Izbor i priprema: Č. Đurđić

Na današnji dan 1757. na Cetinju je održan Opštecrnogorski zbor povodom odlaska hiljadu Crnogoraca u Rusiju radi obrazovanja posebnog husarskog puka uz saglasnost ruskog dvora. Iako je u odnosu na stav vladike Vasilija – da njihovu namjeru treba podržati, bilo i suprotnih mišljenja na zboru, zainteresovanima je dozvoljen odlazak, uz upozorenje kakve sve rizike takav put može donijeti.

1783 – Rođen je južnoamerički revolucionar, vojskovođa i državnik Simon Bolivar. Oslobodio je najveći dio Južne Amerike od španske vlasti i bio prvi predsjednik Kolumbije i Gornjeg Perua, koji je po njemu dobio ime Bolivija.

1802 – Rođen je francuski pisac Aleksandar Dima Otac, koji je napisao blizu trista djela i proslavio se avanturističkim romanima s tematikom iz francuske istorije. Pisao je i komedije i romantične drame, a ostavio je i memoare. Poznata djela:”Tri musketara”, “Grof od Monte Krista”, “Kraljica Margo”.

1828 – Rođen je ruski pisac, književni kritičar i revolucionar Nikolaj Černiševski. Njegovo političko djelovanje u carskoj Rusiji prekinuto je progonom u Sibir. Černiševski se zalagao da književnost bude oruđe društvene kritike, a u djelu “Šta da se radi” iznio je svoje socijalističko-utopijske poglede na probleme braka, porodice, emancipacije žene, društvenih ideala i sl.

1906 – Umro je Stevan Sremac, najizrazitiji predstavnik srpske humorističke proze, koji je u poznatim djelima “Ivkova slava”, “Zona Zamfirova”, “Pop Ćira i pop Spira” uz bogatu galeriju likova dao upečatljivu sliku odnosa bogatih i siromašnih i usponu skorojevića.

1910 –  Na Cetinju su prvi put demonstrirani aparati za gašenje požara, čiji je distributer bila jedna zagrebačka firma. U lokalnim novinama, tim povodom, apelovano je na građane da se snabdiju takvim spravama, jer za gašenje mogućih požara nije bilo vode, niti je u to doba bilo organizovanog vatrogasnog društva u Crnoj Gori.

1918 – Kralj Nikola uputio je pismo doktoru Evgeniju Popoviću, dugogodišnjem generalnom konzulu Crne Gore u Rimu i dotadašnjem ministru i predsjedniku crnogorske vlade u egzilu. Kralj Nikola je u pismu izrazio zadovoljstvo zbog odlikovanja koja su italijanski i engleski kralj dodijelili doktoru Popoviću i jednom broju crnogorskih političara, kao i zbog toga što je vlada Sjedinjenih Američkih Država dala agreman budućem ambasadoru Crne Gore u Vašingtonu.

1923 – U Lozani je potpisan mirovni ugovor između Turske i savezničkih sila kojim se Turska odrekla svih neturskih teritorija koje je izgubila u Prvom svjetskom ratu, ali je dobila Jedrene i istočnu Trakiju, čime su definitivno određene granice turske države u njenom dijelu na evropskom kontinentu.

1966 – U Beogradu je umro Trifun Đukić, književnik, književni istoričar, prevodilac i profesor. Rođen je u Brskutu, podgorička Opština, 10. januara 1889. Napisao je komentar Njegoševog “Gorskog vijenca”, biografiju Marka Miljanova, prevodio Getea, Prešerna, Župančića, objavio više zbirki pjesama i drugih radova.

1974 – Umro je britanski fizičar Džejms Čedvik, dobitnik Nobelove nagrade za fiziku 1935. Čedvik je 1932. otkrio neutron, a kasnije radio na “Menhetn projektu”  razvoja atomske bombe u Los Alamosu u Sjedinjenim Američkim Državama.

1991 – U Majamiju je umro američki pisac, porijeklom poljski Jevrej, Isak Baševis Singer, dobitnik Nobelove nagrade za književnost 1978. Smatra se najznačajnijim modernim piscem na jidišu, mada se njegova djela pojavljuju isključivo u engleskom prevodu. Rođen je 14. jula 1904. u Poljskoj, u rabinskoj porodici. Živio je u Sjedinjenim Američkim Državama od 1935. Objavio je brojna prozna djela (pripovjetke i romane), a pisao je i liriku. U djelima se bavio drevnim jevrejskim običajima, mitovima i legendama, ali i gorkim usudom Jevreja; njihovim stradanjima i emigrantskim životom. „Pišem samo o onim temama koje me fasciniraju“, govorio je. Njegovi su likovi netipični i ispunjeni unutrašnjim protivurječnostima: gotovo uvijek između pobune i pomirenja sa zlom sudbinom, između sumnje i vjerovanja u boga. Poznata djela: “Rob”, “Satana u Goraju”, “Mađioničar iz Lublina”.

2006 – Pobjedom u posljednjem kolu šahovskog Šampionata na Cetinju protiv Marka Krivokapića, titulu šampiona osvojio je Predrag Nikač.  Pored titule prvog šampiona nezavisne Crne Gore u šahu, Nikač je osvojio i titulu internacionalnog majstora i prvi velemajstorski bal.

2008 – Crnogorska Vlada usvojila je izmjene podzakonskih akata prema kojima će se strane firme registrovane u Crnoj Gore tretirati kao domaće. Istoga dana usvojen je i predlog zakona o vazdušnom saobraćaju, koji se odnosi na sve vazduhoplove koji koriste crnogorski vazdušni prostor. Tim predlogom prvi put je uređena oblast vazduhoplovstva kod nas i u skladu je s međunarodnim propisima.

Na današnji dan dogodilo se i sljedeće:

1895 – Počela je izgradnja Vojnog stana na Cetinju. Paljenjem prve mine, početak je simbolično označio crnogorski suveren knjaz Nikola.

1976 – Američki svemirski brod “Viking 1” spustio se na Mars da ispita da li postoje mogućnosti za život na toj planeti.

2007 – Pet bugarskih medicinskih sestara i jedan palestinski doktor, osuđenih zato što su navodno zarazili na hiljade libijske djece HIV virusom, oslobođeni su nakon što je dogovorom između Tripolija i Evropske unije okončano njihovo devetogodišnje zatočeništvo.

2009 – U Skupštini Crne Gore završena je rasprava o Vladinoj odluci o učestvovanju crnogorskih vojnika u vojnim misijama u Avganistanu, Liberiji i Somaliji.

2011 – Filmu Tomislava Radića „Kotlovina“ dodijeljena je Velika Zlatna arena za najbolji film 58. filmskog festivala u Puli.

NOVAKA KILIBARDE

U okviru Podgoričkog kulturnog ljeta promovisna je knjiga “Sabrane drame” Novaka Kilibarde. Nije ovo prvi put da se Kilbardine drame pojavljuju u formi monografske publikacije, ali je prvi put da su sve drame objavljene na jednom mjestu, i to u izdanju izdavačke kuće “Fokalizator”.

Error fetching full content with error: 500 ([unable to retrieve full-text content])

BEZ CEREMONIJE OTVARANJA

Festival Grad teatar Budva održaće se ove godine od 24. jula do 22. avgusta po 34. put, uprkos mnogobrojnim poteškoćama i, vjerovatno, nikad bliži svojim korjenima – ideji da festival oživi grad, saopštili su organizatori.

“U to vrijeme je to bio grad koji se, kako fizički tako i duhom oporavljao poslije razornog zemljotresa, a danas je to grad koji treba duhovnu potporu u trenutku kada smo suočeni sa vjerovatno najvećom globalnom krizom novijeg vremena, pandemijom koja je zarobila cijeli svijet”, navode u saopštenju.

Ovogodišnji festivalski program će započeti 24. jula u 21 čas, otvaranjem izložbe „Savremena crnogorska skulptura“ koja je dio fonda Centra savremene umjetnosti Crne Gore i trajati će do 22. avgusta.

“Ceremonijalnog otvaranja ove godine neće biti, što je opet uslovljeno situacijom, ali će publika biti u mogućnosti da uživa u izložbi, naravno uz svo poštovanje propisanih mjera”, dodaju u saopštenju.

Trajanje, kao i odabir programa festivala, biće uslovljeni i prilagođeni ovogodišnjim okolnostima, da bi se omogućilo ne samo izvođenje uz prisustvo publike, već i bezbjednost svih učesnika u programu.

Moto ovogodišnjeg festivala „Kako se do mora dolazi“ uzet je iz dramatizacije Stevana Koprivice romana „Zelena čoja Montenegra“, koja je trebalo da bude premijerno izvedena ove godine, ali će se na to ipak pričekati do sljedeće godine. 

Error fetching full content with error: 500 ([unable to retrieve full-text content])

NA LIJEVOM RAMENU

Treća knjiga poezije “Na lijevom ramenu” novinarke TVCG i književnice Dragane Mrkić uskoro će se naći u Gradskoj knjižari. Ona je gostujući u Jutarnjem programu TVCG kazala da pjesma „Njoj“ koju čita glumac Žarko Laušević bilježi veliki broj pregleda na Youtube kanalu.

Mrkić kaže da je zbirka podijeljena u nekoliko ciklusa, te da su u prvom su pjesme o familiji, a u ostalim o ljubavi.

„Kao i u prethodnoj zbirci imam jedan dio koji se odnosi na familiju. Tako da je taj prvi ciklus Nostalgija, drugi se zove Na lijevom ramenu, po kome i nosi naziv zbirka. Treće Varka, četvrti Putovanje, peti Grijeh bez grijeha“, kazala je ona.

“Njoj” je naslov jedne od Draganinih pjesama iz nove zbirke, čije riječi govori poznati glumac Žarko Laušević.

“Za mene pjesma Njoj nije specifična, ja sam je napisala kao i ostale, ali je bila specifična za onog ko je pročitao. Pjesmu je pročitao poznati glumac Žarko Laušević. Razlog što sam baš njega izabrala je zato što smatram da je to jedan od najboljih glasova u Bivšoj Jugoslaviji“, kazala je Mrkić.

Ona je dodala da je pjesma na Youtube kanalu  za dva dana imala veliki broj pregleda.

Kazala je da za sada neće biti promocije knjige zbog situacije sa korona virusom.

„Knjiga će se uskoro naći u Gradskoj knjižari“, dodala je Mrkić.  

Error fetching full content with error: 500 ([unable to retrieve full-text content])

NA NETFLIXU

Akcioni triler ”The Old Guard” u kojem glumi Šarliz Teron jedan je od 10 najpopularnijih filmova na Netflixu.

“The Old Guard ruši sve rekorde. Blokbaster Šarliz već je među prvih 10 najpopularnijih filmova na Netflixu ikad – a Đina Princ Bitevud prva je afroamerička rediteljka na ovom spisku”, navodi se na službenom Netflixom profilu.

Film je baziran na istoimenom stripu kojeg potpisuje Greg Ruka i crtač Leandro Fernandez, o grupi besmrtnih vojnika, koji nemaju objašnjenja zašto je to tako i koji kroz vjekove obavljaju najamničke poslove. Ali u XXI vijeku oni susreću novog besmrtnika nakon nekoliko stoljeća i suočavaju se sa opašnošću da se istina o njima sazna.

Izbor i priprema: Č. Đurđić

Na današnji dan 356.  godine prije nove ere rođen je grčki kralj Aleksandar III Veliki, sin Filipa II Makedonskog, legendarni vojskovođa koji je za kratko vrijeme svoje vladavine uspio da razori hiljadugodišnja carstva, gradeći nove mermerne gradove i stvarajući novu civilizaciju. Za to vrijeme osvojio je Persijsko carstvo u čijem je sastavu bio i Vavilon. Osvojio je i Egipat i stigao čak do Pendžaba u Indiji. Iako se nakon njegove smrti njegovo veliko carstvo raspalo, zaslužan je za širenje helenske kulture na Istoku i prožimanje kultura i nacija. Vojnički uspjesi Aleksandra Velikog i osvajanje zemalja za koje se do tada znalo samo po pričanju, putovanja u daleke i nepoznate krajeve, kao i rana smrt mladog osvajača, živio je samo 33 godine, vjekovima su inspirisali i nadahnjivali maštu brojnih pisaca i likovnih umjetnika

1852 – U Veneciji je umro francuski vojskovođa Ogist Marmon. Kao vojvoda od Raguze proglasio je 31. januara 1808. aneksiju Dubrovačke republike, a od 1809. do 1811. bio je generalni guverner ilirskih provincija.

1879 – U Carigrad su na diplomatske funkcije iz Crne Gore upućeni Stanko Radonjić kao poslanik i Gavro Vuković  kao sekretar poslanstva.

1888 – Rođen je američki mikrobiolog, porijeklom iz Ukrajine, Selman Ejbraham Vaksman, dobitnik Nobelove nagrade za medicinu 1952. za pronalazak streptomicina.

1898 – Rođen je američki vajar Aleksander Stirling Kalder, autor apstraktnih prostornih konstrukcija od metalnih elemenata povezanih žicom, koje je pomoću malih motora učinio pokretnim, te su dobile naziv “mobili”. Kalderov “mobil” ogromnih razmjera postavljen je 1958. ispred Palate UNESKO-a u Parizu.

2009 – Vlada Crne Gore dobila je Upitnik evropske komisije sa 3.376 pitanja i potpitanja, od kojih najveći broj iz domena pravde, slobode i bezbjednosti, kao i sektora pravosudnog sistema, socijalne i industrijske politike. Upitnikom je testirana spremnost Crne Gore za pristup Evropskoj uniji.

2010 – Predsjednik Malte Georg Abela završio je posjetu Crnoj Gori. Tokom posjete, Abela se susreo s crnogorskim zvaničnicima s kojima je potpisao četiri važna ugovora o saradnji u oblasti turizma, ekonomije i posebno u borbi protiv korupcije i organizovanog kriminala.

2010 – Iz Međunarodnog suda pravde saopšteno je da jednokratnim proglašenjem nezavisnosti Kosova nijesu prekršeni međunarodno pravo, rezolucija 1244, ni međunarodni pravni poredak na Kosovu. Ovakav odgovor suda uslijedio je nakon što je na inicijativu Srbije Generalna skupština UN u oktobru 2008. zatražila odgovor na pitanje – „Da li je jednostrana deklaracija o nezavisnosti od strane privremenih institucija samouprave na Kosovu u skladu s međunarodnim pravom“.

2011 – Povodom usvajanja Zakona o statusu dinastije Petrović-Njegoš,  crnogorski premijer Igor Lukšić priredio je u dvorištu Dvora kralja Nikole na Cetinju prijem za crnogorskog princa Nikolu Petrovića i njegovu porodicu. Lukšić je potomcima dinastije poželio dobrodošlicu i kazao da je usvajanje Zakona o njihovom statusu prilika za otvaranje novog poglavlja o odnosima između njih i Crne Gore u slavu i sjećanje svega što je dinastija Petrović-Njegoš kroz istoriju dala Crnoj Gori. Princ Nikola je rekao da je ponosan što je u Crnoj Gori i ocijenio da je Zakonom ispravljena greška prema Petrovićima.

2011 – U bombaškom napadu blizu sjedišta Vlade u Oslu i u pucnjavi na obližnjem ostrvu Utoji, gdje se održavao godišnji ljetnji kamp podmlatka vladajuće norveške Laburističke partije, poginulo je 77 osoba. Za napade je optužen tridesetdvogodišnji norveški desničarski nacionalista Anders Bering Brejvik.

2012 – Nakon šest godina od prijema u svjetsku organizaciju, Crnu Goru posjetio je generalni sekretar Ujedinjenih nacija Ban Ki Mun, u okviru regionalne posjete zemljama Zapadnog Balkana. Mun je u razgovoru s predsjednikom Filipom Vujanovićem pohvalio dosljednost Crne Gore u nastojanju da održi kvalitet odnosa sa susjedima i obećao pomoć UN u oblasti zaštite ljudskih prava, izbjeglica i održivog razvoja. Generalni sekretar UN izrazio je zadovoljstvo zbog izgradnje eko-zgrade UN na obali Morače u Podgorici, čije je gradilište posjetio, i zahvalio na doprinosu Crne Gore misijama za očuvanje mira u svijetu. Crnogorske mirovne snage nalaze se u Liberiji, Somaliji, na Kipru i  u Avganistanu. Dok je u predsjedničkoj rezidenciji na Cetinju Ban Ki Mun razgovarao s Vujanovićem, njegova žena Ban Sun Tek je u okviru UNICEF-ove kampanje „Govorimo o mogućnostima“ predstavila novi TV spot  mladih crnogorskih sportista sa smetnjama u razvoju Marijane Goranović i Ilije Tadića. Promocija je održana povodom Paraolimpijskih igara u Londonu na kojima su paraolimpijci iz Crne Gore prvi put učestvovali. Igre su po broju učesnika i zemalja koje su reprezentovali bile najveće u istoriji, a takmičari su se nadmetali u 20 sportskih disciplina.

Na današnji dan dogodilo se i sljedeće:

1784 – Rođen je njemački astronom i matematičar Fridrih Vilhelm Besel, koji je izračunao putanju Halejeve komete.

1886 – U barsko pristanište uplovio je parobrod “Danica”, dug 30 metara, nosivosti 30 tona. Kupljen je u Engleskoj, a pripadao je Društvu barske Luke i  željeznice.

1914 – Kralj Nikola uputio je zetu, velikom knezu Nikolaju Nikolajeviču, drugom mužu knjeginje Stane, čestitku povodom postavljenja za glavnog komandanta ruskih armija.

1933 – Američki pilot Vili Post prvi je sam obletio Zemlju. Let je trajao sedam dana, osamnaest sati i četrdeset devet minuta.

1972 – Sovjetska kosmička sonda “Venera 8” spustila se meko na površinu Venere s koje je deset minuta, prije nego što su izgorjeli instrumenti, emitovala podatke.

2007 – Uprkos upozorenjima sekularne opozicije, vladajuća proislamistička organizacija Tajipa Erdogana ostvarila je ubjedljivu pobjedu na prijevremenim parlamentarnim izborima u Turskoj.