Izbor i priprema: Č. Đurđić

Na današnji dan 1776. rođen je engleski slikar Džon Konstebl, jedan od tvoraca modernog pejzaža u evropskom slikarstvu. Među prvima je izašao iz ateljea i slikao neposredno u prirodi, unoseći u slikarstvo do tada nepoznatu poeziju atmosfere. Njegove slike karakterišu jednostavnost motiva, slobodan potez i prozračnost atmosfere. Slikar „čiste sunčeve svjetlosti i njenih efekata na kućama ispranih kišom i okupanim travnjacima“, zapisao je: „Nema ista dva dana, a kamoli dva ista sata! Sve je djelo svjetlosti“. Smatra se pretečom Vilijema Tarnera i francuskih impresionista. Poznata djela: „Vajvenhou park“, „Katedrala u Solzberiju“, „ Zaliv Vejmont“.

1859 – Umro je austrijski državnik knez Klemens Meternih, najuticajnija ličnost u Evropi tokom gotovo 40 godina, koliko je bio šef diplomatije i kancelar Austrije. Smatra se oličenjem apsolutističkog režima. S ruskim carem Aleksandrom osnovao je Svetu alijansu čiji je osnovni cilj bio gušenje nacionalnih pokreta u Evropi.

1864 – Rođen je njemački kompozitor i dirigent Rihard Štraus, direktor Bečke opere. Predstavnik je poznog romantizma, mada njegova djela iz posljednjeg stvaralačkog perioda korespondiraju s umjetničkim pravcima 20. vijeka – ekspresionizmom i neoklasicizmom. Poznata djela: “Til Ojlenšpigel” , “Saloma”, “Kavaljer s ružom”.

1877 – Došlo je do poznate bitke kod Moračkog manastira, između turske vojske predvođene Ali-pašom i crnogorske, pod komandom Miljana Vukova.  U znak priznanja za pobjedu izvojevanu u tom boju, Miljan Vukov dobio je na dar sablju Mahmut-paše Bušatlije, čuvenog turskog vojskovođe koji je poginuo u bici na Krusima.

1903 – Grupa oficira pod vođstvom Dragutina Dimitrijevića Apisa ubila je kralja Aleksandra Obrenovića i kraljicu Dragu Mašin. Na srpski prijesto vratila se dinastija Karađorđević; kralj Srbije postao je Petar I Karađorđević.

1910 – Rođen je francuski okeanograf Žak Iv Kusto, pronalazač ronilačkog aparata “vodena pluća” i kamere za podvodno snimanje. Kusto, član Francuske akademije i veliki borac za zaštitu čovjekove okolone, zainteresovao se za podvodno snimanje 30-ih godina prošlog vijeka u Indokini kao mornarički oficir, poslije završetka Pomorske akademije u Brestu. Prvi dokumentarni film „Deset hiljada metara pod morem“ snimio je 1943, a nakon njega su se ređali  dokumentarci i televizijske serije o podvodnom životu i svijetu, koje je Kusto snimao  krstareći morima i okeanima svojim brodom-laboratorijom „Kalipso“. Osnovao je društvo za zaštitu podvodnog svijeta „Kustoovo društvo“. Dobitnik je tri Oskara i “Zlatne palme” u Kanu 1956. za film “Svijet tišine”, koji je snimio s Lujom Malom. Napisao je i više knjiga, od kojih napoznatije „Živo more“, „Delfini“, „Svijet okeana“. Umro je 25. juna 1997.

1915 – Sastali su se u okolini Budve crnogorski princ Petar i austrijski major Gustav fon Kupke. Cilj sastanka bio je postizanje dogovora o prestanku bombardovanja crnogorskih gradova, kako bi se spriječila eventualna crnogorska odmazda prema drugim gradovima koji su bili pod kontrolom Austrije. Taj susret, motivisan humanitarnim pobudama protumačen je  od strane srpskog pukovnika i načelnika štaba Vrhovne komande Petra Pešića, kao plod navodnog tajnog sporazuma između Crne Gore i Austrije. Cilj takvih glasina bio je kompromitacija dinastije Petrović i crnogorske vlade.

1936 – U Moskvi je uhapšeno, osuđeno na tajnom suđenju, i potom pogubljeno osam visokih sovjetskih vojnih rukovodilaca, uključujući ruskog maršala i vojnog teoretičara Mihaila Tuhačevskog. Bio je to početak masovne čistke u vojnom vrhu Sovjetskog Saveza.

2001 – Savezna Republika Jugoslavija, postala je član Banke za međunarodna poravnanja u Bazelu. Na Skupštini banke izvršena je podjela akcija, zlata i deviznih sredstava bivše Jugoslavije, koje su čuvane u toj banci.

2010 – Ordenima za hrabrost države Crne Gore, odlikovani su Đorđije Vujičić, Dragutin Vujović i Marko Blečić, članovi Planinarsko-smučarskok kluba Javorak iz Nikšića, koji su 23. maja osvojili najviši vrh svijeta – Mont Everest. Planinarima je ordene uručio predsjednik Crne Gore Filip Vujanović.

2011 – Crnogorski premijer Igor Lukšić sastao se u Budvi s američkim senatorom i zamjenikom predsjednika Komiteta američkog Senata za pitanja oružanih snaga Džonom Mekejnom. Lukšić i Mekejn razgovarali su o ostvarivanju strateških ciljeva ulaska Crne Gore u Evropsku uniju i NATO. Mekejn je ocijenio da Crna Gora može biti primjer drugim zemljama u tranziciji, ne samo u regionu, i obećao podršku njenim evroatlantskim integracijama.

2012 – Novi predsjednik Srbije Tomislav Nikolić zvanično je inaugurisan na svečanoj ceremoniji koju je bojkotovala većina regionalnih lidera. Lideri Hrvatske, BIH, Slovenije i Makedonije nijesu prisustvovali ceremoniji u Beogradu nakon što je Nikolić negirao da se u Srebrenici 1995. dogodio genocid. U intervjuu jednom njemačkom listu on je takođe kazao da je Vukovar „bio srpski grad“ i da Hrvati „tamo nemaju šta da se vraćaju“. Od lidera iz regiona, svečanosti su prisustvovali predsjednik Crne Gore Filip Vujanović, Republike Srpske Milorad Dodik i srpski član Predsjedništva BIH Nebojša Radmanović.

Na današnji dan dogodilo se i sljedeće:

1509 – Engleski kralj Henri VIII vjenčao se s prvom od šest žena, Katarinom Aragonskom. Zbog odbijanja pape da kasnije poništi taj brak, kralj je raskinuo s Vatikanom i 1534. osnovao Anglikansku crkvu.

1880 – Rođena je američka  pacifistkinja Dženet Renkin, prva žena koja je postala član Kongresa Sjedinjenih Američkih Država. Kao ubijeđeni antimilitarista, u američkom parlamentu jedina je glasala protiv objave rata Japanu poslije bombardovanja Perl Harbura 1941.

1919 –  Na Cetinju je izašao prvi broj lista  Nezavisne demokratske omladine “Narodna riječ”. Odogovorni urednik bio je Neško Radović, a vlasnik, u ime Saveza omladinskih organizacija u Crnoj Gori, Stevo Bogdanović.

1928 – Na Cetinju je osnovan Savez za efikasniji prevoz putnika i turista. Bila je to centralna turistička organizacija ondašnje zetske oblasti, i ubrzo je prerasla u Društvo za saobraćaj putnika i turista, pod novim imenom “Putnik – Cetinje”.

2008 – Na lokaciji Pusti lisac u opštini Nikšić, završeno je uništavanje 1.500 raketa zemlja-vazduh „Strela 2M“, koje je počelo 10. aprila.

2008 – Skupština Kosova usvojila je himnu, čiji je autor  Mendi Mendići.

2010 – Svečanošću na stadionu „San Siti“ u Johanesburgu, u Južnoj Africi, otvoreno je 19. Svjetsko prvenstvo u fudbalu i prvo koje je održano na afričkom kontinentu.

2013 – Učesnici desetodnevnih demonstracija na Istanbulskom trgu Taksim odbili su zahtjev premijera Tajipa Erdogana da napuste trg, nakon čega je turska policija upotrijebila suzavac i vodene topove kako bi ih rastjerala. Turski nobelovac Orhan Pamuk podržao je demonstrante.