija o daljem razvoju boracke organizacije i promovisana nova himna.

Na danasnji dan dogodilo se i sljedece:

1889 – U Pale rojal salonu u San Francisku postavljen je prvi dzuboks.

2008 – Na Evropskom prvenstvu za mlade seniore u Zagrebu, crnogorski dzudista Marko Radulovic osvojio je bronzanu medalju.