Izbor i priprema: Č. Đurđić

Na današnji dan 1599. rođen je španski slikar Dijego Rodrigez de Silva Velaskez, jedan od najvećih u istoriji slikarstva, dvorski slikar španskog kralja Felipea IV. S pravom nazvan „slikar kraljeva i kralj slikara“, Velaskez je aristokratskim motivima davao prirodnost i jednostavnost, a jednostavnim aristokratsku otmjenost. Njegova djela: “Predaja Brede”, “Venera s ogledalom”, “Prelje”, “Dvorske dame” i portreti članova kraljevske porodice, dvorskih budala, kepeca i ljudi iz naroda, predstavljaju dragocjena svjedočanstva o vremenu, društvu i genijalnosti umjetnika. Najveći broj djela Dijega Velaskeza nalazi se u madridskom muzeju Prado.

1606 – Rođen je francuski pjesnik i dramski pisac Pjer Kornej, tvorac klasične francuske tragedije koju je oslobodio od izvještačenosti, dajući junacima snagu dubokog unutrašnjeg proživljavanja. Jedan je od najznačajnijih predstavnika klasicizma u evropskoj književnosti, a njegova drama “Sid” smatra se prvom velikom dramom francuskog klasicizma.

1799 – Rođen je ruski pisac Aleksandar Sergejevič Puškin. Pjesnik buntovnog duha često je bio na udaru cenzure, a zbog stihova posvećenih slobodi prognan je iz Moskve na jug Rusije. Umro je u 38. godini od rana zadobijenih u dvoboju s jednim francuskim avanturistom. Puškinova lirika odlikuje se osjećajnošću, mjerom i krajnjom jednostavnošću izraza, a ljubavni motivi su domimantni. Najpoznatije Puškinovo djelo je roman u stihovima “Evgenije Onjegin”, za koje je Bjelinski rekao da predstavlja enciklopediju ruskog života.

1875 – Rođen je njemački pisac Tomas Man, jedan od najznačajnijih njemačkih i svjetskih književnika u 20. vijeku. Dobitnik je Nobelove nagrade za književnost 1929. Emigrirao je u Švajcarsku 1933, a u Sjedinjene Američke Države 1939. Od 1944. bio je američki  državljanin. Tomas Man je predstavnik psihološkog romana; stvarao je pod uticajem Šopenhauera, Ničea, Vagnera i velikih ruskih pisaca XIX vijeka. Najpoznatija djela: “Budenbrokovi”, “Čarobni brijeg” , “Doktor Faustus”, “Smrt u Veneciji”.

1877 – U okviru Veljeg rata, u Crnoj Gori je počela bitka, poznata kao Devet krvavih dana, koja se do l4. juna vodila dolinom Zete – od Ostroga do Spuža. Prema turskim izvorima okršaji su trajali sedam dana i nijesu, kako je Sulejman-paša predviđao, išli naruku planovima tog dijela sultanove vojske da se sastane s vojskom na južnoj strani već sjutradan. O ishodu tih borbi izvještaji se ne podudaraju, ali većina austrijskih, kao i izvještaj Artura  Evansa govore o snažnom otporu crnogorske, i velikim gubicima turske vojske.

1903 – Rođen je jermenski kompozitor Aram Iljič Hačaturjan, koji je u svom djelu spojio elemente folklorne muzike Jermenije sa savremenom evropskom muzikom. Njegovo djelo odlikuje se ritmičkim bogastvom i raskošnim instrumentalnim bojama. Poznata djela: baleti “Spartak” i “Gajane”,  konceti za klavir, za violinu, simfonije, kamerna muzika.

1909 – Zaključen je ugovor o kovanju novca za potrebe Crne Gore između predstavnika Ministarstva Kraljevine Crne Gore i  francuske kovnice novca “Bertran i Beržer”.

1921 – U Botunu u Zeti, rođen je publicista, advokat i profesor Univerziteta Petar Stojanović, autor poznatog djela „Pravni položaj  žene u XIX vijeku“. Bavio se proučavanjem pravne istorije Crnogoraca i o tome objavio preko 60 studija u domaćim i inostranim  publikacijama. Realizator je i nekoliko naučnih projekata CANU, od kojih najvažniji “Normativna aktivnost crnogorske države (1850 – 1918) i “Nasljedno-običajno pravo u Crnoj Gori, Svjernoj Albaniji i Boki”.

1944 – Savezničke snage u Drugom svjetskom ratu iskrcale su se u Normandiji u najvećem desantu u istoriji, nazvanom Dan D.  Brojnim manifestacijama, uz prisustvo 17 šefova država i vlada, osam hiljada ratnih veterana i 15.000 gostiju, u Francuskoj je 2004. obilježena 60-godišnjica Dana D, istorijskog iskrcavanja savezničkih snaga u Normandiji kojim su počele završne operacije poraza Hitlerove armije u Drugom svjetskom ratu.

1961 – Umro je švajcarski psihijatar Karl Gustav Jung, jedan od najpoznatijih svjetskih naučnika. U početku je bio Frojdov učenik, psihoanalitičar, a nakon raskida s njim postaje začetnik „kompleksne psihologije“ u kojoj se razlikuju dva sloja podsvjesnog – individualno i kolektivno. Poznata Jungova djela: “Psihološki tipovi”, “Psihologija i religija” , “Simbolika duha” i “Studija o arhetipovima”.

2001 – Poslanica Liberalnog saveza Crne Gore Vesna Perović postala je predsjednica Skupštine Crne Gore, prva žena u crnogorskoj istoriji izabrana na tu funkciju. Perovićeva je rođena 1954. u Beogradu, gdje je završila Pravni fakultet, a potom radila u Opštinskom tužilaštvu i Ustavnom sudu Srbije. Nakon dolaska u Crnu Goru, radila je u Republičkom zavodu za zaštitu spomenika kulture u Kotoru. Bila je portparol i poslanica Liberalnog saveza Crne Gore u republičkom parlamentu 1998. Dužnost predsjednice Skupštine Crne Gore obavljala je do 2002.

2008 – U Podgorici je svečano otvoreno stalno predstavništvo Evropske komisije. Predstavništvo su otvorili generalni direktor Generalne direkcije za proširenje Evropske komisije Majk Li i crnogorski premijer Milo Đukanović.

2011 – Na poziv oba Doma Parlamenta Ujedinjenog kraljevstva Velike Britanije i Sjeverne Irske, predsjednik crnogorskog parlamenta Ranko Krivokapić boravio je u Londonu. U Domu lordova razgovarao je s predsjednicom Doma Helen Valeri Hejmen, koja je pohvalila napredak Crne Gore u ispunjenju evropskih obaveza.

2012 – U godišnjem izvještaju organizacije „Fridom haus“ o stepenu demokratije u zemljama tranzicije, Crna Gora je svrstana u poludemokratske evropske zemlje. Od 2004, otkad „Fridom haus“ mjeri stepen demokratije, Crna Gora je najbolji rezultat ostvarila 2010. Izvještaj „Fridom hausa“ o stepenu demokratije objavljuje se jednom godišnje, ocjene su od jedan do sedam, pri čemu veće brojke  predstavljaju niži stepen demokratije.  

2012 – U Skupštini Crne Gore usvojen je zakon o pomilovanju, prema kojem predsjednik države može pomilovati osuđenika uz mišljenje Ministarstva pravde, koje ga ne obavezuje pri donošenju odluke.

2012 – U Los Anđelesu je, u 91. godini, umro slavni pisac naučne fantastike Rej Bredberi. Začetnik je žanrova horora i SF-a, a najpoznatiji po romanu „Farenhajt 451“ u kome je opisao budućnost u kojoj su sve knjige zabranjene. Među poznata Bredberijeva djela ubrajaju se i „Marsovske hronike“, „Ilustrovani čovjek“, „Prasak groma“, „Nešto zlo nam se prikrada“, „Ukleti kompjuter i androidski papa“. Veliki broj romana i priča, od kojih su mnoge pretočene u filmove i televizijske serije, ostali su iza autora koji nije završio čak ni srednju školu i koji je imao mnogo imena. Bredberi se potpisivao i kao Leonard Daglas, Vilijam Eliot, Daglas Spalding i Leonard Spaldnig.

2013 – Nakon što je Tajni sud za spoljni obavještajni nadzor u Sjedinjenim AmeričkimDržavama izdao nalog FBI-ju 25. aprila, dajući vladi neograničeno ovlašćenje da uzima podatke o telefonskoj komunikaciji miliona Amerikanaca, iz Bijele kuće je saopšteno da je to od „vitalnog značaja“ za zaštitu nacije od terorističkih prijetnji. Političari i aktivisti za građanske slobode, međutim, ocijenili su da takva praksa, koju je otkrio list Gardian, predstavlja najveći upad američke vlade u privatne podatke.

2013 – Američka teniserka Serena Vilijams osvojila je nakon više od deset godina i drugi trofej na Rolan Garosu pobijedivši u finalu ruskinju Mariju Šarapovu 2:0 u setovima. Pobjeda je Vilijamsovoj, pored pehara „Suzan Lenglan“, donijela i milion i po eura.

Na današnji dan dogodilo se i sljedeće:

1683 – U Oksfordu u Engleskoj otvoren je prvi javni muzej u svijetu – muzej “Ešmolien”.

1954 – Prenosom manifestacije “Festival cvijeća” iz Švajcarske, počela je da radi Evrovizija, televizijska mreža evropskih zemalja.

1996 – Poljoprivredni institut Podgorica organizovan je kao Biotehnički institut sa sjedištem u glavnom gradu Crne Gore.

2008 – Međunarodno vijeće Okružnog suda u Kosovskoj Mitrovici osudilo je na 40 godina zatvora Albanca Fljorima Ejupija zbog podmetanja eksploziva pod autobus kod Podujeva u februaru 2001, kada je poginulo 11 i ranjeno 10 Srba.

2010 – Građani Slovenije su na referendumu odobrili arbitražni sporazum sa Hrvatskom za rješenje graničnog spora. Sporazum je podržalo 51,6 odsto izašlih birača, dok je 48,4 bilo protiv.

2010 – Rukometašice Budućnost T-Mobilea savladale su u finalu Hipobanku 30:29 i osvojile Regionalnu ligu. Bio je to treći pehar rukometašica Budućnosti u 2010.

 2013 – Tridesetogodišnja švedska princeza Madlen, najmlađa od troje djece kralja Karla XVI Gustava i kraljice Silvije, udala se za američkog bankara Kristofera O’ Nila.

”KREATIVNA CRNA GORA”

Dizajnerski projekat „AKKA“, arhitektice iz Budve Aleksandre Džaković, jedan je od trinaest koji su podržani od Ministarstva kulture na drugom konkursu za kreativne industrije, u sklopu programa „Kreativna Crna Gora“.

”Specifičnim dizajnom kostima, Džaković daje posebnu vrijednost scenskom nastupu, a savremenim kontekstom i inovativnošću u produkciji omogućava široku upotrebu svim potencijalnim profesionalnim korisnicima. Podrška Ministarstva kulture projektu „AKKA“ kroz ovaj konkurs, autorki će omogućiti neophodni start produkcije, kao i jedan dio plasmana proizvoda na lokalno tržište”, saopšteno je iz Ministarstva kulture.

Pojašnjavajući nesvakidašnji pristup u dizajnu kostima, Aleksandra Džaković naglašava da projekat „AKKA“ na inovativan i ekološki osviješćen način ispituje odnos tehnologije i tradicije u kulturi odvijevanja.

„Polazeći uvijek od tradicije, bilo da je afirmišemo ili negiramo, preispitujemo konvencionalni način konstrukcije kroja, odnos tijela i odjeće i onaj prostor između“, napominje Džaković.

Dodaje da njeni kostimi nijesu dizajnirani za određenu namjenu, već za određeno raspoloženje.

„Bilo da se nose u pozorištu, na sceni, na ulici ili na žurci, ideja je da ovi kostimi propagiraju slobodu izražavanja, ali i da promovišu kulturnu baštinu“, ističe Džaković.

Za svoju prvu kolekciju Džaković je, kaže, koristila i inovativan materijal.

„To je materijal pinjateks, napravljen od lišća ananasa kao nus proizvoda prehrambene industrije. Takođe, svi modeli iz kolekcije „AKKA“ modifikovani su krojevi klasične narodne nošnje. Digitalno su modifikovani, tako da su prilagođeni laserskom rezanju. Budući da nemaju šavove, ručno se sklapaju“, pojašnjava Džaković.

Njena namjera je da produkciju kostima „AKKA“ radi po zahtjevu.

„Korišćenjem savremenih tehnologija skraćuje se linija proizvodnje, a time se proizvod približava korisniku. Takođe, izbjegava se i negativan uticaj na životnu sredinu“, poručuje Džaković.

Ministarstvo kulture raspisalo je nedavno i treći Konkurs za sufinansiranje projekata i programa iz oblasti kreativnih industrija i naučnih istraživanja u skladu sa Akcionim planom programa „Kreativna Crna Gora: Identitet, imidž, promocija“ u 2020. godini.

”Imajući u vidu situaciju izazvanu pandemijom korona virusa, a u okviru mjera podrške oblasti kulture, Ministarstvo kulture ove godine, pored planiranih 100.000 eura, uvećalo je iznos fonda za ovaj konkurs za dodatnih 50.000. Na ovaj način obezbijeđena je veća podrška, a samim tim i održivost ove važne oblasti kulture u aktuelnim okolnostima”, navode u saopštenju.

UZ POŠTOVANJE MJERA NKT-A

Kulturno informativni centar “Budo Tomović” počinje, prema preporukama NKT-a i IJZCG, sa redovnim programskim aktivnostima od ponedjeljka 8. juna, saopštili su iz te ustanove.

Od sljedeće sedmice, kako su najavili, počeće da radi Forum mladih pisaca KIC-a, najstariji gradski folklorni ansambl, KIC pop hor i dječji hor Zvjezdice.

“Tokom juna organizovaćemo nekoliko promocija knjiga domaćih autora, izložbe slika i umjetničkih rukotvorina, premijeru dokumentrnog filma Filipa Rašovića ‘Primjeri – Fundina’, a povodom Svjetskog dana muzike – 21. juna prirediće koncert mladih virtuoza, učesnika KIC-ovog ciklusa ‘Mladi talenti’: Luke Perazića, Sima Šiševića, Koste Popovića, Vladane Perović, Viktora Hutera, Sarija Šaćirija, Petra Popovića, Miljana Stanišića, Miloša Pavićevića i dr”, navodi se u saopštenju KIC-a.

Kako se dodaje, prvi će se, nakon “doba korone”, u KIC-u predstaviti izložbom i mini koncertom, učesnici projekta “Crnogorski umjetnički kružok” NVO Zinak, u ponedjeljak, 8. juna sa početkom u 19 sati u izložbenom holu KIC-a, a sve pod važećim mjerama i preporukama IJZCG.

“Poštujući mjere NKT-a i IJZCG od 16. marta do kraja maja, otkazali smo oko 40 planiranih i pripremljenih programa. Uz ostalo, otkazali smo treći KIC-ov Festival crnogorske narodne pjesme ‘Stare note – novi zvuci’, koncerte dva svjetska virtuoza gitariste Edina Karamazova i Dejana Gavrića, flautiste i profesora na Univerzitetu ‘Johannes Gutenberg’ u Maincu (Njemačka). Zatim, koncerte popularnog Trija Miško Plavi (harmonika), u kojem su i Vasil Hadžimanov klavir/klavijature i Srđan Dunkić (bubanj). Otkazan je muzičko – plesni spektakl ‘Sunce Anadolije’ iz Ankare, naše peto izdanje regionalnog književnog festivala Literitorija, tradicionalno obilježavanje Svjetskog dana poezije. Morali smo otkazati ove godine i sve koncerte i prateće programe u okviru tradicionalne manifestacije Mjesec poštovanja džeza uključujući koncerte umjetnika: iz Turske, Njemačke, Azerbejdžana, Srbije i druge. Kada je riječ o majskom repertoru, otkazali smo dva koncerta sevdah umjetnika Boža Vreća, Festival stand up komedije OPUČ, kao i brojne godišnje koncerte podgoričkih srednjih škola, umjetničkih škola i klubova”, ističe se u saopštenju KIC-a.

Tokom prethodnog perioda, uz sugestiju Glavnog grada i Sekretarijata za kulturu, a zbog epidemije Kovida-19, kako su naglasili, preusmjerili su oko 160.000 eura iz budžeta KIC-a (inače planiranog za drugi i treći kvartal) tako da ove godine, uz ostalo, neće biti najavljene rekonstrukcije velike sale KIC-a.

Uz podršku Glavnog grada, počinju radovi na postavljanju hidroizolacije na krovnoj ploči terase KIC-a, u vrijednosti oko 40 hiljada.

“Nakon prvog talasa popuštanja mjera NKT-a, sa zadovoljstvom smo podržali projekat nove multimedijalne platforme za generisanje umjetničkih ideja ‘Platform 081’, pa je tako na krovu KIC-a 17. maja nastupio poznati podgorički DJ i producent Ognjen Vuković poznatiji kao AudioStorm. Publika je, uz sjajne reakcije, događaj pratila putem live stream-a na Facebook stranicama Platform 081 i KIC-a. I članovi KIC pop hora su u duhu nacionalne kampanje #ostanidoma, iz svojih domova pjesmom pozdravili publiku, snimivši tokom dva i po mjeseca, čak tri numere. Članovi Foruma mladih pisaca KIC-a, u okviru Memoranduma o saradnji potpisanog između Saveza slijepih Crne Gore (SSCG) i Foruma, krenuli su sa realizacijom projekta SSCG ‘Audio poezija’. Pjesnici Foruma snimaće svoju poeziju, a cilj je da ljude oštećenog vida upoznaju sa svojim stvaralaštvom, na njima blizak način – audio formatom”, naglašavaju u KIc-u.

Kako su najavili, svečanu akademiju povodom 55. rođendana KIC-a i godišnji koncert folkloraša organizovaće u okviru DEUS-a.

Izbor i priprema: Č. Đurđić

 Na današnji dan 2017. Crna Gora je zvanično postala 29. članica NATO-a, najmoćnijeg vojno-političkog saveza u svijetu. Na svečanosti u Stejt departmentu u Vašingtonu, šef crnogorske diplomatije Srđan Darmanović predao je, u 18 sati po našem vremenu, predstavniku američke vlade Tomasu Šenonu instrument o potvrđivanju Sjevernoatlantskog ugovora, čime je formalizovano članstvo Crne Gore u Alijansi. Ceremoniji u Stejt departmentu tim povodom, gdje su bile istaknute zastave SAD, NATO-a i Crne Gore, prisustvovali su generalni sekretar Alijanse Jens Stoltenberg, crnogorski premijer Duško Marković, ambasador Crne Gore u Vašingtonu Nebojša Kaluđerović, njegov prethodnik Miodrag Vlahović, ambasadorka SAD u Podgorici Margaret En Uehara, njeni prethodnici Sju Kej Braun i Roderik Mur, te brojni predstavnici diplomatskog kora, među kojima i Geir Harde, bivši premijer Islanda, prve države koja je 2006. priznala nezavisnu Crnu Goru. Premijer Duško Marković je u obraćanju prisutnima istakao istorijski značaj učlanjenja Crne Gore u NATO,podsjetivši na ogromne žrtve koje je podnijela u 19. i 20. vijeku da bi odbranila svoje pravo na slobodan život,slobodno odlučivanje o svojoj budućnosti i prepoznavanje pod svojim imenom i znamenjima. Marković je podsjetio da je Crna Gora, skoro 100 godina nakon što je, na kraju Prvog svjetskog rata, izbrisana s političke mape Evrope i 11 godina od obnove nezavisnosti, ponovo dio globalne politike, i poručio da će biti dostojan partner i saveznica. Generalni sekretar NATO-a Jens Stoltenberg, kome je istoga dana uručena nagrada za liderstvo Atlantskog saveza, poželio je Crnoj Gori dobrodošlicu na crnogorskom jeziku i istakao značaj saveza za njenu stabilnost, ali i stabilnost Balkana, za međunarodni mir i bezbjednost. Da, kako je rekao, štitimo jedni druge, i ako je neophodno, da se borimo kako bismo zaštitili jedni druge. Podsekretar Stejt departmenta Tomas Šenon pohvalio je reformski put Crne Gore, ali i preuzimanje finansijske obaveze koja proističe iz članstva u Alijansi, odnosno, dva odsto BDP-a za troškove odbrane. Crna Gora je obnovom nezavisnosti 2006. kao strateški cilj postavila evroatlantske integracije, da bi 29. novembra iste godine započela zvanične odnose s NATO-om – pristupom Partnerstvu za mir. Zvanični poziv da se pridruži Alijansi upućen joj je 2. decembra 2015, dok je Zakon o potvrđivanju Sjevernoatlantskog ugovora, kojim su obezbijeđeni uslovi za njeno stupanje u savez, usvojen 28. aprila 2017. u Skupštini Crne Gore, održanoj na Cetinju. Ugovor se čuva u vladi Sjedinjenih Američkih Država, kao i ugovori ostalih članica NATO-a. Nakon Njemačke i Španije, Crna Gora je treća clanica NATO-a koja je pristupila samostalno, a ne u okviru grupe zemalja. Njeno je učlanjenje, prvo proširenje saveza od 1. aprila 2009. kada su primljene Hrvatska i Albanija. Predsjednik DPS-a i bivši premijer Milo Đukanović ocijenio je učlanjenje Crne Gore u NATO kao šansu da se dostigne evropski kvalitet života, a ministar odbrane Predrag Bošković kao najveći iskorak od sticanja nezavisnosti 2006. Izvršni direktor NVO Alfa centra Aleksandar Dedović izrazio je očekivanje da će prijem otvoriti novi set mehanizama koji će ojačati institucije i podstaći reforme, posebno, kako je kazao, u oblasti borbe protiv korupcije i organizovanog kriminala. Pve čestitke povodom učlanjenja Crne Gore u NATO uputili su šef delegacije Evropske unije u Podgorici Aivo Orav, ministar vanjskih poslova Velike Britanije Boris Džonson, predsjednik Vlade Slovačke Robert Fico i ministar vanjskih poslova Miroslav Lajčak. Unutar Crne Gore učlanjenje su pozdravili Socijaldemokratska partija, Liberalna partija i Bošnjačka stranka, dok su Demokratski front i Socijalistička narodna partija, protivnici učlanjenja, pokrenuli postupak za ocjenu ustavnosti Ugovora o pristupanju Crne Gore Alijansi. Na učlanjenje Crne Gore u NATO, oštro je reagovalo i Ministarstvo spoljnih poslova Rusije. U saopštenju, objavljenom u Sputnjiku, istaknuto je da “Rusija ostavlja sebi pravo da odgovori na neprijateljsku politiku Crne Gore”, te da “odgovornost za  nastalu situaciju leži na crnogorskoj strani”.

2006 –  Predsjednik Crne Gore Filip Vujanović zatražio je od generalnog sekretara Ujedinjenih nacija Kofija Anana prijem Crne Gore u tu svjetsku organizaciju. Uz Vujanovićevo pismo proslijeđena je i Deklaracija o nezavisnosti Crne Gore. Istoga dana i crnogorski ministar vanjskih poslova Miodrag Vlahović zatražio je od predsjedavajućeg OEBS-a Karela de Guhta prijem Crne Gore u tu organizaciju. Ambasadori državne zajednice  iz Crne Gore dobili su od Ministarstva spoljnih poslova Srbije i Crne Gore depeše u kojima im je naloženo da predaju dužnost svojim zamjenicima iz Srbije, jer je, kako su obaviješteni, Ministarstvo spoljnih poslova državne zajednice postalo Ministarstvo spoljnih poslova Srbije. U inostranstvu je iz Crne Gore bilo 12 ambasadora, 12 ministara savjetnika, trojica zamjenika šefova misija i sedam generalnih konzula, dok je u organima državne zajednice bilo 30 funkcionera. Istoga dana poslanici Skupštine Srbije usvojili su odluku kojom se Srbija proglašava za sljedbenika državne zajednice i nasljednika njenog međunarodno-pravnog subjektiviteta i međunarodnih dokumenata. Odluka kojom je praktično proglašena nezavisnost Srbije, usvojena je u drugom pokušaju, poslije dva i po sata rasprave i uz jedva obezbijeđen kvorum. Odluku je podržalao 126 poslanika vladajuće koalicije i Socijalističke partije Srbije, nakon čega su ispred zgrade Skupštine i iz skupštinske sale uklonjene plavo-bijelo-crvene zastave državne zajednice Srbije i Crne Gore.

Ostali datumi: 1723. Na Opštecrnogorskom zboru na Cetinju sastavljena je komisija radi rješavanja unutrašnjih poslova, koja je trebalo da obiđe sva plemena. Taj akt Opštecrnogorskog zbora imao je zakonsku snagu, a za protivljenje odlukama komisije bile su predviđene oštre kazne.

1723 –  Rođen  je škotski ekonomista i filozof Adam Smit, uz Dejvida Rikarda, najpoznatiji predstavnik engleske klasične političke ekonomije, dugogodišnji profesor Univerziteta u Škotskoj. Bio je izraziti pristalica ekonomskog liberalizma i protivnik merkantilizma. Poznata Smitova djela: “Bogatstvo naroda ” i “Teorija moralnih osjećanja”. Smitovo djelo Rikardo je uzeo kao osnov za svoja ostvarenja, koja su bila glavni izvor Marksovog ekonomsko-teorijskog sistema.

1819 – Rođen je engleski astronom i matematičar Džon Kauč Adams, direktor Opservatorije i profesor Univerziteta u Kembridžu. Na osnovu nepravilnosti u kretanju Urana, odredio je, skoro istovremeno s Irbenom Leverjeom putanju Neptuna. Riješio je i problem sekularnog ubrzanja Mjesečevog srednjeg kretanja.

1826 – U Londonu je umro je njemački kompozitor i pijanista Karl Marija fon Veber, jedan od kreatora njemačkog romantičnog izraza u muzici, a njegovo remek djelo “Čarobni strijelac ” smatra se prototipom njemačke romantične opere.

1877 – Ratni savjet crnogorske vojske donio je odluku da nadiruću tursku vojsku koja je najavila pohod iz Nikšića dolinom Zete, kako bi se sastala sa skadarskim trupama, propusti  na Planinici i dočeka pod Ostrogom i bojem prati neprestano do Spuža. Realizacija takve zamisli trebalo je da oslabi tursku, daleko nadmoćniju vojsku i sačuva crnogorsku, koju, kako je na savjetu kazano, nijesu niotkud mogli pojačati.

1833 – Rođen je engleski ekonomista Džon Majnard Kejns, tvorac takozvane kejnzijanske ekonomije, škole i zakona potrošnje, poznat po djelu “Ošta teorija zapošljenosti, kamate i novca”, koje je donijelo radikalan zaokret u ekonomskoj teoriji. Za njegovo ime vezana je cjelokupna savremena makroekonomija na Zapadu.

1898 – Rođen je španski pjesnik i dramski pisac Federiko Garsija Lorka, jedna od najznačajnijih ličnosti španske književnosti 20. vijeka. Strijeljali su ga pripadnici Frankove civilne garde u Visnaru kod Granade 1936. Počeo je da piše pod uticajem Himenesa. Ostajući po strani od avangardnih pokreta 20-ih godina prošlog vijeka, bio je 1927. jedan od najistaknutijih pobornika revalorizacije gongorizma (barokne poezije), proglašavajući Gongoru ocem španske moderne lirike. U kasnijim djelima, uz izrazitu samosvojnost, uočljiva je njegova bliskost nadrealističkom modelu.  Poznata Lorkina djela: “Ciganski romansero”, “Pjesnik u Njujorku”, “Krvave svadbe”, “Dom Bernarde Albe”.

1945 – Predstavnici SSSR-a,  SAD, Velike Britanije i Francuske potpisali su u Berlinu Deklaraciju o preuzimanju vrhovne komande nad poraženom Njemačkom u Drugom svjetskom ratu, i njenoj podjeli na četiri okupacione zone.

1947 – Državni sekretar SAD Džordž Maršal saopštio je plan o finansijskoj pomoći Evropi, razorenoj u Drugom svjetskom ratu. Maršalov plan kojim su SAD od 1948. do 1952. dodijelile pomoć od 15 milijardi dolara evropskim zemljama, usvojen je iste godine na Ekonomskoj konferenciji u Parizu.

1967 – Počeo je rat između Izraela i arapskih zemalja – Egipta, Sirije i Jordana.  Izraelske snage su u narednih šest dana izbile na Suecki kanal, zauzele Sinajsko poluostrvo, pojas Gaze, dio Jordana i Golansku visoravan u Siriji. Istoga dana 1975. Suecki kanal, koji je bio zatvoren od izraelsko-arapskog rata, ponovo je otvoren za međunarodni saobraćaj.

1972 – U Stokholmu je počela Prva konferencija UN posvećena problemima zaštite i unapređivanja čovjekove okoline. Deklaracijom o životnoj sredini koja je tada donijeta, Međunarodna zajednica utvrdila je načela u oblasti zaštite životne sredine. Jedno od najznačajnijih načela je da se prirodni izvori planete Zemlje – voda, vazduh, zemljište, flora i fauna, a naročito reprezentativni  primjerci prirodnih eko- sistema, moraju sačuvati za dobro sadašnjih i budućih generacija, brižljivim planiranjem i upravljanjem.

2008 – Crnogorska vlada usvojila je Nacionalni program za integraciju Crne Gore u Evropsku uniju po kome je do 2012. trebalo da izdvoji oko 800 hiljada eura za rad administracije. Nacionalni program za integraciju je dokument od 560 strana i obuhvatio je spisak obaveza Crne Gore do 2012, kako bi svoj sistem usaglasila s evropskim. Ispunjavanje tog programa značilo je, između ostalog, i pristup evropskim fondovima.

2009 – Sektor Ministarstva  unutrašnjih poslova Crne Gore za vanredne situacije dobio je dva aviona za gašenje požara. Avioni su proizvedeni u Americi i dodatno opremljeni u Španiji i imaju kapacitet 3.200 litara vode koju mogu zahvatati iz mora i jezera.

2009 – U Podgorici je, u 77 godini, umro poznati crnogorski istoričar, akedemik Branislav Kovačević. Kovačević je bio redovni profesor Univerziteta Crne Gore, direktor Istorijskog instituta i član Dukljanske akademije nauka i umjetnosti. Objavio je nekoliko posebnih izdanja i više od 150 stručnih i naučnih radova.

2009– U okviru 53. Venecijanskog bijenala savremene umjetnosti, u crnogorskom paviljonu u palati “Zorzi”,  otvorena je izložba proslavljenog crnogorskog slikara Dada Đurića. Izložbu su otvorili ministar kulture Crne Gore Branislav Mićunović i komesar izložbe Majkl Pepjat.

2012 – Za Crnu Goru će vladavina prava biti prvi preduslov na putu ka učlanjenju u NATO – kazala je američka ambasadorka u Crnoj Gori Su Kej Braun, otvarajući u bečićkom hotelu »Splendid« forum »Bezbjednosni izazovi – Čikako samit: šta Zapadni Balkan može ponuditi«, koji je organizovao Atlantski savez Crne Gore. Proces evroatlantskih integracija je siguran put ka dugotrajnom i održivom miru i stabilnosti regiona, rekao je crnogorski premijer Igor Lukšić i dodao da je taj cilj jedan od ključnih stubova crnogorske spoljne politike. Predsjednik Atlantskog saveza Crne Gore Savo Kentera je naglasio da Crna Gora mora svima jasno staviti do znanja da je i spremna i voljna sprovesti reforme u oblasti vladavine prava, u borbi protiv oprganizovanog kriminala i korupcije, te u sektoru bezbjednosti, kako bi već na narednom samitu dobila poziv za članstvo u NATO-u.

2013 – Intoniranjem izraelske himne u KIC-u „Budo Tomović“ u Podgorici proslavljena je 65-godišnjica od osnivanja države Izrael. Obraćajući se zvanicama iz političkog i kulturnog života Crne Gore i diplomatskom koru, ambasador Izraela za Srbiju i Crnu Goru Jozef Levi kazao je da Izrael želi mir i dobre odnose s komšijama, i da na tom planu može učiti od Crne Gore. Takođe je izrazio zadovoljstvo i ponos, kako je kazao, malom jevrejskom zajednicom u Crnoj Gori, ali zajednicom koja se sve više integriše. Naglasivši da je Crna Gora prijatelj Izraela, Levi je najavio i češće međusobne zvanične posjete između dvije zemlje.

2013 – Bivši slovenački premijer i lider opozicije Janez Janša osuđen je na dvije godine zatvora zbog uzimanja mita.

2017 – Premijer Crne Gore Duško Marković sastao se u Bijeloj kući u Vašingtonu s potpredsjednikom SAD Majklom Pensom. Pens je u ime predsjednika Donalda Trampa i u svoje ime čestitao Crnoj Gori učlanjenje u NATO, ocijenivši ga istorijskim dostignućem. Premijer Marković obećao je američkom potpredsjedniku Pensu da je Crna Gora spremna i sposobna da preuzme i odgovornost i obaveze koje proističu iz članstva u NATO-u. “Crna Gora će u novom kapacitetu nastaviti pojačanim intenzitetom da sprovodi reforme čiji su ciljevi vladavina prava, poboljšanje investicionog ambijenta i valorizacija potencijala”, kazao je Marković

Na današnji dan dogodilo se i sljedeće:

1915 – Žene su u Danskoj dobile pravo glasa.

2000 – Posljednjeg dana posjete Rusiji, predsjednik SAD Bil Klinton govorio je u državnoj Dumi, kao prvi američki predsjednik koji se obratio toj ruskoj instituciji.

2005 – Švajcarci su na referendumu prihvatili Šenegenski sporazum, koji predviđa Evropsku uniju bez granica.

2005 – Španac Rafael Nadal osvojio je Rolan Garos. Devetnaestogodišnji Nadal je u finalu savladao Argentinca Marijana Puertu 3:1 i tako poslije 1982. postao prvi debitant koji je osvojio taj turnir. Prije Nadala to je učinio samo Mats Vilander.

2008 – U Zagrebu je potpisan ugovor o osnivanju Jadranske vaterpolo lige. Ugovor su u ime nacionalnih saveza potpisali predsjednik Hrvatskog vaterpolo saveza Perica Bukić, predsjednik Vaterpolo i plivačkog saveza Crne Gore Srđan Kovačević i predsjednik Vaterpolo saveza Slovenije Matjaž Rakovec. Ugovor je potpisan na četiri godine, a liga  ima 12 klubova –osam iz Hrvatske, tri iz Crne Gore i jedan iz Slovenije.

2008 – Senatorka iz Njujorka Hilari Klinton izašla je iz predsjedničke trke, nakon 16-mjesečne borbe za nominaciju, i najavila podršku svom rivalu Baraku Obami.

2010 – Teniserka iz Milana Frančeska Skjavone savladala je u finalu Rolan Garosa Australijanku Samantu Strosur 2:0 i postala prva Italijanka koja je osvojila grend slem titulu.

Izbor i priprema: Č. Đurđić

Na današnji dan 1718. mletački Senat potvrdio je duždev dukal (pisani nalog, odnosno odluka) o jurisdikciji crnogorskog mitropolita Danila Petrovića i njegovih nasljednika nad pravoslanim stanovništvom koje je živjelo na teritorijama pod vlašću Mletačke republike.

1833 – Vladika i gospodar Crne Gore Petar II Petrović Njegoš donio je radi jačanja i daljeg uobličavanja crnogorske državotvornosti Zakon o otačastvu. Autor Zakona, koji je imao 20 članova, bio je tadašnji predsjednik Senata Ivan Vukotić, iste godine protjeran iz Crne Gore zbog zavjere s viceprezidentom Matejem Vučićevićem da dok je Njegoš boravio u Rusiji preuzmu vlast.

1839 – Rođen je na Cetinju Filip Radičević, prosvjetni radnik i jedan od najznačajnijih sakupljača narodnih umotvorina u Crnoj Gori. Šezdesetih godina XIX vijeka sarađivao je s Vukom Karadžićem. Objavio je zbirku narodnih epskih pjesama “Gusle crnogorske” . Radičević je bio i član Društva crnogorskog Crvenog krsta, a u toku rata 1876-1878. određeno vrijeme i upravnik Bolnice “Danilo I” na Cetinju. Za humanitarni rad odlikovan je značajnim crnogorskim i ruskim priznanjima. Umro je 11. oktobra 1917. u Baru.

1920 – U dvorcu Trijanon kod  Pariza, sile Antante potpisale su poslije Prvog svjetskog rata mirovni ugovor s  Mađarskom i oduzele joj teritorije koje je držala u okviru Austrougarske. Oko tri i po miliona Mađara ostalo je izvan matične zemlje, najviše u Rumuniji.

1971 – Umro je mađarski marksista i književni kritičar Đerđ Lukač. Bio je ministar u vladi Imre Nađa 1956, a poslije njegovog pada privremeno je protjeran u Rumuniju. Kasnije se povukao iz javnog života. Poznata djela Đerđa Lukača: “Istorija i klasna svijest”, “Razaranje uma”, “Mladi Hegel”.

1989 – Kineske vlasti su tenkovima rasturile studentske demontracije na pekinškom trgu Tjenanmen na kojima je tražena demokratizacija zemlje. Prema zvaničnim podacima poginulo je 300 ljudi, a 7.000 je povrijeđeno. Prema izvještajima većine svjetskih medija poginulo je više hiljada ljudi.

1989 – Na prvim višepartijskim izborima u Poljskoj, nakon skoro 50 godina, opoziciona koalicija i alternativni sindikalni pokret “Solidarnost” nadmoćno su pobijedili vladajuće komuniste, što je označilo kraj komunizma i sovjetske vlasti u Poljskoj. Vođa Solidarnosti Leh Valensa u decembru 1990. postao je predsjednik Poljske.

2009 – U Vladinom domu na Cetinju održan je samit šefova država regiona pod nazivom “Raznolikost kulturne baštine – upravljanje i kulturna promocija”. Samitu su prisustvovali predsjednik Hrvatske Stjepan Mesić,  Makedonije Đorđe Ivanov, Bosne i Hercegovine Nebojša Radmanović, Slovenije Danilo Tirk, Albanije Bamir Topi, Bugarske Georgi Parvanov, te generalni direktor UNESKO-a Koićiro Macura i generalni sekretar Savjeta Evrope Teri Dejvis. Samitu je prisustvovao i predsjednik Srbije Boris Tadić koji je u Crnu Goru došao prvi put nakon zahlađenja odnosa između dvije države kada je u oktobru 2008. crnogorska Vlada priznala nezavisnost Kosova. Na kraju samita usvojena je deklaracija o zajedničkom promovisanju kulturne baštine kao dijela održivog razvoja i razvoja turizma.

2009 – Ruski premijer Vladimir Putin javno je optužio vodećeg oligarha u toj zemlji Olega Deripasku i ostale vlasnike fabrika u jednom ruskom gradu pogođenom ekonomskom krizom za pohlepu i uporedio ih s bubašvabama. “Hiljade ljudi su taoci vaših ambicija, vašeg nedostatka profesionalizma – ili možda samo vaše trivijalne pohlepe”, kazao je Putin Deripaski u prisustvu još dvojice biznismena, i natjerao ga da potpiše ugovor za snabdijevanje fabrika kako bi nastavile rad.

2012 – Na Generalnoj skupštine Evropskog savjeta pisaca u Briselu, Crnogorsko društvo nezavisnih književnika jednoglasno je primljeno za punopravnog člana tog savjeta, s pravom glasa. Prijem Crnogorskog društva književnika  u Evropski savjet predstavlja svojevrsno priznanje savremenoj crnogorskoj književnosti i kulturi, što najbolje pokazuje činjenica da je prva umjetnička i kulturna asocijacija iz Crne Gore i Zapadnog Balkana koja je primljena u punopravno članstvo jednog tijela Evropske komisije, izjavio je tim povodom predsjednik CDNK Milorad Popović.

2013 – Predstavnici pokreta Albina Kurtija „Samoopredjeljenje“ prekinuli su u Prištini skup predstavnika crnogorske i kosovske vlade nezadovoljni položajem Albanaca u Crnoj Gori. Aktivisti pokreta prekinuli su Forum prijateljstva Kosova i Crne Gore „Radovan Zogović“ i ispred govornice postavili pano s natpisom „Albanci u Crnoj Gori su diskriminisani, ovo nije prijateljstvo“. Povodom skupa, istoga dana protestovalo je i Udruženje Crnogoraca Metohije, ističući da je Forum u Prištini „zapravo proslava godišnjice albanskog genocida nad kosovsko-metohijskim Crnogorcima“. Premijer Kosova Hašim Tači poručio je, pak, da će crnogorska manjina nakon promjene kosovskog ustava dobiti svoje predstavnike u parlamentu, kao i predstavnika u vladi. 

Na današnji dan dogodilo se i sljedeće:

1783 – Francuski pronalazači braća Etjen i Žozef Mongolfje prvi put su javno demonstrirali letjenje balonom punjenim zagrijanim vazduhom.

1944 – Savezničke trupe ušle su u Rim u Drugom svjetskom ratu.

1970 – U Titogradu je počela Prva stomatološka nedjelja Socijalističke Republike Crne Gore. Učestvovali su poznati  crnogorski stomatolozi: primarijus dr Milenko  Lainović, istovremeno i predsjednik organizacionog odbora skupa, zatim dr Miloš  Mandić, dr Aleksandar Vesković , dr Biljana Vučinić, dr Hasan Dervišević, dr Nikola Vujović, dr Branko Drecun i drugi, kao i najeminentniji profesori sa svih stomatoloških fakulteta u Jugoslaviji.

2009– Američki predsjednik Barak Obama uputio je iz Kaira poziv milijardi i više svjetskih muslimana za poboljšanje veza između Vašingtona i islamskog svijeta, narušenih, kako je rekao, američkim predvođenjem ratova u Iraku i Avganistanu, te sporom s Iranom.

2011 – Papa Benedikt XVI prvi put je posjetio Hrvatsku.

2011 – Njemački paviljon proglašen je najboljim nacionalnim paviljonom na 54. Bijenalu savremene umjetnosti u Veneciji, dok je Zlatnog lava za najboljeg umjetnika dobio Amerikanac Kristijan Marklej.

2011 – Kineska teniserka Na Li osvojila je Rolan Garos, čime je postala prva teniserka iz Azije koja je dobila jednu gren-slem titulu.

56 OSTVARENJA

Novi filmovi američkog reditelja Vesa Andersona, Fracuza Fransoa Ozona i Britanca Stiva Makvina svrstani su u “zvaničnu selekciju” Kanskog filmskog festivala predstavljenu danas.

Ukupno 56 filmova je ušlo u zvaničnu selekciju festivala, oni mogu zvanično da imaju taj naziv, a sam festival koji je trebalo da se održi u maju je otkazan zbog epidemije korona virusa.

U nastojanju da podrže filmove koji je trebalo da imaju premijeru ili da se takmiče u Kanu organizatori su predstavili svoju selekciju od 56 filmova za 2020. navodeći da iako festival nije održan oni će moći da koriste znak festivala da se promovišu.

“Ova selekcija pokazuje da je film i dalje živ, i da je bio živ i za vrijeme mjera izolacije”, rekao je direktor festivala Tijeri Fremo predstavljajući zvaničnu selekciju pored predsjednika festivala Pjera Leskira, što je prenosila televizija Kanal plus (Canal+).

“Reditelji nijesu digli ruke jer su nam poslali 2.067 filmova, što je rekord. Dakle oni rade i najmanje što smo mi mogli da uradimo je da primimo taj rad i da pogledamo filmove”, rekao je on.

On je dodao da je bilo potrebno naći druge forme i da nikad nije dolazilo u obzir da kažu “doviđenja svima vidimo se iduće godine”.

Među filmovima u glavnoj selekciji su i filmovi Japnaca Naomija Kavase, Fracuskinje Majven i Danca Tomasa Vinterberga.

Kanski filmski festival, koji je planiran za period od 12. do 23. maja, trebalo je da bude pomjeren za kraj juna, ali su francuske vlasti u međuvremenu zabranile sva okupljanja do sredine jula.

Organizatori su potom naznačili da bi Kanski filmski festival mogao da bude održan u novoj “formi”.

17. JUNA

Prvi onlajn koncert muzičke i pozorišne trupe Alice in WonderBand održaće se 17. juna u 21 sat, preko onlajn platforme Artist Lockdown iz Londona.

“Većina svjetskih muzičara se odlučuje da na ovaj način nastavi kontinuitet i kontakt sa publikom, pa smo i mi odlučili da to učinimo. Svi koji su prethodnih mjeseci provodili vrijeme u karantinu, sada treba da se sjete umjetnika koji su nesebično dijelili svoje sadržaje i da ih podrže, a posebno nezavisne, samostalne umjetnike”, kazali su iz grupe Alice in WonderBand.

Koncert predstavlja tradicionalnu muziku iz Srbije i zemalja Balkana u novim aranžmanima kroz spoj tjelesnih perkusija i pjevanja: kulturna baština ovog podneblja izvedena na neposredan, uzbudljiv i nesvakidašnji način.

Grupa Alice in WonderBand je uspješno nastupala u Njemačkoj, Francuskoj, Austriji, Italiji, Turskoj, zemljama regiona i Srbiji.

Pjesme iz Srbije, Hrvatske, Makedonije, Crne Gore, Bosne, Bugarske, Rumunije, Albanije, Mađarske kroz melodije, ritmove, ali i tekstove, opisuju karakterističan svijet i kulturu koju dijelimo, ne samo geografski, već emotivno i istorijski, živjeći na trusnom području u stalnim previranjima. 

Izbor i priprema: Č. Đurđić

Na današnji dan 2006. godine zvanično je proglašena nezavisnost  Crne Gore. Poslanici Skupštine Crne Gore usvojili su Odluku o nezavisnosti, čime je i formalno verifikovana volja građana, iskazana 21. maja, da Crna Gora obnovi državnu samostalnost. Odlukom koju je potpisao predsjednik Skupštine Ranko Krivokapić, Crna Gora je definisana kao nezavisna država sa punim međunarodno-pravnim subjektivitetom u njenim postojećim granicama. Na svečanoj sjednici parlamenta, u prisustvu predsjednika države Filipa Vujanovića, premijera Mila Đukanovića i članova Vlade, dotadašnjeg predsjednika Srbije i Crne Gore Svetozara Marovića, najviših predstavnika sudske vlasti, kao i predsjednika Republičke referendumske komisije Františeka Lipke koji je podnio izvještaj o rezultatima referendumskog glasanja, te izaslanika Evropskog parlamenta Jelka Kacina, poslanici su usvojili i Deklaraciju nezavisne Republike Crne Gore. Za Odluku o proglašenju nezavisnosti i Deklaraciju glasala su 42 poslanika DPS-a, SDP-a, Liberalne partije, Građanske partije, Demokratske unije Albanaca i Demokratskog saveza u Crnoj Gori. Činu proglašenja nezavisnosti nijesu prisustvovali predstavnici SNP-a, Srpske narodne stranke, Narodne stranke i Demokratske srpske stranke, kao ni poslanici Liberalnog saveza koji je već bio „zamrznuo“ političko djelovanje. Svečanost proglašenja nezavisnosti Crne Gore završena je intoniranjem državne himne i podizanjem crnogorske zastave na jarbol ispred zgrade Skupštine, u prisustvu više stotina građana.

Ostali datumi: 1657. umro je engleski ljekar Vilijam Harvi, osnivač moderne fiziologije i embriologije, koji je otkrio cirkulaciju krvi i funkciju srca kao pumpe.

1762 – U Rusiju je po nalogu vladike Vasilija  Petrovića otputovala delegacija da bi demantovala optužbe i klevete koje je na njegov račun prenio ruskom dvoru emisar Pučkov nakon posjete Crnoj Gori. Bilo je predviđeno da delegacija uruči i tri pisma, od kojih se jedno odnosilo na mogućnost posjete vladike Vasilija Rusiji.

1875– Umro je francuski kompozitor Žorž Bize, autor opere “Karmen” koja se smatra remek djelom francuske i svjetske operske scene. Prvo izvođenje te opere, iste godine kada je Bize umro, izazvalo je skandal, da bi potom postala jedno od najpopularnijih djela operske muzike.

1899 – Umro je Johan Štraus Mlađi, austrijski dirigent i kompozitor opera i valcera. Nastupajući sa svojim orkestrom širom svijeta, gostovao je i u Beogradu. Poznata djela Johana Štrausa Mlađeg su: “Na lijepom plavom Dunavu” i “Priče iz bečke šume”.

1906 – Rođena je francuska pjevačica i igračica američkog porijekla Žozefina Beker, zvijezda pariskih kabarea Foli Beržer i Kazino de Pari. Bila je borac protiv rasizma, a u Drugom svjetskom ratu priključila se pokretu otpora.

1924 – Umro je austrijski pisac Franc Kafka. Rođen je u Pragu 3. jula 1883. u jevrejskoj porodici. Do 1945. bio je gotovo nepoznat da bi tek potom stekao svjetsku slavu. Za života je objavio tek nekoliko djela, dok je najveći broj, protiv njegove izričite želje da se cjelokupna književna zaostavština spali, izdao njegov prijatelj Maks Brod. Kafkina djela, među kojima najpoznatiji roman “Proces” i pripovijetka “Metamorfoza”, imala su presudan uticaj na književnost 20. vijeka.

1926 – Rođen je američki  pisac Alen Ginzberg, nastavljač realističke tradicije američke poezije. Ginzbergova zbirka pjesama “Urlik i druge pjesme” smatra se najznačajnijim djelom bitničkog pokreta pedesetih godina 20. vijeka. Bio je među prvima koji je upoznao mlade generacije buntovnika s istočnjačkom filozofijom i stvorio veliki broj sljedbenika.

1940 – Okončana je evakuacija savezničkih snaga iz Francuske u Drugom svjetskom ratu. Iz luke Denkerk brodovima je evakuisano više od 337.000 britanskih, francuskih i belgijskih vojnika.

1965 – Američki astronaut Edvard Vajt izašao je iz svemirskog broda “Džemini 4” i tako postao prvi Amerikanac koji je „šetao“ kosmosom, tri i po mjeseca poslije ruskog kosmonauta Alekseja Leonova.

1968 – U Beogradu, a potom i u drugim univerzitetskim centrima u Jugoslaviji počele su studentske demonstracije, prve u komunističkoj Jugoslaviji. Protest protiv privilegija komunističkih funkcionera, nezapošljenosti i ugrožavanja osnovnih demokratskih prava prekinut je poslije sedam dana, nakon što se studentima preko TV Beograd obratio predsjednik SFRJ Josip Broz Tito, koji je podržao studente i obećao im brže rješavanje društvenih problema.

1999 – Predsjednik SR Jugoslavije Slobodan Milošević prihvatio je mirovni plan SAD, EU i Rusije, koji su u Beograd donijeli finski i ruski diplomati Marti Ahtisari i Viktor Černomirdin. Plan, koji je podrazumijevao dolazak međunarodnih snaga na Kosovo, bio je uslov za prestanak vazdušnih napada NATO-a na Jugoslaviju.

2008 – U sjedištu Evropske banke za obnovu i razvoj u Londonu, održan je investicioni forum na kojem je crnogorski premijer Milo Đukanović predstavio projekat izgradnje autoputa u Crnoj Gori: Bar-Boljare. Predstavnik konsultantske kuće „Luj Berže“ Danijel Serafimovski rekao je da bi bilo logično da se put gradi u nekoliko faza. U tom slučaju izgradnja auto puta koštala bi 2,6 milijardi eura, dok bi izgradnja cijelog puta odjednom koštala nepune dvije milijarde.

2008 – Učesnici samita Ujedinjenih nacija o globalnoj krizi hrane, održanog u Rimu, pozvali su države članice da smanje izvozna ograničenja i uvozne namete na hranu, kako bi se spriječilo širenje gladi, koja prijeti gotovo milijardi ljudi.

2012 – U stotoj godini umro je japanski reditelj Kaneto Sindo, poznat po filmovima „Golo ostrvo“ i „Djeca Hirošime“. Sa stočetvorogodišnjim Portugalcem Manuelom Oliveirom, Sindo je bio najstariji filmski reditelj na svijetu. Sindovo remek-djelo „Golo ostrvo“ upoređivano je s filmovima Mikelanđela Antonionija, a on sa slavnim sunarodnikom  Akirom Kurosavom.

2013 – Predstavnici Ministarstva vanjskih poslova Crne Gore, Vrhovnog državnog tužilaštva i nevladine organizacije „Građanska alijansa“, potpisali su sporazum o saradnji u nadgledanju poštovanja ljudskih prava nad osobama zadržanim u policiji. Sporazumom je između ostalog obuhvaćena zaštita od mučenja, nečovječnog i ponižavajućeg postupanja ili kažnjavanja prije krivičnog postupka. 

Na današnji dan dogodilo se i sljedeće:

1954 –  Nakon desetogodišnjeg izlaženja na Cetinju, preseljana je u Titograd redakcija lista “Pobjeda”. Od marta 1952, do tada, “Pobjeda” je izlazila dva puta nedjeljno.

1956 – Na sceni Titogradskog narodnog pozorišta premijerno je izvedena komedija Karla Goldonija “Lažljivac”, u režiji Ilije Nikolića. Uloge su tumačili : Desimir Petrušić, Veljko Mandić, Ljubica Šarkić, Melita Mojaš, Danilo Radulović i drugi.

2005 – U hotelu “Danica” u Petrovcu predstavljena je dvogodišnja internacionalna škola za hotelijerstvo i turizam.

ODRŽAN ONLAJN FESTIVAL

Međunarodno takmičenje gitarista Tivat 2020 (Montenegro International Guitar Competition) završeno je 1. juna nakon što je, tokom tri dana online izdanja, nastupio 101 takmičar iz 26 zemalja svijeta. Pobjednik je poljski gitarista Marcin Kuzniar koji je nastupio kao jedan od troje finalista profesionalne kategorije.

Kako obavještavaju organizatori, Kuzniar je, kao nova mlada Euro String zvijezda, dobio Andres Marvi gitaru u vrijednosti od 8.000 eura, priliku da nastupa na nizu koncerata u Evropi, kao i sa Crnogorskim simfonijskim orkestrom.

Drugoplasirani finalista, Ozberk Mirac Sarigul iz Turske, dobitnik je Slavko Mrdalj gitare vrijedne 5.000 eura, dok je treće mjesto zauzeo rumunski gitarista Ilie Dragos Vasile i osvojio besplatno učešće na nekolika Euro Strings festivala u idućoj sezoni. O pobjednicima je odlučivao devetočlani internacionalni žiri koji je, kao i publika nastupe pratio putem online platformi na kojima je realizovano cjeloukpuno takmičenje, uz TV prenose na TVCG 2 i TVNK.

“Ovo je prvi put da se, usljed novonastalih okolnosti, takmičenje održava online. Iako je pandemija promijenila prvobitno formu festivala, njegovo 14. izdanje okupilo je zapažen broj učesnika, čije je nastupe tokom tri dana pratilo u kontinuitetu više hiljada gledalaca iz cijelog svijeta. Na taj način realizovan, ovaj festival je postao jedini koji u Crnog Gori nije odložen ili otkazan usljed krize”, navodi se u saopštenju MUzičkog centra CG.

Kako se dodaje, osim u profesionalnoj kategoriji u kojoj su nastupila 24 takmičara, 77 drugih prijavljenih nadmetalo se u šest različitih uzrasnih grupa. Žiri za mlađu kategoriju, odabrao je pobjednike za svaku od njih. Kao nosioci svojih kategorija sa starosnim ograničenjem izdvojili su se Samuel David Solomon iz Bugarske, Nichita Ginsca Nistea iz Rumunije, Vuk Vukajlović i Veljko Brankovan iz Srbije, Samo Novak iz Slovenije i Davide Picci iz Italije.

“Najbolja među predstavnicima Crne Gore bila je Nađa Grdinić koja je osvojila treće mjesto u okviru treće potkategorije mlađe grupe takmičara. I njima su pripale vrijedne nagrade za koje su se pobrinuli organizatori festivala – Muzički centar Crne Gore i NVO Anagastum, koji imaju podršku Centra za kulturu Tivat i pokroviteljstvo Euro Strings – European Guitar Festival Collaborative platforme. Iako presedan, ovogodišnje izdanje pokazalo je moć online zajednice i mogućnosti koje ona pruža pri umrežavanju zajednice. Zahvaljujući ovogodišnjem izdanju za festival i Crnu Goru kao destinaciju koja na poseban način njeguje i promoviše gitarsku umjetnost čulo se u još više svjetskih zemalja”, ističu u Muzičkom centru CG.

Najavljeno je i da će drugi dio festivala – koji predviđa koncerte eminentnih svjetskih gitarista, biti održan uživo čim se za to steknu mogućnosti u odnosu na situaciju.

Međunarodno takmičenje gitarista (MIGC) krajem 2017. godine postalo je dio platforme Euro Strings – European Guitar Festival Collaborative, koja se jednim dijelom finansira iz budžeta EU programa Kreativna Evropa.

CG NA GLOBALNOJ FILMSKOJ SMOTRI

Na najvećem globalnom filmskom događaju “We are one” Film Festivalu, predstaviće se i filmski profesionalci iz Crne Gore – film “Paket” crnogorskog reditelja Dušana Kasalice i rumunske rediteljke Teodore Ane Mihai.

Film je dio omnibusa SEE Factory – Sarajevo mon amour, i biće prikazan u okviru ovog globalnog online filmskog festivala. U SEE Factory filmovima glume i mlade crnogorske glumice Andrea Aković i Lidija Kordić, a među partnerima projekta je i Filmski centar Crne Gore.

“We Are One” (Svi zajedno), u produkciji Tribeca Enterprises i YouTube-a, biće održan od 29. maja do 7. juna na YouTube kanalu: youtube.com/WeAreOne.

Kako ističu u Filmskom centru, najveći svjetski filmski festivali ujedinili su se u ovom jedinstvenom desetodnevnom događaju, u sklopu kojeg će biti prikazano više od stotinu filmova po izboru selektora 21 vodećeg filmskog festivala, među kojima i Sarajevo Film Festivala.

Za “We Are One”, kao najveći globalni filmski događaj, Sarajevo Film Festival kreirao je poseban program sa filmovima koji su nastali u Sarajevu i u produkciji Obala Art Centra, kao i kratkim videom “Postcards from Sarajevo Film Festival Friends”, koji će prvi put biti prikazan na “We Are One” festivalu.

“Omnibus SEE Factory – Sarajevo mon amour, koji je dio programa kreiranog od strane Sarajevo Film Festivala, sniman je 2019. u Sarajevu i okupio je 5 reditelja/ki iz regiona i pet međunarodnih autora/ki, a na ‘We Are One’ festivalu imaće posebnu premijernu projekciju 5. juna u 15 sati: https://www.youtube.com/watch?v=wGR-7ICiUKQ.
Film je nastao u produkciji DW i Obala Art Centra iz Sarajeva i snimljen uz podršku filmskih centara regiona – Filmskog centra Srbije, Makedonske agencije za film, Filmskog centra Slovenije, Filmskog centra Crne Gore i Ministarstva kulture i sporta Kantona Sarajevo, u saradnji sa Akademijom scenskih umjetnosti Sarajevo. Autori filmova su Dušan Kasalica (Crna Gora), Teodora Ana Mihai (Rumunija / Belgija), Urška Đukić (Slovenija), Gabriel Tzafka (Grčka / Danska), Eleonora Veninova (Sjeverna Makedonjia), Yona Rozenkier (Izrael / Švajcarska), Maša Šarović (Srbija), Sharon Angelhart (Izrael), Neven Samardžić (Bosna i Hercegovina) i Carolina Markowitz (Brazil). Film je premijerno prikazan u Kanu u sklopu programa Cannes Directors’ Fortnight 2019 (Quinzaine des réalisateurs). Pored ovog dijela programa, festival je okupio neke od najtalentovanijih svjetskih umjetnika, naratora i selektora iz 35 zemalja u želji da tokom pandemije COVID-19 ljubiteljima filma pruži kvalitetan sadržaj, a organizacijama koje se bore protiv ovog globalnog zdravstvenog izazova podršku. Svi programi su besplatni, a gledaoci će imati priliku da podrže napore u suzbijanju COVID-19 pandemije putem linka za donacije na stranici svakog filma na YouTube-u”, ističe se u saopštenju Filmskog centra.

Detaljnije informacije o programu “We Are One” možete dobiti na zvaničnoj internet na stranici www.weareoneglobalfestival.com.