Izbor i priprema: Č. Đurđić

Na današnji dan  1498. mletačko vijeće donijelo je odluku da zbog vrijeđanja Republike i samovolje, ponovo uhapsi Đurđa Crnojevića, koji je u to vrijeme boravio u Mlecima. Bio je to pokušaj da se gospodar Zete – Crne Gore privoli na organizovanje otpora Turskoj, uz vojnu pomoć Venecije, što Đurđu nije odgovaralo, budući da se već bio posvetio unutrašnjim problemima, imovinskim pitanjima, položaju crkve i osnivanju štamparije.

1892 – Na Cetinju je sklopljen ugovor o trgovini i plovidbi između Crne Gore i Francuske. Tim ugovorom obostrano su garantovane povlastice u oblasti trgovine i plovidbe, uvoza, izvoza, tranzita, carinskih i trgovačkih operacija.

1913 – Počela je Bregalnička bitka, najveća vojna operacija u Drugom balkanskom ratu, u kojoj je, uz prvu i treću srpsku, učestvovala i crnogorska divizija “Dečanski odred” sa oko 12.000 vojnika, pod komandom Janka Vukotića. U Bregalničkoj bici poginula su 843 crnogorska vojnika.

1934 – Uz podršku vojnih krugova Hitler je, pod optužbom da su pripremali zavjeru, likvidirao stotine svojih bliskih saradnika (noć dugih noževa) među kojima i Ernsta Rema i Gregora Štrasera.

1938 – Umro je srpski pisac, pozorišni kritičar i diplomata Milan Rakić, pjesnik unutrašnjih nemira i sukoba, misaon i osjećajan, reformator stiha i veliki poznavalac jezika. Napisao je oko 50 pjesama, a među njiima i najpoznatije “Dolap”, “Jefimija”, “Na Gazimestanu”, koje se ubrajaju u najbolja ostvarenja u srpskoj lirici 20. vijeka.

1948 – Jugoslovenska štampa objavila je Rezoluciju Informbiroa o stanju u Komunističkoj Partiji Jugoslavije i odgovor Centralnog komiteta partije, kojim se odbacuju optužbe iznesene u Rezoluciji. Uslijedila su hapšenja i zatvaranja članova KPJ-u koji su se opredijelili za stavove Informbiroa.

1956 – U titogradskom Narodnom pozorištu premijerno je izvedena prva savremena crnogorska komedija “Snaha je doputovala”, tekst Veljka Mandića u režiji Ilije Nikolića. U toj, tada najposjećenijoj predstavi titogradskog pozorišta, uloge su tumačili Petar Begović, Nada Prvulović, Petar Perišić, Ljubica Šarkić, Mirjana Škoro i drugi.

1974 – Tokom molitve u crkvi ubijena je Alberta King, šest godina nakon ubistva njenog sina Martina Lutera Kinga, lidera  američkih crnaca  u borbi za ravnopravnost i dobitnika Nobelove nagrade za mir 1964. godine

2006 – Crnu Goru kao nezavisnu i suverenu državu priznale su Kraljevina Maroko i vlade Republike Finske i Kneževine Lihtenštajn.

2007 – Na Cetinju je održan okrugli sto posvećen žrtvama Srebrenice i Vukovara „Da se više ne ponovi“. Učesnici skupa iz Crne Gore, BIH i Hrvatske ocijenili su da je međusobno pomirenje i praštanje neophodno, što, kako je istaknuto, ne isključuje pojedinačnu odgovornost za počinjene zločine.

2008 – U Atini je održan 13. Kongres Socijalističke internacionale na kome je Demokratska partija socijalista Crne Gore jednoglasno primljena u punopravno članstvo. U Socijalističkoj internacionali, koja okuplja 159 socijaldemokratskih, socijalističkih i laburističkih partija svijeta, ranije je primljena Socijaldemokratska partija Crne Gore.

2009 – U njemačkom gradu Vupertalu umrla je, u 70. godini, rodonačelnica savremenog plesnog teatra Pina Bauš, učenica znamenitog predratnog njemačkog koreografa Kurta Josa.

2010 – Poslanici vlasti i opozicije podržali su u Skupštini Crne Gore osnivanje Regionalne komisije za utvrđivanje činjenica o ratnim zločinima i teškim kršenjima ljudskih prava na prostoru bivše Jugoslavije (REKOM).

2011 – Šefovi država zemalja regiona poslali su sa Samita na Svetom Stefanu poruku da će se zajednički boriti protiv korupcije i organizovanog kriminala i kao prioritet istakli jačanje vladavine prava i rješavanje ortvorenih pitanja. Ističući da je privržen Srbiji, ali i Crnoj Gori zbog porijekla, predsjednik Srbije Boris Tadić rekao je da će „uvijek poštovati Crnu Goru i crnogorstvo, ali i srpstvo u njoj“. „Nikada neću dozvoliti da u Srbiji, dok sam predsjednik i dok imam bilo kakav uticaj, nadvlada politika koja će dovoditi u pitanje Crnu Goru i crnogorstvo. Istovremeno, nikada neću odustati ni od odbrane prava Srba u Crnoj Gori, svog jezika, svoje kulture, pisma“, kazao je Tadić. Cijeneći da su Srbija i Crna Gora sekularne države i da  pitanja crkve i religije nijesu predmet njihovog bavljenja, Tadić je pojasnio da, kako je kazao, „svaka država u skladu sa svojim zakonima tretira pitanje položaja crkava, njihovu registraciju i način njihovog funkcionisanja“. „Vjerujem, istakao je Tadić, da će Crna Gora pronaći najbolje i najcjelishodnije rješenje u vezi s pitanjem položaja crkava i u vezi s religijskim pravima svojih građana.“

Na današnji dan dogodilo se i sljedeće:

1971  – Tri sovjetska astronauta poginula su prilikom prizmeljenja sovjetskog vasionskog broda “Sojuz II”,  koji je u orbiti oko Zemlje proveo rekordnih 570 sati i 22 minuta.

1996. – Pod snažnim pritiskom međunarodne zajednice i predsjednika Srbije Slobodana Miloševića, predsjednik Republike Srpske Radovan Karadžić, prenio je predsjednička ovlašćenja na potpredsjednika RS Biljanu Plavšić.

1997 – Kina je zvanično preuzela kontrolu nad Hong Kongom, nakon 156 godina britanske kolonijalne uprave.

1999 – Škotska je poslije skoro 300 godina ponovo dobila svoj parlament.

2005 – Španski parlament usvojio je zakon kojim se homoseksualnim parovima dozvoljava sklapanje brakova i usvajanje djece, čime je Španija poslije Holandije, Belgije i Kanade postala četvrta zemlja u svijetu koja je legalizovala brakove među supružnicima istog pola.

2008 – Prvi put u istoriji Grčke pravoslavne crkve jedan arhijerej osuđen je na višegodišnju kaznu zatvora zbog kriminala. Osuđeni mitropolit Atike, sedamdesetogodišnji Pantelejmon Bezenitis zloupotrebljavajući službeni položaj pronevjerio je 200.000 dolara. Istoga dana više od hiljadu požara zahvatilo je netaknute predjele sjeverne Kalifornije. U požarima je uništeno 1.475 kavdratnih kilometara šume i više od 50 zgrada.

2009 – Na 16. Mediteranskim igrama u Peskari zlatnu medalju u boćanju osvojio je crnogorski sportista Miroslav Petković.

2009 – Američke trupe predale su iračkim snagama bezbjednosti kontrolu nad iračkim gradovima. Povlačenje snaga SAD u ruralne oblasti iz manjih i većih gradova, označilo je početak potpunog povlačenja američkih vojnika iz te zemlje.

2010 – Kandidat njemačke kancelarke Angele Merkel – Kristijan Vulf izabran je u trećem krugu za predsjednika Njemačke, desetog u poslijeratnom periodu.

OD 1. JULA

Televizija Crne Gore TVCG od 1. jula počinje sa emitovanjem dokumentarnog serijala “Nesalomljivi” autora i producenta Miodraga Bola Boškovića.

Epizode će se premijerno prikazivati svake srijede u 20:05 sati na TVCG 1 i Satelitskom programu, a reprizno četvrtkom u 17:00 na TVCG 1.

Bošković koji potpisuje i muziku za ovaj projekat, kaže da dokumentarni serijal “Nesalomljivi” čine autentične priče odabranih sagovornika o ljudima i događajima, o prošlim vremenima, o nečemu čega više nema.

„Glavni akteri su svjedoci mnogih dešavanja, čuvari nezaborava. To su originalna kazivanja onih, koji su sav svoj život prkosili vremenu, koje je pokušavalo da ih slomi, ostavši do kraja “svoji na svome “. Ispričani su detalji mnogih životnih prića, koje su samo njihove i za čiju autentičnost garantuju oni kao takvi – Nesalomljivi”,  kaže Bošković.

Podsjetimo, gledaoci Javnog servisa imali su priliku da prošle godine pogledaju nekoliko  epizoda ovog serijala  u premijernom i repriznom izvođenju.

I u novim epizodama, kaže Bošković, gledaoci će vidjeti svojevrsni presjek tema koje daju  sagovornici serijala, grupisanih u desetak cjelina: o Crnoj Gori, NOB –u, Informbirou, Titu,  AB revoluciji, raspadu Jugoslavije, SPC i CPC, o porukama itd. Tehnički konsultant na projektu bio je Dimitrije Vučinić.

Serijal je sniman u periodu od 2011 -2017. godine, a proteklih nekoliko godina, kroz više od 70 jednočasovnih emisija, predstavio je oko 45 značajnih crnogorskih ličnosti koje su, svaka na svoj način, ostavile dubok trag u crnogorskoj istoriji.

Svjedoci epoha

“U 60 minuta, koliko otprilike traje svaka epozoda, uz originalnu špicu, prigodnu animaciju, autentična kazivanja  interesantnih životnih priča, adekvatnu muziku, specifičan video izraz i uz veliki broj, do sada ne objavljivanih fotografija i dokumenata, koje uglavnom potiču iz mnoštva privatnih arhiva, gledaoci će po prvi put imati priliku da čuju kazivanja direktnih učesnika NOB-a, narodnih heroja, inforbiroaca, književnika, filmskih radnika, slikara, nosioca največih državnih i politilkih funkcija u Crnoj Gori, ali i drugih javnih ličnosti koje su direktno učestvovale u kreiranju istorije Crne Gore svoga vremena”, kaže Bošković.

U dokumentarnom serijalu “Nesalomljivi” zabilježena su autentična kazivanja Arhiepiskopa cetinjskog i Vladike crnogorskog Mihaila, prof. dr Radovana Radonjića, generala Draga Ivanovića i Vuka Vlahovića, narodnog heroja Andrije Nikolća, inforbirovaca Ljuba Vušurovića i Gojka Medenice, kao i posljednjeg živog vojnika Krsta Zrnova Popovića – Novice Vujičića. 

Tu su i svjedočenja nekadašnjih crnogorskih diplomata, ambasadora Svetislava Pula Vujovića, Milenka Stefanovića, knjizevnika Sretena Perovića, Sretena Asanovića, Marka Vesovića, Branka Banjevića, Vojislava Vulanovića, nekadasnjih direktora RTV SA i RTV CG i publicista Pera Radovića i Danila Burzana, kapetana duge plovidbe Miodraga Buba Koprivice, bivšeg ministra Vlade CG i gradonacelnika Titograda prof. dr Mihaila Burića, istaknutih turistickih poslenika Voja Liješevića i Vlada Mitrovića, botaniČara Danijela Vinceka, renomiranih crnogorskih slikara Pura Đurića, Nikole Vujosevića, Nikole Gvozdenovića – Gvozda, filmskih poslenika  Gojka Kastratovića, Mija Adzića, istorićara Radoja Pajovića, Sase Čilikova, Voja D. Nikcevića, doktora arheologije Čedomira Markovića, nosioca najvećih državnih i politickih funkcija Radivoja Rada Brajovića, Blaža Orlandića, Avdula Kurpejovića, Veselina Đuranovića, Vlada Kekovića, Asima Dizdarevića i drugih.

“Ideja o realizaciji dokumentarnog serijala, koji bi u potpunosti bio posvećen mnogim ličnostima, koje su, svaka na svoj način i u svoje vrijeme, obilježile crnogorsku istoriju, rodila se u jednom intimnom razgovoru, kojeg sam ljeta 2011. godine vodio u Lalevićima, rodnom selu moje majke u Bjelopavlićima, sa generalom JNA Dragišom Dragom Ivanovićem, učesnikom 13. julskog ustanka, bitaka na Sutjesci i Neretvi, članom Generalštaba JNA i dugogodišnjim strategom razvoja oruzanih snaga JNA”, kaže Bošković.

 Đed Drago je bio prijatelj sa njegovim pokojnim ocem i umio je lijepo da priča.

“Tako je nakon četiri dana snimanja, nastao prvi materijal, koji će kasnije biti pretočen u prvu epizodu dokumentarnog serijala. Kada sam razmisljao o sinopsisu, scenariju, režijskoj formi, nekako mi se sam po sebi, svojom težinom ali i originalnošću, nametnu simbolični naziv ‘Nesalomljivi’.  Tako se rodila ideja koja je realizovana šešt godina, a nešto kasnije i pretočena u istoimenu dokumentarnu seriju”, pojašnjava Bošković.

Naglašava i da tokom realizacije, projekat nije imao ni jednog  sponzora.

“Želio sam da sve realizujem sam i zabilježim životne priče ovih čuvara nezaborava, nemajući nikakvu obavezu prema bilo kome”.

Poruke generacijama

Poručuje da “Nesalomljivi” ne samo da kroz svoje životne priče prenose ogromno životno iskustvo, otkrivaju mnoge misterije iz raznih vremena crnogorske istorije, sve potkrepljujuci dokumentima iz lične arhive, nego upozoravaju i opominju.

“Upozoravaju i opominju da se mora poštovati država u kojoj živiš i da, ako mislimo biti svoji na svome, moramo težiti ekonomskoj nezavisnosti, da se moramo poštovati i međusobno uvažavati. Upozoravaju i opominju da nije dobro da se na proslavama među desetinama albanskih zastava ne zaviori niti jedna crnogorska, da nikako ne valjaju postupci onih koji danas žive u suverenoj i međunarodno priznatoj Crnoj Gori, a koji je nerazumno nazivaju srpskom zemljom, da nije dobro da se i danas na razne načine potpiruje težnja iz određenih bošnjackih krugova o formiranju tzv. oblasti Sandžak”, smatra Bošković.

Finalizovano je 70. epizoda koje obiluju interesantnim životnim pričama sa oko 40-ak sagovornika.

“Odabir je bio  samo moj. Imao sam neke sugestije sa strane, koje sam nakon tihe, sopstvene analize ili prihvatao, iskreno mali broj, ili jednostavno prećutao, vodeci računa da ne uvrijedim predlagača. Poslije svake emisije bilo je višečasovnih telefonskih komentara. Klasična crnogorska rabota”.

“Svi Crnogorci bi htjeli u Nesalomljive. Nešto im se svidio naslov”, poručuje Bošković, citirajući prof. dr Vukića Pulevića koji je rekao “Da je u Crnoj Gori ipak bilo više salomljivih”.

Svi sagovornici su, dodaje autor, bili na “visini zadatka”, a sve ono što su pričali i doživljavali za i poslije snimanja, sve priče samo za nase uši, sve slike i sva dokumenta koja sam vidio i snimo za ličnu arhivu, ostaće, kaže, naša tajna.

“Takav je dogovor, jer ovo je ipak Crna Gora. Žao mi je samo što sam za proteklih šest godina snimanja i pored toga sto sam nudio pojedinim medijima saradnju, na kraju, zbog ljubomore, pizme, ali i krajnje neprofesionalnosti, ostao sam i sto su mnogi ‘Nesalomljivi’, sa kojima je bio postignut dogovor, prije realizacije snimanja preminuli. Radoš Rotković, Jovo Kapa, Milorad Stojović. Oni koji su sigurno pripadali društvu Nesalomljivih. Iskreno žalim, ali želje su jedno, a surova realnost i realne mogućnosti sasvim nešto drugo. Koristim priliku da se zahvalim i direktoru TVCG  Slavku Đurđiću koji je i glavni ‘krivac’ što će gledaoci Javnog servisa imati priliku da pogledaju, za sada jedan dio Nesalomljivih”, kaže Bošković.

Poručuje da  na kraju može da kaže da je ipak zadovoljan i da je sada dosta toga zapisano i arhivirano u ovom serijalu. Kako naglašava “Za crnogorsku istoriju, za daleka neka pokoljenja”.

CENTRA ZA KULTURU KOLAŠIN

Centar za kulturu Kolašin raspisuje prvi konkurs za dodjelu Nagrade Radovan Zogović, od 30. juna do 25. jula, a pravo učešća imaju autori i autorke iz Crne Gore (do 35 godina) koji pišu na crnogorskom, srpskom, bosanskom ili hrvatskom jeziku.

Kako ističu organizatori, pjesnici/kinje mogu slati radove na temu slobode, tolerancije i antifašističkih vrijednosti koje je Radovan Zogović u svom stvaralaštvu afirmisao.

“Svaki autor može poslati najviše dvije neobjavljene pjesme. Radovi se šalju na imejl adresu [email protected], potpisani imenom i prezimenom. Konkurs je otvoren od 30. juna do 25. jula, a žiri, sastavljen od pisaca, profesora i urednika, nagradiće tri najbolje pjesme novčanim iznosima od 300, 200 i 100 eura”, ističu u kolašinskom centru za kulturu.

Rezultati konkursa, kako se dodaje u saopštenju, biće objavljeni u medijima i na zvaničnoj Fejsbuk stranici Festivala “Dani Radovana Zogovića”, u sklopu kog će se 19. avgusta, na 113. godišnjicu rođenja Radovana Zogovića, održati i ceremonija uručenja nagrada.

Izbor i priprema: Č. Đurđić

Na današnji dan 1783. na Opštecrnogorskom zboru na Cetinju potvrđen je izbor Petra I za crnogorskog duhovnog i svjetovnog vođu. Istoga dana glavari iz Katunske, Crmničke i Riječke nahije uputili su pismo karlovačkom mitropolitu Mojsiju Putniku, kojim su ga obavijestili o odluci da će na zavladičenje u Karlovac poslati Petra I Petrovića, kojeg su, još za života vladike  Save, opštim dogovorom odabrali za budućeg crnogorskog mitropolita.

1785 – Poslije napuštanja poharanog i razorenog Cetinja, Mahmud-paša Bušatlija krenuo je na Paštroviće. Odbivši da mu se pokore, Paštrovići su od strane turskog vojskovođe doživjeli najkrvaviju odmazdu do tada.

1798 – Rođen je italijanski pisac Đakomo Leopardi, najveći lirski pjesnik italijanskog romantizma i jedan od najznačajnijih u evropskoj poeziji 19. vijeka. Pisao je i prozu. I u stihu i u prozi stvorio je nov snažan i moderan jezik. Uspješno se odupro pretjeranom romantičarskom rimovanju, dajući svom izrazu muzikalnost, a melanholičnosti i pesimizmu filozofsko određenje. Poznata djela: “Dijalozi i eseji”, “Zibaldon”, “Silviji “, “Ljubav i smrt”, dnevnik “Misli”.

1834 – Procjenjujući da će teško zadržati svojinsko pravo nad manastirom Maine, Njegoš se uz nagovor ruskog poslanika u Beču Tatiščeva, obratio austrijskom kancelaru Meternihu, s ponudom da za državne potrebe otkupi  manastir. Spor oko Maina riješen je tek u oktobru 1837. godine.

1846 – U ličkom selu Dabru, rođen je Stevo Čuturilo. Došao je u Crnu Goru 1876. i bio glavni školski nadzornik, a u toku Veljeg rata bio je urednik “Glasa Crnogorca”. Čuturilo je 1878. pokrenuo inicijativu za otvaranje srednjih škola u Crnoj Gori za djecu iz boljih kuća, te je tako nastao “knjaževski pansion”. Radio je nastavne planove i programe, napisao je oko 20 udžbenika i nekoliko poučnih djela iz psihologije, etike i pedagogije. Stevo Čuturilo napustio je Crnu Goru 1882, a umro je u Novom Sadu 1939. godine.

1873 – U Stričićima u Bosanskoj Krajini, rođen je srpski pisac Petar Kočić. Književnu karijeru počeo je pjesmama, ali je ubrzo prešao na prozu. Jedrim i sažetim pripovijedanjem i svježim poetskim jezikom izrazio  je snažan doživljaj planinskog zavičaja, život u njemu i sudbinu seljaka. U satirama je veoma oštro kritikovao prilike u kojima se nalazilo bosansko selo pod austrijskom okupacijom. Poznata djela: satire “Sudanija” i “Jazavac pred sudom“ i zbirke pripovjedaka „S planine i ispod planine“ i „Jauci sa zmijanja“.

1886 – Rođen je francuski državnik Rober Šuman. Na njegov prijedlog (Šumanov plan) osnovana je 1952. Evropska zajednica za ugalj i čelik, iz koje je kasnije nastala Evropska unija.

1891 – U Nikšiću je rođen poznati crnogorski antropogeograf, geograf i etnolog Petar Šobajić. Osnovnu školu završio je u Nikšiću, a gimnaziju i studije geografije s geologijom u Beogradu.  Nakon internacije u Mađarskoj u Prvom svjetskom ratu, određeno vrijeme radio je kao profesor u Nikšićkoj gimnaziji, a potom se preselio u Beograd, gdje je i umro 14. novembra 1957. Bavio se proučavanjem etnogeneze dinarskih plemena i njihovom istorijom. Ostavio je vrijedna etno-geografska djela: “Crna Gora i Crnogorci”, “Bjelopavlići i Pješivci”, “Nikšić (Onogošt)”, “Dabarsko polje u Hercegovini”, “O postanku dinarskih planina”.

1900 – Rođen je francuski pisac Antoan Mari Rože de Sent Egziperi, autor bestselera “Mali princ”, jednog od najljepših dječjih romana u svjetskoj književnosti. U njemu je, prkoseći svijetu u kome je bjesnio rat, otvorio bajkoviti prostor druge planete i drugačijeg, djeci bliskijeg i u to vrijeme potrebnijeg svijeta. Djelo je posvetio svom najboljem prijatelju Leonu Vertu, koji se tada nalazio u okupiranoj Francuskoj, uz obrazloženje da su „Sve odrasle osobe najprije bile djeca. (Ali se malo njih toga sjeća.“) Egziperi, pisac herojskog i lirskog duha i uspješan crtač, nestao je u julu 1944. nad Mediteranom, kao pilot savezničkog aviona u Drugom svjetskom ratu.

1922 – Rođen je srpski pisac Vasko Popa, član Srpske akademije nauka i umjetnosti, jedan od najvećih pjesnika srpske književnosti u drugoj polovini 20. vijeka. U pjesmama je spojio stil zapadnjačkog modernizma sa stilom folklorne zagonetke i  uveo modernu metaforu u pjesničko izražavanje. Bio je jedan od naprevođenijih pjesnika sa prostora bivše SFRJ. Poznata djela: “Kora”, “Nepočin-polje”, “Sporedno nebo”, “Uspravna zemlja”, “Vučja so”,  “Živo meso”, “Kuća nasred druma”.

1992 – Snage bosanskih Srba napustile su sarajevski aerodrom “Butmir” nakon dvomjesečne opsade i predale ga pod kontrolu mirovnim trupama UN (UNPROFOR). Time je omogućeno dostavljanje humanitarne pomoći stanovništvu Sarajeva.

2001– U Beču su ministri inostranih poslova SRJ i četiri bivše jugoslovenske republike potpisali sporazum o sukcesiji, čime je okončan dugogodišnji spor oko nasljeđa bivše SFRJ.

2004 – U Zagrebu je, u 68. godini, umro poznati hrvatski i jugoslovenski političar i univerzitetski profesor dr Stipe Šuvar, član Predsjedništva SFRJ i predsjednik CK SKJ, osnivač Socijalističke radničke partije u Hrvatskoj 1997. ( kasnije Socijalistička partija), čiji je predsjednik bio do aprila 2004. Objavio je više knjiga, a posljednja je “Hrvatski karusel – prilozi političkoj sociologiji hrvatskog društva”. Stipe Šuvar ostao je upamćen i po Bijeloj  knjizi  o ideološkim skretanjima intelektualaca i kvazi intelektualaca u SFRJ i po reformi srednjoškolskog obrazovanja.

2006 – Parlamentarna skupština Savjeta Evrope usvojila je rezoluciju o crnogorskom referendumu. U obrazloženju rezolucije britanski lord Rasel Džonston je između ostalog napisao: „Crna Gora treba da pokaže političku i ekonomsku održivost svog izbora, zrelost svojih političkih snaga i svoju predanost da nastavi putem kojim  je krenula ka zreloj demokratiji.“

2009 – U hotelu Splendid u Bečićima održan je sastanak Savjeta Socijalističke internacionale čiji su domaćini bili DPS i SDP. Predsjednik Savjeta Socijalističke internacionale Jorgos Papandreu pozvao je sve socijaliste da nastave borbu s korupcijom i rade na uspostavljanju vladavine prava i demokratskih društava. Papandreu je istovremeno izrazio očekivanje da će zemlje Zapadnog Balkana ući u EU 2014.

2010 – Srbija i Hrvatska potpisale su u Beogradu sporazum o međusobnom izručenju osoba koje su okrivljene i osuđene za organizovani kriminal i korupciju.

2012 – Otvoreni su pregovori o punopravnom članstvu Crne Gore u Evropskoj uniji  nakon što su šefovi država i vlada Unije politički i institucionalno potvrdili  odluku svojih ministara spoljnih poslova  od 26. juna. Učesnici konferencije su ocijenili da je to istorijski trenutak za Crnu Goru, ali i za Evropsku uniju jer se na taj korak odlučila usred krize.“Želja Crne Gore da nam se pridruži je veliki glas povjerenja u evropski projekat“, kazao je komesar za proširenje Štefan File. File je istovremeno uputio čestitku „građanima, društvu, političkoj klasi Crne Gore“, uz napomenu da predstoji težak posao, jer iako je dosta postignuto „potrebno je još više“. U ime danskog Predsjedništva EU, pregovore je otvorio ministar za Evropu Nikolaj Vamen izjavivši da je otvaranje pregovora rezultat rada i reformi u Crnoj Cori. „Put je dug, dodao je Vamen, i postoji još niz zadataka koje Crna Gora treba da obavi, posebno u domenu vladavine prava, jer se ulaznica u EU ne daje tek tako, i reforme se ne sprovode da bi se to svidjelo Briselu, nego da građanima bude bolje“. Vamen je dodao da je započinjanje pregovora dokaz da region iza sebe ostavlja tešku prošlost. Prema ocjeni crnogorskog ministra vanjskih poslova Milana Roćena – otvaranjem pregovora Crna Gora nikada nije bila bliže Evropi. Pregovori o članstvu, kazao je Roćen u Briselu, „podstaći će i dalje društvene reforme i dalju izgradnju vladavine prava“. Povodom otvaranja pregovora premijer Igor Lukšić priredio je u vili „Gorica“, u Podgorici, svečani koktel na kome je državni vrh proslavio odluku Evropskog savjeta o početku pregovora o pristupanju Crne Gore Evropskoj uniji. Koktelu su prisustvovali ministri, poslanici, predstavnici diplomatskog kora i civilnog sektora, ali ne i lideri opozicije. U obraćanju prisutnima Lukšić je kazao da je otvaranje pregovora s Crnom Gorom „pokazatelj da je EU uprkos izazovima i ograničenjima s kojima se suočava istrajna u politici proširenja i spremna da uvaži napredak država poput Crne Gore, koje čine odlučne korake ka njoj“.

2012 – Nakon 14 sati napetih pregovora na 20. Samitu lidera EU, od početka dužničke krize 2010, postignut je dogovor koji podrazumijeva promjenu drakonskih uslova koji su pratili programe pomoći Grčkoj, Portugalu i Irskoj u protekle dvije godine. Time je eurozona vraćena s ivice provalije. Objavljujući da je postignut dogovor, predsjednik Evropskog Savjeta Herman van Rompuj je rekao da je prekinut „začarani krug“ u kojem slabe banke podrivaju vlade. Njemačka kancelarka Angela Merkel popustila je pod uticajem Italije i Španije i prihvatila blaže uslove pružanja pomoći državama u dužničkoj krizi.

Na današnji dan dogodilo se i sljedeće:

1909 – U Knjaževini Crnoj Gori donesen je zakon o igrama na sreću.

1980 – Vigdis Finbogadotir izabrana je za predsjednicu Islanda. Prvi put je tada za šefa države u Evropi izabrana žena na neposrednim izborima.

2005 – Na misi kojoj je prisustvovala delegacija vaseljenskog patrijarha Vartolomeja I, papa Benedikt XVI pozvao je pravoslavne hrišćane na jedinstvo, rekavši da bi ujedinjena crkva mogla da pomogne svijetu “punom skepticizma i sumnje”.

2006 – Vrhovni sud Sjedinjenih Američkih Država presudio je da je predsjednik Džordž Buš prekoračio svoja ovlašćenja, naređujući vojna suđenja za ratne zločine zločincima u Gvantanamu na Kubi, gdje su od 2002. tajno prebacivani osumnjičeni za terorizam i veze s Al Kaidom i talibanima.

2008 – Predsjednik Zimbabvea Robert Mugabe položio je zakletvu za šesti mandat na čelu države nakon što se proglasio apsolutnim pobjednikom na izborima za koje su zapadni posmatrači rekli da su obilježeni nasiljem i zastrašivanjem.

2008 – Španija je, prvi put poslije 44 godine, postala prvak Evrope u fudbalu nakon što je u finalnoj utakmici u Salcburgu, savladala Njemačku 1:0.

2009 – Finansijski prevarant 71-godišnji Bernard Medof osuđen je u Njujorku na 150 godina zatvora zbog najveće i najdrskije investicione prevare u istoriji Vol Strita.

2011 – Francuska je priznala da je slala oružje libijskim pobunjenicima, što je prvi put da je jedna od članica NATO-a koje su bombardovale Libiju priznala da je naoružavala pobunjenike protiv vladavine Moamera Gadafija.

2011 – Uprkos povećanju nasilja na ulicama, grčki parlament odobrio je nepopularne mjere štednje. Grčka je to učinila da bi obezbijedila međunarodnu pomoć u otplati duga od 340 milijardi eura, što iznosi 150 odsto njenog BDP-a. 

Izbor i priprema: Č. Đurđić

Na današnji dan 2006. godine, u 11 sati i 9 minuta, Crna Gora je postala 192. punopravna članica Ujedinjenih nacija. Nakon kratkog ceremonijala prijema, i obraćanja predsjednika Filipa Vujanovića u Generalnoj skupštini, u prisustvu velikog broja diplomatskih zvaničnika i više od stotinu predstavnika crnogorske dijaspore, crnogorska zastava svečano je podignuta na centralni jarbol Ist Rivera u 11 sati i 55 minuta. Generalni sekretar Ujedinjenih nacija Kofi Anan prvi je čestitao članovima crnogorske delegacije – predsjedniku Vujanoviću, ministru inostranih poslova Miodragu Vlahoviću i specijalnom prdstavniku Crne Gore u Ujedinjenim nacijama Nebojši Kaluđeroviću. Crna Gora je prva država koja se od 2002. pridružila Ujedinjenim nacijama i posljednja republika bivše SFRJ koja je primljena u društvo ujedinjenih naroda. U obraćanju  Generalnoj skupštini, povodom prijema Crne Gore u Ujedinjene nacije, predsjednik Filip Vujanović je između ostalog rekao: „Svjesni smo da su pred nama sada mnogi izazovi, ali ćemo konačno, nakon dugog perioda, sami snositi odgovornost za svoju sudbinu“.

Ostali datumi:

1389. u bici na Kosovu polju Turci su pobijedili srpsku vojsku i obezbijedili dalji prodor na Balkan. Srbija je potom postala turska vazalna država, a njeno osvajanje završeno je 1459. kada su Turci zauzeli utvrđeni grad Smederevo.

1577 – Rođen je flamanski slikar Peter Paul Rubens. Njegove velike kompozicije smatraju se najvećim dometom flamanskog baroknog slikarstva i autentičnim izrazom baroknog duha. Slike su mu pune dramatičnosti, patosa, čulnosti, raskoši kostima i sjaja boja. Njegovo djelo imalo je ogroman uticaj na evropsko slikarstvo. Bio je izuzetno svestran i radio je od istorijskih i mitoloških kompozicija, do portreta i pejzaža. Uticao je na formiranje mladog Velaskeza.Kao uglednom građaninu povjeravane su mu i diplomatske misije u Parizu, Londonu i Madridu. Poznata djela: “Posljednji sud”, “Venera”, „Parisov sud“, „Skidanje s krsta“, „Otmica kćeri Leukipovih“ i „Bitka amazonki“.

1712 – U Ženevi je rođen francuski pisac i filozof Žan Žak Ruso, čije je djelo bilo inspiracija Francuske revolucije i značajno uticalo na evropsku književnost i filozofiju XVIII  i XIX vijeka. Proslavio se već prvim djelom „Rasprava o naukama i umjetnostima“ (1750), u kome je izrazio osnovnu ideju, koju će kasnije razvijati i u drugim spisima, da je čovjek po prirodi slobodan i dobar, ali nepravični, iskvareni i nerazumni sistemi vadavine i egoistični nagoni doprinijeli su gušenju i potiskivanju njegove prirode. U muzici, mada se muzikom bavio kao amater, zaslužan je kao autor melodrame „Pigmalion“, tada nove muzičko-scenske forme u kojoj je recitacija bila propraćena pantomimom i muzikom. Pored pomenutih, poznata su i sljedeća Rusoova djela: „Emil ili o vaspitanju“, “Rasprava o porijeklu i osnovama nejednakosti među ljudima”, “Pismo Dalamberu”, “Ispovijesti”.

1796 – Održan je zbor ratnika Riječke nahije, na kome su dvojica narodnih prvaka toga kraja zatražili od okupljenih da ne prihvate zahtjev vladike Petra I da se odupru najavljenom napadu Mahmud-paše Bušatlije, već da se priklone skadarskom namjesniku. Zbor je odbio takav prijedlog, naslutivši da iza njega stoji mito,  i okvalifikovao postupak dvojice glavara  kao izdaju.

1867 – Rođen je italijanski pisac Luiđi Pirandelo, jedan od najznačajnijih dramskih pisaca XX vijeka, dobitnik Nobelove nagrade za književnost 1934. Napisao je 44 drame, pod zajedničkim naslovom „Gole maske“, a pisao je i pripovjetke i romane. U početku nije bio prihvaćen, ali je ubrzo stekao opšte priznanje i otvorio nove puteve moderne dramaturgije. U svom djelu izrazio je ideje o iluzornosti realnog života i realnosti subjektivnih iluzija. Poznata djela: novele „Priče za jednu godinu“ i „Smrt na leđima“, romani „Pokojni Matija Paskal“ i „Njen muž“”, drame „Šest lica traže pisca”, “Đakomino”i “Henri IV”.

1873 – Rođen je francuski hirurg i biolog Aleksis Karel, čije je djelo imalo značajnu ulogu u razvoju metoda transplantacije tkiva. U vrijeme Prvog svjetskog rata, Karel i engleski hemičar Henri  Drisdejl Dakin razvili su Karel-Dakin metodu obrade rane šavovima, koja je prije široke primjene antibiotika bila veliki medicinski napredak. Bio je i koautor knjige s poznatim avijatičarem Čarlsom Lindbergom „Kultura organa“, i s njim radio sredinom 30-ih godina prošlog vijeka na „perfuzijskoj pumpi“, uređaju koji je omogućavao živim organima da funkcionišu normalno izvan tijela za vrijeme operacijskih zahvata. Taj je napredak bio presudan za razvoj otvorenih operacija na srcu, i transplantacije organa;  istovremeno otvorivši put stvaranju  vještačkog srca, koje je kasnije postalo realnost. Nobelovu nagradu za medicinu  dobio je 1912.

1884 – U Dubovu kod Cetinja rođen je poznati crnogorski političar , naučnik, publicista i bibliograf, doktor Pero Šoć. Diplomirao je i doktorirao na Univerzitetu u Dižonu. Bio je ministar spoljnih poslova crnogorske kraljevske vlade u egzilu. Umro je u Beogradu 1966.  Zaostavština Pera Šoća sadrži brojne bilješke i dragocjenu dokumentaciju koja se čuva u njegovom legatu u Centralnoj biblioteci na Cetinju.

1912 – U Kotoru je rođen crnogorski naučnik, doktor istorijskih nauka, akademik Slavko Mijušković. Osnovnu školu završio je u Rimu i Kotoru, u Kotoru i  gimnaziju, a Filozofski fakultet u Beogradu. Doktorirao je 1965. u Skoplju na temu „Kotorska mornarica“, što je, istovremeno, i njegovo najpoznatije djelo.  Radio je kao profesor u Podgorici, na Cetinju, u Kotoru i Nikšiću, a od 1950. u kotorskom Istorijskom arhivu, čiji je direktor bio određeno vrijeme. Bio je član Crnogorske akademije nauka i umjetnosti od njenog osnivanja. Autor je većeg broja naučnih radova i studija, a za studiju “Ljetopis popa Dukljanina” dobio je 1969. Trinaestojulsku nagradu.

1914 – Pripadnik organizacije “Mlada Bosna” Gavrilo Princip ubio je u Sarajevu austrougarskog nadvojvodu, prijestolonasljednika Franca Ferdinanda i njegovu ženu Sofiju. Bila je to varnica za početak Prvog svjetskog rata.

1919 – Potpisan je Versajski mirovni ugovor između Njemačke i saveznika kojim je i formalno završen Prvi svjetski rat. Prema tom ugovoru smanjeni su teriotorija i broj stanovnika Njemačke, a znatan dio njenih kolonijalnih posjeda međusobno su podijelile velike sile i pobjednice u ratu. Smatra se da je nametanje strogih ekonomskih i vojnih sankcija, koje je predviđao ugovor, izazvalo njemački revanšizam i šovinizam i pobjedu reakcionarnih snaga u toj zemlji.

1921 – Usvojen je ustav Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca – Vidovdanski ustav, kojim je novonastala država proglašena ustavnom, parlamentarnom i nasljednom monarhijom, pod vlašću dinastije Karađorđevića. U Kraljevini SHS Crna Gora je preimenovana u Zetsku banovinu; izgubila je crkvu i državnost, negiran je pojam crnogorskog nacionalog bića.

1948 – Na sastanku u Bukureštu, Komunistička partija Jugoslavije isključena je iz Informativnog biroa  komunističkih partija (Informbiro). To je značilo i formalan raskid odnosa sa zemljama komunističkog bloka. Blokada Jugoslavije i kampanja protiv jugoslovenskog rukovodstva, koje su uslijedile, trajale su do 1955. godine.

1989 – Na Gazimestanu na Kosovu obilježena je 600-godišnjica  Kosovske bitke. Centralni događaj na skupu, kojem je prisustvovalo oko milion ljudi, bio je govor tadašnjeg predsjednika Srbije Slobodana  Miloševića, kojim je počeo meteorski uspon tog srpskog političara.

2001 – Bivši predsjednik SR Jugoslavije Slobodan Milošević  izručen je Međunarodnom sudu za ratne zločine u Hagu, kao prvi šef države koji je predat međunarodnom sudu. Milošević je 27. maja 1999. optužen za zločine protiv čovječnosti, kršenje zakona i pravila rata i genocid tokom ratova u Hrvatskoj (1991-92), u BiH (1992-95) i na Kosovu 1999.

2005 – U potrazi naučnika za jeftinim i neiscrpnim izvorima energije u svijetu, konzorcijum trideset zemalja izabrao je Francusku za domaćina prvog svjetskog reaktora za nuklearnu fuziju. Cilj projekta je pretvaranje morske vode u gorivo oponašanjem procesa kojim Sunce stvara energiju. Naučnici tvrde da će biti čistiji od postojećih nuklearnih reaktora i neće se oslanjati na obogaćeni uranijum, niti proizvoditi plutonijum. Kritičari, međutim, smatraju da je sudbina komercijalno održivog reaktora  neizvjesna i da će, u najboljem slučaju, do njegove gradnje proći najmanje 50 godina. Reaktor bi, predviđa se, obezbijedio struju za 1.000 do 2.000 godina.

2012 – Nacionalna biblioteka  Crne Gore „Đurđe Crnojević“ na Cetinju predstavila je u svečanoj sali cetinjske bibiloteke digitalnu crnogorsku bibliografiju od 1494. do 1994, projekat koji je sama realizovala. Digitalizovane su 32 objavljene sveske u okviru četiri toma encikoledijskog formata. U njima je popisano 229.611 bibliografskih jedinica, koje se odnose na inkunabule, paleotipe, knjige, serijske publikacije i priloge iz periodike. Idejni tvorci i realizatori crnogorske bibliografije su dr Dušan Martinović i dr Miroslav Luketić, a autori njenog digitalnog izdanja direktorka Centralne biblioteke Jelena Đurović, rukovodilac bibliografskog odjeljenja Milorad Mijović, rukovodilac odjeljenja za razvoj Vjenceslava Ševaljević, koordinator digitalizacije Andrija Domazetović i spoljni saradnik, inženjer informatike Nenad Jeremić. Digitalna crnogorska bibliografija može se naći na portalu cnbdigitalnabibliografija. me.

Na današnji dan dogodilo se i sljedeće:

1491 – Rođen je engleski kralj Henri VIII, koji je tokom  vladavine (od 1509.) proširio vlast na Vels, Škotsku  i Irsku. Sukobio se s papom koji nije htio da poništi njegov brak s jednom od šest žena i proglasio se za poglavara novoosnovane Anglikanske crkve 1534. godine.

1629 – Mirom u Aleu, okončana je pobuna hugenota (protestanata) u Francuskoj, ali time nijesu okončani njihovi progoni, koji su posebno došli do izražaja u “Bartolomejskoj noći” 1572. kada je po naređenju Katarine Mediči ubijeno preko 20.000 njihovih pristalica. Punu ravnopravnost s katolicima protestanti su stekli tek nakon Francuske revolucije.

1908 – Na Cetinju je počeo da izlazi politički list “Cetinjski vjesnik ” . Odgovorni urednik i vlasnik bio je Božo Novaković. Zabranjivan je u vrijeme aneksije Bosne i Hercegovine, te je određeni broj primjeraka štampan pod imenima “Katunjanin” i “Brđanin”.

1956 – U poljskom gradu Poznanj ugušena je pobuna radnika uz veliki broj žrtava. Bio  je to jedan od prvih izraza krize u istočnoevropskim zemaljama poslije Staljinove smrti.

2006 – Fudbalski savez Srbije i Crne Gore prestao je da postoji, dok su sve nadležnosti te organizacije prešle na Fudbalski savez Srbije. Prema diobnom bilansu, Crnoj Gori je pripalo 25 odsto sredstava saveza.

2008 – Srbi sa Kosova osnovali su Skupštinu zajednice srpskih opština u podijeljenoj Mitrovici. Priština i Ujedinjene nacije osudile su formiranje Skupštine.

2009 – U Albaniji su održani opšti izbori na kojima je pobijedila vladajuća albanska Demokratska partija Salija Beriše.

2010 – Premijerka Islanda Johana Sigurdardotir vjenčala se, prema novom zakonu u toj zemlji o legalizaciji homoseksualnih brakova, s islandskom spisateljicom Joninom Leosdotir.

2011 – Evropska komisija uputila je dramatičan poziv grčkom parlamentu da usvoji paket mjera štednje jer je to, kako je ocijenjeno, „jedini način da Grčka izbjegne bankrot“.

2012 – Članovi Malog alpinističkog kluba, Nikšićani Andrija Zvicer i Ivan Kalezić popeli su se alpinističkim smjerom na Alpamajo, jedan od najteže osvojivih vrhova peruanskih Anda, visok 5.947 metara. 

Izbor i priprema: Č. Đurđić

Na današnji dan 1852. crnogorski knjaz Danilo Petrović, na prijemu kod ruskog cara Nikolaja I, dobio je uvjerenje da će ruska vlada prihvatiti volju crnogorskog Senata i naroda, da Danilo Petrović bude proglašen za knjaza, a Crna Gora za knjaževinu.

1875 – Planula je Nevesinjska puška – bio je to početak Hercegovačkog ustanka koji je knjaz Nikola podsticao, podržavao i izdašno pomagao vojno, materijalno i moralno. Ustanak je ubrzo zahvatio i pogranični pojas prema Crnoj Gori.

1898 – Ministar inostranih djela Knjaževine Crne Gore Gavro Vuković, prema već usvojenom planu, obavijestio je strane predstavnike da će knjaz Nikola i njegov sin Danilo ubuduće nositi titulu kraljevskog visočanstva.

1913 – Nakon što je Bugarska zbog pretenzija prema Makedoniji bez objave rata napala Srbiju i Grčku, čime je počeo Drugi balkanski rat, kralj Nikola uputio je proklamaciju Dečanskom odredu, formiranom da pruži pomoć Srbiji u borbi protiv Bugara. Komandant crnogorske vojske, koja je brojala oko 12.000 vojnika i podnijela velike žrtve na Bregalnici, bio je ministar vojni, serdar Janko Vukotić.

1917 – U Nikšiću je umro crnogorski književnik, učitelj, samouki etnograf, trgovac i narodni pjesnik Maksim Šobajić. Poznata Šobajićeva djela: istorijsko-etnografska rasprava “Starine u Zeti”, pjesme “Nevesinjski ustanak” i memoari „U moje doba“.

1924 – Rođen je na Cetinju crnogorski slikar Branko Filipović Filo . Likovnu akademiju završio je u Beogradu. Jedan je od najistaknutijih i najdosljednijih predstavnika apstraktnog ekspresionizma. Njegove slike su čiste i svježe, a autentičan doživljaj zavičajnog pejsaža sazdan je od fantastike. Filipovićevo djelo sažeto je u tri ciklusa: planine, oluje i horizonti. Svaki od njih zaokružena je i zasebna cjelina. Filo Filipović imao je veliki broj kolektivnih i samostalnih izložbi u zemlji i inostranstvu, dobitnik je Trinaestojulske nagrade i brojnih drugih nagrada i priznanja za slikarstvo. Umro je u Beogradu 7. novembra 1997. godine.

1946 – Ministri spoljnih poslova SSSR-a, SAD, Velike Britanije i Francuske odlučili su da Grčkoj pripadnu Dodekaneska ostrva, uključujući Rodos, koja su bila pod italijanskom upravom do kapitulacije Italije 1943, a nakon toga pod njemačkom okupacijom do 1945. Odluka je potvrđena mirovnim ugovorom u Parizu l0. februara 1947.

1991– Dva dana nakon što je Slovenija proglasila nezavisnost, Jugoslovenska narodna armija zaposjela je granične prelaze prema Italiji, Mađarskoj i Austriji, nakon čega je došlo do šestodnevnog rata s jedinicama slovenačke teritorijalne odbrane. Prema podacima Crvenog krsta Jugoslavije, poginulo je 49 ljudi, među kojima najviše regruta JNA.

1997 – Na konferenciji u Briselu, predstavnici 95 zemalja saglasili su se da se zabrani upotreba nagaznih mina.

2000 – Na sastanku u glavnom gradu Poljske, predstavnici 106 zemalja usvojili su Varšavsku deklaraciju o perspektivama razvoja demokratskog poretka u svijetu. Konferencija je održana na inicijativu Poljske i SAD, a poziv nije upućen Kini, Burmi, Iraku, SRJ i nekim drugim zemljama, u kojima se, prema ocjeni organizatora, nijesu poštovala ljudska prava. SRJ je pristupila Varšavskoj deklaraciji 2001. nakon pada režima Slobodana Miloševića.

2008 – Sjeverna Koreja srušila je toranj za hlađenje nuklearnog reaktora u glavnom nuklearnom postrojenju u Jongbjonu i počela da ispunjava obećanja data Sjedinjenim Američkim Državama. Rušenje 20 metara visokog tornja bio je simboličan odgovor na ustupke koje su SAD najavile toj zemlji.

2012 – Britanska kraljica Elizabeta prvi put se rukovala s bivšim zapovjednikom IRA-e Martinom Mekginisom, zaključivši time sukob koji je odnio živote hiljada vojnika i civila, uključujući i jednog njenog rođaka. Susret s Mekginisom, sada zamjenikom premijera Sjeverne Irske, uslijedio je 40 godina nakon što je Irska republikanska armija okončala rat protiv britanske vladavine nad tom pokrajinom, i jedan je od posljednjih velikih događaja u mirovnom procesu čiji se uspjeh proučava širom svijeta. Mekginis se s kraljicom rukovao pri dolasku i odlasku, ali joj se, za razluku od ostalih gostiju, nije poklonio. Rukovanje britanske kraljice Elizabete i bivšeg zapovjednika gerilske organizacije IRA Martina Mekginisa ocijenjen je kao korak od ogromnog značaja, ali samo jedan u dugom procesu, jer kako je istaknuto treba da prođu generacije da bi se ostvarilo apsolutno pomirenje u Sjevernoj Irskoj, odnosno na irskom ostrvu. Predsjednik Šin Fejna Geri Adams za rukovanje je rekao da je simboličan gest, ali i dodao da „kraj tog putovanja još nije blizu“.

Na današnji dan dogodilo se i sljedeće:

1905 – Pobunjeni ruski mornari preuzeli su krstaricu “Potemkin” u Crnom moru. Bio je to prvi izliv nezadovoljstva u ruskoj carskoj armiji tokom revolucije od 1905 do 1907. godine.

1943 – Američki avioni u Drugom svjetskom ratu bombardovali su grčku prijestonicu Atinu, koja je bila pod njemačkom okupacijom.

1950 – U Obninsku, blizu Moskve, otvorena je prva nuklearna elektrana u svijetu.

1986 – Međunarodni sud u Hagu presudio je da su SAD prekršile međunarodno pravo pomažući pobunjenike u Nikaragvi.

2004 – Boris Tadić, kandidat Demokratske stranke izabran je za predsjednika Srbije u drugom krugu predsjedničkih izbora. Njegov protivkandidat bio je Tomislav Nikolić iz Srpske radikalne stranke.

2007 – Dugogodišnji ministar finansija Velike Britanije Gordon Braun zamijenio je Tonija Blera na funkciji premijera u toj zemlji.

2008 – Predsjednik Srbije Boris Tadić imenovao je za mandatara nove srpske vlade Mirka Cvetkovića, člana Demokratske stranke.

2011 – Međunarodni krivični sud izdao je nalog za hapšenje libijskog lidera Moamera Gadafija, njegovog sina Saifa al Islama i šefa obavještajne službe Abdulaha al Senusija zbog optužbi za zločine protiv čovječnosti.

U KIC-U

Premijera dugometražnog dokumentarnog filma “Primjeri Fundina” autora Filipa Rašovića biće organizovana u utorak, 30. juna, u velikoj sali KIC “Budo Tomović”, od 20 sati.

“Film govori o slozi i zajedništvu stanovnika ovog sela kako kroz istoriju, tako i danas. Ovaj kraj, pored lijepe prirode krase i harmonični odnosi seljana koji su katoličke, islamske i pravoslavne vjeroispovijesti. Razlike u nacionalnim i vjerskim identitetima nijesu bile prepreka za sklapanje prijateljstava, kumstava i brakova. U ovom filmu, ljudi koji žive ili vode porijeklo iz Fundine govore o dobrim primjerima kako iz svojih života i današnjeg vremena, tako i o primjerima iz istorije. Film je podržao Fond za zaštitu i ostvarivanje manjinskih prava Crne Gore”, pojašnjavaju u KIC-u.

Filip Rašović je rođen 1990. godine u Podgorici, gdje je završio Gimnaziju “Slobodan Škerović”. Studije Multimedijalne produkcije je završio u Novom Sadu. Nakon toga se vraća u Podgoricu, gdje je radio u medijima na raznim pozicijama, što mu je omogućilo da bolje upozna proces stvaranja televizijskog i radijskog programa. Radio je kao novinar u pisanim medijima i kao radijski voditelj. Svoj prvi dugometražni dokumentarni film, “Primjeri Fundina”, snimio je 2019. godine.

Kako obavještavaju u KIC-u nošenje maski je obavezno, a ulaz je besplatan.

BOGDANOVIĆ ISTAKAO

Medijska pismenost od ključnog značaja u kontekstu aktuelne situacije u Crnoj Gori, kazao je ministar kulture Aleksandar Bogdanović na sastanku da sa šeficom Misije OEBS-a u Crnoj Gori Mariz Davije.

Tema sastanka na Cetinju bila je medijska situacija u Crnoj Gori u kontekstu aktuelne reforme medijskih zakona, a bilo je riječi i o očuvanju crnogorske medijske baštine, saopštiloje Ministarstvo.

“Ministarstvo kulture otvoreno je za svaki vid saradnje u cilju promocije medijske pismenosti kako bismo podigli svijest građana Crne Gore o važnosti medijske pismenosti, naročito u kontekstu aktuelne situacije, gdje je pravovremeno i objektivno izvještavanje izuzetno važno”, kazao je ministar Bogdanović.

Kako se navodi, Bogdanović i Davije su ocijenili da se sa problemom dezinformacija ne suočava samo Crna Gora, ali da je situacija u našoj državi specifična jer većina lažnih vijesti dolazi izvan Crne Gore. U rješavanju ovog problema, kako je istakla ambasadorka Davije, mora se voditi računa o slobodi medija, ali je jednako važano poštovati i regulative.

Na sastanku je apostofiran i značaj samoregulacije u medijima. Bogdanović osvrnuo se i na aktuelnu reformu medijskih zakona koja u kontinuitetu prati najviše evropske standarde.

Podsjetio je i na to da je Ministarstvo kulture prepoznato kao nosilac niza mjera iz Plana implementacije preporuka iz JUFREX – Analize medijskog sektora u Crnoj Gori, koju su sproveli Savjet Evrope i Evropska unija.

Davije je pohvalila napore koje naša država ulaže u unapređenje medijske scene i poručila da u tom pravcu Crna Gora ima svesrdnu podršku OEBS-a.

Osvrćući se na segment očuvanja medijske baštine, sagovornici su ukazali na višestruk kulturološki i istorijski značaj digitalizacije arhivske građe crnogorskih medija, dodaje se u saopštenju.

DONACIJA NARODNOM MUZEJU

Ava Vukić iz Bara uručila je Narodnom muzeju Crne Gore vrijedan poklon – žensku svečanu nošnju iz Mrkojevića, koju je izradila njena majka Mejrema i koja će biti dio zbirke narodnih nošnji Crne Gore Etnografskog muzeja na Cetinju.

Kako saopštavaju u Narodnom muzeju, to je treća vrijedna donacija te vrste nakon što su, prošle godine, Nafija Liharević iz Bara i Ljuljeta Avdiu Cura iz Ulcinja Narodnom muzeju poklonile krajinsku i anamalsku žensku nošnju.

Direktorica Narodnog muzeja Crne Gore Anastazija Miranović, zahvalila se na donaciji istakavši da u Crnoj Gori postoje ljudi koji cijene značaj i vrijednost ovakvih predmeta, generacijama ih čuvaju za svoje najbliže, ali i žele da budu dostupni na uvid široj javnosti.

Ovom i sličnim donacijama, kako je kazala Miranović, upotpunjava se fundus Etnografskog muzeja vrijednim primjercima etnografskog kulturnog nasljeđa, a u završnoj fazi realizacija projekta izrade replika narodnih nošnji Crne Gore, za koji je Narodni muzej dobio sredstva od Ministarstva kulture kroz Program zaštite za 2019. godinu.

Direktorica Narodnog muzeja je istakla da ovako vrijedni pokloni i donacije obavezuju i raduju i pozvala druge ljude da slijede primjere gospođa Vukić, Liharević i Avdiu-Cura, kako bi njihovi vrijedni predmeti poput ovih nošnji bili sačuvani za buduće generacije.

“Oblast Mrkojevića proteže se obalnim dijelom između Bara i Ulcinja i obuhvata brdovito-ravničarsku zonu između planine Lisinja na sjeveru i brda Možure na jugu. Kroz prošlost Mrkojevića smjenjivali su se uticaji mnogih naroda, od kojih su, svakako, najjači ostavili Turci. U okviru domaće radinosti nošnja se izrađivala uglavnom od žukovog i lanenog platna, a manji broj odjevnih predmeta od vune. Sastoji se od fanjelice – kratke košuljice, brageše – dimija, duge svilene košulje i stiskača, kratke donje košulje, svilenog pasa, jeleka – prsluka bez rukava, šamije – vrste kape, jašmaka – bijele svilene marame, jake – ukrasnog vijenca i crvenih fioka – traka za rukave”, objašnjavaju u Narodnom muzeju.

“TENET”

Studio „Varner bros“ ponovo je odgodio premijeru novog filma Kristofera Nolana „Tenet“. To je već drugo pomjeranje datuma dugo očekivane premijere koja je trebalo da označi ponovno pokretanje filmske industrije poslije zatvaranja bioskopa zbog pandemije koronavirusa.

Nolanov novi film je koštao 200 miliona dolara i trebalo je, po najavama, da se pojavi u bioskopima 17. jula, ali je najprije premijera odložena na 31. jul, a sada se predviđa, tek 12. avgusta.

„’Vorner brosu’ je jako stalo da se Tenet pojavi pred bioskopskom publikom, na velikom platnu, kada zvaničnici javnog zdravstvenog sistema kažu da je bezbjedno otvoriti dvorane“, stoji u izjavi portparola studija. „Ovo vrijeme zahtjeva od nas da budemo fleksibilni i ne možemo se ponašati kao u normalnoj situaciji“, dodaje se.

Studio je takođe odgodio za 31. jul ponovno prikazivanje Nolanovog naučno-fantastičnog blokbastera Početak, koji proslavlja desetogodišnji jubilej od premijernog prikazivanja.