Izbor i priprema: Č. Đurđić

 Na današnji dan 2017. Crna Gora je zvanično postala 29. članica NATO-a, najmoćnijeg vojno-političkog saveza u svijetu. Na svečanosti u Stejt departmentu u Vašingtonu, šef crnogorske diplomatije Srđan Darmanović predao je, u 18 sati po našem vremenu, predstavniku američke vlade Tomasu Šenonu instrument o potvrđivanju Sjevernoatlantskog ugovora, čime je formalizovano članstvo Crne Gore u Alijansi. Ceremoniji u Stejt departmentu tim povodom, gdje su bile istaknute zastave SAD, NATO-a i Crne Gore, prisustvovali su generalni sekretar Alijanse Jens Stoltenberg, crnogorski premijer Duško Marković, ambasador Crne Gore u Vašingtonu Nebojša Kaluđerović, njegov prethodnik Miodrag Vlahović, ambasadorka SAD u Podgorici Margaret En Uehara, njeni prethodnici Sju Kej Braun i Roderik Mur, te brojni predstavnici diplomatskog kora, među kojima i Geir Harde, bivši premijer Islanda, prve države koja je 2006. priznala nezavisnu Crnu Goru. Premijer Duško Marković je u obraćanju prisutnima istakao istorijski značaj učlanjenja Crne Gore u NATO,podsjetivši na ogromne žrtve koje je podnijela u 19. i 20. vijeku da bi odbranila svoje pravo na slobodan život,slobodno odlučivanje o svojoj budućnosti i prepoznavanje pod svojim imenom i znamenjima. Marković je podsjetio da je Crna Gora, skoro 100 godina nakon što je, na kraju Prvog svjetskog rata, izbrisana s političke mape Evrope i 11 godina od obnove nezavisnosti, ponovo dio globalne politike, i poručio da će biti dostojan partner i saveznica. Generalni sekretar NATO-a Jens Stoltenberg, kome je istoga dana uručena nagrada za liderstvo Atlantskog saveza, poželio je Crnoj Gori dobrodošlicu na crnogorskom jeziku i istakao značaj saveza za njenu stabilnost, ali i stabilnost Balkana, za međunarodni mir i bezbjednost. Da, kako je rekao, štitimo jedni druge, i ako je neophodno, da se borimo kako bismo zaštitili jedni druge. Podsekretar Stejt departmenta Tomas Šenon pohvalio je reformski put Crne Gore, ali i preuzimanje finansijske obaveze koja proističe iz članstva u Alijansi, odnosno, dva odsto BDP-a za troškove odbrane. Crna Gora je obnovom nezavisnosti 2006. kao strateški cilj postavila evroatlantske integracije, da bi 29. novembra iste godine započela zvanične odnose s NATO-om – pristupom Partnerstvu za mir. Zvanični poziv da se pridruži Alijansi upućen joj je 2. decembra 2015, dok je Zakon o potvrđivanju Sjevernoatlantskog ugovora, kojim su obezbijeđeni uslovi za njeno stupanje u savez, usvojen 28. aprila 2017. u Skupštini Crne Gore, održanoj na Cetinju. Ugovor se čuva u vladi Sjedinjenih Američkih Država, kao i ugovori ostalih članica NATO-a. Nakon Njemačke i Španije, Crna Gora je treća clanica NATO-a koja je pristupila samostalno, a ne u okviru grupe zemalja. Njeno je učlanjenje, prvo proširenje saveza od 1. aprila 2009. kada su primljene Hrvatska i Albanija. Predsjednik DPS-a i bivši premijer Milo Đukanović ocijenio je učlanjenje Crne Gore u NATO kao šansu da se dostigne evropski kvalitet života, a ministar odbrane Predrag Bošković kao najveći iskorak od sticanja nezavisnosti 2006. Izvršni direktor NVO Alfa centra Aleksandar Dedović izrazio je očekivanje da će prijem otvoriti novi set mehanizama koji će ojačati institucije i podstaći reforme, posebno, kako je kazao, u oblasti borbe protiv korupcije i organizovanog kriminala. Pve čestitke povodom učlanjenja Crne Gore u NATO uputili su šef delegacije Evropske unije u Podgorici Aivo Orav, ministar vanjskih poslova Velike Britanije Boris Džonson, predsjednik Vlade Slovačke Robert Fico i ministar vanjskih poslova Miroslav Lajčak. Unutar Crne Gore učlanjenje su pozdravili Socijaldemokratska partija, Liberalna partija i Bošnjačka stranka, dok su Demokratski front i Socijalistička narodna partija, protivnici učlanjenja, pokrenuli postupak za ocjenu ustavnosti Ugovora o pristupanju Crne Gore Alijansi. Na učlanjenje Crne Gore u NATO, oštro je reagovalo i Ministarstvo spoljnih poslova Rusije. U saopštenju, objavljenom u Sputnjiku, istaknuto je da “Rusija ostavlja sebi pravo da odgovori na neprijateljsku politiku Crne Gore”, te da “odgovornost za  nastalu situaciju leži na crnogorskoj strani”.

2006 –  Predsjednik Crne Gore Filip Vujanović zatražio je od generalnog sekretara Ujedinjenih nacija Kofija Anana prijem Crne Gore u tu svjetsku organizaciju. Uz Vujanovićevo pismo proslijeđena je i Deklaracija o nezavisnosti Crne Gore. Istoga dana i crnogorski ministar vanjskih poslova Miodrag Vlahović zatražio je od predsjedavajućeg OEBS-a Karela de Guhta prijem Crne Gore u tu organizaciju. Ambasadori državne zajednice  iz Crne Gore dobili su od Ministarstva spoljnih poslova Srbije i Crne Gore depeše u kojima im je naloženo da predaju dužnost svojim zamjenicima iz Srbije, jer je, kako su obaviješteni, Ministarstvo spoljnih poslova državne zajednice postalo Ministarstvo spoljnih poslova Srbije. U inostranstvu je iz Crne Gore bilo 12 ambasadora, 12 ministara savjetnika, trojica zamjenika šefova misija i sedam generalnih konzula, dok je u organima državne zajednice bilo 30 funkcionera. Istoga dana poslanici Skupštine Srbije usvojili su odluku kojom se Srbija proglašava za sljedbenika državne zajednice i nasljednika njenog međunarodno-pravnog subjektiviteta i međunarodnih dokumenata. Odluka kojom je praktično proglašena nezavisnost Srbije, usvojena je u drugom pokušaju, poslije dva i po sata rasprave i uz jedva obezbijeđen kvorum. Odluku je podržalao 126 poslanika vladajuće koalicije i Socijalističke partije Srbije, nakon čega su ispred zgrade Skupštine i iz skupštinske sale uklonjene plavo-bijelo-crvene zastave državne zajednice Srbije i Crne Gore.

Ostali datumi: 1723. Na Opštecrnogorskom zboru na Cetinju sastavljena je komisija radi rješavanja unutrašnjih poslova, koja je trebalo da obiđe sva plemena. Taj akt Opštecrnogorskog zbora imao je zakonsku snagu, a za protivljenje odlukama komisije bile su predviđene oštre kazne.

1723 –  Rođen  je škotski ekonomista i filozof Adam Smit, uz Dejvida Rikarda, najpoznatiji predstavnik engleske klasične političke ekonomije, dugogodišnji profesor Univerziteta u Škotskoj. Bio je izraziti pristalica ekonomskog liberalizma i protivnik merkantilizma. Poznata Smitova djela: “Bogatstvo naroda ” i “Teorija moralnih osjećanja”. Smitovo djelo Rikardo je uzeo kao osnov za svoja ostvarenja, koja su bila glavni izvor Marksovog ekonomsko-teorijskog sistema.

1819 – Rođen je engleski astronom i matematičar Džon Kauč Adams, direktor Opservatorije i profesor Univerziteta u Kembridžu. Na osnovu nepravilnosti u kretanju Urana, odredio je, skoro istovremeno s Irbenom Leverjeom putanju Neptuna. Riješio je i problem sekularnog ubrzanja Mjesečevog srednjeg kretanja.

1826 – U Londonu je umro je njemački kompozitor i pijanista Karl Marija fon Veber, jedan od kreatora njemačkog romantičnog izraza u muzici, a njegovo remek djelo “Čarobni strijelac ” smatra se prototipom njemačke romantične opere.

1877 – Ratni savjet crnogorske vojske donio je odluku da nadiruću tursku vojsku koja je najavila pohod iz Nikšića dolinom Zete, kako bi se sastala sa skadarskim trupama, propusti  na Planinici i dočeka pod Ostrogom i bojem prati neprestano do Spuža. Realizacija takve zamisli trebalo je da oslabi tursku, daleko nadmoćniju vojsku i sačuva crnogorsku, koju, kako je na savjetu kazano, nijesu niotkud mogli pojačati.

1833 – Rođen je engleski ekonomista Džon Majnard Kejns, tvorac takozvane kejnzijanske ekonomije, škole i zakona potrošnje, poznat po djelu “Ošta teorija zapošljenosti, kamate i novca”, koje je donijelo radikalan zaokret u ekonomskoj teoriji. Za njegovo ime vezana je cjelokupna savremena makroekonomija na Zapadu.

1898 – Rođen je španski pjesnik i dramski pisac Federiko Garsija Lorka, jedna od najznačajnijih ličnosti španske književnosti 20. vijeka. Strijeljali su ga pripadnici Frankove civilne garde u Visnaru kod Granade 1936. Počeo je da piše pod uticajem Himenesa. Ostajući po strani od avangardnih pokreta 20-ih godina prošlog vijeka, bio je 1927. jedan od najistaknutijih pobornika revalorizacije gongorizma (barokne poezije), proglašavajući Gongoru ocem španske moderne lirike. U kasnijim djelima, uz izrazitu samosvojnost, uočljiva je njegova bliskost nadrealističkom modelu.  Poznata Lorkina djela: “Ciganski romansero”, “Pjesnik u Njujorku”, “Krvave svadbe”, “Dom Bernarde Albe”.

1945 – Predstavnici SSSR-a,  SAD, Velike Britanije i Francuske potpisali su u Berlinu Deklaraciju o preuzimanju vrhovne komande nad poraženom Njemačkom u Drugom svjetskom ratu, i njenoj podjeli na četiri okupacione zone.

1947 – Državni sekretar SAD Džordž Maršal saopštio je plan o finansijskoj pomoći Evropi, razorenoj u Drugom svjetskom ratu. Maršalov plan kojim su SAD od 1948. do 1952. dodijelile pomoć od 15 milijardi dolara evropskim zemljama, usvojen je iste godine na Ekonomskoj konferenciji u Parizu.

1967 – Počeo je rat između Izraela i arapskih zemalja – Egipta, Sirije i Jordana.  Izraelske snage su u narednih šest dana izbile na Suecki kanal, zauzele Sinajsko poluostrvo, pojas Gaze, dio Jordana i Golansku visoravan u Siriji. Istoga dana 1975. Suecki kanal, koji je bio zatvoren od izraelsko-arapskog rata, ponovo je otvoren za međunarodni saobraćaj.

1972 – U Stokholmu je počela Prva konferencija UN posvećena problemima zaštite i unapređivanja čovjekove okoline. Deklaracijom o životnoj sredini koja je tada donijeta, Međunarodna zajednica utvrdila je načela u oblasti zaštite životne sredine. Jedno od najznačajnijih načela je da se prirodni izvori planete Zemlje – voda, vazduh, zemljište, flora i fauna, a naročito reprezentativni  primjerci prirodnih eko- sistema, moraju sačuvati za dobro sadašnjih i budućih generacija, brižljivim planiranjem i upravljanjem.

2008 – Crnogorska vlada usvojila je Nacionalni program za integraciju Crne Gore u Evropsku uniju po kome je do 2012. trebalo da izdvoji oko 800 hiljada eura za rad administracije. Nacionalni program za integraciju je dokument od 560 strana i obuhvatio je spisak obaveza Crne Gore do 2012, kako bi svoj sistem usaglasila s evropskim. Ispunjavanje tog programa značilo je, između ostalog, i pristup evropskim fondovima.

2009 – Sektor Ministarstva  unutrašnjih poslova Crne Gore za vanredne situacije dobio je dva aviona za gašenje požara. Avioni su proizvedeni u Americi i dodatno opremljeni u Španiji i imaju kapacitet 3.200 litara vode koju mogu zahvatati iz mora i jezera.

2009 – U Podgorici je, u 77 godini, umro poznati crnogorski istoričar, akedemik Branislav Kovačević. Kovačević je bio redovni profesor Univerziteta Crne Gore, direktor Istorijskog instituta i član Dukljanske akademije nauka i umjetnosti. Objavio je nekoliko posebnih izdanja i više od 150 stručnih i naučnih radova.

2009– U okviru 53. Venecijanskog bijenala savremene umjetnosti, u crnogorskom paviljonu u palati “Zorzi”,  otvorena je izložba proslavljenog crnogorskog slikara Dada Đurića. Izložbu su otvorili ministar kulture Crne Gore Branislav Mićunović i komesar izložbe Majkl Pepjat.

2012 – Za Crnu Goru će vladavina prava biti prvi preduslov na putu ka učlanjenju u NATO – kazala je američka ambasadorka u Crnoj Gori Su Kej Braun, otvarajući u bečićkom hotelu »Splendid« forum »Bezbjednosni izazovi – Čikako samit: šta Zapadni Balkan može ponuditi«, koji je organizovao Atlantski savez Crne Gore. Proces evroatlantskih integracija je siguran put ka dugotrajnom i održivom miru i stabilnosti regiona, rekao je crnogorski premijer Igor Lukšić i dodao da je taj cilj jedan od ključnih stubova crnogorske spoljne politike. Predsjednik Atlantskog saveza Crne Gore Savo Kentera je naglasio da Crna Gora mora svima jasno staviti do znanja da je i spremna i voljna sprovesti reforme u oblasti vladavine prava, u borbi protiv oprganizovanog kriminala i korupcije, te u sektoru bezbjednosti, kako bi već na narednom samitu dobila poziv za članstvo u NATO-u.

2013 – Intoniranjem izraelske himne u KIC-u „Budo Tomović“ u Podgorici proslavljena je 65-godišnjica od osnivanja države Izrael. Obraćajući se zvanicama iz političkog i kulturnog života Crne Gore i diplomatskom koru, ambasador Izraela za Srbiju i Crnu Goru Jozef Levi kazao je da Izrael želi mir i dobre odnose s komšijama, i da na tom planu može učiti od Crne Gore. Takođe je izrazio zadovoljstvo i ponos, kako je kazao, malom jevrejskom zajednicom u Crnoj Gori, ali zajednicom koja se sve više integriše. Naglasivši da je Crna Gora prijatelj Izraela, Levi je najavio i češće međusobne zvanične posjete između dvije zemlje.

2013 – Bivši slovenački premijer i lider opozicije Janez Janša osuđen je na dvije godine zatvora zbog uzimanja mita.

2017 – Premijer Crne Gore Duško Marković sastao se u Bijeloj kući u Vašingtonu s potpredsjednikom SAD Majklom Pensom. Pens je u ime predsjednika Donalda Trampa i u svoje ime čestitao Crnoj Gori učlanjenje u NATO, ocijenivši ga istorijskim dostignućem. Premijer Marković obećao je američkom potpredsjedniku Pensu da je Crna Gora spremna i sposobna da preuzme i odgovornost i obaveze koje proističu iz članstva u NATO-u. “Crna Gora će u novom kapacitetu nastaviti pojačanim intenzitetom da sprovodi reforme čiji su ciljevi vladavina prava, poboljšanje investicionog ambijenta i valorizacija potencijala”, kazao je Marković

Na današnji dan dogodilo se i sljedeće:

1915 – Žene su u Danskoj dobile pravo glasa.

2000 – Posljednjeg dana posjete Rusiji, predsjednik SAD Bil Klinton govorio je u državnoj Dumi, kao prvi američki predsjednik koji se obratio toj ruskoj instituciji.

2005 – Švajcarci su na referendumu prihvatili Šenegenski sporazum, koji predviđa Evropsku uniju bez granica.

2005 – Španac Rafael Nadal osvojio je Rolan Garos. Devetnaestogodišnji Nadal je u finalu savladao Argentinca Marijana Puertu 3:1 i tako poslije 1982. postao prvi debitant koji je osvojio taj turnir. Prije Nadala to je učinio samo Mats Vilander.

2008 – U Zagrebu je potpisan ugovor o osnivanju Jadranske vaterpolo lige. Ugovor su u ime nacionalnih saveza potpisali predsjednik Hrvatskog vaterpolo saveza Perica Bukić, predsjednik Vaterpolo i plivačkog saveza Crne Gore Srđan Kovačević i predsjednik Vaterpolo saveza Slovenije Matjaž Rakovec. Ugovor je potpisan na četiri godine, a liga  ima 12 klubova –osam iz Hrvatske, tri iz Crne Gore i jedan iz Slovenije.

2008 – Senatorka iz Njujorka Hilari Klinton izašla je iz predsjedničke trke, nakon 16-mjesečne borbe za nominaciju, i najavila podršku svom rivalu Baraku Obami.

2010 – Teniserka iz Milana Frančeska Skjavone savladala je u finalu Rolan Garosa Australijanku Samantu Strosur 2:0 i postala prva Italijanka koja je osvojila grend slem titulu.