Izbor i priprema: Č. Đurđić

Na današnji dan 1642. rođen je poljski vojskovođa i kralj Jan III Sobjeski. Oslobodio je Beč od turske opsade 1683. i time spriječio dalji prodor Turaka u srednju Evropu. Slavljen je kao spasilac Evrope i njene kulture.

1740 – Rođen je francuski pisac Donasjen Alfons Fransoa de Sad, poznat kao Markiz de Sad. Vodio je raskalašan život. Po Napoleonovom nalogu izvjesno vrijeme proveo je u šarantonskoj bolnici kao duševni bolesnik. Do smrti boravi u zatvorima Sent-Pelaži, Bisetr, Šaranton. Njegovi romani smatraju se patološkom pornografijom, ali i djelima koja ruše ustaljene društvene norme. Poznata djela  Markiza de Sada: “Justina,” “Žilijeta” , “120 dana Sodome”. Od prezimena ovog pisca potiče izraz sadizam.

1846 – Iz skadarskog zatvora pušteno je na slobodu 80 Crnogoraca koje su turske vlasti utamničile nakon brodoloma pečalbara iz Crne Gore kod Drača, na putu za Carigrad. Njihovo oslobađanje izdejstovao je Njegoš uz posredovanje ruskog dvora kod Porte.

1868 – Rođen je na Cetinju publicista, novinar i putopisac Jovan-Jošo Ivanišević. Pisao je pripovjetke i naučne članke iz istorije prosvjete u Crnoj Gori, skupljao narodno blago i bavio se folkloristikom i karikaturom. Ivaniševićevi radovi: “Orao”, “Pokajanje, pokajnici i korota”, “Narodne igre iz Crne Gore ” , “O međi Vuka manitoga i trešnjevskim gradinama”, dragocjeni su kao izvorna građa. Jovan Ivanišević je umro 22. juna 1944. u Sarajevu.

1882 – Umro je italijanski revolucionar Đuzepe Garibaldi, vođa pokreta za nezavisnost i ujedinjenje Italije. Legendarnim pohodom sa svojim dobrovoljcima “hiljadu crvenih košulja” oslobodio je 1860. Siciliju od vlasti Burbona i u septembru trijumfalno ušao u Napulj. Izabran je za poslanika Rima 1874, ali je odbio počasti kralja Vitoria Emanuela, titule vojvode i maršala.

1889 – U Crnu Goru je stigao veliki knez Petar Nikolajevič Romanov, vjerenik knjaginje Milice Petrović. Budućeg zeta na Njegušima dočekao je knjaz Nikola, a u okviru počasti ukazanih gostu, izvedena je narednog dana predstava “Balkanska carica”.

1904 – Rođen je američki olimpijski šampion i filmski glumac Džoni Vajsmiler. Prvi je uspio preplivati 100 metara za manje od jednog minuta. Na Olimpijskim igrama 1924. i 1928. osvojio je tri zlatne medalje. Vajsmiler je, međutim, poznatiji kao tumač glavne uloge u filmovima o Tarzanu.

1955 – Jugoslovenski i sovjetski lideri Josip Broz Tito i Nikita Hruščov potpisali su Beogradsku deklaraciju kojom su normalizovani odnosi Jugoslavije i Sovjetskog Saveza, narušeni rezolucijom Informbiroa iz 1948.

1966 – Američki  vasionski brod “Servejer” izveo je prvo uspješno meko spuštanje na Mjesec i počeo da šalje prve slike Mjesečeve površine.

1987 – Umro je španski gitarista Andres Segovija, koji se proslavio interpretacijama klasične muzike na gitari. Transkribovao je za gitaru kompozicije Johana Sebastijana Baha i Hendla.

2006 – Vrhovni savjet odbrane razriješio je načelnika Generalštaba vojske Srbije i Crne Gore general-potpukovnika Ljubišu Jokića, čime je ukinuta zajednička komanda vojske i prenesena u nadležnost predsjednika dvije države Filipa Vujanovića i Borisa Tadića; Istoga dana predsjednik Skupštine državne zajednice Srbije i Crne Gore Zoran Šami izjavio je da se skupština zajednice više neće sastajati. Skupštinu Srbije i Crne Gore činili su poslanici Srpske radikalne stranke, Demokratske stranke Srbije, Demokratske stranke, G17 plus, Srpskog pokreta obnove – Nova Srbija i Socijalističke partije Srbije, kao i Demokratske partije socijalista Crne Gore, Socijalističke narodne partije, Socijaldemokratske partije, Demokratske srpske stranke i Narodne stranke. Najviše poslanika u skupštini državne zajednice imala je iz Srbije Srpska radikalna stranka (30), a iz Crne Gore DPS (15).

2006 – U Japanu je umro poznati crnogorski umjetnik Rajko Bošković. Bavio se slikarstvom i vajarstvom, a publika širom svijeta pamti ga po čudesnim vajarskim ostvarenjima u ledu. Bošković je bio i svojevrsni ambasador Crne Gore na Dalekom Istoku.

2008 – Iz sjedišta EU u Briselu, Makedoniji je zbog incidenta na  vanrednim parlamentarnim izborima, održanim dan ranije, upućena poruka da je ugrožen proces evropskih integracija u toj zemlji, jer država koja, kako je rečeno, nije u stanju da organizuje fer i demokratske izbore ne može da računa na početak pregovora za članstvo u Evropsku uniju.

2009 – U akvatorijumu oko rta Platamuni i sjeverno od Budve održan je prvi dio velike taktičke vježbe Mornarice Vojske Crne Gore u kojoj su, prvi put od osnivanja crnogorskih oružanih snaga, učestvovale mornaričke i vazduhoplovne jedinice.

2012 – Dvadesetpetogodišnji crnogorski kadet Savo Franović, stipendist Ministarstva odbrane Crne Gore, diplomirao je na prestižnoj (Naval Academi) Pomorskoj akademiji u Anapolisu u Sjedinjenim Američkim Državama, koja ima dugu tradiciju. Franović je karijeru nastavio kao profesionalni vojnik u crnogorskom sektoru odbrane.

2012 – Vijek nakon ukidanja, učenici prve generacije maturanata obnovljene podgoričke Medrese „Mehmed Fatih“ iz Milješa, proslavili su završetak četvorogodišnjeg školovanja. Time su stekli uslov upisa na bilo koji fakultet u Crnoj Gori ili u inostranstvu, mada ih je najviše izrazilo želju da školovanje nastave u Turskoj, što im je i obećano. Učenici generacije bili su Damir Hodžić, Erdan Seferović i Džemal Hajdari. Medresu je završilo 38 maturanata, uglavnom iz svih krajeva Crne Gore, a najviše iz Rožaja. Medresa „Mehmed Fatih“ obnovljena je zahvaljujući saradnji crnogorske Vlade i Islamske zajednice u Crnoj Gori.

2012 – Egipatski sud osudio je bivšeg predsjednika te zemlje Hosnija Mubarak na doživotnu kaznu zatvora zbog umiješanosti u ubistva demonstranata za vrijeme pobune 2011. Mubarak je prvi predsjednik kome se lično sudilo nakon početka „arapskog proljeća“.

2013 – Dvanaestočlana ekipa crnogorskih sportista, koji su učestvovali na 15. Igrama malih zemalja u Luksemburgu, s oduševljenjem je dočekana na podgoričkom aerodromu „Golubovci“. Njih dvanaestoro, u konkurenciji devet država, osvojili su jedanaest medalja: devet zlatnih i dvije bronzane. Džudisti Srđan Mrvaljević, Nikola Gušić i Tanja Božović, kao i Marija Vuković u skoku u vis, osvojili su po jednu zlatnu medalju, a atletičarka Slađana Perunović i bacač diska i kugle Danijel Furtula po dvije. Stonoteniser Irfan Čekić takođe je osvojio zlato, ali i dvije bronzane medalje.

2013 – Turski premijer Redžep Tajip Erdogan optužio je opoziciju da podstiče talas antivladinih protesta, nakon što su se desetine hiljada demonstranata u Istanbulu i Ankari pregrupisale i neredi su ponovo počeli. Nazivajući demonstrante „nekolicinom pljačkaša“, Erdogan je kazao da neće odustati od rekonstrukcije instanbulskog trga „Taksim“, što je izazvalo proteste koji su prerasli u široku demonstraciju otpora prema vladajućoj Partiji pravde i razvoja, koja slovi kao islamistička. 

Na današnji dan dogodilo se i sljedeće:

1771 – Rusija je u ratu s Turskom preuzela ostrvo Krim.

1924 – Američki kongres priznao je državljanstvo Indijancima, starosjediocima na teritoriji na kojoj su stvorene SAD.

1946 – Italijani su se na referendumu izjasnili za republiku i time odbacili monarhiju Savojske dinastije.

1953 – Britanska kraljica Elizabeta II krunisana je u Vestminsterskoj katedrali u Londonu. Bilo je to prvo krunisanje u istoriji koje je prenosila televizija.

1979 – Papa Jovan Pavle II stigao je u Poljsku, u prvu posjetu pape jednoj komunističkoj zemlji.

1983 – Sovjetski Savez je sa satelita u Zemljinoj orbiti lansirao novu vasionsku sondu za istraživanje planete Venere.

1992 – Danci su se na referendumu izjasnili protiv Mastrihtskog ugovora Evropske unije.

2005 – Samo dan nakon što su Holanđani na referendumu odbacili ustav Evropske unije, parlament Letonije ratifikovao je taj dokument većinom glasova.

2010 – U galeriji Dvorca Petrovića u Podgorici izloženo je slavno djelo, jednog od najvećih italijanskih baroknih umjetnika Mikelanđela Merisija da Karavađa  „Narcis na izvoru“. Karavađova slika predstavljena je u Podgorici povodom 400. godišnjice smrti slavnog slikara.