Izbor i priprema: Č. Đurđić

Na današnji dan 1543. umro je poljski astronom Nikola Kopernik, tvorac heliocentričnog sistema i osnivač moderne astronomije, autor djela “Kruženje nebeskih tijela”. Svojim naučnim djelom, koje predstavlja jednu od najvećih prekretnica u istoriji nauke, Kopernik je stvorio osnov za velika otrkića Johanesa Keplera i Isaka Njutna.

1544 – Rođen je engleski ljekar i fizičar  Vilijam Gilbert, istraživač magnetizma i elektriciteta. Dokazao je da je Zemlja veliki loptasti magnet i da se igla na kompasu ne upravlja prema nebu, kako se do tada vjerovalo, nego prema magnetnim polovima planete. Njegovo klasično djelo „De magnete“(1600) predstavlja prvo veliko naučno ostvarenje objavljeno u Engleskoj.

1743 – Rođen je francuski ljekar i novinar Žan Pol Mara, jedan od glavnih vođa francuske revolucije, predvodnik montanjara i jedan od organizatora ustanka u maju 1793. kojim je bila zbačena vladavina žirondinaca. U julu iste godine ubila ga je Šarlota Kordej koja je četiri dana kasnije giljotinirana.

1814 – Neposredno pred sklapanje Pariskog mira, ruski car Aleksandar I saopštio je Petru I Petroviću da je Boka Kotorska uz saglasnost Rusije i odlukom drugih velikih sila pripala Austriji.

1819 – Rođena je britanska princeza Aleksandrina Viktorija, kraljica Viktorija I od 1837. do 1901. Tokom njene duge vladavine Britanija je doživjela privredni i kulturni uspon i postala kolonijalna sila. Knjaz Nikola i kraljica Viktorija sasatali su se u Londonu 1898. prilikom knjaževe posjete Velikoj Britaniji. Iako je posjeta imala, prevashodno, privatni karakter, Knjaz je nastojao da za Knjaževinu Crnu Goru dobije zajam, odnosno osnuje kompaniju za izgradnju luke u zalivu Valdanos.

1879 – Počela je izgradnja prvog kolskog puta od austrijske granice do Cetinja, koja je trajala dvije godine. Izgradnja je realizovana u skladu s planovima državne politike razvoja Crne Gore nakon njenog međunarodnog priznanja na Berlinskom kongresu. Odmah nakog toga počela je i izgradnja puta Cetinje-Rijeka Crnojevića.

2010 – U Bečićima je otvorena dvodnevna Međunarodna konferencija o istraživačkom novinarstvu. Konferenciju je otvorio generalni sekretar medijske organizacije Jugoistočne i Centralne Evrope Oliver Vujović.

2010 – Britanski list „Gardijan“ objavio je dokumente, sa kojih je vlada Južnoafričke Republike skinula oznaku „strogo povjerljivo“ u kojima se navodi da je Izrael bivšem aparthejdskom režimu u toj zemlji nudio na prodaju nuklearne bojeve glave. Iako je Izrael demantovao pisanje „Gardijana“, to je prvi zvanični dokaz da ta zemlja zaista posjeduje atomsko oružje.

2011 – Izrael je spreman na „bolne kompromise“ u cilju sklapanja mira s Palestincima, uključujući predaju teritorije na kojoj žele da osnuju državu, kazao je izraelski premijer Benjamin Netanjahu u Američkom kongresu. Netanjahu je istakao i uslove za sklapanje mira među kojima su palestinsko priznavanje Izraela kao domovine jevrejskog naroda i odustajanje od sporazuma o jedinstvu koji je palestinski predsjednik Mahmud Abas postigao s islamističkim pokretom Hamas.

2011 – Zamjenik srpskog premijera Ivica Dačić izjavio je da Srbija polako gubi Kosovo i Metohiju i da bi se to preduprijedilo predložio razgraničenje teritorija na kojima žive Srbi i Albanci.

2012 – Crnogorska Vlada usvojila je predlog valorizacije Lipske pećine, koja se nalazi u Dobrskom selu na prevoju Belveder na Cetinju. Lipska pećina je, prema pisanim dokumentima, dugačka oko tri i po kilometra, od čega je istraženo samo kilometar i po. Prvi put je istraživana sredinom 19. vijeka. Poznati putopisac i istraživač Pavle Rovinski je, nakon spuštanja na 450 metara dubine, zapisao 1887. da u njoj ima stalaktita i drugih ukrasa koji se ne mogu naći ni u jednoj drugoj pećini. Organizovane posjete Lipskoj pećini počele su nakon 1929, mada posljednjih decenija nije bilo većih turističkih prezentacija i posjeta.

2012 – Na petom građanskom protestu u Podgorici, na kome je, prema nezvaničnoj policijskoj procjeni, učestvovalo preko sedam hiljada građana iz cijele države, tražena je ostavka Vlade i poručeno da je konačan cilj protesta „slobodna Crna Gora i odbijanje plaćanja novih državnih nameta“.

2013 – Svjetska filmska zvijezda, nekadašnji Džejms Bond, slavni irski glumac Pirs Brosnan prošetao je Cetinjem u društvu čuvenog crnogorskog slikara Dimitrija Popovića. Osim s gradonačelnikom crnogorske prijestonice Aleksandrom Bogdanovićem, Brosnan koji je prethodno na Crnogorskom primorju snimao film „The November Man“, u režiji Rodžera Donaldsona, susreo se i s ministrom kulture Crne Gore Branislavom Mićunovićem. Tokom boravka na Cetinju, Brosnan je obišao Njegoševu biljardu u kojoj je razgledao izložbu Dimitrija Popovića „Misterijum Luče mikrokozma“, nastalu povodom 200-godišnjice rođenja Petra II Petrovića Njegoša. Britanski glumac je inače obožavalac djela Dimitrija Popovića, a u Herceg Novom, u kome su snimljene prve scene akcionog filma „The November Man“, posjetio je i barda crnogorske likovne umjetnosti Voja Stanića u njegovom domu na Škveru. Brosnan se inače pored glume bavi i slikarstvom. Najveću filmsku slavu stekao je tumačeći ulogu Džejmsa Bonda u četiri nastavka priče o agentu 007.

Na današnji dan dogodilo se i sljedeće:

1686 – Rođen je njemački fizičar Gabrijel Danijel Farenhajt, koji je 1726. napravio prvi termometar sa živom i skalu za mjerenje temperature od 180 stepeni, nazvanu njegovim imenom.

1844 – Pronalazač telegrafa Semjuel Morze poslao je prvu telegrafsku poruku na udaljenost od 65 kilometara  iz Vašingtona u Baltimor, koja je glasila “Šta je Bog uradio ?”

1903 – “Glas Crnogorca” zabilježio je da je na početku turističke sezone, tokom druge polovine maja, Crnu Goru posjetilo 200 inostranih turista.

1941 – Rođen je američki pjevač i kompozitor Robert Cimerman, poznat kao Bob Dilan, jedan od najpopularnijih muzičara 20. vijeka.

1993 – Eritreja je stekla nezavisnost od Etiopije poslije 30 godina građanskog rata.

2000 – Hrvatska je postala 26. članica programa NATO-a “Partnerstvo za mir”.

2008 – Na Velikoj sceni Crnogorskog narodnog pozorišta premijerno je izvedena Šekspirova drama „San ljetnje noći“ u režiji Paola Mađelija i  Ane Vukotić. Uloge su tumačili Simo Trebješanin, Ana Vujošević, Zoran Vujović, Srđan Grahovac, Dejan Ivanić, Žaklina Oštir i drugi.

2009 – Izraelski premijer Benjamin Netanjahu odbacio je poziv SAD da obustavi izgradnju jevrejskih naselja na okupiranoj Zapadnoj obali i kazao da neće prihvatiti ograničenja na izgradnju jevrejskih enklava unutar Jerusalima.

2012 – Italijanski ljekari spasili su život 16-mjesečnom dječaku tako što su mu ugradili najmanje vještačko srce na svijetu i održavali ga u životu sve dok se nije pronašao donator za transplantaciju.