Izbor i priprema: Č. Đurđić

Na današnji dan 1528. umro je njemački slikar i grafičar Albreht Direr, poznat po portretima velike umjetničke i dokumentarne vrijednosti i po izvanrednim gravirama u drvetu i bakru. Poznata Direrova djela: «Apokalipsa», «Velika muka», «Bogorodičin život».

1667 – Boku Kotorsku i Dubrovnik pogodio je katastrofalan zemljotres. U osam sati ujutro počelo je slabo podrhtavanje tla, da bi kasnije, ponavljajući se  u razmaku od nekoliko sekundi u toku 15 do 30 minuta, zemljotres uništio Kotor. Prema prvim zabilježenim izvještajima stradalo je 200 ljudi, srušeno je tri četvrtine stambenih zgrada, mnoge crkve i gradske zidine. Osim Kotora, bila su gotovo razorena i sva naselja u Boki. Teško su stradali i Budva i Herceg Novi. Od zemljotresa, i požara koji je harao 20-tak dana, Dubrovnik je bio gotovo potpuno uništen, a poginulo je više hiljada građana.

1871 – Rođen je u Lopatama kod Lijeve Rijeke Radomir Vešović, jedan od najistaknutijih crnogorskih oficira. Školovao se u Italiji, a po povratku u domovinu stupio je u crnogorsku vojsku i u svojoj vojničkoj karijeri dospio do generalskog čina. Bio je posljednji ministar vojni Kraljevine Crne Gore. U vrijeme austrougarske okupacije Crne Gore (1916 -1918) bio je vođa snažnog Komitskog pokreta. Kapitulaciju Austrougraske dočekao je u Gracu, gdje je bio interniran početkom 1918. Na povratku u Crnu Goru uhapšen je u Slavonskom Brodu i zadržan sve dok nijesu izglasane odluke Podgoričke skupštine. I u godini koja je uslijedila nastavilo se Vešovićevo stradanje: zbog sumnji da sarađuje s pobunjenicima u Crnoj Gori, vrlo brzo se našao na udaru srpskih vlasti. U ljeto 1919. stavljen je pod policijski nadzor da bi nedugo potom postao žrtva montiranog sudskog procesa u Beogradu, i u istražnom zatvoru proveo 15 mjeseci. Na suđenju, u februaru 1921, oslobođen je optužbi. Vraća se u Crnu Goru i kao član Glavnog odbora Crnogorske stranke i poslanički kandidat uključuje u njen politički rad. Vešovićeva ličnost i tragična sudbina, te događaji u Crnoj Gori od 1916. do 1921, motivisali su prvog crnogorskog sineastu Vladimira Đ. Popovića, da u Rimu snimi film «Vaskrsenja ne biva bez smrti», a u produkciji Radio Televizije Crne Gore i režiji Gojka Kastratovića snimljen je 2001. film „Suđenje generalu Vešoviću“, čiji lik tumači hrvatski glumac Žarko Radić. Radomir Vešović umro je 15. avgusta 1938. u Slavonskom Šamcu, gdje je i sahranjen.

1885 – U Petrogradu je za mitropolita Crnogorske pravoslavne crkve rukopložen Mitrofan Ban. Mitrofana Bana hirotonisao je petrogradski mitropolit i poglavar ruskog Svetog sinoda Isidor, u prisustvu svih članova Sinoda, sedam episkopa, svještenstva, plemstva i ruskog cara Aleksandra III. Mitrofan Ban obavijestio je o tome pismom Vaseljenskog patrijarha Joakima II: „Mi smo se iz Rusije povratili i u ime Božije zauzeli smo svetu katedru Mitropolije autokefalne crkve u bogoštićenom Knjaževstvu Crnogorskom na koju smo i Duhom Svetijem i pozvani“. Mitrofan Ban rođen je u Grblju 1841; školovao se u privatnim parohijskim i manastirskim školama u Boki Kotorskoj. Zamonašio se 1886. u manastiru Savina. U svojstvu arhimandrita bio je administrator Crnogorske mitropolije i Zahumsko- raške eparhije. Za crnogorskog mitropolita izabran je 1884. Sproveo je mnogobrojne reforme u Crnogorskoj pravoslavnoj crkvi: inicirao rad na crkvenom zakonodavstvu, organizovao duhovne sudove, obezbijedio sveštenicima redovno primanje plata i penzija i naredio im da narodna odijela zamijene mantijama. Angažovao se i na prosvjećivanju i duhovnom uzdizanju crnogorskog naroda. Napisao je i nekoliko zapaženih djela:”Besjede”, “Kratki crkveni ustav”, “Pomoćno uputstvo pri ispovijesti” i “Sedam tajni Novog Zavjeta”. Umro je na Cetinju 1920.

1892 – Na Cetinju je umro Jovan Pavlović, prosvjetni i kulturni radnik. Rođen je u Sremskim Karlovcima 1843, a u Crnu Goru je došao 1878. Obnovio je rad Cetinjske čitaonice, bio direktor Cetinske gimnazije i prvi ministar prosvjete i crkvenih poslova. Uređivao je listove i časopise: «Glas Crnogorca», «Crnogorku», «Prosvjetu» i osnovao prvu crnogorsku knjižaru s antikvarijatom. Bio je upravnik Državne štamparije i predsjednik Odbora za podizanje “Zetskog doma”. Jovan Pavlović  je autor  nekoliko knjiga i rasprava iz književne istorije, te mnogobrojnih novinskih i publicističkih članaka i uvodnika.

1907 – Knjaz Nikola je, da bi amortizovao oštre stranačke sukobe i sve snažniju klubašku, prosrpsku aktivnost vlade Andrije Radovića, za premijera postavio Lazara Tomanovića, koji je bio veoma obrazovan i politički potpuno odan Knjazu.

1941 – Njemačke trupe napale su u Drugom svjetskom ratu Grčku i Jugoslaviju. Napad na Jugoslaviju počeo je bombardovanjem Beograda. Istoga dana 19 italijanskih aviona bombardovalo je i Podgoricu. Podgorica je u Drugom svjetskom ratu bombardovana 84 puta, a tokom 1944. (5. maja i u novembru) grad je pretrpio snažne udare i savezničkih bombardera koji su napravili pravu pustoš i gotovo ga sravnili sa zemljom.  Munjevita ofanziva Njemačke na Jugoslaviju nakon 11 dana dovela je do bezuslovne kapitulacije zemlje, koju su kralj i vlada napustili 15. aprila odletjevši s nikšićkog aerodroma na Kapinom Polju. Padom Jugoslavije, Crna Gora je ušla u italijansku okupacionu zonu.

1971 – U Njujorku je umro kompozitor Igor Stravinski, jedan od začetnika i glavnih pobornika «nove muzike» 20. vijeka. Njegovi baleti «Žar ptica», «Petruška», «Posvećenje proljeća» i mnoga simfonijska djela, opere i oratoriji obilježili su muzičko stvaralaštvo prošlog vijeka.

1992 – Evropska zajednica priznala je nezavisnost bivše jugoslovenske republike Bosne i Hercegovine. Istoga dana u Sarajevu su pale prve žrtve i označile početak rata u Bosni i Hercegovini.

1994 – U Ruandi je, u toku građanskog rata između plemena Hutu i Tutsi, raketom oboren avion u kojem su bili predsjednici Ruande i susjednog Burundija. U međusobnim obračunima Hutua i Tutsija u narednim mjesecima poginulo je najmanje milion ljudi, uglavnom civila.

2005 – U 82. godini umro je princ Renije III od Monaka. Svoju malu zemlju (površine 1.970 km kvadratnih  sa oko 30 hiljada stanovnika) učinio je poznatom u svijetu – prvo brakom s holivudskom zvijezdom Grejs Keli 1956, a potom i uspješnim državničkim potezima, posebno u oblasti poreske politike i bankarstva. Princa Renijea III je na čelu Monaka, minijaturne evropske kneževine, međunarodnog centra bankarstva i biznisa i najmanje članice UN, zamijenio 47-godišnji sin Albert.

2008 – U Crnoj Gori održani su predsjednički izbori, prvi od obnove državne nezavisnosti i peti od uvođenja višepartijskog sistema. Na izborima je pobijedio kandidat DPS-a Filip Vujanović i tako osvojio drugi predsjednički mandat. Vujanović je sa oko 171.300 glasova ili 52,2 odsto pobijedio protivkandidate Andriju Mandića (Srpska lista), Nebojšu Medojevića (Pokret za promjene) i Srđana Milića, lidera SNP-a.

2008 – U Sočiju je završen dvodnevni Samit lidera Rusije i SAD Vladimira Putina i Džordža Buša, bez napretka u razrješenju razlika oko američkog raspoređivanja raketnog odbrambenog štita u istočnoj Evropi, koje su uzrokovale pad njihovih diplomatskih odnosa na najniži nivo nakon hladnog rata.

2009 – Prilikom posjete Turskoj, američki predsjednik Barak Obama izjavio je da SAD nijesu u ratu s islamom i da želi da oživi napore za stvaranje Palestinske države.

2011 – U beogradskom listu „Novosti“ objavljen je intervju srpskog patrijarha Irineja u kome je negirao postojanje crnogorske nacije, rekavši da Srpska pravoslavna crkva ne može uticati „na želju nekih da se stvori crnogorska nacija, ali ima obavezu da reaguje na pokušaj stvaranja crnogorske crkve“. „To nije nikakva crkva“, rekao je Irinej.

2012 – U Sarajevu je obilježena 20-godišnjica Bosanskog rata. Redovima praznih jarkocrvenih stolica, po jedna za 11.541 žrtvu 43-mjesečne opsade Sarajeva, u Bosni i Hercegovini su se podsjetili na te teške dane, kada je ubijeno i 643 djece. Republika Srpska je ignorisala podsjećanje na dan kada su hici ispaljeni na mirne demonstrante u centru Sarajeva označili početak rata.

2013 – U 68. godini umro je poznati katalonski i evropski reditelj Bigas Luna, jedan od začetnika španske moderne kinematografije. Svjetski ugled stekao je filmom “Šunka, šunka” (1992), prvim djelom iberijske trilogije koju čine još i “Zlatna jaja” i “Mjesec i sisa”, kao i otkrićem glumačkih zvijezda Penelope Kruz i Havijera Bardema. Bigasov osobeni rediteljski pečat čine često divlje scene seksa i likovi obuzeti erotikom u filmovima provokativnih naziva.Za film “Šunka, šunka” dobio je Srebrnog lava na festivalu u Veneciji i nagradu žirija na festivalu u San Sebastijanu. Bio je svestrani umjetnik, pored reditelja, arhitekta, slikar i dizajner.

Na današnji dan dogodilo se i sljedeće:

1867 – Turci su predali knezu Mihailu Obrenoviću ključeve grada Beograda. Beograd je postao prijestonica srpske kneževine, kasnije i kraljevine.

1905 – U Baru je otvorena prva zvanična apoteka.

2007 – Vodeći svjetski stručnjaci za klimu objavili su predviđanja klimatskih promjena usljed globalnog zagrijavanja, i upozorili na brojne negativne posljedice. Većina stručnjaka smatra da će se temperatura do kraja vijeka u prosjeku povećati  za dva stepena Celzijusa, što bi moglo da dovede do širenja pustinja, do suša, nestašice vode i povećanja nivoa mora. Stručnjaci su ocijenili da će klimatskim promjenama najteže biti pogođene siromašne zemlje, a ukoliko se temperatura u svijetu poveća za 1,5 do 2,5 stepeni Celzijusa u odnosu na 1990, moglo bi nestati između 20 i 30 odsto biljnih i životinjskih vrsta.

2009 – U Domu kulture u Baru otvoren je prvi festival “Teatar u školama”.

2009 – Zemljotres, jačine između 5,8 i 6,3 stepena Rihterove skale pogodio je oblasti centralne Italije. U zemljotresu je stradalo preko 280 osoba, porušeni su srednjovjekovni gradovi i preko 28 hiljada ljudi ostalo je bez domova.

2012 – Pobijedivši reprezentaciju Turske 19:6, vaterpolisti Crne Gore stekli su pravo učešća na Olimpijskim igrama u Londonu.

 2014 – Na parlamentarnim izborima u Mađarskoj treći put zaredom pobijedila je partija Fideš premijera Viktora Orbana.