Serbian
Albanian
English
French
German
Russian
Turkish
8. decembar
Izbor i priprema: C. Durdic
Na danasnji dan 1626. rodena je svedska kraljica Kristina Augusta. Kraljica u sestoj godini (1632), krunisana 12 godina kasnije, jedna od najobrazovanijih zena Evrope, bila je mecena nauke i knjizevnosti i na dvoru je okupljala ucene ljude, medu kojima i francuskog filozofa Dekarta. Prisiljena da abdicira 1654. presla je u katolicanstvo i zivjela po evropskim gradovima. Sahranjena je u crkvi Svetog Petra u Rimu.
1638 – Umro je dubrovacki barokni pjesnik Ivan (Dzivo) Gundulic, najznacajniji pjesnik juznoslovenskog podrucja u XVII vijeku. Roden je u vlastelinskoj porodici u Dubrovniku, u kome je bio clan Velikog vijeca, knez u Konavlju, clan apelacionog suda, opstinski zastupnik, senator sudija i clan Malog vijeca. Pisao je mitoloske drame i romanticne tragikomedije, a najvrednija njegova djela su lirski ep “Suze sina razmetnoga”, junacki ep “Osman” i pastirska igra “Dubravka”, koja zavrsava cuvenom himnom slobodi. U najpoznatijem djelu “Osman”, koje ima dvadeset pjevanja (nedostaje 14. i 15. pjevanje), opjevao je hocimsku bitku i Osmanovu smrt 1621, najavljujuci preko tog dogadaja propast Osmanskog carstva i oslobadanje Juznih Slovena.
1824 – Roden je srpski pisac Jakov Ignjatovic, tvorac i najznacajniji predstavnik realistickog romana u srpskoj knjizevnosti. Nakon studija prava u Pesti i Keckemetu postao je advokat i najveci dio zivota proveo u rodnom mjestu. Zivio je, medutim, i u Sremskim Karlovcima, Novom Sadu, Pesti, Dalju i Beogradu. Jedno vrijeme bio je emigrant u Parizu, a umro je u Novom Sadu. Njegov roman “Milan Narandzic” prvi je realisticki roman u srpskoj knjizevnosti, a potom su uslijedili i drugi u kojima je uspjesno slikao pretezno zavicajnu – sentandrejsku sredinu i drustvene promjene u njoj. Poznata djela: “Trpen-spasen”, “Cudan svet”, “Vasa Respekt”, “Veciti mladozenja”.
1832 – Roden je norveski pisac Bjernstjerne Martinius Bjernson, dobitnik Nobelove nagrade za knjizevnost 1903, vodeca licnost norveskog i nordijskog kulturnog zivota u 19. vijeku. Knjizevnu slavu stekao je pripovijetkama “Sineve Sulbaken”, “Arne”, “Srecan djecak”, “Otac”, kojima je otvorio novu epohu norveske proze.
1865 – Roden je finski kompozitor Jan Sibelijus, cije djelo je inspirisano finskim folklorom, posebno epom “Kalevala”. Autor je sedam simfonija, popularnog violinskog koncerta, cuvene simfonijske poeme >>Finlandija<>Tuznog valcera<>Smrt<<. Studirao je kompoziciju u Berlinu i Becu, nakon cega je tri godine predavao violinu, a potom se, ziveci povuceno na svom poljskom imanju nedaleko od Helsinkija, potpuno posvetio komponovanju. Pored Finske, muzika Jana Sibelijusa izuzetno je cijenjena u Engleskoj i Americi. Uz simfonijsku poemu "Finlandija", poznata je i njegova uvertira "Karelija", "Tuzni valcer" i violinski koncert.
1908 – Na Cetinju je sklopljen ugovor o trgovini i plovidbi izmedu Kraljevine Crne Gore i Kraljevine Holandije. Clan 1 tog ugovora garantovao je holandskim gradanima najvisu povlascenost – da potpuno i bez ogranicenja mogu trgovati s Crnom Gorom, a zagarantovana je i povlastica za robu koja je iz Crne Gore odlazila u Holandiju.
1918 – Izvrsni narodni odbor, organ nelegalne Podgoricke skupstine, zatrazio je od vlade Kraljevine Srbije da u Crnu Goru uputi opremu za 10.000 vojnika i 600 oficira. Odbor je tih dana formirao i tzv. Narodnu gardu da, kako je zapisano, sprovede svim silama odluku Velike srpske narodne skupstine u Crnoj Gori i da odrzi novostvoreni pravni poredak u zemlji. Garda je bila smjestena uz srpske trupe u svim vaznijim mjestima Crne Gore, a njene starjesine imale su plate kao i srpski oficiri.
1924 – U Rijeci Marsenica roden je crnogorski pjesnik i esejista, dopisni clan Crnogorske akademije nauka i umjetnosti Radonja Vesovic. Skolovao se u Peci i Beranama. Ucesnik je Drugog svjetskog rata, a po njegovom zavrsetku radio je kao novinar i urednik u Tanjugu i “Pobjedi”; bio je upravnik Cetinjskog narodnog pozorista i urednik beogradske izdavacke kuce “Kultura”. Vesoviceva poezija vezana je tematski za revoluciju i rodni crnogorski pejzaz. Poznata djela: “Viorenje”, “Gajtan vode u dolini”, “Kolone i vidici”, “Krcag na vjetru”, “Radanje svjetla”.
1954 – Srpski i hrvatski pisci i lingvisti postigli su Novosadski dogovor o srpskohrvatskom knjizevnom jeziku, koji je potpisalo 25 uglednih strucnjaka za jezik. Zakljuceno je da je narodni jezik Srba, Hrvata i Crnogoraca jedan jezik s dva izgovora, da su oba pisma – cirilica i latinica – ravnopravna i da jezik ima zajednicki pravopis.
1956 – Pustena je u rad Hladna valjaonica, prvi proizvodni pogon u Zeljezari Niksic iz koga su ubrzo izasle prve tone celika. Zeljezara Niksic osnovana je rjesenjem vlade FNRJ, koje je potpisao Josip Broz Tito. Gradena je od 1951. do 1956. nakon cega je, tokom sljedecih sest godina, otvoreno devet njenih proizvodnih pogona. Osmi decembar, dan kada su u pogonu Hladne valjaonice proizvedene prve kolicine hladno valjanih traka, niksicka Zeljezara obiljezava kao svoj dan.
1978 – Umrla je izraelska drzavnica Golda Meir, prva zena premijer Izraela.
1980 – U Njujorku je ubijen bivsi clan “Bitlsa” Dzon Lenon. Ubio ga je mentalno poremeceni obozavalac Mark Dejvid Cepmen, koji je kasnije osuden na dozivotni zatvor.
1991 – Lideri Rusije, Bjelorusije i Ukrajine Boris Jeljcin, Leonid Kravcuk i Stanislav Suskevic potpisali su u Minsku Belovezski sporazum o formiranju Zajednice Nezavisnih Drzava. Time je prestao da postoji Sovjetski savez.
2000 – U Otavi je odrzan prvi svjetski samit posvecen kulturi i umjetnosti na kojem je osnovana Medunarodna federacija, agencija za podrsku umjetnosti.
2008 – Skupstinski odbor za prosvjetu, nauku i kulturu usvojio je predlog zakona o nacionalnim strucnim kvalifikacijama kojima se prvi put u Crnoj Gori priznaje neformalno obrazovanje. Zakonom je predvideno da se steceno znanje i vjestine potvrduju sertifikatima, koji njihovim vlasnicima omogucavaju da ravnopravno konkurisu za odredeno radno mjesto.
2008 – Vice admiral Vojske Crne Gore Dragan Samardzic izabran je za nacelnika Generalstaba crnogorske vojske. Za Samardzica su na sjednici Savjeta za odbranu i bezbjednost glasali predsjednik Crne Gore Filip Vujanovic i premijer Milo Dukanovic, dok je predsjednik parlamenta Ranko Krivokapic bio uzdrzan.
2009 – Socijaldemokratska partija Crne Gore primljena je u clanstvo Partije evropskih socijalista, a njen lider Ranko Krivokapic izabran za clana Predsjednistva, koje cine predstavnici socijalistickih partija zemalja Evropske unije.
2010 – Zalbeno vijece Haskog suda smanjilo je kaznu nekadasnjem oficiru JNA Veselinu Sljivancaninu sa 17 na deset godina zatvora. U tom procesu, to je bila treca i konacna presuda, ali i prva preinacena pravosnazna presuda u istoriji Haskog suda. Sljivancanin je bio osuden za pomaganje i podrzavanje mucenja hrvatskih zarobljenika na farmi Ovcara kod Vukovara u novembru 1991.
2012 – Na likovnom Salonu francuskih umjetnika u Parizu, medu dvije hiljade izlagaca, nagradu ,,Misel Dimon” dobio je crnogorski akademski vajar Miodrag Scepanovic za skulpturu ,,Opasne sjenke”. Scepanovic je ucestvovao i na Jesenjem slonu u Parizu, koji je prethodio Salonu francuskih umjetnika, i njegova skulptura ,,Strast” objavljena je na naslovnoj strani kataloga te najznacajnije manifestacije u oblasti likovne umjetnosti u Francuskoj. Na Jesenjem salonu 2006. Scepanovic je dobio prvu nagradu za skulpturu ,,Sigurnost”.
Na danasnji dan dogodilo se i sljedece:
1854 – Papa Pije IX proglasio je dogmu o bezgresnom zacecu Bogorodice.
1925 – Objavljena je knjiga Adolfa Hitlera “Majn Kampf”, u kojoj je izlozena koncepcija “Novog poretka” i rasne supremacije Njemaca.
2008 – Hiljade mladih ljudi sukobilo se s policijom u centru Atine nakon sto je policija ubila jednog tinejdzera. Bio je to treci dan protesta u Grckoj, najvecih, kako je ocijenjeno, u posljednjih nekoliko decenija.
0 comments