Izbor i priprema: Č. Đurđić

Na današnji dan 1691. u Progonovićima kod Podgorice vođena je bitka između Crnogoraca i turske vojske u kojoj su Crnogorci odnijeli pobjedu. U tom boju, opjevanom u “Gorskom vijencu”, učestvovao je i lješanski vojvoda Radun Radunović čija je kula izgorjela u borbi. Obnova tog znamenitog istorijskog spomenika, koju je finansirala podgorička Opština, završena je 13. jula 2001.

1707 – Rođen je švedski  prirodnjak Karl fon Line, osnivač i prvi predsjednik Švedske akademije nauka i Prirodnjačkog muzeja. Uveo je binarnu (dvojnu) nomenklaturu biljaka, po kojoj svaka biljka i životinja imaju naziv, rod i vrstu. Osnovao je sistematiku – biološku disciplinu. Sve je biljke i životinje svrstao u kategorije po sličnostima: vrsta – rod – porodica –red –klasa – kolo. Lineova „sistematika biljaka“ prema polnim organima važeća je i danas.

1797 – Sazvana je Druga skupština predstavnika bokeljskih opština na kojoj je odlučeno da se ne prihvati nova profrancuska patriotska vlada uspostavljena u Veneciji nakon pada mletačke aristokratske vlasti, te da se spriječi mogući dolazak Francuza u Boku i tim povodom u pomoć pozove crnogorski vladika Petar I.

1886 – Umro je njemački istoričar Leopold fon Ranke, profesor Berlinskog univerziteta i član Pruske akademije nauka. Bavio se uglavnom istorijom zapadne Evrope. Modernoj istoriografiji dao je tri načela: treba pisati „onako kao što se dogodilo“; osnova rada je u arhivskim istraživanjima; istoriografija nije samo nauka nego i umjetnost. Poznata djela: „Istorija Francuske“, „Istorija Engleske“, „Rimske pape“, „Njemačka istorija za vrijeme reformacije“, „Srpska revolucija“ (istorija I srpskog ustanka) napisana prema podacima dobijenim od Vuka Karadžića.

1906 – Umro je norveški dramski pisac Henrik Ibzen, čije drame predstavljaju izuzetan doprinos svjetskoj književnosti. Prvi uspjeh donijela mu je nacionalna drama „Pretendenti na prijesto“, a svjetsku slavu „Per Gint“ i „Nora“. Analizirao je moralne nedostatke modernog društva i pojedinca, a sumnja u pjesnički poziv i sukob stremljenja i stvarnosti u osnovi su motivi cjelokupnog njegovog stvaralaštva. Gotovo tri decenije proveo je van svoje domovine – u Italiji i Njemačkoj. U posljednjim dramama („Graditelj Sulnes“, „Mali Ejlof“, „Jon Gabrijel Borkman“, „Kad se mrtvi probudimo“) vratio se temi umjetničkog poziva preispitujući na razne načine da li je vrijedno žrtvovati stvarni život radi umjetnosti. Ibzenov dramski opus izuzetno je doprinio razvoju evropske i svjetske građanske klasicističke drame i taj se uticaj osjeća i danas. Njegova je poezija ostala manje zapažena, mada u njoj ima veoma uspjelih stihova.            

1908 – Rođen je američki fizičar Džon Bardin, dvostruki dobitnik Nobelove nagrade za fiziku 1956. i 1972. Prvu nagradu podijelio je s Vilijamom Šoklijem s kojim je izumio tranzistor, a drugu za teoriju o superprovodljivosti.

1914 – Na Cetinju je rođen poznati crnogorski istoričar i bibliograf doktor Niko Simov Martinović. Od 1947. bio je direktor Istorijskog instituta i Centralne biblioteke Crne Gore, dopisni član  Srpske akademije nauka i umjetnosti, redovni član Naučnog društva Crne Gore i član Akademije  nauka Bosne i Hercegovine. Objavio je više knjiga i studija iz oblasti bibliografije, prava, književne istorije i publicistike. U rukopisu mu je ostao “Ogled o Rovinskom”. Niko Simov Martinović umro je u Sarajevu l0. januara 1975.

2006 – Predsjednik Republičke referendumske komisije František Lipka proglasio je preliminarne rezultate referenduma u Crnoj Gori, održanog 21. maja, prema kojima je za obnovu crnogorske nezavisnosti glasalo 55,5 odsto građana. Istoga dana predsjednik Srbije Boris Tadić izjavio je da prihvata preliminarne zvanične rezultate referenduma, a srpski premijer Vojislav Koštunica da će priznati samo konačne rezultate. Čestitke povodom uspješno sprovedenog referenduma i izglasavanja nezavisnosti Crne Gore uputile su Evropska unija, Sjedinjene Američke Države i Rusija, uz napomenu da vlasti u Beogradu i Podgorici što prije pristupe direktnom i konstruktivnom  dijalogu o budućim odnosima dvije države.

2007 – Sudsko vijeće specijalnog suda u Beogradu osudilo je dvanaestoricu optuženih za ubistvo srpskog premijera Zorana Đinđića 12. marta 2003. na ukupno 378 godina zatvora. Na po 40 godina zatvora osuđeni su nekadašnji komandant za Specijalne operacije (JSO) Milorad Ulemek-Legija za organizovanje ubistva i nekadašnji pomoćnik komandanta Zvezdan Jovanović za ubistvo premijera.

2008 – U Pekingu su se sastali predsjednici Kine i Rusije Hu Đintao i Dmitrij Medvedev. Dva lidera su osudila planove SAD o uspostavljanju sistema za raketnu odbranu u istočnoj Evropi, ocjenjujući da to škodi jačanju povjerenja među zemljama. Dvodnevna posjeta predsjednika Rusije Kini prekinula je tradiciju prema kojoj su ruski predsjednici nakon imenovanja prvo putovali u neku evropsku zemlju. Istoga dana, dogovorom 12 južnoameričkih država osnovana je  u Braziliji (glavnom gradu Brazila) Južnoamerička unija (UNASUR). Cilj osnivanja unije, koja se smatra regionalnom verzijom Evropske unije, jeste da pomogne u rješavanju pitanja odbrane Južne Amerike i doprinese razvoju kontinenta.

2010 – Nakon dvomjesečnog izuzetno napornog pohoda na Himalaje, članovi nikšićkog Planinarsko-smučarskog kluba „Javorak“: alpinisti Đorđije Vujičić, Drago Vujović i Marko Blečić osvojili su Mont Everest (8.500 m) i na najviši svjetski vrh postavili crnogorsku zastavu. Bilo je to prvo osvajanje krova svijeta od strane nekog crnogorskog planinarskog kluba.

2013 – U Lajpcigu je formirana progresivna alijansa, u okviru proslave 150 godina postojanja socijaldemokratije u Njemačkoj. Novoformiranu međunarodnu organizaciju partija lijeve orijentacije predvodila je socijaldemokratska partija Njemačke i njen lider Zigmar Gabrijel koji se oštro sukobio s bivšim grčkim premijerom Jorgosom Papandreuom, liderom socijalističke Internacionale. Demokratska partija socijalista i Socijaldemokratska partija Crne Gore nijesu se priključile novoformiranoj Progresivnoj alijansi, koju su kao alternativu socijalističkoj Internacionali formirale najuticajnije lijevo orijentisane strane svijeta.

2013 – Arhijerejski sabor srpske pravoslavne crkve preinačio je odluku donijetu dan ranije i povukao iz procedure inicijativu za kanonizaciju crnogorskog vladike i pjesnika Petra II Petrovića Njegoša. Njegoševu kanonizaciju predložio je mitropolit Srpske pravoslavne crkve u Crnoj Gori Amfilohije koji ga je na nivou Mitropolije crnogorsko-primorske proglasio svecem. Vjerski analitičar Mirko Đorđević Amfilohijevu inicijativu ocijenio je ishitrenom.

Na današnji dan dogodilo se i sljedeće:

1430 – Zarobljena je Jovanka Orleanka i predata Englezima, koji su je potom izveli na crkveni sud i 1431. osudili na smrt i spalili na lomači.

1498 – Na lomači je spaljen italijanski dominikanski kaluđer Đirolamo Savonarola, politički i vjerski reformator.

1920 – Osnovana je Komunistička partija Indonezije, prva takva politička organiazcija u Aziji.

1923 – U Nikšiću je osnovan prvi šahovski klub u Crnoj Gori. Šahovski klub “Nikšić”član je prve lige, a njegovi članovi ostvarili su značajne uspjehe na domaćoj i međunarodnoj  šahovskoj sceni.

1945 – Njemački nacistički lider i šef Gestapoa Hajnirih Himler izvršio je samoubistvo, dan nakon što su ga Britanci zarobili. Uhapšen je i Hitlerov nasljednik admiral Karl Denic.

1949 – Osnovana je Savezna Republika Njemačka, a Bon je postao njen glavni grad.

1959 – U titogradskom Narodnom pozorištu premijerno je izvedena predstava prema romanu Oskara Daviča “Pesma”, u dramtizaciji Dimitrija Đurkovića, i režiji Mirka Simića. Uloge su tumačili  Miloš  Jeknić, Dobrica Stefanović, Vera Petrić, Ljubiša  Stojković, Boro Begović i drugi.

1960 – Izraelski agenti uhapsili su u Argentini ratnog zločinca Adolfa Ajhmana. Na suđenju u Jerusalimu Ajhman je osuđen na smrt vješanjem.

2007 – Fudbaleri Milana savladali su u finalu Lige šampiona ekipu Liverpula sa 2:1, i sedmi put osvojili titulu prvaka Evrope u fudbalu.

2009 – U finalu Evro lige, Primorac iz Kotora savladao je Pro Reko 8:7 i postao prvak Evrope, što je najveći klupski uspjeh u istoriji crnogorskog vaterpola.

2009 – Njemačka savezna skupština izabrala je Horsta Kelera za predsjednika te države.

2010 – Zlatna palma 63. kanskog festivala dodijeljena je mističnom tajlandskom filmu „Ujka Bunmi koji može da se sjeti prethodnih života“, u režiji Apičatponga Verasetakula.

2013 –Američki predsjednik Barak Obama najavio je plan ograničavanja upotrebe bespilotnih letjelica u napadima protiv ekstremista na teritorijama izvan SAD, kao i plan preuzimanja inicijative kako bi bili obnovljeni pregovori o zatvaranju vojnog zatvora u zalivu Gvantanamo.