KONCERT BULATOVIĆA I NIKČEVIĆA

Povodom 13.jula, Dana državnosti Crne Gore gitarski duo Srđan Bulatović i Darko Nikčević, uz pratnju kamernog orkestra i perkusija, sinoć su, na nedavno obnovljenom spomeničkom kompleksu na Barutani održali koncert. Na događaju koji se, zbog situacije sa korona virusom, mogao pratiti posredstvom društvenih mreža, dvojica gitarista izveli su tradicionalne, i kompozicije inspirisane Crnom Gorom.

Kada upoznate, mnogo puta odslušane kompozicije udahnete dah novine, to ne mora biti siguran znak da ste uspjeli. Ali kada to rade dva vrhunska umjetnika, interpretatora i kompozitora, uz pratnju kamernog orkestra koji doprinosi punoći i kvalitetu zvuka, onda stvari postaju mnogo ozbiljnije. A upravo to su nam ponudili Srđan Bulatović i Darko Nikčević na koncertu, povodom 13. jula čiju ljepotu je snažan vjetar ometao, ali nije uspio da pokvari. Posvećujući koncert Danu državnosti članovi dua uz pratnju kamernog orkestra i perkusioniste izvelu su kompozicije nastale u Crnoj Gori ili inspirisane njome – Vrsuta, Fistanlija, Sejdefa, Još ne sviće rujna zora i druge.

Vanja Kovačević, TVCG

OD DOMAGOJA ŽARKOVIĆA

Sekretar Crnogorskog društva za borbu protiv raka (CDPR) Domagoj Žarković, poklonio je direktorki JU Gradske biblioteke i čitaonice Herceg Novi Nevenki Mitrović kataloge, monografije i umjetničke brošure koje je posjedovao sa velikog broja umjetničkih izložbi organizovanih u Crnoj Gori posljednjih decenija prošlog stoljeća, kao i prethodne dvije decenije ovog.

Kako se navodi u saopštenju, pokon je uručen povodom Dana državnosti Crne Gore, a zbog epidemije izazvane virusom Kovid – 19 koja je najvećim dijelom redukovala kulturni programima, kao i ukupno turističko ljeto u Herceg Novom i Crnoj Gori.

“Tako katalozi obuhvataju veliki broj izložbi crnogorskih umjetnika, ali i onih iz regiona i cijelog svijeta koji su gostovali i priređivali izložbe u Herceg Novom i Boki, kao i cijeloj Crnoj Gori. Nekoliko stotina kataloga je uredno sortirano i sačuvano, ali zbog mogućnosti zainteresovanih korisnika Gradske biblioteke i čitaonice u Herceg Novom da imaju uvid sa mnogobrojnih izložbi organizovanih u navedenom periodu svakako je bolje da se čuvaju i budu dio bogate zbirke Gradske biblioteke, osobito njene likovne zbirke, tj. umjetničkog dijela”, navodi se u saopštenju.

ČEKIĆ SAOPŠTIO

Nakon stabilizacije uslova koji su nastali zbog pandemije virusa korona, Filmski centar Crne Gore moraće nanovo da obnovi određene inicijative i pronađe modele novog nastupa, kazao je direktor Sehad Čekić. Ističe da je ova godina trebalo da predstavlja jednu bitnu kulminaciju rada iz prethodnog perioda.

“Tokom komplikovanih dana izolacije kroz koje smo i mi prošli bilo je nemoguće ne samo snimati, nego i obilaziti lokacije i pripremati snimanja. Zatim, vrlo je lako ustanoviti gubitke u prikazivalačkom sektoru, koji su, barem za bioskope sa više ekrana izuzetno veliki. Izvjesno je da će jedan dio rezultata biti odložen. Tu, prije svega, mislim na potencijal određenih filmova za premijeru na vrlo bitnim festivalima, povećano interesovanje za snimanje u Crnoj Gori, međunarodnu podršku u oblasti razvoja filmske pismenosti i sl. Ali, ubijeđen sam da ćemo ponovo obezbijediti navedene mogućnosti”, pojašnjava Čekić.

Na papiru, 2020. godina, u kojoj je opredijeljeno čak 1,6 miliona eura za razvoj kinematografije, bila je obećavajuća.

Kako ističe Čekić, izvjesni dio sredstava je opredijeljen kroz konkurse koji su okončani tokom prethodnog perioda, a valja imati na umu i modifikacije kroz koje je budžet prošao tokom rebalansa. Veliki broj projekata je podržan u različitim fazama realizacije i u planovima je da se do kraja godine sprovedu i konkursi za proizvodnju dugometražnih igranih i dokumentarnih filmova i drugim kategorijama.

“Ovo je, svakako, vrlo specifična godina i neophodno je da na pravilan način procijenimo mogućnosti. Jedan dio filmova je u završnoj fazi post-produkcije, koja se prolongirala usljed pandemije, te je i njihova strategija premijere i plasmana izmijenjena usljed objektivnih okolnosti. Time mislim da će određeni filmovi sačekati bolji ambijent za festivalsku promociju. Filmovi poput ‘Elegija lovora’ Dušana Kasalice i ‘Poslije zime’ Ivana Bakrača su vrlo blizu završetku, a pred ciljem je i film ‘Roda’ Ise Ćosje. Nadam se da će ti filmovi imati prikazivanja širom Crne Gore, jer se upravo postavljaju uslovi za širenje mreže digitalizovanih bioskopa, kroz projekte koji realizujemo u saradnji sa Ministarstvom kulture i lokalnim samoupravama, što je jedna od najljepših vijesti u ovoj godini”, podsjeća on.

Kampanja Ministarstva kulture “Ostani doma” je na najbolji način predstavila bogate naslove naše kinematografije i pokazala “nevjernim Tomama” čime mi u stvari raspolažemo i za šta smo sposobni.

Međutim, zemlja koje je dala sineaste kao što su Živko Nikolić, Velimir Stojanović, Ratko Đurović, Veljko Bulajić, Dušan Vukotić, Zdravko Velimirović, Milo Đukanović, Branislav Bastać… kada je o filmu riječ, uvijek je bila vjernija uvezenom, negoli domaćem proizvodu.

Ali, i to se, uz određene smjernice može promijeniti.

“Neophodna je obimnija proizvodnja, kako bi se publika upoznavala sa domaćim talentima u svim kinematografskim oblastima, a i zajednica stekla naviku da je crnogorski film prisutan, tj. da nije eksces prema kojem je komplikovanije razviti odnos. Uz to, stalni rad na promociji domaćeg kinematografskog nasljeđa u formatu koji je u skladu sa navikama novih publika svakako razvija interesovanje za domaće filmove i autore”, ističe Čekić i dodaje:

“Upravo je kroz kampanju koju je pokrenulo Ministarstvo kulture tokom prethodnih mjeseci postavljen dobar osnov za dalje aktivnosti, koje se obavezno realizuju kroz saradnju više partnera. Sa zadovoljstvom bih istakao i projekte koji će biti uskoro realizovani u oblasti razvoja filmske edukacije, podržanih na konkursu za komplementarne djelatnosti Filmskog centra, a koji će razvijati nova znanja, vještine, ali i senzibilitet kod mladih generacija. Na različitim crnogorskim televizijama će biti nekoliko emisija posvećenih kinematografiji, realizuju se projekti usmjereni na promociju filma i filmske pismenosti, i to je jedna od bitnih pretpostavki da se domaći film i njegovi poslenici postave u fokus pažnje koji je dugo izostajao. To je jedan od načina i da se unaprijedi pozicija domaćeg filma u javnosti, ali i postave bolji kriterijumi za ocjenu, koji će uticati i na opšte podizanje kvaliteta filmova. Taj segment je u zamahu u Crnoj Gori”.

Iako se uvijek trudi da suspenzijom olakih pohvala ne devalvira njihovu vrijednost, osjeća obavezu da istakne izuzetan stav crnogorskih filmskih radnika tokom pandemije korona virusa.

“Čini mi se da su od prvog dana ozbiljno shvatili situaciju i promovisali prioritete koji su bili na snazi tokom izazovnog perioda. U medijima i na socijalnim mrežama su promovisali odgovornost građana spram situacije, a malo je poznato da su ustupali svoje radove za besplatno emitovanje tokom najtežih dana tzv. ‘lockdowna, a sve u cilju solidarnosti i zajedništva. To govori o stepenu odgovornosti i skromnosti koji sektor kinematografije uveliko posjeduje” smatra ovaj filmski producent.

A koliko je zapravo kinematografija bitna za Crnu Goru?

“Čini mi se da se moja generacija i mlađi ne sjećaju da je ikad bila važnija. Iako i dalje postoji prostor za unapređenje u različitim segmentima, istakao bih postojanje državnih institucija poput Fakulteta dramskih umjetnosti, Crnogorske kinoteke i Filmskog centra, kao i ulaganje koje sprovodi nacionalni javni servis kroz aktivnosti. Trenutno je aktivno preko 30 producentskih kompanija, a svake godine pojavljuju se mladi talenti u različitim oblastima koji na sebe skreću pažnju značajnih evropskih i svjetskih adresa. Tu su i festivali, magazini, radionice i druge inicijative koje na lijep način zatvaraju socio-kulturni ciklus kinematografije. Kinematografija i njeni poslenici su mnogo lijepoga donijeli Crnoj Gori i na domaćem i na internacionalnom planu, te je podrška koja raste iz godinu u godinu potpuno opravdana”, navodi direktor Filmskog centra.

Napominje i članstva Crne Gore u fondu Eurimaž, učešće u potprogramu MEDIA Kreativne Evrope, članstvo u Evropskoj filmskoj promociji, EFADu i FIAF-u, mreži kinematografija Jugoistočne Evrope, Evropskoj audiovizuelnoj opservatoriji, EFARN-u i dr. Uz to ukazuje i na postojanje Udruženja filmskih producenata i reditelja Crne Gore, Udruženje glumaca Crne Gore, kao i organizaciju za kolektivnu zaštitu prava producenata audiovizuelnih sadržaja A-prava.

Striming platforme i generalno internet su preuzeli primat u odsustvu bioskopskih sala. Film kao medij vapi za publikom, kritikom, reakcijom, a gledanje filmova na velikom platnu je doživljaj koji se teško može zamijeniti. S druge strane, striming platforme su učinile sve dostupnim, mnoge čak i besplatnim…

“Film je i kao medij i kao umjetnost, ali i socijalni događaj doprinio u velikoj mjeri oblikovanju proteklog stoljeća. Sa druge strane tehnika i tehnologija, društveni ambijent i mnogo toga oko kinematografije se mijenjalo, ali je film sačuvao svoje zaslužno mjesto u zajednici. S tim u vezi, teško mi je da zamislim blisku budućnost bez javnih prikazivanja filmova kao bitnog segmenta današnjeg svijeta, jer bi se postavila i pitanja vezana za sami svijet i njegov opstanak. Internet platforme je neophodno doživljavati kao sredstvo koje je na raspolaganju i koristiti sve benefite koje može donijeti sobom: širenje ponude, upoznavanje sa filmovima koji na dođu na velika platna i sl. Jedna od opasnosti kod internet platformi leži u centralizaciji sadržaja, no i odgovor na to leži u sprovođenju inovativnih akcija za promociju sadržajnog diverziteta”, pojašnjava Čekić.

Filmska umjetnost na globalnom nivou doživljava teške dane. Ipak, oporavak je izvjestan.

“Postoje mnoge inicijative i ideje kako da se obnovi kinematografija, i tu se, prije svega, misli na prikazivanje filmova i njihovu proizvodnju. Upravo smo na generalnoj skupštini EFAD-a (koji okuplja direktore filmskih centara Evrope) razmijenili mišljenja i sprovedene prakse o budućnosti evropske kinematografije. Ne postoji jasan zaključak, svaka od zemalja sprovodi mjere u skladu sa mogućnostima, ali najveću prepreku predstavlja činjenica da i dalje nije do kraja najjasnija situacija sa pandemijom. Stoga, kinematografija će se oporaviti, i to u velikoj mjeri, uz moguće izmjene inspirisane rješenjima tokom pandemije, onog trenutka kad virus bude pod kontrolom. Nadam se da će rješenje biti uskoro pronađeno”, priča prvi čovjek Filmskog centra.

Prema njegovom mišljenju ova institucija je ispunila misiju u vrlo bitnim segmentima, i samim tim status crnogorske kinematografije i na internacionalnom, kao i na domaćem nivou izuzetno je popravljen.

“Istakao bih i da je institucionalna podrška bila izuzetno stabilna i da se širila iz godine u godinu. Sa druge strane, kinematografija je izuzetno kompetitivna djelatnost, uslovljena kako domaćim, tako i inostranim uslovima, te je neophodna permanentna edukacija i razvijanje vještina kako biste postali i opstali protagonista. Crnogorska kinematografija je danas u potpunosti umrežena sa regionom i Evropom i neophodno je konstantno raditi na podizanju sopstvenih profesionalnih kapaciteta, i, čini mi se, da je sve manje izgovora da to filmski poslenici svih generacija i ne rade”, kaže naš sagovornik.

Primarni ciljevi ove relativno mlade institucije ostaju isti i narednom periodu.

“Digitalizovane sale, filmska edukacija koja postaje dijelom školskog obrazovanja, redovna proizvodnja filmova raznovrsnih vrsta i rodova, obimnije snimanje inostranih produkcijskih kompanija, kao i stabilne karijere u različitim kinematografskim oblastima su generalni ciljevi kojima težimo u ovom periodu. To je cilj od prvog dana postojanja Filmskog centra i progres je osjetljiv u svimsegmentima cilja”, zaključuje Čekić.

“Rovačka republika” i priča o knjazu Danilu

Ostvarenje “Rovačka republika” Željka Sošića je dobilo značajna sredstva na konkursu za sufinansiranje proizvodnje kinematografskih djela u kategoriji ostvarenja od posebnog značaja za crnogorsku kulturu.

Čekić pojašnjava u čemu se tačno ogleda veličina i značaj ovog projekta.

“Prije svega, relativizovao bih iznos sredstava, budući da se radi o komplikovanom i zahtjevnom projektu, a film je odabran na konkursu za koji se nadam da će biti regularan u narednom periodu onom za filmove od posebnog značaja za crnogorsku kulturu. To je vrsta filmova koja se realizuje i drugim sredinama, uvijek pod posebnim pravilima, jer je koprodukcioni potencijal limitiran, a tema za zajednicu iz koje dolazi od izuzetnog značaja. Od stručnih konsultanata, koji dolaze iz različitih oblasti, ‘Rovačka republika’ jednoglasno je prepoznata kao snažna i potresna priča, nastala na osnovu temeljnog istraživanja i posjeduje veliki potencijal za uspješno umjetničko djelo. Istakao bih da je na tom konkursu za razvoj i pripremne aktivnosti podržan i projekat o knjazu Danilu koji će režirati Andro Martinović, a iza scenarija stoje Veljko Bulajić i Stevo Koprivica”, podsjeća direktor Filmskog centra.

Filmski centar Crne Gore je nedavno, po četvrti put, predstavio aktuelnu crnogorsku kinematografiju u okviru virtuelnog paviljona koji je dio online verzije filmskog marketa Marche du Film, realizovanog u drugačijoj formi usljed pandemije virusa Covid-19.

“S jedne strane, vrlo je inspirativno ono što je ekipa okupljena oko Marketa u Kanu uspjela za vrlo kratak period da pripremi. Sa druge strane, svi su svjesni dvije činjenice: bez fizičkog prisustva prilično je limitiran prostor za prezentaciju, networking i unapređenje saradnje; ali i da će u jednom ili drugom obliku u narednom periodu ovo biti dominantni ili vrlo bitan segment mnogih filmskih marketa, sa svim prednostima i nedostacima. U okviru Marketa bilo je interesovanja kako za crnogorsku kinematografiju u različitim domenima, tako i za projekte koji su bili dijelom zvaničnih festivalskih industrijskih segmenata: ‘Đina’ Sare Stijović i ‘Vidra’ Srđana Vuletića”, ističe Čekić.

KONCERT U ČAST 13. JULA

Povodom 13. jula, Dana državnosti, na spomeničkom kompleksu na Barutani, duo gitara Srđan Bulatović i Darko Nikčević nastupili su večeras uz pratnju kamernog orkestra i perkusija.

Koncertu koji održan je uz maksimalno poštovanje mjera Nacionalnog koordinacionog tijela, prisustvovao je i gradonačelnik Podgorice Ivan Vuković sa saradnicima.

Iako ove godine u izmijenjenim okolnostima, kako je saopšteno, Sekretarijat za kulturu i sport Glavnog grada priredio je muzički program koji je bio emitovan preko društvenih mreža.

Na koncertu su izvedene kompozicije Bulatovića i Nikčevića napisane za dvije gitare i orkestar, inspirisane tradicionalnom muzikom i folklorom Crne Gore.

Spomen – kompleks na Barutani restauriran je u susret Danu državnosti u saradnji Ministarstva kulture i Centralne banke Crne Gore i uz doprinos službi Glavnog grada.

CETINJE

Prijestonica Cetinje u saradnji sa Državnim arhivom Crne Gore i Turističkom organizacijom grada otvorila je na Dvorskom trgu izložbu “Obnova crnogorskog kraljevstva i jubilarne svečanosti 1910. godine”.

Izložba je dio godišnjeg programa koji Prijestonica organizuje povodom obilježavanja jubileja 110 godina od obnove kraljevine Crne Gore, a biće dostupna posjetiocima do septembra.

Izložba obuhvata više od 120 dokumenata i fotografija iz Državnog arhiva koji ilustruju brojne događaje vezane za jubilarne svečanosti I obnovu crnogorskog kraljevstva 1910. godine.

Crna Gora je 1910. na Gospođin dan proglašena za kraljevinu, a knjaz Nikola za kralja. Na svečanosti koja je tada organizovana proslavljeno je i pola vijeka vladavine kralja Nikole i zlatna svadba kraljevskog para.

 U prospektu za izložbu navodi se da je jubilej 1910. godine, prema mišljenjima mnogih naučnika, jedan od najznačajnijih događaja u istoriji Crne Gore.

U sredstvima informisanja tog vremena, širom Evrope, a i drugih kontinenata, opširno se pisalo o pregalaštvu crnogorskog naroda „koji vjekovima drži zublju slobode na Balkanu“.

 Najviši predstavnici evropskog javnog života – carevi, kraljevi, predsjednici vlada, ministri, književnici, umjetnici i naučnici – iskazuju na različite načine priznanje, pa i divljenje crnogorskom narodu i njegovom suverenu, zapisano je u prospektu.

Ceremonija zvaničnog otvaranja izložbe, u pristustvu zvanica, otkazana je zbog pogoršane epidemiološke situacije uslijed epidemije korona virusa.

ZBOG ŠIRENJA KORONA VIRUSA

Zbog širenja korona virusa odgođen je početak programa Festivala “Zavičajne staze” Bihor 2020, regionalne kulturne manifestacije koja je po tradiciji trebalo da počne 12. jula u Petnjici.

“U ovom trenutku najvažnije je sačuvati zdravlje svakog pojedinca i svih građana“, pojasnili su organizatori Festivala iz nevladine organizacije Centar za kulturu Bihor.

“Žao nam je što nijesmo u prilici da ugostimo uvažene stvaraoce iz Crne Gore i regiona i time protežiramo kulturu različitosti, da obradujemo i inspirišemo brijne poštovaoce umjetnosti i kulture, ali se, ipak, nadamo da će uskoro sve biti bolje i da ćemo do kraja ljeta realizovati bar neke od planiranih sadražaja Festivala“, kazali su organizatori.

Kao što je ranije saopšteno, na konkurs Festivala priče “Zavičajne staze – Bihor 2020” pristigla su 34 rukopisa i stručni žiri u sastavu Ferida Duraković (SA), dr Jasmina Ahmetagić (BG), dr Vasko Raičević (PG), ocjenje rukopise pod šifrom. Odluka stručnog žirija o nagradama za najbolje priče očekuje se uskoro. Ukoliko za to bude uslova, biće saopštena na književnim svečanostima početkom avgusta ili posredstvom onlajn aplikacija.

Oni su pozvali sve građane na odgovoran odnos prema sebi i drugima, kao i da se sjete žrtava genocida u Srebrenici.

“Ovom prilikom želimo da podsjetimo i na događaje u Srebrenici 1995. godine. Ni u ovoj strepnji za zdravlje i život, ne smijemo zaboraviti da je u Srebrenici, od 11. do 19. jula 1995. godine, zvjerski likvidirano preko 8.000 bošnjačkih civila”, podsjetili su iz Centra za kulturu Bihor.

Vukoman Kljajević, Radio Crne Gore

Izbor i priprema: Č. Đurđić

Na današnji dan 1711. na Cetinju je održan zbor glavara koji je podržao zahtjev Rusije da se odmah po otvaranju rusko-turskog fronta krene u jednovremeni napad na utvrđene turske gradove. U tom ratu Rusija je Crnu Goru smatrala saveznikom.

1796 – Nakon višednevnih sporadičnih obračuna došlo je do poznate bitke na Martinićima u kojoj je crnogorska vojska pod vođstvom vladike Petra I nadvladala trostruko jače trupe poznatog skadarskog namjesnika Mahmud-paše Bušatlije, koji je u tom sukobu bio ranjen.

1844 – Rođen je Petar I Karađorđević, kralj Srbije i Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca od 1918. do 1921. Za kralja Srbije izabran je nakon majskog prevrata 1903. u kome su ubijeni kralj Aleksandar Obrenović i kraljica Draga.

1871 – Rođen je hrvatski političar i pisac Stjepan Radić, osnivač Hrvatske seljačke stranke, ministar prosvjete u vladi Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca od novembra 1925. do februara 1927. kada je njegova stranka ponovo prešla u opoziciju. Umro je od rana zadobijenih u atentatu koji je nad njim i još dvojicom poslanika HSS u Skupštini u Beogradu izvršio 20. juna 1928. poslanik radikala Puniša Račić.

1885 – Na Cetinju je izašao prvi broj “Zete”, lista za književnost i nauku. “Zeta” je naslijedila list “Crnogorka”. Izlazila je četvrtkom, a sadržaj su činili tekstovi iz književnosti i istorije.

1902 – Vjenčali su se sin knjaza Nikole Mirko Petrović i Natalija Konstantinović, kćerka Aleksandra Konstantinovića.

1904 – Na Čevu je rođen crnogorski slikar Mihailo Vukotić. Slikarstvo je studirao u Beogradu  i Parizu. Izlagao je kao član beogradske grupe “Oblik”. Veliki broj Vukotićevih slika nalazi se u Narodnom muzeju u Beogradu i u Umjetničkom muzeju na Cetinju.

1912 – U Žircima, u Kolašinu, rođen je generalpukovnik Jugoslovenske narodne armije, narodni heroj Savo Drljević. Osnovnu školu i gimnaziju učio je u rodnom mjestu, Kolašinu i Peći. Kao gimnazijalac pridružio se naprednom pokretu, a nakon odsluženja vojnog roka i zapošljavanja i sindikalnom pokretu. Objavljivao je tekstove u sindikalnoj štampi i bio saradnik naprednog podgoričkog lista „Zeta“. Od 1941. član je KPJ i učesnik Narodnooslobodilačkog rata. U ratu se kao komandant (IV bataljona Četvrte proleterske brigade, Bjelopoljskog i Komskog odreda i  IV i II dalmatinske brigade), u brojnim teškim bojevima i operacijama istakao junaštvom i vještinom, i ostao upamćen po kratkom naređenju svojim borcima – „Ravnaj se po komandantu“. Nakon rata bio je narodni poslanik i načelnik štaba Prve armije i zamjenik načelnika Vojne akademije JNA. Ordenom Narodnog heroja odlikovan je 1953. Umro je u Beogradu 30. januara 1994.

1937 – Umro je američki pijanista i kompozitor Džordž Geršvin, autor poznatih mjuzikla i opereta kao i niza još i danas popularnih pjesama. U klasičnu muziku unio je elemente popularne muzike, crnačkih duhovnih pjesama i bluza. Pisao je i muziku za filmove. Njegove kompozicije postale su klasične teme džez-muzičara. Poznata djela: „Rapsodija u Plavom“, „Amerikanac u Parizu“, „Porgi i Bes“.

1982 – U Beogradu je umro jugoslovenski pisac Mehmed-Meša Selimović, član Srpske akademije nauka i umjetnosti i Akademije nauka i umjetnosti Bosne i Hercegovine. Rođen je u Tuzli 1910, završio je Filozofski fakultet u Beogradu i do Drugog svjetskog rata bio je profesor gimnazije. Godinu dana (1942-43) proveo je u ustaškom logoru, a nakon izlaska pridružio se Narodnooslobodilačkoj borbi.  Poslije Drugog svjetskog rata bio je direktor drame Narodnog pozorišta u Sarajevu, umjetnički direktor “Bosna filma” i glavni urednik izdavačke kuće “Svjetlost”. Njegov roman „Derviš i smrt“ predstavlja jedno od najznačajnijih djela u jugoslovenskoj  poslijeratnoj književnosti. Od ostalih djela ističu se romani: „Tišine“, “Tvrđava”, „Magla i mjesečina“ zbirka pripovjedaka „Djevojka zlatne kose“ i studija “Sjećanje”. Dobitnik je Njegoševe nagrade 1969.

1989 – Umro je engleski pozorišni i filmski glumac, reditelj i producent Lorens Olivije, jedan od najboljih tumača Šekspirovih likova, prvi glumac kome je za života dodijeljena plemićka titula. Dobitnik je Oskara za film “Hamlet”.

1995 – Bosanski Srbi zauzeli su Srebrenicu, a 25. jula i Žepu. Više od 30.000 ljudi, uglavnom žena i djece, prebačeno je na teritoriju pod kontrolom vlade u  Sarajevu. Snage bosanskih Srba optužene su kasnije da su na tom području izvršile ratni zločin i da je ubijeno preko 8.000 bosanskih Muslimana.

1996 – Sudsko vijeće međunarodnog suda za ratne zločine u bivšoj SFR Jugoslaviji u Hagu potvrdilo je optužnice za ratne zločine i genocid protiv lidera bosanskih Srba Radovana Karadžića i vojnog komandanta Ratka Mladića. Sud je za njima raspisao međunarodne potjernice.

2005 – U prisustvu oko 50 hiljada ljudi, u Srebrenici je obilježena desetogodišnjica masakra više od osam hiljada srebreničkih Bošnjaka.

2006 – U rodnom Trešnjevu kraj Andrijevice umro je poznati crnogorski pisac Čedo Vulević, član Dukljanske akademija nauka i umjetnosti. Vulević je rođen 1927. Pripadao je antifašističkom, narodno-oslobodilačkom pokretu u Crnoj Gori. Bio je direktor Filmskog studija Titograd. Romani “Dušmani” , “Vanredna linija”, “Makarije od Črne Gore” i “Ogrtač boje mirte”, obezbjeđuju Vuleviću istaknuto mjesto u crnogorskoj književnosti.

2011 – Na Pobrežju u Podgorici otkriven je spomen-park civilnim žrtvama ratova na prostorima SFR Jugoslavije od 1991. do 2001. Prvi takav spomenik u regionu otvorio je crnogorski premijer Igor Lukšić. Lukšić je kazao da „spomenik ne treba samo da podsjeća na žrtve suludog rata, već i na snagu crnogorskog društva da se suoči s istinom.“ Poručio je takođe da se „nikada ne može i neće zaboraviti žrtve deportacija, stradanje putnika voza u Štrpcima, Kaluđerski laz, stradanje civila na Dubrovačkom ratištu, progon Bukovičana, civilne žrtve u Crnoj Gori usljed sulude kosovske avanture koja je nekadašnju Jugoslaviju dovela u sukob sa zapadnim svijetom 1999, niti ijedan drugi događaj i zločin u kojem su stradali nevini. Samo jasnom osudom zločina i počinitelja možemo živjeti kao normalni ljudi i dobri susjedi”, istakao je Lukšić.

2012 – U Podgorici je obilježen dan sjećanja na pokolj Muslimana u Srebrenici. Predsjednik crnogorskog parlamenta Ranko Krivokapić poručio je tom prilikom da je „Srebrenica simbol zla koje bratski južnoslovenski narodi jedni drugima mogu nanijeti i nikad je ne treba zaboraviti“. „Zločin je onamo gdje se ćuti o zločinu, dodao je Krivokapić, kod onih koji ne žele da se bore protiv zločina“. Istoga dana hiljade bosanskih Muslimana molile su se dok su kovčezi s posmrtnim ostacima 250 dječaka i muškaraca stradalih u Srebrenici 1995. napokon sahranjeni u memorijalnom centru u Potočarima. Sedamnaest godina nakon najvećeg zločina u Evropi poslije Drugog svjetskog rata, identifikovano je i sahranjeno 5.657 žrtava genocida.

Na današnji dan dogodilo se i sljedeće:

2008 – Rusija i Kina uložile su veto na Nacrt rezolucije Savjeta bezbjednosti UN kojom je trebalo da budu uvedene sankcije Zimbabveu zbog, kako je na zapadu ocijenjeno, nasilnog održavanja predsjedničkih izbora 27. juna koje je bojkotovao opozicioni kandidat Morgan Cvangirai.

2008 – Na Vezirovom mostu u Podgorici održan je deveti međunarodni KUP „ Skokovi u vodu – Morača 2008.“, na kome je pobijedio Podgoričanin Mirsad Sadiković.

2010 – Više od milion ljudi učestvovalo je u protestnom maršu u Barseloni, tražeći veću autonomiju Katalonije.

2010 – Na Svjetskom prvenstvu u fudbalu u Jahanesburgu, Španija je, pobijedivši u finalnoj utakmici Holandiju 1:0, postala svjetski prvak – prvi put u istoriji.

PRAZNIČNI BROJ

Praznični broj časopisa“Komun@”, koji je ovoga puta u cjelosti posvećen Narodnom muzeju, izašao je iz štampe i već se nalazi na prodajnim mjestima širom Crne Gore. Ovaj broj časopisa na povećanom broju strana od uobičajenih uredio je, zajedno sa redakcijom Komune, rukovodeći tim Narodnog muzeja Crne Gore.

U uvodnom tekstu pod naslovom “Identitet ovjenčan glasom tišine”, direktorica Narodnog muzeja, dr AnastazijaMiranović je istakla da je praznični broj “Komune” s adekvatnim razlogom posvećen ovoj crnogorskoj instituciji kulture.

– Jer, što bolje svjedoči o viševjekovnom postojanju crnogorske države, njenim različitim imenima, vladarima, teritorijalnim granicama, sveukupnom državotvornom hodogramu, kompleksnoj i jedinstvenoj tradiciji i kulturi, slavnoj prošlosti koju su stvarali još slavniji pojednici, u vremenima teškim, siromašnim, ponosnim i dostojanstvenim? Sve to i mnogo toga još čuvaju vrata Narodnog muzeja, koja vam na 48 stranica Komune, tek malo otvaramo, u želji da one koji znaju podsjetimo, a novu publiku zaintrigiramo da obiđu „svoju kuću“, identitetsko lice Crne Gore. Na tom licu mi stvaramo novu boru, ali i novi osmjeh. Sklone zaboravljanju, Crnogorce treba češće podsjećati ko smo i što smo, zarad onog što želimo da budemo. U krajnjem, i to će jednog dana biti „muzejski materijal“, kojim će se u svom rastu i razvoju „hraniti“ buduće generacije – napisala je, između ostalog, u uvodnom tekstu dr AnastazijaMiranović.

SJEĆANJE

Nakon nešto više od pola godine terenskog rada i komunikacije s porodicama žrtava genocida, tim Memorijalnog centra Srebrenica prikupio je više od 350 ličnih predmeta žrtava genocida.

Predmete su prikupljali na dva načina. Neke porodice su poklonile predmete svojih najmilijih na trajno čuvanje Memorijalnom centru, a neke je tim centra prikupio i pronašao na lokacijama na kojima su se ljudi kretali i boravili određeno vrijeme.

U pitanju su lični predmeti kao što su duvanska tabakera, muštikla, satovi, lični dokumenti, pisma koja su tokom rata slati iz Srebrenice i u nju.

Među stvarima je i tabakera koja je pronađena u masovnoj grobnici Zeleni Jadar zajedno s nekompletnim tijelom Muriza Sinanovića. Potom muštikla koja je pripadala Hamedu Tabakoviću, a koja je pronađena s njegovim nekompletnim skeletnim ostacima.

Džepni sat koji je pripadao Neziru Džananoviću pronađen je u masovnoj grobnici s njegovim nekompletnim tijelom. Vrijeme na satu je stalo na 17 sati i 16 minuta.

U pismu koje je napisala žrtva genocida Samir Mehić svom prijatelju u Tuzli stoji: “Ne znam kako, ali osjećam da se mi nećemo više nikada sresti, imam neki gadan predosjećaj, i onog dana kada ste svi odlazili, ali ja se nadam da je to ipak…”

Neke od lokacija koje je tim Memorijalnog centra Srebrenica obišao su: Kameničko brdo, Potkruške, Udrč, Granino, kanjon rijeke Drine. Na ovim lokacijama pronađeno je mnoštvo ključeva koji su pripadali žrtvama genocida.

Pronađene su i cipele “mrtvare”, lonac u kojem su kuvani puževi i gas-maska.

Svi prikupljeni predmeti trajno će se čuvati u Memorijalnom centru Srebrenica – Potočari i koristiće se za kreiranje izložbi za posjetioce.

DO 1. SEPTEMBRA

U Centru savremene umjetnosti Crne Gore, u izložbenom prostoru Dvorac Petrovića od danas se može pogledati izložba kiparske umjetnosti.

Zbog epidemiološke situacije, zvaničnog otvaranja izložbe neće biti. Izložba se može pogledati do 01. septembra.

Kustoskinja izložbe, Marina Čelebić, je zapisala da je Galerija umjetnosti nesvrstanih zemalja, čiji je nasljednik Centar savremene umjetnosti Crne Gore, od Vlade  i umjetnika Kipra dobila na poklon 38 umjetničkih djela.

“Od Vlade Kipra je dobila na poklon antički krčag iz perioda 725-600 godina prije n.e. kojim je predstavljena umjetnost arhajskog perioda. Krčag je oskilan čisto geometrijskim motivima. Umjetnik Hambis Tsangaris (1947) je odrastao u doba političkih previranja, te je jedan od svjedoka burnih događaja koji su zauvijek promijenili društveni pejzaž ostrva. Galeriji je  poklonio je 28  linoreza, čiji su motivi pejzaži, mrtva priroda, erotka, a neki upravo nose i ratne teme npr. protesti, zatvorenici, izbjeglice, okupirane kuće… koji predstavljaju surovost i gorčinu jedne apsurdne dijaspore”, napisala je Čelebić.

George Lanitisu  ( 1936-2005) je Kipar vječita, gorka inspiracija. Gorka jer Lanitis dijeli sudbinu većine svojih sunarodnika koji su raseljena lica i izbjeglice u sopstvenoj zemlji.

“ Lanitisu rođenom u gradiću Famagusta, nikad nakon invazije nije bilo dopušteno ni da kroči nogom na zemlju svoje mladosti. Zato je taj prostor njegova trajna inspiracija, to osjećanje raseljenog lica i čovjeka bez domovine”, kazala je kustoskinja.

Treći umjetnik na izložbi je Andy Bargilly (1947), takođe je kreativno inspirisan šezdesetim godinama. Na izložbi je zastupljen sa dva rada, Vrata i prozor i Otvorena vrata. Bavi se scenografijom, scenskim dizajnom.