Izbor i priprema: Č. Đurđić

Na današnji dan 916. umro je slovenski prosvjetitelj Kliment Ohridski,  najpoznatiji učenik braće Ćirila i Metodija i njihov saradnik u širenju slovenske pismenosti i književnosti. Radio je u Panoniji i Moravskoj, a potom u Bugarskoj i Makedoniji. U Ohridu je podigao manastir koji i danas postoji. Njegov književni rad, kao i rad Nauma i njihovih sljedbenika uticao je na razvoj slovenske kulture i doprinio njihovom održanju.

1830 – U Francuskoj je izbila trodnevna “Julska revolucija”, izazvana odlukom kralja Šarla X Burbonskog da ukine slobodu štampe, raspusti tek izabranu skupštinu i promijeni izborni zakon. Kralj je abdicirao i emigrirao u Škotsku.

1832 – Rođen je Đura Jakšić, najveći liričar srpskog romantizma i jedan od najdarovitijih srpskih slikara 19. vijeka. Pisao je pjesme protiv tiranije i o slobodi i melanholične i bolne stihovane ispovjesti. Pored pjesama, pisao je drame i pripovjetke. Kao slikar radio je portrete, ikone i istorijske kompozicije.  Poznata djela: pjesme”Na Liparu”, “Ponoć”, “Padajte braćo”, “Otadžbina”, “Seobe Srbalja”, drama “Stanoje Glavaš”, slika „Djevojka u plavom“.

1835 – Rođen je Đozue Karduči, najveći italijanski pjesnik u prvim decenijama poslije ujedinjenja Italije, književni istoričar i dugogodišnji  profesor italijanske književnosti Univerziteta u Bolonji. Pored pjesama pisao je književne, estetske i filološke studije. Dobitnik je Nobelove nagrade za književnost  1906.  Poznata djela: ” Jambi i epode”, “Nove rime”, “Varvarske ode”.

1838 – Pod pritiskom ruske vlade, Petar II Petrović Njegoš sastao se u Budvi  s predstavnicima austrijskih vlasti, radi definisanja statusa manastira Stanjevići i Maine.  Ustupanje manastira Austriji, Njegoš je uslovljavao isplatom troškova nastalih njihovim zidanjem u iznosu 35 hiljada talira. Bio je to početak pregovora o sudbini rezidencija crnogorskih vladika, koji su se završili prodajom manastira Austriji tri godine kasnije.

1841 – U 27. godini poginuo je u  dvoboju  ruski pisac, oficir po zanimanju, Mihail Jurjevič Ljermontov, pjesnik kavkaskih pejzaža i romantičnog buntovništva, jedan od najznačajnijih pjesnika i prozaista ruske književnosti 19. vijeka.  Već u djetinjstvu napisao je antologijske pjesme. Zbog slobodoumnih stihova dva puta je boravio na Kavkazu. Pred kraj života udaljio se od romantizma i napravio zaokret u svojoj poeziji ka izvjesnoj vrsti realizma. Poznata djela: “Junak našeg doba”, “Demon”, “Pjesma o trgovcu Kalašnikovu”.

1844 – Umro je engleski hemičar i fizičar Džon Dalton, jedan od osnivača atomske teorije materije (Novi sistem filozofije hemije).  Prvi je određivao relativne atomske mase hemijskih elemenata, ispitivao osobine gasova i postavio zakon parcijalnih pritisaka, a bavio se i meteorologijom. Proučavao je i anomaliju neprepoznavanja boja, koja je po njemu nazvana – daltonizam. Svoja shvatanja izložio je u djelu „Novi sistem filozofije hemije“.

1907 – U Ljubotinju kraj Cetinja rođen je Petar Lubarda, jedan od najznačajnijih crnogorskih i jugoslovenskih slikara 20. vijeka. Slikarstvo je studirao u Beogradu i u Parizu. Lubardina snažna kreacija podstaknuta je oblicima i bojama crnogorskog neba i tla, a dinamična kompozicija u funkciji dramatičnih sadržaja, protkana je nacionalnom epikom. Petar Lubarda stvorio je djela izuzetne vrijednosti, među kojima se ističu “Bitka na Vučjem Dolu“, “Boj na Kosovu”, “Sutjeska”. Dobitnik je brojnih domaćih i međunarodnih nagrada za slikarstvo. Umro je 13. februara 1974. godine.

2007 – Skupština Crne Gore usvojila je zakone o vojsci i odbrani. Dan Vojske Crne Gore prema novom zakonu, slavi se 7. oktobra, na dan kada je 1042. godine dukljanska vojska u bici na Tuđemilskom polju kod Bara, na čelu s knezom Vojislavom, porazila vizantijsku vojsku.

2008 – U Parizu je, u 76. godini, umro izvjestilac Parlamentarne skupštine Savjeta Evrope za Kosovo lord Rasel-Džonston. Škotski liberal i dugogodišnji član Parlamentarne skupštine Savjeta Evrope, ovdašnjoj javnosti bio je poznat i kao pregovarač s Radovanom Karadžićem kada je pri jednom susretu 1993. ostao s liderom bosanskih Srba do zore ubjeđujući ga da prihvati Vens-Ovenov plan.

2009 – U Skupštini Crne Gore usvojen je Zakon o nacionalnim parkovima, kojim su Prokletije proglašene petim nacionalnim parkom u Crnoj Gori.

2009 – Ministri spoljnih poslova Evropske unije pozitivno su odgovorili na zahtjev Islanda za prijem u evropski blok zemalja, što je označilo formalni početak procesa njegovog  pridruživanja Evropskoj uniji. Ministri EU istovremeno su poručili zemljama Zapadnog Balkana da njihove težnje za članstvom neće biti ugrožene. Početkom juna (2013), međutim, novoizabrana islandska Vlada prekinula je pregovore s Briselom i odustala od ulaska u Uniju.

2010 – U Skupštini Crne Gore usvojen je Vladin Zakon o amnestiji, kojim se osuđenicima za određena krivična djela smanjuju pravosnažne kazne zatvora za petinu. Od amnestije su, nakon usvojenog amandmana SDP-a i DPS-a, izuzeti počinioci teških ubistava.

2012 – Nakon spektakularnog, gotovo četvorosatnog programa, kraljica Elizabeta II zvanično je otvorila 30. Olimpijske igre u Londonu. Program otvaranja, koji je obuhvatio sve faze razvoja Velike Britanije, praćen kultnim pjesmama britanskih muzičkih legendi, režirao je Deni Bojl, osmostruki oskarovac, autor filma „Milioner iz blata“ i prestižnog „Treinsportinga“. U 22 sata po lokalnom vremenu, pred 62 hiljade gledalaca, koji su aktivno učestvovali u programu, uz pomoć animatora, na stadion”Statford” izašli su prvi sportisti – po tradiciji Grci, čija je zemlja domovina Olimpijskih igara, a u 23 sata i 17 minuta 125. po redu defile su uveličali Crnogorci, ekipa od 33 člana, 14 više nego na igrama u Pekingu 2008. Na olimpijskom stadionu pozdravili su ih predsjednik i premijer Crne Gore Filip Vujanović i Igor Lukšić i ministar prosvjete i sporta Slavoljub Stijepović, koji su tokom dana prisustvovali prijemu kod engleske kraljice.

Na današnji dan dogodilo se i sljedeće:

1789 – Kongres SAD osnovao je odjeljenje za spoljne poslove, koje je kasnije postalo Stejt department.

1921 – Kanadski ljekari Frederik Grant Benting i Čarls Best izolovali su insulin, što je ubrzo omogućilo efikasno liječenje dotad smrtonosne šećerne bolesti.

1955– Austrija je obnovila državni suverenitet, pošto su zemlju nakon l7 godina napustile strane trupe – njemačke po završetku Drugog svjetskog rata, a savezničke 10 godina kasnije.

1990 – Bjelorusija je proglasila nezavisnost od tadašnjeg Sovjetskog Saveza.

2007 – Izložbom „Između slike prirode i prirode slike“ u Plavom dvorcu na Cetinju obilježena je 100-godišnjica rođenja Petra Lubarde.