Izbor i priprema: Č. Đurđić

Na današnji dan 1624. uplovilo je u bokokotorski zaliv 13 galija s oko 2.000 pljačkaša koji su stigli iz Tunisa i poharali Perast. U odsustvu većine Peraštana, koji su bili na pomorskim trgovačkim putovanjima, pljačkaši su odveli  u ropstvo 45 osoba. Neki izvori govore da je bilo 16 galija i da su gusari sa sobom odveli 415 osoba; da je stradalo mnogo žena, djece i staraca i da se grad nakon tog pohoda nikad više nije u potpunosti oporavio. Ostalo je svjedočanstvo da su gusarima naruku išli turski zapovjednici u Herceg Novom, te da je šteta nakon pljačkaškog pohoda procijenjena na preko 100.000 dukata, ne računajući popaljene kuće i novac peraških kapetana kojim su otkupljivali rodbinu iz gusarskog ropstva. U znak solidarnosti s postradalima, i nezadiovoljan nebrigom i indiferentnošću Venecije prema odbrani bokokotorskih gradova, generalni providur Frančesko Milin uputio je mletačkom Senatu iz Perasta ostavku na taj položaj.

1752 – Na put u Rusiju, s preporukom mitropolita Save i crnogorskih glavara, krenuo je vladika i gospodar Crne Gore Vasilije Petrović. Cilj posjete bio je obezbjeđivanje pomoći od ruskog Dvora, kako je u Savinom pismu stajalo: “jedinom slobodnom principatu crnogorskom, koji Turci žele da pokore”.

1898 – Rođen je njemački pisac Erih Marija Remark.  Proslavio se antimilitarističkim romanom “Na zapadu ništa novo”, koji je preveden na mnoge svjetske jezike i filmovan, a u Njemačkoj zabranjen po dolasku Hitlera na vlast. Bio je u emigraciji u Švajcarskoj i Sjedinjenim Američkim Državama od 1932. Zahvaljujući velikim temama koje je obrađivao (rat i okupacija, inflacija, koncentracioni logori), jednostavnosti stila i dobroj kompoziciji djela, bio je jedan od najčitanijih pisaca širom svijeta. Pored najpoznatijeg romana „Na zapadu ništa novo“, napisao je i „Povratak“, „Tri ratna druga“, „Trijumfalna kapija“, „Crni obelisk“ i druge.

1906 – Rođen je američki filmski scenarista, producent i reditelj austrijskog porijekla Bili Vajlder.  Dobitnik je tri Oskara i nagrada na festivalima u Kanu i Veneciji. Obično je smatran autorom lakih komedija s naglašenim satiričnim crtama i verbalnim humorom, ali je znatno veću vrijednost postigao društvenim dramama protkanim bezpoštednim cinizmom. Poznati Vajlderovi filmovi: “Bulevar sumraka”, “Sabrina”, “Ljubav popodne”, „Neki to vole vruće“, “Svjedok optužbe”.

1914 – Srpski kralj Petar Karađorđević povukao se s vlasti, a kraljevska ovlašćenja dobio je njegov drugi sin Aleksandar, koji je  1. decembra 1918. postao regent Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca, a poslije očeve smrti 1921.  kralj.

1915 – Tek naimenovani načelnik Vrhovnog štaba crnogorske vojske Petar Pešić, u specijalnom izvještaju srpskoj Vladi i Vrhovnoj komandi u Kragujevcu, otkrio je svoju ulogu u planovima Srbije prema Crnoj Gori. U izvještaju stoji: “Od kralja Nikole sam tražio da se više ne miješa u operacije vojske i da s vojskom opšti preko mene. Zauzećem Skadra, Crna Gora je izgubila simpatije velikih sila. Prema ovome, najbolji trenutak da Srbija prekine veze s Crnom Gorom  bio bi sada, samo, za to ne treba da bude uzrok Skadar, jer bi onda izgubili simpatije masa, pošto je narod Crne Gore oduševljen Skadrom. Ako naši interesi zahtijevaju da se Crna Gora dovede u očajan položaj, bolje je koristiti drugu priliku. Molim takođe da što manje lica bude upućeno u ovo delikatno pitanje”, napisao je Petar Pešić.

1940 – Francuska je u Drugom svjetskom ratu potpisala kapitulaciju; istoga dana general De Gol sastavio je u Londonu vladu slobodne Francuske.

1941 – Počela je operacija “Barbarosa” u Drugom svjetskom ratu u kojoj su Hitlerove trupe, s više od 150 divizija napale SSSR duž cijele granične linije između Baltičkog i Crnog mora; istoga dana Italija i Rumunija objavile su rat Sovjetskom Savezu.

1941 – Centralni komitet Komunističke partije Jugoslavije uputio je proglas u kojem je pozvao narode Jugoslavije na ustanak protiv njemačke okupacije.

1974 – Umro je u Beogradu istaknuti vojni pedagog, naučnik, pisac i prevodilac Savo Orović. Rođen je 1888. u Lijevoj Rijeci. Pješadijsku školu završio je na Cetinju 1910. i u Prvom svjetskom ratu bio oficir Crnogorske vojske, a nakon kapitulacije borio se kao komita protiv austrougarskih snaga. U Drugom svjetskom ratu učestvovao je u pripremanju Trinaestojulskog ustanka, borio se u mnogim bitkama i obavljao značajne vojne funkcije. Napisao je pet knjiga i preko 60 članaka i rasprava. Uspješno je sa češkog jezika preveo Holečekovo djelo o Marku Miljanovu.

2006 – Na sjednici Stalnog savjeta  u Beču, Crna Gora je primljena u Organizaciju za evropsku bezbjednost i saradnju (OEBS), čime je postala 56. članica te organizacije. Istoga dana ministri spoljnih poslova Srbije Vuk Drašković i Crne Gore Miodrag Vlahović potpisali su u Beogradu protokol o uspostavljanju punih diplomatskih odnosa između dvije države. Postignuta je obostrana saglasnost da se iz Srbije u Crnu Goru i obrnuto, prelazi s ličnom kartom, da se maksimalno liberalizuje protok robe i usluga, da obje zemlje postanu dio zone slobodne trgovine i da se sva stečena prava ljudi poštuju.

2007 – Učesnici jubilarne 1000. sjednice Komiteta ministara Savjeta Evrope u Beogradu usvojili su deklaraciju o izgradnji Evrope bez podjela, o punom poštovanju zajedničkih vrijednosti, te zalaganju za demokratsku stabilnost, bezbjednost i pravdu.

2008 – U 87. godini umrla je Sid Čeris, legendarna plesačica u mnogim holivudskim mjuziklima. Čeris je igrala u slavnom filmu „Pjevajmo na kiši“, a nastup u „Broodway melodies“ smatra se jednim od najboljih u istoriji plesa na filmu. Istoga dana, u 63. godini, umro je Sten Vinston, holivudski reditelj i majstor specijalnih efekata. Za najbolje specijalne efekte u filmu „Aliens“ nagrađen je Oskarom. 

2009 – Hrvatski premijer Ivo Sanader pokrenuo je u razgovoru s crnogorskim premijerom Milom Đukanovićem u Podgorici pitanje ratne odštete, odnosno pitanje opreme koja je tokom rata devedesetih odnijeta s dubrovačkog aerodroma „Ćilipi“, te pitanje vlasništva nad školskim brodom “Jadran”. Ratna odšteta procijenjena je u Hrvatskoj na 25 miliona eura, kao i da jedrenjak “Jadran” treba da pripadne toj državi, jer je u vrijeme postojanja JNA bio usidren u splitskoj luci kao dio flote Ratne mornarice tadašnje Jugoslavije. Prije toga, međutim, i nakon 1991. matična luka broda “Jadran” bio je Tivat.

2009 – Poslije više od stotinu godina jedan francuski predsjednik govorio je u parlamentu te zemlje. Nikola Sarkozi, aktuelni francuski predsjednik, na zajedničkoj sjednici poslanika Senata i Nacionalne skupštine u Versaju govorio je o nepoželjnosti nošenja tradicionalnih marama za žene islamske vjeroispovijesti u Francuskoj. Francuska vlada nije isključila mogućnost da i zakonom zabrani nošenje burke, odnosno vela kojim muslimanke pokrivaju lice.

2013 – Na XVII Mediteranskim igrama u Mersinu, u Turskoj, crnogorski džudista Srđan Mrvaljević osvojio je zlatnu medalju. Mrvaljević je u finalu savladao Slovenca Aljoša Sedeja, osvajača zlatne medalje na Mediteranskim igrama 2009. u Peskari. Na Mediteranskim igrama u Mersinu i mladi crnogorski džudista Nikola Gušić osvojio je bronzanu medalju.Srebrnu medalju osvojio je boćar iz Tivta Miroslav Petković, koji je četiri godine ranije sa igara u Peskari Crnoj Gori donio prvo zlato u istoriji njenog takmičenja na Mediteranskim igrama.

Na današnji dan dogodilo se i sljedeće:

1757 – Rođen je britanski istraživač Džordž Vankuver, koji je plovio s kapetanom Kukom (1772-1776)  i istraživao Australiju, Vankuver i Island. Posebno su značajna Vankuverova istraživanja pacifičke obale Sjeverne  Amerike. Po njemu su dobili naziv ostrvo i grad u Kanadi.

1805 –  U Đenovi je rođen italijanski političar i revolucionar Đuzepe Macini, jedna od najznačajnijih ličnosti u pokretu za oslobođenje i ujedinjenje Italije.

1815 – Nakon  poraza kod Vaterloa, Napoleon Bonaparta abdicirao je drugi i posljednji put.

1994 – Predstavnici Rusije potpisali su u sjedištu NATO-a u Briselu program te vojne alijanse “Partnerstvo za mir”.

2000 – Američka svemirska letjelica “Marsov osmatrač” otkrila je naznake o postojanju vode na Marsu.

2001 – Njemačka je počela isplatu ratne odštete ljudima koje je nacistička vlast tokom Drugog svjetskog rata držala na prinudnom radu.

2007 – Planinari „Komova“ Dragan Bulatović i Tanja Pavličić popeli su se na najveću planinu u Iranu i na Srednjem istoku Damavand, visoku 5.671 metar. Damavand je planina-vulkan, djelimično još aktivan, a Dragan Bulatović i Tanja Pavličić prvi su crnogorski planinari koji su se popeli na taj vrh i podigli crnogorsku zastavu.

2008 – U Sloveniji je održan referendum na kojem je podržan predlog Vlade o podjeli zemlje na trinaest pokrajina.