Izbor i priprema: Č. Đurđić

Na današnji dan 2006. godine, u 11 sati i 9 minuta, Crna Gora je postala 192. punopravna članica Ujedinjenih nacija. Nakon kratkog ceremonijala prijema, i obraćanja predsjednika Filipa Vujanovića u Generalnoj skupštini, u prisustvu velikog broja diplomatskih zvaničnika i više od stotinu predstavnika crnogorske dijaspore, crnogorska zastava svečano je podignuta na centralni jarbol Ist Rivera u 11 sati i 55 minuta. Generalni sekretar Ujedinjenih nacija Kofi Anan prvi je čestitao članovima crnogorske delegacije – predsjedniku Vujanoviću, ministru inostranih poslova Miodragu Vlahoviću i specijalnom prdstavniku Crne Gore u Ujedinjenim nacijama Nebojši Kaluđeroviću. Crna Gora je prva država koja se od 2002. pridružila Ujedinjenim nacijama i posljednja republika bivše SFRJ koja je primljena u društvo ujedinjenih naroda. U obraćanju  Generalnoj skupštini, povodom prijema Crne Gore u Ujedinjene nacije, predsjednik Filip Vujanović je između ostalog rekao: „Svjesni smo da su pred nama sada mnogi izazovi, ali ćemo konačno, nakon dugog perioda, sami snositi odgovornost za svoju sudbinu“.

Ostali datumi:

1389. u bici na Kosovu polju Turci su pobijedili srpsku vojsku i obezbijedili dalji prodor na Balkan. Srbija je potom postala turska vazalna država, a njeno osvajanje završeno je 1459. kada su Turci zauzeli utvrđeni grad Smederevo.

1577 – Rođen je flamanski slikar Peter Paul Rubens. Njegove velike kompozicije smatraju se najvećim dometom flamanskog baroknog slikarstva i autentičnim izrazom baroknog duha. Slike su mu pune dramatičnosti, patosa, čulnosti, raskoši kostima i sjaja boja. Njegovo djelo imalo je ogroman uticaj na evropsko slikarstvo. Bio je izuzetno svestran i radio je od istorijskih i mitoloških kompozicija, do portreta i pejzaža. Uticao je na formiranje mladog Velaskeza.Kao uglednom građaninu povjeravane su mu i diplomatske misije u Parizu, Londonu i Madridu. Poznata djela: “Posljednji sud”, “Venera”, „Parisov sud“, „Skidanje s krsta“, „Otmica kćeri Leukipovih“ i „Bitka amazonki“.

1712 – U Ženevi je rođen francuski pisac i filozof Žan Žak Ruso, čije je djelo bilo inspiracija Francuske revolucije i značajno uticalo na evropsku književnost i filozofiju XVIII  i XIX vijeka. Proslavio se već prvim djelom „Rasprava o naukama i umjetnostima“ (1750), u kome je izrazio osnovnu ideju, koju će kasnije razvijati i u drugim spisima, da je čovjek po prirodi slobodan i dobar, ali nepravični, iskvareni i nerazumni sistemi vadavine i egoistični nagoni doprinijeli su gušenju i potiskivanju njegove prirode. U muzici, mada se muzikom bavio kao amater, zaslužan je kao autor melodrame „Pigmalion“, tada nove muzičko-scenske forme u kojoj je recitacija bila propraćena pantomimom i muzikom. Pored pomenutih, poznata su i sljedeća Rusoova djela: „Emil ili o vaspitanju“, “Rasprava o porijeklu i osnovama nejednakosti među ljudima”, “Pismo Dalamberu”, “Ispovijesti”.

1796 – Održan je zbor ratnika Riječke nahije, na kome su dvojica narodnih prvaka toga kraja zatražili od okupljenih da ne prihvate zahtjev vladike Petra I da se odupru najavljenom napadu Mahmud-paše Bušatlije, već da se priklone skadarskom namjesniku. Zbor je odbio takav prijedlog, naslutivši da iza njega stoji mito,  i okvalifikovao postupak dvojice glavara  kao izdaju.

1867 – Rođen je italijanski pisac Luiđi Pirandelo, jedan od najznačajnijih dramskih pisaca XX vijeka, dobitnik Nobelove nagrade za književnost 1934. Napisao je 44 drame, pod zajedničkim naslovom „Gole maske“, a pisao je i pripovjetke i romane. U početku nije bio prihvaćen, ali je ubrzo stekao opšte priznanje i otvorio nove puteve moderne dramaturgije. U svom djelu izrazio je ideje o iluzornosti realnog života i realnosti subjektivnih iluzija. Poznata djela: novele „Priče za jednu godinu“ i „Smrt na leđima“, romani „Pokojni Matija Paskal“ i „Njen muž“”, drame „Šest lica traže pisca”, “Đakomino”i “Henri IV”.

1873 – Rođen je francuski hirurg i biolog Aleksis Karel, čije je djelo imalo značajnu ulogu u razvoju metoda transplantacije tkiva. U vrijeme Prvog svjetskog rata, Karel i engleski hemičar Henri  Drisdejl Dakin razvili su Karel-Dakin metodu obrade rane šavovima, koja je prije široke primjene antibiotika bila veliki medicinski napredak. Bio je i koautor knjige s poznatim avijatičarem Čarlsom Lindbergom „Kultura organa“, i s njim radio sredinom 30-ih godina prošlog vijeka na „perfuzijskoj pumpi“, uređaju koji je omogućavao živim organima da funkcionišu normalno izvan tijela za vrijeme operacijskih zahvata. Taj je napredak bio presudan za razvoj otvorenih operacija na srcu, i transplantacije organa;  istovremeno otvorivši put stvaranju  vještačkog srca, koje je kasnije postalo realnost. Nobelovu nagradu za medicinu  dobio je 1912.

1884 – U Dubovu kod Cetinja rođen je poznati crnogorski političar , naučnik, publicista i bibliograf, doktor Pero Šoć. Diplomirao je i doktorirao na Univerzitetu u Dižonu. Bio je ministar spoljnih poslova crnogorske kraljevske vlade u egzilu. Umro je u Beogradu 1966.  Zaostavština Pera Šoća sadrži brojne bilješke i dragocjenu dokumentaciju koja se čuva u njegovom legatu u Centralnoj biblioteci na Cetinju.

1912 – U Kotoru je rođen crnogorski naučnik, doktor istorijskih nauka, akademik Slavko Mijušković. Osnovnu školu završio je u Rimu i Kotoru, u Kotoru i  gimnaziju, a Filozofski fakultet u Beogradu. Doktorirao je 1965. u Skoplju na temu „Kotorska mornarica“, što je, istovremeno, i njegovo najpoznatije djelo.  Radio je kao profesor u Podgorici, na Cetinju, u Kotoru i Nikšiću, a od 1950. u kotorskom Istorijskom arhivu, čiji je direktor bio određeno vrijeme. Bio je član Crnogorske akademije nauka i umjetnosti od njenog osnivanja. Autor je većeg broja naučnih radova i studija, a za studiju “Ljetopis popa Dukljanina” dobio je 1969. Trinaestojulsku nagradu.

1914 – Pripadnik organizacije “Mlada Bosna” Gavrilo Princip ubio je u Sarajevu austrougarskog nadvojvodu, prijestolonasljednika Franca Ferdinanda i njegovu ženu Sofiju. Bila je to varnica za početak Prvog svjetskog rata.

1919 – Potpisan je Versajski mirovni ugovor između Njemačke i saveznika kojim je i formalno završen Prvi svjetski rat. Prema tom ugovoru smanjeni su teriotorija i broj stanovnika Njemačke, a znatan dio njenih kolonijalnih posjeda međusobno su podijelile velike sile i pobjednice u ratu. Smatra se da je nametanje strogih ekonomskih i vojnih sankcija, koje je predviđao ugovor, izazvalo njemački revanšizam i šovinizam i pobjedu reakcionarnih snaga u toj zemlji.

1921 – Usvojen je ustav Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca – Vidovdanski ustav, kojim je novonastala država proglašena ustavnom, parlamentarnom i nasljednom monarhijom, pod vlašću dinastije Karađorđevića. U Kraljevini SHS Crna Gora je preimenovana u Zetsku banovinu; izgubila je crkvu i državnost, negiran je pojam crnogorskog nacionalog bića.

1948 – Na sastanku u Bukureštu, Komunistička partija Jugoslavije isključena je iz Informativnog biroa  komunističkih partija (Informbiro). To je značilo i formalan raskid odnosa sa zemljama komunističkog bloka. Blokada Jugoslavije i kampanja protiv jugoslovenskog rukovodstva, koje su uslijedile, trajale su do 1955. godine.

1989 – Na Gazimestanu na Kosovu obilježena je 600-godišnjica  Kosovske bitke. Centralni događaj na skupu, kojem je prisustvovalo oko milion ljudi, bio je govor tadašnjeg predsjednika Srbije Slobodana  Miloševića, kojim je počeo meteorski uspon tog srpskog političara.

2001 – Bivši predsjednik SR Jugoslavije Slobodan Milošević  izručen je Međunarodnom sudu za ratne zločine u Hagu, kao prvi šef države koji je predat međunarodnom sudu. Milošević je 27. maja 1999. optužen za zločine protiv čovječnosti, kršenje zakona i pravila rata i genocid tokom ratova u Hrvatskoj (1991-92), u BiH (1992-95) i na Kosovu 1999.

2005 – U potrazi naučnika za jeftinim i neiscrpnim izvorima energije u svijetu, konzorcijum trideset zemalja izabrao je Francusku za domaćina prvog svjetskog reaktora za nuklearnu fuziju. Cilj projekta je pretvaranje morske vode u gorivo oponašanjem procesa kojim Sunce stvara energiju. Naučnici tvrde da će biti čistiji od postojećih nuklearnih reaktora i neće se oslanjati na obogaćeni uranijum, niti proizvoditi plutonijum. Kritičari, međutim, smatraju da je sudbina komercijalno održivog reaktora  neizvjesna i da će, u najboljem slučaju, do njegove gradnje proći najmanje 50 godina. Reaktor bi, predviđa se, obezbijedio struju za 1.000 do 2.000 godina.

2012 – Nacionalna biblioteka  Crne Gore „Đurđe Crnojević“ na Cetinju predstavila je u svečanoj sali cetinjske bibiloteke digitalnu crnogorsku bibliografiju od 1494. do 1994, projekat koji je sama realizovala. Digitalizovane su 32 objavljene sveske u okviru četiri toma encikoledijskog formata. U njima je popisano 229.611 bibliografskih jedinica, koje se odnose na inkunabule, paleotipe, knjige, serijske publikacije i priloge iz periodike. Idejni tvorci i realizatori crnogorske bibliografije su dr Dušan Martinović i dr Miroslav Luketić, a autori njenog digitalnog izdanja direktorka Centralne biblioteke Jelena Đurović, rukovodilac bibliografskog odjeljenja Milorad Mijović, rukovodilac odjeljenja za razvoj Vjenceslava Ševaljević, koordinator digitalizacije Andrija Domazetović i spoljni saradnik, inženjer informatike Nenad Jeremić. Digitalna crnogorska bibliografija može se naći na portalu cnbdigitalnabibliografija. me.

Na današnji dan dogodilo se i sljedeće:

1491 – Rođen je engleski kralj Henri VIII, koji je tokom  vladavine (od 1509.) proširio vlast na Vels, Škotsku  i Irsku. Sukobio se s papom koji nije htio da poništi njegov brak s jednom od šest žena i proglasio se za poglavara novoosnovane Anglikanske crkve 1534. godine.

1629 – Mirom u Aleu, okončana je pobuna hugenota (protestanata) u Francuskoj, ali time nijesu okončani njihovi progoni, koji su posebno došli do izražaja u “Bartolomejskoj noći” 1572. kada je po naređenju Katarine Mediči ubijeno preko 20.000 njihovih pristalica. Punu ravnopravnost s katolicima protestanti su stekli tek nakon Francuske revolucije.

1908 – Na Cetinju je počeo da izlazi politički list “Cetinjski vjesnik ” . Odgovorni urednik i vlasnik bio je Božo Novaković. Zabranjivan je u vrijeme aneksije Bosne i Hercegovine, te je određeni broj primjeraka štampan pod imenima “Katunjanin” i “Brđanin”.

1956 – U poljskom gradu Poznanj ugušena je pobuna radnika uz veliki broj žrtava. Bio  je to jedan od prvih izraza krize u istočnoevropskim zemaljama poslije Staljinove smrti.

2006 – Fudbalski savez Srbije i Crne Gore prestao je da postoji, dok su sve nadležnosti te organizacije prešle na Fudbalski savez Srbije. Prema diobnom bilansu, Crnoj Gori je pripalo 25 odsto sredstava saveza.

2008 – Srbi sa Kosova osnovali su Skupštinu zajednice srpskih opština u podijeljenoj Mitrovici. Priština i Ujedinjene nacije osudile su formiranje Skupštine.

2009 – U Albaniji su održani opšti izbori na kojima je pobijedila vladajuća albanska Demokratska partija Salija Beriše.

2010 – Premijerka Islanda Johana Sigurdardotir vjenčala se, prema novom zakonu u toj zemlji o legalizaciji homoseksualnih brakova, s islandskom spisateljicom Joninom Leosdotir.

2011 – Evropska komisija uputila je dramatičan poziv grčkom parlamentu da usvoji paket mjera štednje jer je to, kako je ocijenjeno, „jedini način da Grčka izbjegne bankrot“.

2012 – Članovi Malog alpinističkog kluba, Nikšićani Andrija Zvicer i Ivan Kalezić popeli su se alpinističkim smjerom na Alpamajo, jedan od najteže osvojivih vrhova peruanskih Anda, visok 5.947 metara.