Izbor i priprema: Č. Đurđić

Na današnji dan 321. godine rimski car Konstantin II, hrišćanin, proglasio je neđelju za dan odmora i vjerskog obreda.

1583 – Ruski car Ivan Grozni u nastupu gnjeva, ubio je sina. Taj autokrata sproveo je značajne reforme u Rusiji, a zbog okrutnog odnosa prema boljarima dobio je naziv Grozni. Kao tragični lik bio je inspiracija slikarima, muzičarima, književnicima.

1804 – Praviteljstvo suda crnogorskog i brdskog uputilo je ruskom dvoru pismo, reagujući na propagandu i zavjeru koju je protiv vladike Petra I širio ruski general Marko Ivelić. U poruci caru Aleksandru I, Praviteljstvo je napisalo: “Mi, narod crnogorski, nijesmo nikada imali među nama i nad nama stranog zapovjednika poslije našeg vojvode Ivana Crnojevića, pa ga ni sad nikako ne želimo imati”.

1881 – U ličkom selu  Nedak rođen je Dušan Vuksan. Boraveći četvrt vijeka u Crnoj Gori, istinski je zadužio crnogorsku kulturu i nauku. Dušan Vuksan bio je bibliograf, muzeolog, arhivist, kolekcionar, pokretač i urednik časopisa, pisac udžbenika. Najznačajnija  Vuksanova djela: “Petar I Petrović Njegoš i njegovo doba”, zatim tri dragocjene zbirke iz istorije crnogorske književnosti: “Poslanice mitropolita Petra I”, “Spomenice Petra II Petrovića Njegoša – Vladike Rada” i “Pisma Petra II Petrovića Njegoša”. Dušan Vuksan bio je urednik prve serije časopisa “Zapisi”  od 1927. do 1933. Umro je u Beogradu 24. decembra 1944. godine.

1883 – Rođen je u Pragu, u jevrejskoj porodici, austrijski pisac Franc Kafka. Do 1945. bio je gotovo nepoznat da bi tek potom stekao svjetsku slavu. Za života je objavio tek nekoliko djela, dok je najveći broj, protiv njegove izričite želje da se cjelokupna književna zaostavština spali, izdao njegov prijatelj Maks Brod. Kafkina djela, među kojima najpoznatiji roman “Proces” i pripovijetka “Metamorfoza”, imala su presudan uticaj na književnost 20. vijeka.

1912 – U Veljem brdu u Piperima rođen je Jagoš J. Jovanović, crnogorski istoričar i publicista. Najznačajnije djelo Jagoša Jovanovića je “Stvaranje crnogorske države i razvoj crnogorske nacionalnosti”– istorija Crne Gore od početka VIII vijeka do 1918, zatim 250-godišnjica veza  Boke s Rusijom, istorijska i književna studija o Marku Miljanovu “Na visinama čojstva”, te romansirana biografija Vukašina Markovića “Orao na Janiku”. Jovanović je bio prvi predsjednik Naučnog društva Crne Gore, jedan od inicijatora obnavljanja časopisa “Zapisi” pod novim imenom “Istorijski zapisi” i direktor Istorijskog instituta Crne Gore.

1948 – Vlada Narodne Republike Crne Gore donijela je uredbu o osnivanju Instituta za proučavanje istorije crnogorskog naroda. Sjedište Instituta, čiji je prvi direktor bio doktor Niko S. Martinović, bilo je na  Cetinju. Novom uredbom 1958. inicirano je da ta ustanova dobije naziv Istorijski institut Narodne Republike Crne Gore, čije je sjedište od 1959. u Titogradu – današnja Podgorica.

2007 – Uz zvuke vojne muzike i u prisustvu velikog broja predstavnika diplomatskog kora, međunarodnih organizacija i crnogorskih zvaničnika, u kasarni „Masline“ u Podgorici, počela je realizacija MONDEM-a, programa demilitarizacije i oslobađanja viška naoružanja i municije. Rezanje cijevi topa na dva tenka tipa T-55 (od planiranih 61) označilo je početak realizacije programa, a osim tenkova planirano je i uništavanje više od devet hiljada tona vojnog eksploziva, 128 tona toksičnog otpada, 25,8 tona napalma, morskih mina i torpeda, kao i raznih vrsta zastarjelih raketa.

2008 – Haški tribunal pravosnažno je oslobodio ratnog zarobljenika muslimanskih snaga u Srebrenici Nasera Orića, optuženog za zločine nad Srbima u tom gradu 1992 – 1993. Apelaciono vijeće Tribunala time je preinačilo prvostepenu presudu iz 2006, kojom je Orić bio osuđen na dvije godine zatvora.

2009 – Italijanski ambasador  u Crnoj Gori Serđo Barbanti otvorio je u Pomorskom muzeju u Kotoru kancelariju Zajednice Italijana Crne Gore.

2011 – Na izborima na Tajlandu ubjedljivu pobjedu ostvarila je opoziciona partija Jingluk Šinavatre, sestre bivšeg tajlandskog premijera Taksina Šinavatre, koji je nakon svrgavanja s vlasti 2006. bio u egzilu i ima crnogorsko državljanstvo. Pobjedom na izborima Taksinova sestra Jingluk postala je prva žena na premijerskoj funkciji u tom južnoazijskom kraljevstvu.

Na današnji dan dogodilo se i sljedeće:

1608 – Francuski istraživač Samiel de  Šamplen osnovao je kanadski grad Kvebek.

1624 – Umrla je francuska kraljica Marija de Mediči, kćerka  toskanskog vojvode Frančeska de Medičija.

1904 – Umro je Teodor Hercl osnivač i lider cionističkog pokreta. U djelu “Jevrejska država” (1896) iznio je plan za osnivanje jevrejske države u Palestini.

1962  – Alžir je stekao nezavisnost poslije 132 godine francuske kolonijalne vlasti.

2001 – Na prvom pojavljivanju pred Međunarodnim sudom za ratne zločine u Hagu bivši predsjednik SR Jugoslavije Slobodan Milošević izjavio je da ne priznaje taj sud i odbio da se izjasni o optužnici koja ga je teretila za progon, deportaciju i ubijanje kosovskih Albanaca 1999. godine.

2010 – Roza Otunbajeva postala je predsjednica Kirgizije, prva žena na čelu jedne države u Centralnoj Aziji.

2011 – Srpski teniser crnogorskog porijekla Novak Đoković savladao je u finalu Vimbldona Rafaela Nadala 6:4 i potvrdio prvo mjesto na ATP listi.