Izbor i priprema: Č. Đurđić

Na današnji dan 1813.  rođen je danski filozof Seren Kjerkegor, začetnik filozofije egzistencijalizma, zvani „Kopenhaški Sokrat“. Nasuprot filozofskoj tradiciji, razvio je drugačiji uvid u ljudsku egzistenciju. Po njemu za egzistenciju nema sistema, jer je ona sloboda, duh, nemir, strepnja, očajanje, doživljaj grijeha, nepojmljivost, bolest na smrt; ukratko uvijek odnos, a ne kategorijalno postojanje. Svojom mišlju Kjerkegor je na izvjestan način uticao na Migela Unamuna, potom na Jaspersa, Hajdegera, Sartra i druge mislioce 20. vijeka. Izvjestan uticaj imao je i na književnika, južnoslovenskog nobelovca, Ivu Andrića. Kjerkegorova poznata djela: “Pojam strepnje”, “Bolest na smrt”, “Stadijumi na životnom putu”, “Filozofske mrvice”.

1818 – U Triru (Rajnska oblast) rođen je, u jevrejskoj porodici, koja je 1824. pristupila hrišćanskoj konfesionalnoj zajednici protestanata, njemački filozof Karl Hajnrih Marks, teoretičar modernog socijalizma i komunizma. Već u 23. godini stekao je akademski stepen doktora filozofije na Univerzitetu u Jeni s visokoocijenjenom disertacijom „Razlika između Demokritove i Epikurove filozofije prirode“. Odustajući od univerzitetske karijere, počeo je da se bavi publicističkim radom. U svojim je djelima formulisao revolucionarni pogled na svijet proletarijata, dijalektički i istorijski materijalizam, stvorio teoriju naučnog komunizma i ekonomsko učenje koje naučno objašnjava protivurječnosti kapitalističkog sistema, neminovnost njegovog sloma i nužnost revolucionarnog prelaza u komunizam. S Fridrihom Engelsom napisao je 1848. Komunistički manifest. Umro je 14. marta 1883, za pisaćim stolom, u 65. godini. Na dan njegove smrti Engels je u pismu Zorgeu, starom Marksovom prijatelju, napisao:„… Čovječanstvo je postalo za čitavu glavu niže, i to za jednu od najznačajnijih koje je do danas imalo…“. Poznata Marksova djela: «Prilog kritici Hegelove filozofije prava» , «Teze o Fojerbahu» , «Osamnaesti Brimer Luja Bonaparte», «Kapital – kritika političke ekonomije».

1821 – Umro je francuski car Napoleon I Bonaparta, jedan od najvećih  vojskovođa u istoriji, čiji su osvajački pohodi  izmijenili Evropu. Rođen je u Ajačiju 1769. na Korzici; vojnu školu završio je u Brijenu u Francuskoj. Prvi put se istakao u borbi protiv Engleza kod Tulona 1793, i u 24. godini postao general. Nizom vojnih uspjeha, kao  i Kampoformijskim mirom 1797. ukinuo je Mletačku Republiku. Koristeći postignute uspjehe, 1804. proglasio se za imperatora i nastavio osvajačku politiku; zaveo apsolutizam, reorganizovao školstvo, izgradio Pariz. Istovremeno je vladao velikim dijelom Evrope i vodio mnoge ratove. Neuspjeh u pohodu na Rusiji 1812, poraz u bici kod Lajpciga 1813. i pad Pariza 1814, primorali su ga da abdicira i otputuje na ostrvo Elba, odakle se 1. marta 1815. vratio u Francusku, a 20. istog mjeseca ušao u Pariz. Nakon „vlade od 100 dana“ i novog poraza kod Vaterloa 18. juna 1815. prognan je na ostrvo Sv Jelena, gdje je i umro kao britanski zatvorenik. Njegovi posmrtni ostaci prenijeti su u Francusku 1840. i sahranjeni u Domu invalida u Parizu. Napoleon je cjelokupnim vojnim i drugim angažmanom bio izraz mlade, tada revolucionarne francuske buržoazije. Ratnim osvajačkim pohodima, rušio je feudalni poredak u mnogim zemljama. Feudalizam u Evropi bio je toliko podriven po završetku njegovih ratova da je tokom XIX vijeka nestao kao društvena formacija.

1846 – Rođen je poljski pisac Henrik Sjenkijevič, autor romana «Quo vadis» i dobitnik Nobelove nagrade za književnost 1905. Bio je veoma popularan u Poljskoj. Nacionalnim doprinosima sakupljen je 1900. novac za otkup dvorca u kome su živjeli njegovi preci.

1855 – Reforme započete tokom vladavine, knjaz Danilo Petrović dopunio je pravnim aktom poznatim kao Zakonik Danila I, knjaza i gospodara slobodne Crne Gore. Taj zakonik, poznat pod imenom Opšti zemaljski zakonik bio je, u izvjesnom smislu, prvi ustav Crne Gore. Imao je 95 članova u koje je  s izuzetkom šest članova uključen i Zakonik vladike Petra I. Tim Zakonikom proglašene su za svetinje: «čast, imanje, život i sloboda svijeh građana i jednakost pred sudom»; njime su zahtijevani mir i tišina «spram susjeda» i propisano ukidanje zastarjelih običaja. Zakonik Danila I, koji je štampan u Novom Sadu, doživio je nekolio preinačenja u odnosu na autentičan tekst od strane ličnog sekretara knjaza Danila Milorada Medakovića.

1904 – U Londonu je potpisan ugovor između vlade Knjaževine Crne Gore i kompanije “Markoni” o postavljanju i korišćenju radio-telegrafske stanice sistema Markoni za javnu upotrebu u Baru. U Članu 2 tog ugovora precizirano je da će radio-telegrafska stanica biti izgrađena na trošak i rizik Markonija i snabdjevena dovoljnim brojem aparata za pružanje stalnih usluga. Radio-telegrafska stanica bila je instalirana na brdu Volujica kod Bara i zvanično je puštena u rad 3. avgusta iste godine. Uspješno je korišćena za međunarodni radio-telegrafski saobraćaj sve do 1914. dok je nije uništila austrijska ratna flota.

1944 – Podgoricu su bombardovali saveznički avioni. Poslije šestoaprilskog 1941. i preko 80 napada iz vazduha tokom naredne četiri godine, to je bilo najrazornije bombardovanje ovoga grada u Drugom svjetskom ratu. Podgorica je gotovo bila sravnjena sa zemljom, a među civilnim stanovništvom bilo je mnogo žrtava.

1955 – Odlukom saveznika, Savezna Republika Njemačka ponovo je stekla suverenitet.

1961 – Iz Kejp Kanaverala lansiran je kosmički brod «Merkjuri», prva kosmička letjelica SAD s ljudskom posadom, kojom je upravljao Alen Bartlet Šepard.

1990 – U Bonu su počeli razgovori Sovjetskog Saveza, Sjedinjenih Američkih Država, Velike Britanije, Francuske i dviju njemačkih država o ujedinjenju Njemačke.

2004 – U Kliničko bolničkom centru u Podgorici rođena je prva beba iz epruvete u Crnoj Gori, začeta metodom vantjelesne oplodnje u podgoričkoj klinici “Lajf”.

2009 – Nacionalna turistička organizacija Crne Gore (NTO) otvorila je predstavništvo u centru Sarajeva. Za prvog direktora predstavništva imenovan je Faruk Čaluk. Istoga dana dekan Ekonomskog fakulteta Univerziteta Crne Gore doktor Milorad Jovović i profesor doktor Stefan Ngomaji, dekan Ekonomskog fakuletat Univerziteta u Nici, potpisali su u Podgorici sporazum koji studentima Ekonomskog fakulteta u Podgorici omogućava besplatno usavršavanje francuskog jezika, praćenje i polaganje ispita na francuskom jeziku u skladu s programima Ekonomskog fakulteta u Nici.

2011 – U skupštinsku proceduru ušao je Predlog zakona o dinastiji Petrović-Njegoš, u kome se navodi da je dinastija detronizovana protivno Ustavu Knjaževine Crne Gore aktom nasilne aneksije države iz 1918. Crnogorska se vlast na taj način prvi put jasno odredila prema Podgoričkoj skupštini i događajima iz 1918. godine. U Predlogu zakona, istaknuto je takođe, da se „Radi istorijske i moralne rehabilitacije dinastije Petrović-Njegoš, tim zakonom uređuju pitanja od značaja za status potomaka dinastije, detronizovane protivno Ustavu za Knjaževinu Crnu Goru aktom nasilne aneksije države iz 1918. godine“. Termin „nasilna aneksija“ prvi put se u ovom slučaju unosi u neki od pravnih dokumenata. Predsjednik crnogorskog parlamenta Ranko Krivokapić izjavio je da je taj član u Zakon unesen na insistiranje Socijaldemokratske partije.

2012 – Preko šest hiljada građana iz cijele Crne Gore protestovalo je u Podgorici, pod sloganom „Vrijeme je“, tražeći da vlada Igora Lukšića za deset dana podnese ostavku i pozivajući na građanski bunt i neposlušnost. Bio je to od početka godine treći protest građana Crne Gore, nezadovoljnih niskim životnim standardom i radom Vlade. Kao i prethodna dva, protest je organizovala Unija slobodnih sindikata (USS) u saradnji s Mrežom za afirmaciju nevladinog sektora (MANS) i Studentskom unijom (SU).

Na današnji dan dogodilo se i sljedeće:

1570 – Otomansko carstvo objavilo je rat Veneciji zato što je odbila da preda mediteransko ostrvo Kipar.

2002 – Francuski predsjednik Žak Širak osvojio je 82 odsto glasova u drugom krugu izbora u kojem su Francuzi birali između njega i krajnjeg desničara Žan Mari Le Pena, što je najubjedljivija pobjeda u istoriji predsjedničkih izbora u Francuskoj.

2004 – Slika Pabla Pikasa “Dječak s lulom” prodata je njujorškoj galeriji “Sotbi” za 104 miliona i 168.000 dolara, što je najviša cijena ikad postignuta na aukciji za neku sliku.

2008 – Vaterpolisti Primorca iz Kotora savladali su Budvansku rivijeru 5:4 i odbranili titulu prvaka Crne Gore. Istoga dana crnogorska planinarka Jovana Tadić Živković popela se na himalajski vrh Island pik (6.189 metara), što je apsolutni rekord kad su u pitanju planinarke u Crnoj Gori.

2011 – Na šestom Međunarodnom podgoričkom sajmu knjiga ministar kulture Crne Gore Branislav Mićunović i bosanski književnik i scenarista Abdulah Sidran potpisali su ugovor o otkupu Sidranovog scenarija „Prvi put s ocem na izbore“. Trebalo je da scenario bude prilagođen crnogorskim prilikama s akcentom na sudbine crnogorskih golootočana, a za reditelja je izabran Branko Baletić.