Izbor i priprema: Č. Đurđić

Na današnji dan 1783. na Opštecrnogorskom zboru na Cetinju potvrđen je izbor Petra I za crnogorskog duhovnog i svjetovnog vođu. Istoga dana glavari iz Katunske, Crmničke i Riječke nahije uputili su pismo karlovačkom mitropolitu Mojsiju Putniku, kojim su ga obavijestili o odluci da će na zavladičenje u Karlovac poslati Petra I Petrovića, kojeg su, još za života vladike  Save, opštim dogovorom odabrali za budućeg crnogorskog mitropolita.

1785 – Poslije napuštanja poharanog i razorenog Cetinja, Mahmud-paša Bušatlija krenuo je na Paštroviće. Odbivši da mu se pokore, Paštrovići su od strane turskog vojskovođe doživjeli najkrvaviju odmazdu do tada.

1798 – Rođen je italijanski pisac Đakomo Leopardi, najveći lirski pjesnik italijanskog romantizma i jedan od najznačajnijih u evropskoj poeziji 19. vijeka. Pisao je i prozu. I u stihu i u prozi stvorio je nov snažan i moderan jezik. Uspješno se odupro pretjeranom romantičarskom rimovanju, dajući svom izrazu muzikalnost, a melanholičnosti i pesimizmu filozofsko određenje. Poznata djela: “Dijalozi i eseji”, “Zibaldon”, “Silviji “, “Ljubav i smrt”, dnevnik “Misli”.

1834 – Procjenjujući da će teško zadržati svojinsko pravo nad manastirom Maine, Njegoš se uz nagovor ruskog poslanika u Beču Tatiščeva, obratio austrijskom kancelaru Meternihu, s ponudom da za državne potrebe otkupi  manastir. Spor oko Maina riješen je tek u oktobru 1837. godine.

1846 – U ličkom selu Dabru, rođen je Stevo Čuturilo. Došao je u Crnu Goru 1876. i bio glavni školski nadzornik, a u toku Veljeg rata bio je urednik “Glasa Crnogorca”. Čuturilo je 1878. pokrenuo inicijativu za otvaranje srednjih škola u Crnoj Gori za djecu iz boljih kuća, te je tako nastao “knjaževski pansion”. Radio je nastavne planove i programe, napisao je oko 20 udžbenika i nekoliko poučnih djela iz psihologije, etike i pedagogije. Stevo Čuturilo napustio je Crnu Goru 1882, a umro je u Novom Sadu 1939. godine.

1873 – U Stričićima u Bosanskoj Krajini, rođen je srpski pisac Petar Kočić. Književnu karijeru počeo je pjesmama, ali je ubrzo prešao na prozu. Jedrim i sažetim pripovijedanjem i svježim poetskim jezikom izrazio  je snažan doživljaj planinskog zavičaja, život u njemu i sudbinu seljaka. U satirama je veoma oštro kritikovao prilike u kojima se nalazilo bosansko selo pod austrijskom okupacijom. Poznata djela: satire “Sudanija” i “Jazavac pred sudom“ i zbirke pripovjedaka „S planine i ispod planine“ i „Jauci sa zmijanja“.

1886 – Rođen je francuski državnik Rober Šuman. Na njegov prijedlog (Šumanov plan) osnovana je 1952. Evropska zajednica za ugalj i čelik, iz koje je kasnije nastala Evropska unija.

1891 – U Nikšiću je rođen poznati crnogorski antropogeograf, geograf i etnolog Petar Šobajić. Osnovnu školu završio je u Nikšiću, a gimnaziju i studije geografije s geologijom u Beogradu.  Nakon internacije u Mađarskoj u Prvom svjetskom ratu, određeno vrijeme radio je kao profesor u Nikšićkoj gimnaziji, a potom se preselio u Beograd, gdje je i umro 14. novembra 1957. Bavio se proučavanjem etnogeneze dinarskih plemena i njihovom istorijom. Ostavio je vrijedna etno-geografska djela: “Crna Gora i Crnogorci”, “Bjelopavlići i Pješivci”, “Nikšić (Onogošt)”, “Dabarsko polje u Hercegovini”, “O postanku dinarskih planina”.

1900 – Rođen je francuski pisac Antoan Mari Rože de Sent Egziperi, autor bestselera “Mali princ”, jednog od najljepših dječjih romana u svjetskoj književnosti. U njemu je, prkoseći svijetu u kome je bjesnio rat, otvorio bajkoviti prostor druge planete i drugačijeg, djeci bliskijeg i u to vrijeme potrebnijeg svijeta. Djelo je posvetio svom najboljem prijatelju Leonu Vertu, koji se tada nalazio u okupiranoj Francuskoj, uz obrazloženje da su „Sve odrasle osobe najprije bile djeca. (Ali se malo njih toga sjeća.“) Egziperi, pisac herojskog i lirskog duha i uspješan crtač, nestao je u julu 1944. nad Mediteranom, kao pilot savezničkog aviona u Drugom svjetskom ratu.

1922 – Rođen je srpski pisac Vasko Popa, član Srpske akademije nauka i umjetnosti, jedan od najvećih pjesnika srpske književnosti u drugoj polovini 20. vijeka. U pjesmama je spojio stil zapadnjačkog modernizma sa stilom folklorne zagonetke i  uveo modernu metaforu u pjesničko izražavanje. Bio je jedan od naprevođenijih pjesnika sa prostora bivše SFRJ. Poznata djela: “Kora”, “Nepočin-polje”, “Sporedno nebo”, “Uspravna zemlja”, “Vučja so”,  “Živo meso”, “Kuća nasred druma”.

1992 – Snage bosanskih Srba napustile su sarajevski aerodrom “Butmir” nakon dvomjesečne opsade i predale ga pod kontrolu mirovnim trupama UN (UNPROFOR). Time je omogućeno dostavljanje humanitarne pomoći stanovništvu Sarajeva.

2001– U Beču su ministri inostranih poslova SRJ i četiri bivše jugoslovenske republike potpisali sporazum o sukcesiji, čime je okončan dugogodišnji spor oko nasljeđa bivše SFRJ.

2004 – U Zagrebu je, u 68. godini, umro poznati hrvatski i jugoslovenski političar i univerzitetski profesor dr Stipe Šuvar, član Predsjedništva SFRJ i predsjednik CK SKJ, osnivač Socijalističke radničke partije u Hrvatskoj 1997. ( kasnije Socijalistička partija), čiji je predsjednik bio do aprila 2004. Objavio je više knjiga, a posljednja je “Hrvatski karusel – prilozi političkoj sociologiji hrvatskog društva”. Stipe Šuvar ostao je upamćen i po Bijeloj  knjizi  o ideološkim skretanjima intelektualaca i kvazi intelektualaca u SFRJ i po reformi srednjoškolskog obrazovanja.

2006 – Parlamentarna skupština Savjeta Evrope usvojila je rezoluciju o crnogorskom referendumu. U obrazloženju rezolucije britanski lord Rasel Džonston je između ostalog napisao: „Crna Gora treba da pokaže političku i ekonomsku održivost svog izbora, zrelost svojih političkih snaga i svoju predanost da nastavi putem kojim  je krenula ka zreloj demokratiji.“

2009 – U hotelu Splendid u Bečićima održan je sastanak Savjeta Socijalističke internacionale čiji su domaćini bili DPS i SDP. Predsjednik Savjeta Socijalističke internacionale Jorgos Papandreu pozvao je sve socijaliste da nastave borbu s korupcijom i rade na uspostavljanju vladavine prava i demokratskih društava. Papandreu je istovremeno izrazio očekivanje da će zemlje Zapadnog Balkana ući u EU 2014.

2010 – Srbija i Hrvatska potpisale su u Beogradu sporazum o međusobnom izručenju osoba koje su okrivljene i osuđene za organizovani kriminal i korupciju.

2012 – Otvoreni su pregovori o punopravnom članstvu Crne Gore u Evropskoj uniji  nakon što su šefovi država i vlada Unije politički i institucionalno potvrdili  odluku svojih ministara spoljnih poslova  od 26. juna. Učesnici konferencije su ocijenili da je to istorijski trenutak za Crnu Goru, ali i za Evropsku uniju jer se na taj korak odlučila usred krize.“Želja Crne Gore da nam se pridruži je veliki glas povjerenja u evropski projekat“, kazao je komesar za proširenje Štefan File. File je istovremeno uputio čestitku „građanima, društvu, političkoj klasi Crne Gore“, uz napomenu da predstoji težak posao, jer iako je dosta postignuto „potrebno je još više“. U ime danskog Predsjedništva EU, pregovore je otvorio ministar za Evropu Nikolaj Vamen izjavivši da je otvaranje pregovora rezultat rada i reformi u Crnoj Cori. „Put je dug, dodao je Vamen, i postoji još niz zadataka koje Crna Gora treba da obavi, posebno u domenu vladavine prava, jer se ulaznica u EU ne daje tek tako, i reforme se ne sprovode da bi se to svidjelo Briselu, nego da građanima bude bolje“. Vamen je dodao da je započinjanje pregovora dokaz da region iza sebe ostavlja tešku prošlost. Prema ocjeni crnogorskog ministra vanjskih poslova Milana Roćena – otvaranjem pregovora Crna Gora nikada nije bila bliže Evropi. Pregovori o članstvu, kazao je Roćen u Briselu, „podstaći će i dalje društvene reforme i dalju izgradnju vladavine prava“. Povodom otvaranja pregovora premijer Igor Lukšić priredio je u vili „Gorica“, u Podgorici, svečani koktel na kome je državni vrh proslavio odluku Evropskog savjeta o početku pregovora o pristupanju Crne Gore Evropskoj uniji. Koktelu su prisustvovali ministri, poslanici, predstavnici diplomatskog kora i civilnog sektora, ali ne i lideri opozicije. U obraćanju prisutnima Lukšić je kazao da je otvaranje pregovora s Crnom Gorom „pokazatelj da je EU uprkos izazovima i ograničenjima s kojima se suočava istrajna u politici proširenja i spremna da uvaži napredak država poput Crne Gore, koje čine odlučne korake ka njoj“.

2012 – Nakon 14 sati napetih pregovora na 20. Samitu lidera EU, od početka dužničke krize 2010, postignut je dogovor koji podrazumijeva promjenu drakonskih uslova koji su pratili programe pomoći Grčkoj, Portugalu i Irskoj u protekle dvije godine. Time je eurozona vraćena s ivice provalije. Objavljujući da je postignut dogovor, predsjednik Evropskog Savjeta Herman van Rompuj je rekao da je prekinut „začarani krug“ u kojem slabe banke podrivaju vlade. Njemačka kancelarka Angela Merkel popustila je pod uticajem Italije i Španije i prihvatila blaže uslove pružanja pomoći državama u dužničkoj krizi.

Na današnji dan dogodilo se i sljedeće:

1909 – U Knjaževini Crnoj Gori donesen je zakon o igrama na sreću.

1980 – Vigdis Finbogadotir izabrana je za predsjednicu Islanda. Prvi put je tada za šefa države u Evropi izabrana žena na neposrednim izborima.

2005 – Na misi kojoj je prisustvovala delegacija vaseljenskog patrijarha Vartolomeja I, papa Benedikt XVI pozvao je pravoslavne hrišćane na jedinstvo, rekavši da bi ujedinjena crkva mogla da pomogne svijetu “punom skepticizma i sumnje”.

2006 – Vrhovni sud Sjedinjenih Američkih Država presudio je da je predsjednik Džordž Buš prekoračio svoja ovlašćenja, naređujući vojna suđenja za ratne zločine zločincima u Gvantanamu na Kubi, gdje su od 2002. tajno prebacivani osumnjičeni za terorizam i veze s Al Kaidom i talibanima.

2008 – Predsjednik Zimbabvea Robert Mugabe položio je zakletvu za šesti mandat na čelu države nakon što se proglasio apsolutnim pobjednikom na izborima za koje su zapadni posmatrači rekli da su obilježeni nasiljem i zastrašivanjem.

2008 – Španija je, prvi put poslije 44 godine, postala prvak Evrope u fudbalu nakon što je u finalnoj utakmici u Salcburgu, savladala Njemačku 1:0.

2009 – Finansijski prevarant 71-godišnji Bernard Medof osuđen je u Njujorku na 150 godina zatvora zbog najveće i najdrskije investicione prevare u istoriji Vol Strita.

2011 – Francuska je priznala da je slala oružje libijskim pobunjenicima, što je prvi put da je jedna od članica NATO-a koje su bombardovale Libiju priznala da je naoružavala pobunjenike protiv vladavine Moamera Gadafija.

2011 – Uprkos povećanju nasilja na ulicama, grčki parlament odobrio je nepopularne mjere štednje. Grčka je to učinila da bi obezbijedila međunarodnu pomoć u otplati duga od 340 milijardi eura, što iznosi 150 odsto njenog BDP-a.