Izbor i priprema: Č. Đurđić

Na današnji dan 313. godine rimski car Konstantin I Veliki izdao je Milanski edikt kojim je legalizovao hrišćanstvo u Rimskom carstvu. Bio je prvi rimski car koji je u hrišćanskoj crkvi tražio oslonac za vlast i robovlasnički poredak u imperiji. Crkvi je dao brojne privilegije i pomogao joj protiv arijevske jeresi na Prvom vaseljenskom saboru u Nikeji 325. kako bi okončao dogmatske razmirice i ujedinjeno hrišćanstvo stavio pod svoju vlast. Nakon smrti, hrišćanska crkva proglasila ga je za sveca, mada se pouzdano ne zna da li je primio hrišćanstvo.

1777 – Rođen je njemački matematičar, fizičar i astronom Karl Fridrih Gaus, osnivač čuvene matematičke škole i direktor nove astronomske opservatorije u Getingenu.  Pronalazač je više metoda u teoriji brojeva, u algebri i geometriji – Gausov algoritam, Gausova konstanta, Gausova krivina, Gaus-Krigerova projekcija. Pronašao je metodu za određivanje putanje tek otkrivenog planetoida Ceresa na osnovu tri bliska posmatranja, omogućivši tako njegovo ponovno opažanje u sljedećoj opoziciji. Karl Gaus smatra se jednim od najvećih matematičara svih vremena. Svoje najznačajnije djelo „Aritmetička istraživanja“ uradio je kao dvadesetjednogodišnjak 1798, mada je knjiga objavljena tek 1801. Poznata je Gausova izreka da je „matematika kraljica nauka, a aritmetika kraljica matematike“.

1789 – Džordž Vašington izabran je za prvog predsjednika SAD. Stekao je velike zasluge u organizovanju nacionalne armije i njenim pobjedonosnim borbama, u donošenju ustava iz 1787. i na učvršćivanju jedinstva kolonija koje je dovelo do stvaranja Sjedinjenih američkih Država. Nakon dva predsjednička mandata, u septembru 1796. odbio je da se kandiduje na trećim izborima;  povukao se iz političkog života uputivši narodu poznatu oproštajnu poruku (Farewell Address) i preselio se na svoje imanje. Nakon godinu dana preuzeo je komandu vojske u sukobu SAD i Francuske.

1798 – Petru I Petroviću Njegošu upućeno je iz Rusije najveće rusko odlikovanje – Orden Svetog Aleksandra Nevskog, koje mu je car Pavle I Romanov dodijelio za zasluge u upravljanju Crnom Gorom.

1847 – Petar II Petrović Njegoš zatražio je od ruskog konzula u Dubrovniku Jeremije Gagića da radi izvornijeg informisanja o zbivanjima u Crnoj Gori, predoči ruskom caru potrebu osnivanja ruskog konzulata u Skadru.

1883 – Umro je francuski slikar Eduar Mane, jedan od začetnika impresionizma i najznačajnijih umjetnika u drugoj polovini XIX vijeka. Počeo je da stvara pod uticajem španskog slikara Goje i francuskih realista. Posjedovao je izuzetan dar za dočaravanje atmosfere i bio izvanredan kolorist. Poznate Maneove slike: «Doručak na travi», «Bal u Foli-Beržeru» , «Balkon «, «Olimpija».

1883 – Rođen je češki pisac Jaroslav Hašek, autor romana „Doživljali dobrog vojnika Švejka u svjetskom ratu“, u kome je izrazio besmislenost i surovost militarizma, a svojim junakom Švejkom u književnost uveo novi lik čovjeka iz naroda u kome se pod prividnom maskom glupaka krije neiscrpan izvor narodne mudrosti.

1893 – Rođen je Joahim fon Ribentrop, šef diplomatije nacističke Njemačke. Međunarodni sud u Nirnbergu osudio ga je na smrt zbog zločina u Drugom svjetskom ratu. Smrtna kazna vješanjem izvršena je 1946.

1941 – Nezavisna država Hrvatska donijela je Zakon o rasnoj pripadnosti na osnovu kojeg su počeli progoni Srba, Jevreja i Roma.

1945 – Adolf Hitler i njegova ljubavnica Eva Braun izvršili su samoubistvo u podzemnom bunkeru u Berlinu. Ruske trupe ušle su u centar Berlina, osvojile Rajhstag i druge državne institucije, dok su savezničke trupe osvojile Minhen, a francuske ušle u Austriju.

1945 – Jugoslovenska vojska oslobodila je u Drugom svjetskom ratu ustaški logor Jasenovac, osnovan u ljeto 1941. po ugledu na njemačke nacističke logore. U Jasenovcu je ubijeno oko 700.000 ljudi, žena i djece, Srba, Jevreja, Roma i antifašista Hrvata. Na mjestu logora podignut je 1966.  monumentalni  spomenik žrtvama, rad poznatog jugoslovenskog arhitekte, profesora Bogdana Bogdanovića.

1970 – U «Službenom listu Socijalističke Republike Crne Gore» objavljen je ukaz o proglašenju Zakona o organizaciji i pripremama narodne odbrane u SR Crnoj Gori. U članu 3 tog Zakona bilo je predviđeno da politiku SR Crne Gore u toj oblasti ostavaruju Izvršno vijeće republičke Skupštine, Savjet narodne odbrane i Glavni štab narodne odbrane, kao i Republički sekretarijat za narodnu odbranu i drugi organi i organizacije koji vrše poslove od interesa za Republiku.

1973 – Predsjednik SAD Ričard Nikson prihvatio je odgovornost za prisluškivanje stranačkih protivnika u Votergejtu 1972. što je dovelo do njegove ostavke u avgustu 1974.

1975 – Padom Sajgona, u koji su ušle snage Sjevernog Vijetnama, okončan je Vijetnamski  rat. U tridesetogodišnjem ratu poginulo je oko 58.000 Amerikanaca i tri miliona Vijetnamaca, od kojih dva miliona civila.

2007 – U Beogradu je, u 95. godini, umrla srpska književnica Jara Ribnikar, autorka više romana, zbirki pripovjedaka i memoarske proze. Bavila se i prevodilaštvom sa češkog i njemačkog jezika. Poznata djela: “Nedovršeni krug”, ” Pobeda i poraz”, “Jan Nepomucki”.

2010 – Vlada Crne Gore usvojila je Predlog zakona o zaštiti kulturnih dobara, kao i predloge zakona za muzejsku, arhivsku i bibliotečku djelatnost.

2010 – U Podgorici je, u 62. godini, umro poslanik i visoki funkcioner Demokratske partije socijalista Dragan Kujović. Kujović je rođen 1948. u Kolašinu.  Filozofski fakultet završio je u Sarajevu 1972. Bio je potpredsjednik Skupštine Crne Gore i ministar prosvjete. Učestvovao je u donošenju važnih odluka za sticanje nezavisnosti Crne Gore 2006. i donošenju novog Ustava.

2011 – U 99. godini umro je jedan od najvećih argentinskih književnika Ernesto Sabato, autor čuvenog romana „Tunel“, borac za pravdu i ljudska prava. Pored „Tunela“ slavu su mu donijeli i romani „O herojima i grobovima“,  „Abadon, anđeo uništenja“, kao i knjige eseja „Otpor“ i „Pojedinac i univerzum“. Fizičar po struci, Sabato se odrekao nauke i postao pisac.

Na današnji dan dogodilo se i sljedeće:

1804 – U borbama u Surinamu, Britanci su prvi put upotrijebili  šrapnel, nazvan po izumitelju Henriju Šrapnelu.

1985 – U Crnogorskom narodnom pozorištu premijerno je izvedena predstava «Bremenska sloboda» – tekst Rajnera Vernera Fazbindera u režiji Blagote Erakovića. Glavne uloge tumačili su Grozdana Lengold i Branislav Vuković.

1989 – Umro je italijanski filmski reditelj Serđo Leone, autor «špageti» vesterna: «Za šaku dolara», «Zovem se Niko», «Bilo jednom na Divljem zapadu», «Dogodilo se u Americi».

1991 – U ciklonu u Bangladešu poginulo je najmanje 125.000 ljudi.

2011 – U napadu NATO snaga na Gadafijev kompleks u Tripoliju poginuo je Gadafijev najmlađi sin Saif al-Arab (29) i troje maloljetne unučadi. Na vijest o žrtvama, razbješnjele mase napale su ambasade Britanije i Francuske, kao i diplomatsku misiju Sjedinjenih Američkih Država u Tripoliju. Taj napad NATO-a pokrenuo je pitanje uloge Zapada u pobuni protiv libijskog vođe.