Izbor i priprema: Č. Đurđić

Na današnji dan 1668. rođen je italijanski filozof, istoričar i teoretičar prava Đovani  Batista Viko, osnivač filozofije istorije i preteča moderne estetike. U djelu „Principi nove nauke o zajedničkoj (opštoj) prirodi nacija“, pokušao je da objasni istoriju kao proces koji teče po određenim zakonima.

1785 – Turska vojska skadarskog vezira Mahmud-paše Bušatlije i njegovog brata Ahmed-paše, krenula je iz Rijeke Crnojevića ka Cetinju  i istog dana ga opustošila i spalila, a Cetinjski manastir razorila. Otpora Crnogoraca gotovo da nije bilo. To je posljednji udar  Turaka na Cetinje – glavni cilj svih njihovih pohoda na Crnu Goru u l8. vijeku. Na Cetinju se Mahmud-paša zadržao šest dana, a potom krenuo ka Paštrovićima, gdje je napravio najtežu poharu u istoriji toga kraja.

1867 – Kralj Nikola je krenuo na veliku svjetsku izložbu organizovanu u Parizu. Nikola I Petrović namjeravao je da se na tom skupu sastane s turskim sultanom i pokrene pitanje granica, a posebno pitanje položaja hercegovačkog stanovništva.

1879 – Ministar unutrašnjih djela Knjaževine Crne Gore, vojvoda Mašo Vrbica objavio je Uredbu o popisu stanovništva na osnovu koje je i realizovan prvi zvanični popis u Crnoj Gori. Popisom je bilo obuhvaćeno 40 kapetanija, a rezultati su pokazali da je Crna Gora tada imala 160.732 stanovnika.

1945 –  Japanski komandant, general Micuru Ušijima izvršio je samoubistvo nakon poraza japanske vojske na ostrvu Okinava, gdje je vođena jedna od najkrvavijih bitaka u Drugom svjetskom ratu. Prema zvaničnim podacima tokom borbi za Okinavu poginulo je 234.183 vojnika i civila.

1977 – U koprodukciji Avala filma, Filmskog studija Titograd, Dunav filma Beograd i Zeta filma iz Budve, snimljen je film “Beštije”, u režiji Živka Nikolića. Autori scenarija bili  su Živko Nikolić i Dušan Kovačević, a uloge su tumačili: Radoš Bajić, Bata Živojinović, Dragomir  Bojanić, Eva  Ras, Viktor Starčić, Mija  Aleksić i drugi.

2001 – Nakon neuspješnih pregovora s koalicionim partnerom, Socijalističkom narodnom partijom Crne Gore o donošenju zakona o saradnji s Međunarodnim sudom za ratne zločine u Hagu, Vlada Savezne Republike Jugoslavije usvojila je uredbu o saradnji sa Tribunalom. Dva dana kasnije vlada Srbije saopštila je da je počela procedura izručenja bivšeg predsjednika Srbije i SRJ Slobodana Miloševića Haškom sudu.

2006 – Slovenija, 2006. jedina republika bivše  SFRJ članica Evropske unije, otvorila je ambasadu u Podgorici i tako postala prva država koja je s Crnom Gorom uspostavila diplomatske odnose na nivou ambasadora. Slovenačka ambasada je istovremeno i prvo državno predstavništvo u Crnoj Gori nakon 1922. kada je Italija prekinula diplomatske odnose s Kraljevinom Crnom Gorom , kao posljednja od 12 država koje su imale ambasade na Cetinju. Slovenačku ambasadu otvorio je ministar inostranih poslova te zemlje Dmitrij Rupel. Istoga dana suverenu i nezavisnu državu Crnu Goru priznale su Litvanija i Libija.

2007 – Lideri Evropske unije postigli su dogovor o pokretanju pregovora o reformama 27-članog bloka evropskih zemalja. Lideri su se dogovorili da pregovaraju o ugovoru, koji bi zamijenio ustav EU, a koji su francuski i holandski glasači odbacili 2005.

2007 – U Beogradu je, u 81. godini, umro poznati srpski književnik, dramaturg i reditelj, akademik Pavle Ugrinov. Objavio je 21 knjigu poezije i proze, među kojima se ističe roman „Zadat život“.

2010 – U Podgorici je promovisan prvi Kodeks medicinske etike i deontologije u Crnoj Gori. Kodeks predstavlja skup profesionalnih normi i pravila o radu i ponašanju pri obavljanju ljekarske prakse. Autor Kodeksa je prof. dr Mihailo Kuliš.

2011 – Predstavnici Uprave policije Crne Gore i LGBT foruma „Progres“ Veselin Veljović i Zdravko Cimbaljević potpisali su u Podgorici sporazum o saradnji u cilju bezbjednosti javnih okupljanja gej populacije u Crnoj Gori.

2013 – Predsjednik hrvatskog Sabora Josip Leko poručio je da nema razloga za strahovanje da bi, nakon ulaska Hrvatske u EU, Zagreb mogao blokirati evropski put Crne Gore zbog neriješene granice na Prevlaci. Sabor je donio deklaraciju da neće koristiti članstvo u EU za rješavanje bilateralnih sporova. Leko je takođe poručio da će Hrvatska Crnoj Gori, sve što Crna Gora bude smatrala potrebnim i tražila kako bi ubrzala reforme i skratila vrijeme prilagođavanja, staviti na raspolaganje kao partner i susjed.

2013 – Na magistralnom putu između mjesta Mioska i Manastira Morača dogodila se jedna od najvećih saobraćajnih nesreća u Crnoj Gori, kada se rumunski autobus sa turistima sunovratio u kanjon Morače. U nesreći je poginulo 18 rumunskih državljana, dok je 30 zadobilo teške povrede.

2013 – U Memfisu je, u 83 godini, umro slavni američki pjevač bluza Bobi Blu Blend. Unoseći južnjački melanholični prizvuk i stil u bluz muziku, Blend se proslavio pjesmama „I’ll take care of you“, „Turn on your love light“, „Call on me, that’s the way love is“ i drugima. Inspirisao je žanrovski različite muzičare, među kojima Erika Kleptona i Dejvida Bouvija. 

Na današnji dan dogodilo se i sljedeće:

1501 – Portugalski pomorac Pedro Kabral vratio se s putovanja na kojem je zaposjeo područje današnjeg Brazila. Portugalci  su 1521. na tom području osnovali prva naselja.

1537 – Na povratku u Španiju, umro je španski istraživač Pedro Mendoza. Bio je vođa ekspedicije koja je  u istraživanjima Južne Amerike stigla do područja Rio de la Plata, a 1536. osnovao je naselje Buenos Ajres.

1611 –  Engleski istraživač Henri Hadson, poznat po pokušajima da otkrije morski put iz Evrope u Aziju preko Arktika, nestao je u Hadsonovom zalivu gdje ga je ostavila pobunjena posada broda “Diskaveri”. Tokom istraživanja Sjevernog ledenog okeana, otkrio je more i moreuz koji su po njemu dobili imena.

1947 – Kongres SAD usvojio je Taft-Hartlijev zakon kojim je ograničeno pravo radnika na štrajk. Šef države dobio je pravo da na osamdeset dana suspenduje svaku štrajkačku akciju koju ocijeni opasnom za nacionalnu bezbjednost.

1994 – Južna Afrika je, nakon deset godina međunarodne izolacije zbog politike aparthejda, ponovo zauzela svoje mjesto u Generalnoj skupštini UN.

1995 – Umro je američki mikrobiolog Džonas Edvard Salk, koji je 1954. pronašao vakcinu protiv dječije paralize.

2009 – Nakon osporavanja predsjedničkih izbora od 12. juna, iranske vlasti oštro su zaprijetile pobunjenicima u toj zemlji i optužile zapadne sile za podsticanje nasilja. 

“POETSKI TEATAR” CNP-A

U okviru serijala “Poetski teatar – Crnogorsko narodno pozorište”, u utorak, 23. juna, na Prvom programu Televizije Crne Gore, u 21 sat i 30 minuta biće emitovana druga epizoda.

Kako obavještavaju u CNP-u, u drugoj epizodi glumci CNP-a: Slobodan Marunović, Mišo Obradović, Nada Vukčević, Varja Đukić, Zoran Vujović, Jadranka Mamić, Slavko Kalezić, Julija Milačić Petrović Njegoš, Ana Vučković, Žaklina Oštir, Radmila Božović i Danilo Čelebić, govore stihove Petra II Petrovića Njegoša, Mila Kralja, Mirka Banjevića, Radovana Zogovića, Vojislava Vulanovića, Stefana Mitrovića, Momira Markovića, Aleksandra Lesa Ivanovića, Ljubomira Đurkovića, Jevrema Brkovića i Vita Nikolića.

“Reditelj Poetskog teatra je Goran Bulajić, urednik Bogić Rakočević, kompozitorka Nina Perović, kostimografkinja Gordana Bulatović, direktor fotografije Ivan Čojbašić, snimatelj i dizajner zvuka Aleksandar Brajović, a montažerka Katarina Bulajić”, navodi se u saopštenju CNP-a.

Izbor i priprema: Č. Đurđić

Na današnji dan 1624. uplovilo je u bokokotorski zaliv 13 galija s oko 2.000 pljačkaša koji su stigli iz Tunisa i poharali Perast. U odsustvu većine Peraštana, koji su bili na pomorskim trgovačkim putovanjima, pljačkaši su odveli  u ropstvo 45 osoba. Neki izvori govore da je bilo 16 galija i da su gusari sa sobom odveli 415 osoba; da je stradalo mnogo žena, djece i staraca i da se grad nakon tog pohoda nikad više nije u potpunosti oporavio. Ostalo je svjedočanstvo da su gusarima naruku išli turski zapovjednici u Herceg Novom, te da je šteta nakon pljačkaškog pohoda procijenjena na preko 100.000 dukata, ne računajući popaljene kuće i novac peraških kapetana kojim su otkupljivali rodbinu iz gusarskog ropstva. U znak solidarnosti s postradalima, i nezadiovoljan nebrigom i indiferentnošću Venecije prema odbrani bokokotorskih gradova, generalni providur Frančesko Milin uputio je mletačkom Senatu iz Perasta ostavku na taj položaj.

1752 – Na put u Rusiju, s preporukom mitropolita Save i crnogorskih glavara, krenuo je vladika i gospodar Crne Gore Vasilije Petrović. Cilj posjete bio je obezbjeđivanje pomoći od ruskog Dvora, kako je u Savinom pismu stajalo: “jedinom slobodnom principatu crnogorskom, koji Turci žele da pokore”.

1898 – Rođen je njemački pisac Erih Marija Remark.  Proslavio se antimilitarističkim romanom “Na zapadu ništa novo”, koji je preveden na mnoge svjetske jezike i filmovan, a u Njemačkoj zabranjen po dolasku Hitlera na vlast. Bio je u emigraciji u Švajcarskoj i Sjedinjenim Američkim Državama od 1932. Zahvaljujući velikim temama koje je obrađivao (rat i okupacija, inflacija, koncentracioni logori), jednostavnosti stila i dobroj kompoziciji djela, bio je jedan od najčitanijih pisaca širom svijeta. Pored najpoznatijeg romana „Na zapadu ništa novo“, napisao je i „Povratak“, „Tri ratna druga“, „Trijumfalna kapija“, „Crni obelisk“ i druge.

1906 – Rođen je američki filmski scenarista, producent i reditelj austrijskog porijekla Bili Vajlder.  Dobitnik je tri Oskara i nagrada na festivalima u Kanu i Veneciji. Obično je smatran autorom lakih komedija s naglašenim satiričnim crtama i verbalnim humorom, ali je znatno veću vrijednost postigao društvenim dramama protkanim bezpoštednim cinizmom. Poznati Vajlderovi filmovi: “Bulevar sumraka”, “Sabrina”, “Ljubav popodne”, „Neki to vole vruće“, “Svjedok optužbe”.

1914 – Srpski kralj Petar Karađorđević povukao se s vlasti, a kraljevska ovlašćenja dobio je njegov drugi sin Aleksandar, koji je  1. decembra 1918. postao regent Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca, a poslije očeve smrti 1921.  kralj.

1915 – Tek naimenovani načelnik Vrhovnog štaba crnogorske vojske Petar Pešić, u specijalnom izvještaju srpskoj Vladi i Vrhovnoj komandi u Kragujevcu, otkrio je svoju ulogu u planovima Srbije prema Crnoj Gori. U izvještaju stoji: “Od kralja Nikole sam tražio da se više ne miješa u operacije vojske i da s vojskom opšti preko mene. Zauzećem Skadra, Crna Gora je izgubila simpatije velikih sila. Prema ovome, najbolji trenutak da Srbija prekine veze s Crnom Gorom  bio bi sada, samo, za to ne treba da bude uzrok Skadar, jer bi onda izgubili simpatije masa, pošto je narod Crne Gore oduševljen Skadrom. Ako naši interesi zahtijevaju da se Crna Gora dovede u očajan položaj, bolje je koristiti drugu priliku. Molim takođe da što manje lica bude upućeno u ovo delikatno pitanje”, napisao je Petar Pešić.

1940 – Francuska je u Drugom svjetskom ratu potpisala kapitulaciju; istoga dana general De Gol sastavio je u Londonu vladu slobodne Francuske.

1941 – Počela je operacija “Barbarosa” u Drugom svjetskom ratu u kojoj su Hitlerove trupe, s više od 150 divizija napale SSSR duž cijele granične linije između Baltičkog i Crnog mora; istoga dana Italija i Rumunija objavile su rat Sovjetskom Savezu.

1941 – Centralni komitet Komunističke partije Jugoslavije uputio je proglas u kojem je pozvao narode Jugoslavije na ustanak protiv njemačke okupacije.

1974 – Umro je u Beogradu istaknuti vojni pedagog, naučnik, pisac i prevodilac Savo Orović. Rođen je 1888. u Lijevoj Rijeci. Pješadijsku školu završio je na Cetinju 1910. i u Prvom svjetskom ratu bio oficir Crnogorske vojske, a nakon kapitulacije borio se kao komita protiv austrougarskih snaga. U Drugom svjetskom ratu učestvovao je u pripremanju Trinaestojulskog ustanka, borio se u mnogim bitkama i obavljao značajne vojne funkcije. Napisao je pet knjiga i preko 60 članaka i rasprava. Uspješno je sa češkog jezika preveo Holečekovo djelo o Marku Miljanovu.

2006 – Na sjednici Stalnog savjeta  u Beču, Crna Gora je primljena u Organizaciju za evropsku bezbjednost i saradnju (OEBS), čime je postala 56. članica te organizacije. Istoga dana ministri spoljnih poslova Srbije Vuk Drašković i Crne Gore Miodrag Vlahović potpisali su u Beogradu protokol o uspostavljanju punih diplomatskih odnosa između dvije države. Postignuta je obostrana saglasnost da se iz Srbije u Crnu Goru i obrnuto, prelazi s ličnom kartom, da se maksimalno liberalizuje protok robe i usluga, da obje zemlje postanu dio zone slobodne trgovine i da se sva stečena prava ljudi poštuju.

2007 – Učesnici jubilarne 1000. sjednice Komiteta ministara Savjeta Evrope u Beogradu usvojili su deklaraciju o izgradnji Evrope bez podjela, o punom poštovanju zajedničkih vrijednosti, te zalaganju za demokratsku stabilnost, bezbjednost i pravdu.

2008 – U 87. godini umrla je Sid Čeris, legendarna plesačica u mnogim holivudskim mjuziklima. Čeris je igrala u slavnom filmu „Pjevajmo na kiši“, a nastup u „Broodway melodies“ smatra se jednim od najboljih u istoriji plesa na filmu. Istoga dana, u 63. godini, umro je Sten Vinston, holivudski reditelj i majstor specijalnih efekata. Za najbolje specijalne efekte u filmu „Aliens“ nagrađen je Oskarom. 

2009 – Hrvatski premijer Ivo Sanader pokrenuo je u razgovoru s crnogorskim premijerom Milom Đukanovićem u Podgorici pitanje ratne odštete, odnosno pitanje opreme koja je tokom rata devedesetih odnijeta s dubrovačkog aerodroma „Ćilipi“, te pitanje vlasništva nad školskim brodom “Jadran”. Ratna odšteta procijenjena je u Hrvatskoj na 25 miliona eura, kao i da jedrenjak “Jadran” treba da pripadne toj državi, jer je u vrijeme postojanja JNA bio usidren u splitskoj luci kao dio flote Ratne mornarice tadašnje Jugoslavije. Prije toga, međutim, i nakon 1991. matična luka broda “Jadran” bio je Tivat.

2009 – Poslije više od stotinu godina jedan francuski predsjednik govorio je u parlamentu te zemlje. Nikola Sarkozi, aktuelni francuski predsjednik, na zajedničkoj sjednici poslanika Senata i Nacionalne skupštine u Versaju govorio je o nepoželjnosti nošenja tradicionalnih marama za žene islamske vjeroispovijesti u Francuskoj. Francuska vlada nije isključila mogućnost da i zakonom zabrani nošenje burke, odnosno vela kojim muslimanke pokrivaju lice.

2013 – Na XVII Mediteranskim igrama u Mersinu, u Turskoj, crnogorski džudista Srđan Mrvaljević osvojio je zlatnu medalju. Mrvaljević je u finalu savladao Slovenca Aljoša Sedeja, osvajača zlatne medalje na Mediteranskim igrama 2009. u Peskari. Na Mediteranskim igrama u Mersinu i mladi crnogorski džudista Nikola Gušić osvojio je bronzanu medalju.Srebrnu medalju osvojio je boćar iz Tivta Miroslav Petković, koji je četiri godine ranije sa igara u Peskari Crnoj Gori donio prvo zlato u istoriji njenog takmičenja na Mediteranskim igrama.

Na današnji dan dogodilo se i sljedeće:

1757 – Rođen je britanski istraživač Džordž Vankuver, koji je plovio s kapetanom Kukom (1772-1776)  i istraživao Australiju, Vankuver i Island. Posebno su značajna Vankuverova istraživanja pacifičke obale Sjeverne  Amerike. Po njemu su dobili naziv ostrvo i grad u Kanadi.

1805 –  U Đenovi je rođen italijanski političar i revolucionar Đuzepe Macini, jedna od najznačajnijih ličnosti u pokretu za oslobođenje i ujedinjenje Italije.

1815 – Nakon  poraza kod Vaterloa, Napoleon Bonaparta abdicirao je drugi i posljednji put.

1994 – Predstavnici Rusije potpisali su u sjedištu NATO-a u Briselu program te vojne alijanse “Partnerstvo za mir”.

2000 – Američka svemirska letjelica “Marsov osmatrač” otkrila je naznake o postojanju vode na Marsu.

2001 – Njemačka je počela isplatu ratne odštete ljudima koje je nacistička vlast tokom Drugog svjetskog rata držala na prinudnom radu.

2007 – Planinari „Komova“ Dragan Bulatović i Tanja Pavličić popeli su se na najveću planinu u Iranu i na Srednjem istoku Damavand, visoku 5.671 metar. Damavand je planina-vulkan, djelimično još aktivan, a Dragan Bulatović i Tanja Pavličić prvi su crnogorski planinari koji su se popeli na taj vrh i podigli crnogorsku zastavu.

2008 – U Sloveniji je održan referendum na kojem je podržan predlog Vlade o podjeli zemlje na trinaest pokrajina.  

PREMIJERA U OKTOBRU ILI NOVEMBRU

Nakon Andrij Žoldaka u Crnogorskom narodnom pozorištu će režirati i Aleksandar Morfov, zvijezda bugarskog i evropskog teatra. Iako se još nije odlučio koji će komad postaviti na scenu, kaže da će to biti neko od klasičnih djela. Premijera komada koji će Morfov režirati najvjerovatnije će biti u oktobru ili novembru, jer je planirano da sezonu otvori predstava “Smrt i njeni hirovi” koju je režirala Lidija Dedović, čija je ranije zakazana premijera odložena zbog pandemije koronavirusa.

Vanja Kovačević, TVCG

U KIC-U

Antologija dr Cvetka Pavlovića “O Crnoj Gori i Crnogorcima” biće predstavljena podgoričkoj publici u utorak, 23. juna, u Multimedijalnoj sali KIC “Budo Tomović” od 19 sati.

Uz autora o knjizi će govoriti: publiciste Slobodan Čukić i Ivan Jovović, kao i mr medija i PR-a Snežana Burzan.

Kako ističu u saopštenju KIC-a, u ovoj antologiji sadržane su misli naučnika, filozofa, književnika, putopisaca, slikara, državnika, vjerskih dostojanstvenika i drugih kroz crnogorsku istoriju.

Učesnice promocije biće i polaznice DODEST-ove škole glume Anđela Janković i Ivana Vlaović.

“Iako crnogorska bibliografija bilježi slične pokušaje, knjiga dr Cvetka Pavlovića predstavlja vrijedan intelektualni napor u interpretaciji ukupne crnogorske prošlosti. Autor se odlučio da na atipičan način prikaže crnogorsku prošlost, dajući odlomke iz mnogobrojnih djela domaćeg i stranog porijekla. Citirana literatura, prikazana u odgovarajućem hronološkom nizu, je aktivna legitimacija autora u prepoznavanju i tumačenju hiljadugodišnje crnogorske povijesnice…”, ističe publicista Ivan Jovović.

Dr Cvetko Pavlović rođen je 1951. godine u Baru. Osnovnu školu završio je u Baru, a Geodetsku tehničku školu u Titogradu. Završio je Fakultet odbrane i zaštite u Beogradu. Završio je poslijediplomske studije u Beogradu i na Fakultetu civilne odbrane odbranio magistarsku tezu: “Pravna regulativa i njen uticaj na efikasnost upravljanja sistemom zaštite životne sredine” 1995. godine.

Doktorsku disertaciju “Mjesto i uloga civilne zaštite u zbrinjavanju izbjeglica i interno raseljenih lica” odbranio je na Fakultetu civilne odbrane Univerziteta u Beogradu 2005. godine.

Pored naučnoistraživačkog rada u oblasti zaštite životne sredine i međunarodnog humanitarnog prava bavi se paremiologijom i paremiografijom – sakupljanjem narodnog stvaralaštva: narodnih poslovica i izreka, narodnih pjesama, kletvi, običaja, vjerovanja, legendi, kao i maksima i sentenci. Učestvovao je na više naučnih skupova i simpozijuma u zemlji i inostranstvu.

U KIC-u podsjećaju da je, shodno odluci Nacionalnog koordinacionog tijela za zarazne bolesti – nošenje zaštitnih maski u svim javnim zatvorenim prostorima je obavezno.

UNDERHIL

Na Terenu KK Budućnost u Njegoševom parku u ponedjeljak, 22. juna u 20.45 biće prikazani filmovi iz međunarodne selekcije “Nomad: Stopama Brusa Četvina” u režiji proslavljenog Vernera Hercoga i “Da je meni ono što mi nije” u režiji Višnje Skorin.

Mnogi njegovi igrani filmovi u karijeri dužoj od pola vijeka bave se apokaliptičnim situacijama, a likovi u njegovim čuvenim dokumentarcima nalaze se u neistraženim, divljim i više nego rizičnim situacijama, poput najnovijeg “Nomad: Stopama Brusa Četvina”, o preminulom (puto)piscu.

Nakon toga, u 22.30 – takođe na Terenu KK Budućnost biće prikazan film iz regionalne selekcije DA JE MENI ONO ŠTO MI NIJE u režiji Višnje Skorin. Film prati životnu priču Sandre Jurak koja je devedesetih godina bila prateći vokal nekim od najvećih estradnih imena tog doba. Spletom nesretnih okolnosti, Sandra ostaje bez posla i danas joj ni jedan posao nije stran: čisti stanove, brine o zgradama, njeguje starije osobe. Ipak njena je ogromna želja da se vrati na estradu pa se Sandra, u pedesetoj godini života, prijavljuje kao takmičarka na televizijskom showu “Nikad nije kasno”, nadajući se uspjehu.

Posjetioci UnderhillFesta treba da dođu ranije, prije zakazane projekcije filma, kako bi mogli da se smjeste i da se ispoštuju sve mjere koje je prepisalo Nacionalno koordinaciono tijelo za zarazne bolesti.

Izbor i priprema: Č. Đurđić

Na današnji dan 1408, na inicijativu Balše III i njegove majke Jelene, održani su kod Drača mirovni pregovori s Mletačkom republikom. Rezultat sporazuma bio je prepuštanje Bara i Ulcinja Mlečanima u zamjenu za Budvu, za sela Svetomiholjske Metohije i za Paštroviće, s granicom do Ratačke opatije.

1808 – U mjestu Kupiduh, u blizini Žabljaka Crnojevića, potpisan je Ugovor o pograničnom miru između Crnogoraca i skadarskih Turaka. Sporazumom koji je Petar I ratifikovao neđelju dana kasnije, izjednačena su prava i obaveze stanovnika s obje strane granice, kako u domenu zaštite životne i imovinske sigurnosti, tako i u dijelu zakonske odgovornosti i Turaka i Crnogoraca za eventualno počinjene delikte.

1881 – Na upravo završenom prvom kolskom putu u Crnoj Gori Kotor-Cetinje (dugom 42,8 km), uspostavljena je redovna linija diližansom. Iste godine završena je i gradnja puta Cetinje-Rijeka Crnojevića. Oba puta projektovao je doktor Josip Slade 1879.

1903 – U Knjaževini Crnoj Gori donesen je Zakon o monopolu duvana. Do tada se duvan u Crnoj Gori tretirao kao i svaki drugi proizvod.

1905 – Rođen je francuski pisac i filozof egzistencijalista Žan Pol Sartr. Svoju egzistencijalističku misao izrazio je u romanima i dramama, filozofskim raspravama i polemičko-političkim tekstovima. Bavio se idejom individualne slobode, neminovnošću angažovanja i odgovornošću pisca i čovjeka. Bio je član Pokreta otpora, protivio se sovjetskoj intervenciji u Mađarskoj, kao i ratovima u Alžiru i Vijetnamu. Jedno vrijeme bio je blizak komunistima, ali se s njima razišao 50-ih godina. Podržao je studentski pokret 1968.  Nobelovu nagradu za književnost dobio je 1964, i odbio da je primi. Poznata Sartrova djela: “Mučnina”, “Zid “, “Biće i ništavilo”, “Iza zatvorenih vrata”, “Prljave ruke”, „Riječi“.

1908 – Umro je ruski kompozitor i dirigent Nikolaj Andrejevič Rimski-Korsakov, član kompozitorske grupe”Velika petorica”. U djelima raskošnih orkestarskih boja koristio je muzičke motive ruskog i azijskih naroda. Komponovao je prvu rusku simfoniju 1865. Proslavio se kompozicijama: „Šeherezada“ i „Španski kapričo“, operama „Sadko“ i „Zlatni pijetao“ i operskom bajkom „Snjeguročka“. Napisao je popularni priručnik “Principi orkestracije” i autobiografiju „Hronika mog muzičkog života“.

1919 – Po naređenju admirala Rojtera, posada njemačke ratne flote potopila je većinu svojih brodova (preko 70) koji su nakon kapitulacije Njemačke u Prvom svjetskom ratu bili internirani u britansku pomorsku bazu Skejp Flou u Škotskoj.

1933 – Rođena je francuska književnica Fransoaz Kuare, poznata kao  Fransoaz Sagan. Proslavila se prvim romanom “Dobar dan tugo”, koji je štampan u milionskim tiražima. U svojim romanima opisala je život jednog dijela francuske omladine koji je, za razliku od kritike,  čitalačka publika širom svijeta veoma dobro prihvatila. Iako na početku slavna, interesovanje za njena djela vrlo brzo je prestalo i pred kraj života (2004) bila je skoro zaboravljena.

1963 –  Kardinal Đovani Batista Montini postao je Papa Pavle VI, nakon smrti Pape Ivana XXIII. Kao pobornik reformske struje u katoličkoj crkvi ukinuo je 1966. Indeks zabranjenih knjiga, reorganizovao vatikansku kuriju,  zalagao se za miroljubiva rješenja međunarodnih sporova i za normalizovanje odnosa s komunističkim zemljama.

2004 – U Podgorici je umro poznati crnogorski pjesnik i novinar Ratko Vujošević, autor poeme “Orevuar Montenegro” koja se ubraja u najbolja ostvarenja moderne crnogorske poezije. Vujošević je rođen 7. aprila 1941. u Orahovu kod Podgorice. Gimnaziju je završio u Titogradu, a studije političkih nauka u Beogradu 1968. Bio je novinar u Izvršnom vijeću Crne Gore, “Titogradskoj tribini” i “Pobjedi” i, gotovo dvije decenije, odgovorni urednik edicije “Savremena literatura” u izdavačkim kućama “Pobjeda” i “Ljetopis”. Recenzirao je i priredio za štampu brojna izdanja savremenih pisaca. Osnovao je 1961. Klub mladih pisaca Doma omladine “Budo Tomović”. Dobitnik je nagrade grada Podgorice “19. decembar ” i drugih društvenih i književnih priznanja. Pjesme Ratka Vujoševića prevođene su na ruski, njemački, turski, švedski i francuski jezik. Djela: knjige poezije “Znak na putovanju”, “Pastirica”,”Čini”, “Beskonačna dozivanja”.

2009 – Pobijedivši reprezentaciju Hrvatske 8:7, crnogorska vaterpolo reprezentacija, evropski prvak iz Malage, osvojila je zlatni pehar i postala prvak Svjetske lige.

2010 – Savjet za opšte obrazovanje usvojio je Gramatiku crnogorskog jezika, čiji su autori Josip Silić, Ivo Pranjković i Adnan Čirgić.

2010 – U Donjem Zagarču, u blizini Podgorice, sahranjen je direktor Instituta za srpski jezik Srpske akademije nauka i umjetnosti Drago Ćupić. Bavio se dijalektologijom srpskog jezika, savremenim srpskim standardnim jezikom i posebno pitanjima jezičke kulture.

2012 – Crnogorski predsjednik Filip Vujanović i vatikanski državni sekretar, kardinal Torcizio Bertone razmijenili su ratifikacione instrumente Temeljnog ugovora između Crne Gore i Vatikana, čime je taj dokument stupio na snagu. Temeljni ugovor kojim se reguliše pravni status Katoličke crkve u Crnoj Gori potpisali su 24. juna 2011. premijer Igor Lukšić i kardinal Bertone, a potvrdila ga Skupština 29. maja. U susretu s vatikanskim zvaničnicima Vujanović je kazao da ugovor predstavlja potvrdu intenzivnih i sadržajnih bilateralnih odnosa uspostavljenih poslije obnavljanja nezavisnosti Crne Gore. „Posebno je značajno što je Crna Gora prva država s većinskim pravoslavnim stanovništvom koja je potpisala takav ugovor sa Svetom stolicom, potvrđujući na taj način da je ekumenska država, otvorena za sadržajan dijalog i saradnju između vjera, kultura i naroda“, rekao je Vujanović. „Namjera Svete stolice nije da Temeljnim ugovorom traži privilegije za katoličku zajednicu u Crnoj Gori, već da se definiše pravni okvir djelovanja Katoličke crkve i njeni odnosi s civilnim vlastima“, pojasnio je na kraju kardinal Bertone.  Vujanović se tokom posjete Vatikanu sastao i s papom Benediktom XVI, što je prvi sastanak predsjednika Crne Gore s poglavarom Katoličke crkve nakon obnavljanja crnogorske nezavisnosti.

Na današnji dan dogodilo se i sljedeće:

1527 – Umro je italijanski političar i pisac Nikolo Makijaveli, autor djela “Vladalac”, kojim je izraženo shvatanje da vladar ne treba da bira sredstva da bi postigao cilj, iz čega je kasnije izveden pojam “Makijavelizam”.

1813 – U bici kod Viktorije, britanska vojska pod vođstvom Vojvode od Velingtona porazila je snage Napoleonovog brata Žozefa, kralja Španije. Time je završena francuska vladavina u Španiji.

1852 – Umro je njemački pedagog Fridrih Frebel koji je 1840. osnovao prvi dječiji vrtić.

1910 – Na Cetinju je ratifikovan Ugovor o trgovini i plovidbi između Crne Gore i Ujedinjenog kraljevstva Velike Britanije i Irske.

1948 – Producentska kuća “Kolumbija Rekords” proizvela je prvu uspješnu longplej  ploču od vinil plastike.

1969 – Umrla je američka teniserka Morin Konoli, nazvana Mala Mo.  Godine 1953. postala je prva teniserka u istoriji toga sporta koja je osvojila sva četiri grend slem turnira.

1970 – Umro je indonežanski državnik Ahmed Sukarno, prvi predsjednik Indonezije (1945 -67) nakon sticanja nezavisnosti od Holandije i jedan od lidera pokreta nesvrstanih zemalja.

1990 – U zemljotresu na sjeveru Irana poginulo je oko 100.000 ljudi.

2007 – Plivač Davor Novović preplivao je Lamanš u prvom pokušaju i time postao prvi Crnogorac koji je ostvario takav podvig.

2008 – U Podgorici je konstituisan Savjet muslimanskog naroda Crne Gore za čijeg je predsjednika izabran novinar Sabrija Vulić.

2008 – Bosanski Srbin Stojan Župljanin smješten je u pritvor Haškog tribunala nakon što su ga srpske vlasti izručile tom sudu nakon osam godina skrivanja i lažnog predstavljanja.

STEFANA BOŠKOVIĆA

Promocija romana “Ministar” autora Stefana Boškovića za koju je pisac dobio Evropsku nagradu za književnost za 2020. održana je sinoć na platou iza Gradske knjižare, na Trgu Nezavisnosti. Roman čija se radnja dešava tokom devet dana, govori o urušavanju svijeta jednog čovjeka i sistema vrijednosti koji se do tragičnog događaja činio monolitnim, nepokolebljivo čvrstim.

Sartrova misao “pakao to su drugi ne pakao to smo mi” može biti uzeta kao jedan od temeljnih slojeva Boškovićevog romana koji govori o urušavanju svijeta jednog čovjeka, ministra za kulturu u vladi Crne Gore, nakon nesrećnog slučaja- smrti jedne umjetnice koju je ministar izazvao.

Koristeći sioranovski motiv pada u vrijeme (Kad iz raja padnemo u vrijeme onda prestaje da postoji svaki spokoj) autor kroz prizmu trilera, noara i psihodelije, kako primjećuje Kruno Lokotar, na pitak, zavodljiv, način sličan filmskom scenariju pripovijeda jednu gorku, ali istovremeno duhovitu priču o pervertiranju svih vrijednosti, naglašenu u vremenu koje živimo.

Govoreći o romanu Ministar dramaturg Aleksandar Radunović ukazao je da ostvarenje pripada vrijednoj književnosti osvrćući se na pojam interpretacije i djelimičnog oslanjanja na jedno od Kafkinih djela.

Kroz priču o umjetnosti kao metafizičkoj praslici svijeta Bošković postavlja ključna egzistencijalna pitanja koja se tiču svih nas, pitanja koja nas bole, tište, provociraju. Ukazujući na razloge nastanka djela, Stefan Bošković je govorio i o njegovoj strukturi.

Roman “Ministar” za koju je Bošković dobio Evropsku nagradu za književnost za 2020. objavljen je u izdanju Nove knjige.

Vanja Kovačević, TVCG

U BUDVI

Osnovna škola “Stefan Mitrov Ljubiša” u Budvi ima muzejsku zbirku koju je sa nekadašnjim učenicima osnovao profesor Petar Vukićević, sada osamdesettrogodišnjak. Vraćanje muzeju mu daje snagu, no žali što zbirka nije dostupna turistima koji posjete Budvu. Širu priču možete pogledati u emisiji “Zapis” danas u 17h na Prvom i Satelitskomprogramu.

NOVI PROJEKAT “ADRENALINA”

Vijest da se snima serija koja će pratiti život Jovanke Budisavljević Broz, supruge jugoslovenskog predsjednika Josipa Broza Tita, izazvala je veliki interes u Hrvatskoj i šire. Kastinge za glumce radiće u svim bivšim jugoslovenskim republikama.

Seriju priprema produkcijska kuća Adrenalin, dok je scenario napisala Milana Vlaović Kovaček, piše Večernji list, a izbor glumaca počeće u septembru.

“Milana je napravila prvu ruku scenarija, pomagalo joj je nekoliko ljudi, a angažovaćemo i engleskog pisca specijaliziranog za istorijske drame o poznatim osobama”, kazala je izvršna producentica serije Tea Korolija za Večernji.

Prema njenim riječima, serija “Jovanka” pratiće priču glavne junakinje s nekog ljudskog aspekta. Svi ljudi oko nje su ljudi koji su utjecali na živote i okolnosti. Dakle, radi se o fikciji i o tome kako je ona gledala na istorijske okolnosti i život s Titom.

Serija “Jovanka” radiće se u koprodukciji više zemalja, zbog čega bi se trebalo snimati u Hrvatskoj i Srbiji, ali i u Rusiji i Egiptu. Ko će glumiti Jovanku i Tita znaće se nakon probnih snimanja, a glumce će tražiti u Sloveniji, Hrvatskoj i Srbiji.

“Kasting ćemo raditi u svim zemljama koje su nekad činile Jugoslaviju”, kazala je Korolija.

Serija “Jovanka” počeće da se snima 2021, a predviđene su dvije sezone po šest epizoda, što je posljednjih godina postao svjetski standard, pogotovo na platformama poput Netflixa.

Zbog aktuelne situacije s koronavirusom, još uvijek se ne može govoriti o datumu premijere prve sezone.