ČEKIĆ SAOPŠTIO

Nakon stabilizacije uslova koji su nastali zbog pandemije virusa korona, Filmski centar Crne Gore moraće nanovo da obnovi određene inicijative i pronađe modele novog nastupa, kazao je direktor Sehad Čekić. Ističe da je ova godina trebalo da predstavlja jednu bitnu kulminaciju rada iz prethodnog perioda.

“Tokom komplikovanih dana izolacije kroz koje smo i mi prošli bilo je nemoguće ne samo snimati, nego i obilaziti lokacije i pripremati snimanja. Zatim, vrlo je lako ustanoviti gubitke u prikazivalačkom sektoru, koji su, barem za bioskope sa više ekrana izuzetno veliki. Izvjesno je da će jedan dio rezultata biti odložen. Tu, prije svega, mislim na potencijal određenih filmova za premijeru na vrlo bitnim festivalima, povećano interesovanje za snimanje u Crnoj Gori, međunarodnu podršku u oblasti razvoja filmske pismenosti i sl. Ali, ubijeđen sam da ćemo ponovo obezbijediti navedene mogućnosti”, pojašnjava Čekić.

Na papiru, 2020. godina, u kojoj je opredijeljeno čak 1,6 miliona eura za razvoj kinematografije, bila je obećavajuća.

Kako ističe Čekić, izvjesni dio sredstava je opredijeljen kroz konkurse koji su okončani tokom prethodnog perioda, a valja imati na umu i modifikacije kroz koje je budžet prošao tokom rebalansa. Veliki broj projekata je podržan u različitim fazama realizacije i u planovima je da se do kraja godine sprovedu i konkursi za proizvodnju dugometražnih igranih i dokumentarnih filmova i drugim kategorijama.

“Ovo je, svakako, vrlo specifična godina i neophodno je da na pravilan način procijenimo mogućnosti. Jedan dio filmova je u završnoj fazi post-produkcije, koja se prolongirala usljed pandemije, te je i njihova strategija premijere i plasmana izmijenjena usljed objektivnih okolnosti. Time mislim da će određeni filmovi sačekati bolji ambijent za festivalsku promociju. Filmovi poput ‘Elegija lovora’ Dušana Kasalice i ‘Poslije zime’ Ivana Bakrača su vrlo blizu završetku, a pred ciljem je i film ‘Roda’ Ise Ćosje. Nadam se da će ti filmovi imati prikazivanja širom Crne Gore, jer se upravo postavljaju uslovi za širenje mreže digitalizovanih bioskopa, kroz projekte koji realizujemo u saradnji sa Ministarstvom kulture i lokalnim samoupravama, što je jedna od najljepših vijesti u ovoj godini”, podsjeća on.

Kampanja Ministarstva kulture “Ostani doma” je na najbolji način predstavila bogate naslove naše kinematografije i pokazala “nevjernim Tomama” čime mi u stvari raspolažemo i za šta smo sposobni.

Međutim, zemlja koje je dala sineaste kao što su Živko Nikolić, Velimir Stojanović, Ratko Đurović, Veljko Bulajić, Dušan Vukotić, Zdravko Velimirović, Milo Đukanović, Branislav Bastać… kada je o filmu riječ, uvijek je bila vjernija uvezenom, negoli domaćem proizvodu.

Ali, i to se, uz određene smjernice može promijeniti.

“Neophodna je obimnija proizvodnja, kako bi se publika upoznavala sa domaćim talentima u svim kinematografskim oblastima, a i zajednica stekla naviku da je crnogorski film prisutan, tj. da nije eksces prema kojem je komplikovanije razviti odnos. Uz to, stalni rad na promociji domaćeg kinematografskog nasljeđa u formatu koji je u skladu sa navikama novih publika svakako razvija interesovanje za domaće filmove i autore”, ističe Čekić i dodaje:

“Upravo je kroz kampanju koju je pokrenulo Ministarstvo kulture tokom prethodnih mjeseci postavljen dobar osnov za dalje aktivnosti, koje se obavezno realizuju kroz saradnju više partnera. Sa zadovoljstvom bih istakao i projekte koji će biti uskoro realizovani u oblasti razvoja filmske edukacije, podržanih na konkursu za komplementarne djelatnosti Filmskog centra, a koji će razvijati nova znanja, vještine, ali i senzibilitet kod mladih generacija. Na različitim crnogorskim televizijama će biti nekoliko emisija posvećenih kinematografiji, realizuju se projekti usmjereni na promociju filma i filmske pismenosti, i to je jedna od bitnih pretpostavki da se domaći film i njegovi poslenici postave u fokus pažnje koji je dugo izostajao. To je jedan od načina i da se unaprijedi pozicija domaćeg filma u javnosti, ali i postave bolji kriterijumi za ocjenu, koji će uticati i na opšte podizanje kvaliteta filmova. Taj segment je u zamahu u Crnoj Gori”.

Iako se uvijek trudi da suspenzijom olakih pohvala ne devalvira njihovu vrijednost, osjeća obavezu da istakne izuzetan stav crnogorskih filmskih radnika tokom pandemije korona virusa.

“Čini mi se da su od prvog dana ozbiljno shvatili situaciju i promovisali prioritete koji su bili na snazi tokom izazovnog perioda. U medijima i na socijalnim mrežama su promovisali odgovornost građana spram situacije, a malo je poznato da su ustupali svoje radove za besplatno emitovanje tokom najtežih dana tzv. ‘lockdowna, a sve u cilju solidarnosti i zajedništva. To govori o stepenu odgovornosti i skromnosti koji sektor kinematografije uveliko posjeduje” smatra ovaj filmski producent.

A koliko je zapravo kinematografija bitna za Crnu Goru?

“Čini mi se da se moja generacija i mlađi ne sjećaju da je ikad bila važnija. Iako i dalje postoji prostor za unapređenje u različitim segmentima, istakao bih postojanje državnih institucija poput Fakulteta dramskih umjetnosti, Crnogorske kinoteke i Filmskog centra, kao i ulaganje koje sprovodi nacionalni javni servis kroz aktivnosti. Trenutno je aktivno preko 30 producentskih kompanija, a svake godine pojavljuju se mladi talenti u različitim oblastima koji na sebe skreću pažnju značajnih evropskih i svjetskih adresa. Tu su i festivali, magazini, radionice i druge inicijative koje na lijep način zatvaraju socio-kulturni ciklus kinematografije. Kinematografija i njeni poslenici su mnogo lijepoga donijeli Crnoj Gori i na domaćem i na internacionalnom planu, te je podrška koja raste iz godinu u godinu potpuno opravdana”, navodi direktor Filmskog centra.

Napominje i članstva Crne Gore u fondu Eurimaž, učešće u potprogramu MEDIA Kreativne Evrope, članstvo u Evropskoj filmskoj promociji, EFADu i FIAF-u, mreži kinematografija Jugoistočne Evrope, Evropskoj audiovizuelnoj opservatoriji, EFARN-u i dr. Uz to ukazuje i na postojanje Udruženja filmskih producenata i reditelja Crne Gore, Udruženje glumaca Crne Gore, kao i organizaciju za kolektivnu zaštitu prava producenata audiovizuelnih sadržaja A-prava.

Striming platforme i generalno internet su preuzeli primat u odsustvu bioskopskih sala. Film kao medij vapi za publikom, kritikom, reakcijom, a gledanje filmova na velikom platnu je doživljaj koji se teško može zamijeniti. S druge strane, striming platforme su učinile sve dostupnim, mnoge čak i besplatnim…

“Film je i kao medij i kao umjetnost, ali i socijalni događaj doprinio u velikoj mjeri oblikovanju proteklog stoljeća. Sa druge strane tehnika i tehnologija, društveni ambijent i mnogo toga oko kinematografije se mijenjalo, ali je film sačuvao svoje zaslužno mjesto u zajednici. S tim u vezi, teško mi je da zamislim blisku budućnost bez javnih prikazivanja filmova kao bitnog segmenta današnjeg svijeta, jer bi se postavila i pitanja vezana za sami svijet i njegov opstanak. Internet platforme je neophodno doživljavati kao sredstvo koje je na raspolaganju i koristiti sve benefite koje može donijeti sobom: širenje ponude, upoznavanje sa filmovima koji na dođu na velika platna i sl. Jedna od opasnosti kod internet platformi leži u centralizaciji sadržaja, no i odgovor na to leži u sprovođenju inovativnih akcija za promociju sadržajnog diverziteta”, pojašnjava Čekić.

Filmska umjetnost na globalnom nivou doživljava teške dane. Ipak, oporavak je izvjestan.

“Postoje mnoge inicijative i ideje kako da se obnovi kinematografija, i tu se, prije svega, misli na prikazivanje filmova i njihovu proizvodnju. Upravo smo na generalnoj skupštini EFAD-a (koji okuplja direktore filmskih centara Evrope) razmijenili mišljenja i sprovedene prakse o budućnosti evropske kinematografije. Ne postoji jasan zaključak, svaka od zemalja sprovodi mjere u skladu sa mogućnostima, ali najveću prepreku predstavlja činjenica da i dalje nije do kraja najjasnija situacija sa pandemijom. Stoga, kinematografija će se oporaviti, i to u velikoj mjeri, uz moguće izmjene inspirisane rješenjima tokom pandemije, onog trenutka kad virus bude pod kontrolom. Nadam se da će rješenje biti uskoro pronađeno”, priča prvi čovjek Filmskog centra.

Prema njegovom mišljenju ova institucija je ispunila misiju u vrlo bitnim segmentima, i samim tim status crnogorske kinematografije i na internacionalnom, kao i na domaćem nivou izuzetno je popravljen.

“Istakao bih i da je institucionalna podrška bila izuzetno stabilna i da se širila iz godine u godinu. Sa druge strane, kinematografija je izuzetno kompetitivna djelatnost, uslovljena kako domaćim, tako i inostranim uslovima, te je neophodna permanentna edukacija i razvijanje vještina kako biste postali i opstali protagonista. Crnogorska kinematografija je danas u potpunosti umrežena sa regionom i Evropom i neophodno je konstantno raditi na podizanju sopstvenih profesionalnih kapaciteta, i, čini mi se, da je sve manje izgovora da to filmski poslenici svih generacija i ne rade”, kaže naš sagovornik.

Primarni ciljevi ove relativno mlade institucije ostaju isti i narednom periodu.

“Digitalizovane sale, filmska edukacija koja postaje dijelom školskog obrazovanja, redovna proizvodnja filmova raznovrsnih vrsta i rodova, obimnije snimanje inostranih produkcijskih kompanija, kao i stabilne karijere u različitim kinematografskim oblastima su generalni ciljevi kojima težimo u ovom periodu. To je cilj od prvog dana postojanja Filmskog centra i progres je osjetljiv u svimsegmentima cilja”, zaključuje Čekić.

“Rovačka republika” i priča o knjazu Danilu

Ostvarenje “Rovačka republika” Željka Sošića je dobilo značajna sredstva na konkursu za sufinansiranje proizvodnje kinematografskih djela u kategoriji ostvarenja od posebnog značaja za crnogorsku kulturu.

Čekić pojašnjava u čemu se tačno ogleda veličina i značaj ovog projekta.

“Prije svega, relativizovao bih iznos sredstava, budući da se radi o komplikovanom i zahtjevnom projektu, a film je odabran na konkursu za koji se nadam da će biti regularan u narednom periodu onom za filmove od posebnog značaja za crnogorsku kulturu. To je vrsta filmova koja se realizuje i drugim sredinama, uvijek pod posebnim pravilima, jer je koprodukcioni potencijal limitiran, a tema za zajednicu iz koje dolazi od izuzetnog značaja. Od stručnih konsultanata, koji dolaze iz različitih oblasti, ‘Rovačka republika’ jednoglasno je prepoznata kao snažna i potresna priča, nastala na osnovu temeljnog istraživanja i posjeduje veliki potencijal za uspješno umjetničko djelo. Istakao bih da je na tom konkursu za razvoj i pripremne aktivnosti podržan i projekat o knjazu Danilu koji će režirati Andro Martinović, a iza scenarija stoje Veljko Bulajić i Stevo Koprivica”, podsjeća direktor Filmskog centra.

Filmski centar Crne Gore je nedavno, po četvrti put, predstavio aktuelnu crnogorsku kinematografiju u okviru virtuelnog paviljona koji je dio online verzije filmskog marketa Marche du Film, realizovanog u drugačijoj formi usljed pandemije virusa Covid-19.

“S jedne strane, vrlo je inspirativno ono što je ekipa okupljena oko Marketa u Kanu uspjela za vrlo kratak period da pripremi. Sa druge strane, svi su svjesni dvije činjenice: bez fizičkog prisustva prilično je limitiran prostor za prezentaciju, networking i unapređenje saradnje; ali i da će u jednom ili drugom obliku u narednom periodu ovo biti dominantni ili vrlo bitan segment mnogih filmskih marketa, sa svim prednostima i nedostacima. U okviru Marketa bilo je interesovanja kako za crnogorsku kinematografiju u različitim domenima, tako i za projekte koji su bili dijelom zvaničnih festivalskih industrijskih segmenata: ‘Đina’ Sare Stijović i ‘Vidra’ Srđana Vuletića”, ističe Čekić.