FESTIVAL SREDNJOŠKOLSKOG TEATRA

Na konkursu za najbolji dramski tekst u okviru prvog Festivala srednjoškolskog teatra “Dijalog 2020”, prvu nagradu dobio je dramski tekst “Antigona 2.0” Gimnazije “Petar I Petrović Njegoš” iz Danilovgrada. Drugo mjesto pripalo je Gimnaziji “Stojan Cerović” iz Nikšića, koja je na konkurs kandidovala tekst “Korijeni i izdanci”, a treće “Ko je ođe Don Kihot?” Srednje ekonomske škole “Mirko Vešović” iz Podgorice.

Tekst “Kad antijunak vodi” Gimnazije iz Kotora zavrijedio je specijalnu nagradu žirija opsežnim tematskim okvirom koji, na realističan način, obuhvata odnos tradicionalne društvene zajednice prema onome što je moderno i, za nju, kao takvu, uneobičajeno.

Konkurs su objavili Srednja mješovita škola u Golubovcima i Kulturno informativni centar – Zeta uz podršku Ministarstva prosvjete Crne Gore, a tema ovogodišnjeg konkursa za srednjoškolce obuhvatila je nasilje i posljedice činjenja i ćutanja pred ovakvim oblicima ponašanja.

Pristiglo je 12 tekstova, a o izboru najboljih odlučivao je žiri u sastavu: predsjednik Nikola Tomić – dramaturg i članovi Tamara Milošević i Mladen Ivanović– studenti Fakulteta dramskih umjetnosti na Cetinju.

U obrazloženju, žiri navodi da je prvoplasirana drama vrednovana prvenstveno zbog svoj originalnosti.

“Oslonac na tradiciju grčke tragedije i oblikovni postupci koji su alternativni čine ovu dramu prostorom u kojoj se vezuju znanja stečena u školi i istine koje đaci sa sobom nose”, ističe se u saopštenju.

Svi nagrađeni tekstovi biće izvedeni na jesen, na prvom Festivalu srednjoškolskog teatra “Dijalog 2020” u Kulturno – informativnom centru Zeta.

UNDERHILLFEST OD 16. DO 23. JUNA

Jedanaesti UnderhillFest – međunarodni festival dugometražnog dokumentarnog filma svečano će biti otvoren 16. juna na terenu KK Budućnost u Njegoševom parku u Podgorici, a na otvaranju biće prikazan film “Zemlja meda” u režiji Tamare Kotevske i Ljubomira Stefanova.

Kako ističe PR Festa Miroslav Minić, podgorička publika će od 16. do 23.juna na terenu KK Budućnost u Njegoševom parku moći da vidi najbolja ostvarenja u proteklih godinu dana, a kao i prethodnih godina filmski selektor je Vuk Perović. Filmovi su kao i ranije podijeljeni u tri selekcije: međunarodnu, regionalnu i vantakmičarsku.

“Tročlani žiri 11. UnderhillFesta su producentkinja Jelena Mišeljić i reditelji Gojko Berkuljan i Ivan Marinović. Oni će dodijeliti nagrade ‘Maslačak’ u međunarodnoj i regionalnoj kategoriji”, ističe Minić.

kako se dodaje u saopštenju, dokumentarac “Zemlja meda” započeo je svoje predstavljanje svijetu kao višestruki pobjednik ovogodišnjeg Sandens festivala – Najbolji film selekcije svjetskog filma, najbolja kamera u selekciji svjetskog dokumentarnog filma i specijalna nagrada žirija za uticaj i promjenu.

Film “Zemlja meda”, dobitnik mnogih nagrada, nominovan je i za najbolji dokumentarni film i najbolji strani dugometražni film na 92. dodjeli Oskara – čime se upisao u istoriju svjetske kinematografije kao prvo ostvarenje koje je dobilo ove dvije nominacije.

U okviru 11. UnderhillFesta, već petu godinu za redom, biće održan i trodnevni program “U FOKUSU”, koji UnderhillFest realizuje u saradnji sa Centrom za ženska prava.

Izbor i priprema: Č. Đurđić

Na današnji dan 1642. rođen je poljski vojskovođa i kralj Jan III Sobjeski. Oslobodio je Beč od turske opsade 1683. i time spriječio dalji prodor Turaka u srednju Evropu. Slavljen je kao spasilac Evrope i njene kulture.

1740 – Rođen je francuski pisac Donasjen Alfons Fransoa de Sad, poznat kao Markiz de Sad. Vodio je raskalašan život. Po Napoleonovom nalogu izvjesno vrijeme proveo je u šarantonskoj bolnici kao duševni bolesnik. Do smrti boravi u zatvorima Sent-Pelaži, Bisetr, Šaranton. Njegovi romani smatraju se patološkom pornografijom, ali i djelima koja ruše ustaljene društvene norme. Poznata djela  Markiza de Sada: “Justina,” “Žilijeta” , “120 dana Sodome”. Od prezimena ovog pisca potiče izraz sadizam.

1846 – Iz skadarskog zatvora pušteno je na slobodu 80 Crnogoraca koje su turske vlasti utamničile nakon brodoloma pečalbara iz Crne Gore kod Drača, na putu za Carigrad. Njihovo oslobađanje izdejstovao je Njegoš uz posredovanje ruskog dvora kod Porte.

1868 – Rođen je na Cetinju publicista, novinar i putopisac Jovan-Jošo Ivanišević. Pisao je pripovjetke i naučne članke iz istorije prosvjete u Crnoj Gori, skupljao narodno blago i bavio se folkloristikom i karikaturom. Ivaniševićevi radovi: “Orao”, “Pokajanje, pokajnici i korota”, “Narodne igre iz Crne Gore ” , “O međi Vuka manitoga i trešnjevskim gradinama”, dragocjeni su kao izvorna građa. Jovan Ivanišević je umro 22. juna 1944. u Sarajevu.

1882 – Umro je italijanski revolucionar Đuzepe Garibaldi, vođa pokreta za nezavisnost i ujedinjenje Italije. Legendarnim pohodom sa svojim dobrovoljcima “hiljadu crvenih košulja” oslobodio je 1860. Siciliju od vlasti Burbona i u septembru trijumfalno ušao u Napulj. Izabran je za poslanika Rima 1874, ali je odbio počasti kralja Vitoria Emanuela, titule vojvode i maršala.

1889 – U Crnu Goru je stigao veliki knez Petar Nikolajevič Romanov, vjerenik knjaginje Milice Petrović. Budućeg zeta na Njegušima dočekao je knjaz Nikola, a u okviru počasti ukazanih gostu, izvedena je narednog dana predstava “Balkanska carica”.

1904 – Rođen je američki olimpijski šampion i filmski glumac Džoni Vajsmiler. Prvi je uspio preplivati 100 metara za manje od jednog minuta. Na Olimpijskim igrama 1924. i 1928. osvojio je tri zlatne medalje. Vajsmiler je, međutim, poznatiji kao tumač glavne uloge u filmovima o Tarzanu.

1955 – Jugoslovenski i sovjetski lideri Josip Broz Tito i Nikita Hruščov potpisali su Beogradsku deklaraciju kojom su normalizovani odnosi Jugoslavije i Sovjetskog Saveza, narušeni rezolucijom Informbiroa iz 1948.

1966 – Američki  vasionski brod “Servejer” izveo je prvo uspješno meko spuštanje na Mjesec i počeo da šalje prve slike Mjesečeve površine.

1987 – Umro je španski gitarista Andres Segovija, koji se proslavio interpretacijama klasične muzike na gitari. Transkribovao je za gitaru kompozicije Johana Sebastijana Baha i Hendla.

2006 – Vrhovni savjet odbrane razriješio je načelnika Generalštaba vojske Srbije i Crne Gore general-potpukovnika Ljubišu Jokića, čime je ukinuta zajednička komanda vojske i prenesena u nadležnost predsjednika dvije države Filipa Vujanovića i Borisa Tadića; Istoga dana predsjednik Skupštine državne zajednice Srbije i Crne Gore Zoran Šami izjavio je da se skupština zajednice više neće sastajati. Skupštinu Srbije i Crne Gore činili su poslanici Srpske radikalne stranke, Demokratske stranke Srbije, Demokratske stranke, G17 plus, Srpskog pokreta obnove – Nova Srbija i Socijalističke partije Srbije, kao i Demokratske partije socijalista Crne Gore, Socijalističke narodne partije, Socijaldemokratske partije, Demokratske srpske stranke i Narodne stranke. Najviše poslanika u skupštini državne zajednice imala je iz Srbije Srpska radikalna stranka (30), a iz Crne Gore DPS (15).

2006 – U Japanu je umro poznati crnogorski umjetnik Rajko Bošković. Bavio se slikarstvom i vajarstvom, a publika širom svijeta pamti ga po čudesnim vajarskim ostvarenjima u ledu. Bošković je bio i svojevrsni ambasador Crne Gore na Dalekom Istoku.

2008 – Iz sjedišta EU u Briselu, Makedoniji je zbog incidenta na  vanrednim parlamentarnim izborima, održanim dan ranije, upućena poruka da je ugrožen proces evropskih integracija u toj zemlji, jer država koja, kako je rečeno, nije u stanju da organizuje fer i demokratske izbore ne može da računa na početak pregovora za članstvo u Evropsku uniju.

2009 – U akvatorijumu oko rta Platamuni i sjeverno od Budve održan je prvi dio velike taktičke vježbe Mornarice Vojske Crne Gore u kojoj su, prvi put od osnivanja crnogorskih oružanih snaga, učestvovale mornaričke i vazduhoplovne jedinice.

2012 – Dvadesetpetogodišnji crnogorski kadet Savo Franović, stipendist Ministarstva odbrane Crne Gore, diplomirao je na prestižnoj (Naval Academi) Pomorskoj akademiji u Anapolisu u Sjedinjenim Američkim Državama, koja ima dugu tradiciju. Franović je karijeru nastavio kao profesionalni vojnik u crnogorskom sektoru odbrane.

2012 – Vijek nakon ukidanja, učenici prve generacije maturanata obnovljene podgoričke Medrese „Mehmed Fatih“ iz Milješa, proslavili su završetak četvorogodišnjeg školovanja. Time su stekli uslov upisa na bilo koji fakultet u Crnoj Gori ili u inostranstvu, mada ih je najviše izrazilo želju da školovanje nastave u Turskoj, što im je i obećano. Učenici generacije bili su Damir Hodžić, Erdan Seferović i Džemal Hajdari. Medresu je završilo 38 maturanata, uglavnom iz svih krajeva Crne Gore, a najviše iz Rožaja. Medresa „Mehmed Fatih“ obnovljena je zahvaljujući saradnji crnogorske Vlade i Islamske zajednice u Crnoj Gori.

2012 – Egipatski sud osudio je bivšeg predsjednika te zemlje Hosnija Mubarak na doživotnu kaznu zatvora zbog umiješanosti u ubistva demonstranata za vrijeme pobune 2011. Mubarak je prvi predsjednik kome se lično sudilo nakon početka „arapskog proljeća“.

2013 – Dvanaestočlana ekipa crnogorskih sportista, koji su učestvovali na 15. Igrama malih zemalja u Luksemburgu, s oduševljenjem je dočekana na podgoričkom aerodromu „Golubovci“. Njih dvanaestoro, u konkurenciji devet država, osvojili su jedanaest medalja: devet zlatnih i dvije bronzane. Džudisti Srđan Mrvaljević, Nikola Gušić i Tanja Božović, kao i Marija Vuković u skoku u vis, osvojili su po jednu zlatnu medalju, a atletičarka Slađana Perunović i bacač diska i kugle Danijel Furtula po dvije. Stonoteniser Irfan Čekić takođe je osvojio zlato, ali i dvije bronzane medalje.

2013 – Turski premijer Redžep Tajip Erdogan optužio je opoziciju da podstiče talas antivladinih protesta, nakon što su se desetine hiljada demonstranata u Istanbulu i Ankari pregrupisale i neredi su ponovo počeli. Nazivajući demonstrante „nekolicinom pljačkaša“, Erdogan je kazao da neće odustati od rekonstrukcije instanbulskog trga „Taksim“, što je izazvalo proteste koji su prerasli u široku demonstraciju otpora prema vladajućoj Partiji pravde i razvoja, koja slovi kao islamistička. 

Na današnji dan dogodilo se i sljedeće:

1771 – Rusija je u ratu s Turskom preuzela ostrvo Krim.

1924 – Američki kongres priznao je državljanstvo Indijancima, starosjediocima na teritoriji na kojoj su stvorene SAD.

1946 – Italijani su se na referendumu izjasnili za republiku i time odbacili monarhiju Savojske dinastije.

1953 – Britanska kraljica Elizabeta II krunisana je u Vestminsterskoj katedrali u Londonu. Bilo je to prvo krunisanje u istoriji koje je prenosila televizija.

1979 – Papa Jovan Pavle II stigao je u Poljsku, u prvu posjetu pape jednoj komunističkoj zemlji.

1983 – Sovjetski Savez je sa satelita u Zemljinoj orbiti lansirao novu vasionsku sondu za istraživanje planete Venere.

1992 – Danci su se na referendumu izjasnili protiv Mastrihtskog ugovora Evropske unije.

2005 – Samo dan nakon što su Holanđani na referendumu odbacili ustav Evropske unije, parlament Letonije ratifikovao je taj dokument većinom glasova.

2010 – U galeriji Dvorca Petrovića u Podgorici izloženo je slavno djelo, jednog od najvećih italijanskih baroknih umjetnika Mikelanđela Merisija da Karavađa  „Narcis na izvoru“. Karavađova slika predstavljena je u Podgorici povodom 400. godišnjice smrti slavnog slikara.

U CENTRU SAVREMENE UMJETNOSTI

Izložba umjetnice Romane Pehar “Hazard” biće otvorena sjutra u centru savremene umjetnosti Crne Gore, u izložbenom prostoru Galerija “Klub” u 19 sati.

Romana Pehar je rođena 1992. godine u Kotoru. Osnovne i specijalističke studije slikarstva je završila na Fakultetu likovnih umjetnosti na Cetinju. Trenutno je student magistarstkih studija slikarstva na Akademiji za likovnu umjetnost i dizajn u Ljubljani.

“Studijski je boravila u SAD-u, na Humbolt državnom univerzitetu i na Akademiji za umjetnost arhitekturu i dizajn u Pragu. Učesnica je brojnih samostalnih i grupnih izložbi u zemlji i inostranstvu”, ističu U Centru savremene umjetnosti.

“Moralni hazard se odnosi na generalno poznati empirijski fenomen da grupa osoba koja je osigurana protiv određenog rizika postane sklona da bude viktimizovana rizikom mnogo češće ili mnogo ozbiljnije u poređenju sa neosiguranom grupom… Da li se ljudi povinuju saobraćajnim znacima zbog opšteprihvaćenih normi ili zato što se plaše nesreće ili da budu uhvaćeni od policije? Neke refleksije…”, ističe umjetnica o svom radu.

Izložba se može pogledati do 30. juna 2020. godine.

Izbor i priprema: Č. Đurđić

Na današnji dan 1780. rođen je pruski general Karl Marija fon Klauzevic, jedan od najpoznatijih vojnih teoretičara 19. vijeka. Zbog neslaganja s politikom vodećih krugova Pruske prema francuskom caru Napoleonu I, u Napoleonovim ratovima (1812-1814) bio je u službi ruske vojske. Poznato je Klauzevicevo djelo „O ratu“, u kome je izložio glavne ideje o ratnoj strategiji i taktici.

1804 – Rođen je ruski kompozitor Mihail Ivanovič Glinka, tvorac ruskog muzičkog nacionalnog stila, koji je na uspješan način uskladio izraz tadašnjih zapadnoevropskih pravaca s elementima ruskog i istočnjačkog folklora.  Njegova glavna djela, opere „Ivan Susanjin“, naziv pod pritiskom cenzure na premijernom izvođenju u Petrogradu 1836. promijenjen u “Život za cara”, te “Ruslan i Ljudmila” odredile su razvoj opere u Rusiji.

1863 – Akcionarsko društvo za izgradnju gostionice na Cetinju donijelo je odluku da se u crnogorskoj prijestonici podigne ugostiteljski objekat poznat kao Velika lokanda, odnosno Grand hotel. Akcionarsko društvo na čijem je čelu bio vojvoda Mirko Petrović izdvojilo je za podizanje Lokande 10.000 fiorina u cvancikama. Već naredne godine hotel je bio osposobljen za prijem gostiju. Imao je restoran i osam spavaćih soba. Po kazivanju Ljube Nenadovića, „svagda je bio pun stranaca“, tako da su jednoga dana za stolom nabrojali  pripadnike devet narodnosti i devet jezika.

1926 – Rođena je američka filmska glumica Norma Džin Mortenson, poznata kao Merlin Monro, jedna od najvećih zvijezda i seks simbola američkog filma pedesetih godina 20. vijeka. Merlin Monro izvršila je samoubistvo 1962. godine.

1928 – Umro je na Cetinju poznati crnogorski prosvjetni i naučni radnik Lazo Đ. Popović. Rođen je 1872. u Donjem kraju kod Cetinja. Tokom studija na Duhovnoj akademiji u Kijevu napisao je monografiju o  Petru I i raspravu “Crnogorske vladike pri kraju XIX vijeka”,  a po povratku na Cetinje i dva udžbenika. Putujući po Crnoj Gori i Bosni i Hercegovini prikupljao je izvornu građu i narodna predanja. Iz tog opusa nastala je rasprava “Smrt Samil-age Čengića”.

1946 – U Službenom listu Crne Gore objavljen je Zakon o uvođenju obaveznog sedmogodišnjeg školovanja u Narodnoj Republici Crnoj Gori.

1956 – Otvorena je pošta u Ćeklićima kod Cetinja. Prvi poštar bio je Božo Muhadinović.

1958 – General Šarl de Gol postao je francuski premijer  u jeku krize oko budućnosti francuskih kolonija u Sjevernoj Africi. U decembru iste godine, De Gol je prvi put izabran za predsjednika države.

1993 – Smijenjen je predsjednik SR Jugoslavije Dobrica Ćosić, prvi predsjednik SRJ, izabran u junu 1992. Novi predsjednik SRJ postao je 25. juna visoki funkcioner Socijalističke partije Srbije Zoran Lilić.

2006 – U kompleksu Hidroelektrane „Buk Bijela“ u blizini Foče, otkrivena je masovna grobnica sa oko 30 tijela Bošnjaka koji su ubijeni u tom kraju 1992. godine.

2010 – U Moskvi je, u 78. godini, umro istaknuti sovjetski i ruski pjesnik i prozaista Andrej Voznesenski. Voznesenski je često gostovao na književnim manifestacijama u SFRJ, a 1984. na Struškim večerima poezije u Makedoniji, dobio je nagradu „Zlatni vijenac“. Poznata djela: „Parabola“, „Antisvjetovi“, „Ahilovo srce“, „Rusija“.

2011 – Radovima Marine Abramović, Ilije Šoškića i Natalije Vujošević, pod zajedničkim nazivom „Obod i bistre vode“, Crna Gora je predstavljena na 54. Bijenalu savremene umjetnosti u Veneciji. Selektori izložbe bili su Petar Ćuković i Svetlana Racanović.

2012 – Ruski predsjednik Vladimir Putin odbacio je kritike Sjedinjenih Američkih Država da Rusija snabdijeva oružjem sirijsku vladu da bi ugušila pobunu. Nakon sastanka s njemačkom kancelarkom Angelom Merkel ponovio je da Moskva ne podržava ni jednu stranu u, kako je kazao, „krajnje opasnoj“ situaciji u Siriji i naglasio da je neophodno strpljenje da bi se političko rješenje postiglo.

Na današnji dan dogodilo se i sljedeće:

1198 – Vizantijski car Aleksije III Anđeo odobrio je velikom srpskom županu Stefanu Nemanji i njegovom sinu monahu Savi da na ruševinama Hilandariona podignu novi manstir Svete Gore,  srpski manastir Hilandar.

1880 – U Sjedinjenim Američkim Državama instalirana je prva javna telefonska kabina  u svijetu, u zgradi “Jejl banke” u Nju Hejvnu.

1969 – Kandidat degolista Žorž Pompidu izabran je za predsjednika Francuske nakon što je Šarl de Gol podnio ostavku.

1973 – Premijer grčke vojne vlade Georgios Papadopulos ukinuo je monarhiju i proglasio republiku.

1976 – Izašao je prvi broj “Bjelopoljskih novina”, čiji je urednik bio Marko Šebek. Prethodio im je list “Bjelopoljska komuna”, koji je izlazio samo dvije godine (1961. i 1962.).

1988 – Počelo je emitovanje programa Radio-Budve.  Početni petosatni program bio je, uglavnom, posvećen turizmu. Prvi glavni urednik Radio-Budve bio je Velibor Čović.

2001 – Nepalski prijestolonasljednik, princ Dipendra ubio je u kraljevskoj palati u Katmanduuu svoje roditelje, kralja Birendru i kraljicu Ajsvaraju i još sedam članova porodice, a potom izvršio samoubistvo. Državna komisija koja je istraživala masakr, saopštila je 14. juna da je princ bio pod uticajem alkohola i droge.

2005 – Holandski glasači odbacili su na referendumu ustav Evropske unije. Prema izlaznoj anketi, protiv je bilo 63, a za ustav je glasalo 37 odsto.

2006 – Na sastanku ministara spoljnih poslova SAD, Britanije, Francuske, Njemačke, Rusije i Kine, kao i visokog predstavnika Evropske unije za spoljnu politiku i bezbjednost Havijera Solane, u Beču je usvojen paket političkih i ekonomskih mjera prema Iranu radi obustavljanja spornog nuklearnog programa u toj zemlji.

2007 – Delegacija Nacionalnog centralnog biroa Podgorica prvi put je prisustvovala konferenciji Interpola u bugarskom gradu Varni.

2008 – Na vanrednim parlamentarnim izborima u Makedoniji, na desetak biračkih mjesta, izbili su incidenti u kojima je jedna osoba poginula, a devet je povrijeđeno.

2009 – Avion kompanije  Er Frans s 228 putnika i članova posade srušio se u Atlantski okean nakon što je uletio u oluju na putu od Rio de Žaneira do Pariza. Niko nije preživio nesreću. 

NORMALIZACIJA

Život se polako vraća u normalu, a sa njim i život pozorišta, festivala, umjetnosti. A smisao postojanja umjetnosti je u kontaktu sa publikom. Koliko je pandemija uticala na planove i projekte nekih institucija kulture i kada će se publika vratiti kulturi i kultura publici?

Pandemija je stopirala rad svih pozorišta na svijetu, odnosno onemogućila realizaciju repertoara i izvođenje predstava na način koji jedino u pozorištu ima smisla, a to je susret sa publikom.

COVID-19 osujetio je i planove kulturnih radnika na sjeveru. Bijelo Polje, grad sa pregršt festivala, nekih je ove godine morao da se odrekne.

A umjetnosti je kontinuitet neophodan, kao sto je publici neophodna umjetnost jer upravo ona, sloboda i kreativnost mijenja društvo.

Anka Radović, TVCG

Izbor i priprema: Č. Đurđić

Na današnji dan 1594. umro je italijanski slikar Jakopo Robusti Tintoreto, jedan od najvećih majstora u 16. vijeku, čuven po vještini  postizanja izuzetnih svjetlosnih efekata bojom. Imao je veliki uticaj na kasnija pokoljenja, posebno na impresioniste. Poznata djela „Raj“,  “Tajna večera” i “Posljednji sud”, nalaze se u Veneciji, gdje je i radio, dok su druge njegove slike u vlasništvu evropskih muzeja, posebno u Beču i Parizu.

1809 – Umro je austrijski kompozitor Jozef Hajdn, predstavnik „bečkih klasičara“.  Napisao je preko stotinu simfonija, više gudačkih kvarteta i klavirskih sonata, a prema njegovom  “Carskom kvartetu” nastala je himna Austrije. Trideset godina proveo je na dvoru kneza Esterhazija, a u dva navrata boravio je u Engleskoj, gdje je stekao svjetsku slavu i komponovao najzrelija djela.

1819 – Rođen je jedan od najznačajnijih američkih pjesnika Volt Volter Vitmen, čija je zbirka pjesama “Vlati trave” (1855) imala presudan uticaj na moderno pjesništvo. Neshvaćen od savremenika u svojoj zemlji, Vitmen je prvo priznanje dobio od engleskih “prerafaelista” i pokreta za “vers libre” u francuskoj poeziji. Ljubav prema čovjeku čini osnovu njegovih pjesama, napisanih u nekonvencionalnoj formi slobodnog stiha.

1853 – Crnogorski knjaz Danilo  Petrović pokrenuo je inicijativu za prenošenje posmrtnih ostataka mitropolita Danila Šćepčeva Petrovića, rodonačelnika četvrte crnogorske dinastije, iz manastira Stanjevići (tada na teritoriji Austrije) u Cetinjski manastir.

1856 – Knjaz Danilo uputio je memorandum velikim silama na Konferenciji u Parizu, protestujući protiv izjave Ali-paše u ime Porte, koja je Crnu Goru smatrala svojom provincijom. Crnogorci bi, napisao je knjaz Danilo, prije imali prava da pretenduju na polovinu Albanije i cijelu Hercegovinu, jer su moji prethodnici, gospodari nezavisne Crne  Gore, vojvode Zete, nekad posjedovali te teritorije, a Turska nikad nije bila sopstvenik Crne Gore.

1910 – Na dvoru kralja Nikole potpisan je ugovor između Cetinjske varoši i firme Emanuela Krausa iz Trsta o izgradnji električne centrale iz koje su prvi kilovati potekli već u julu, a u rad je zvanično puštena 19. avgusta iste godine.

2000 – U Sofiji je umro bivši predsjednik Bugarske  Petar Mladenov. Bio je visoki funkcioner u vrijeme komunističkog režima Todora Živkova, a krajem osamdesetih postao je lider reformističkih snaga koje su pod uticajem Gorbačovljeve “perestrojke” srušile vlast komunista u Bugarskoj.

2006 – Predsjednik Republičke referendumske komisije František Lipka potpisao je u 11 sati i 55 minuta izvještaj o konačnim referendumskim rezultatima  o državno-pravnom statusu Crne Gore. Prema izvještaju – 230. 661 građanin, odnosno 55,5 odsto, glasalo je za obnovu državne nezavisnosti Crne Gore, dok je protiv bilo 185 hiljada i 2 građanina, odnosno 44,5 odsto. Za samostalnu državu Crnu Goru izjasnilo se, dakle, 45 hiljada 659 građana više. Osam predstavnika unionističkog bloka u sedamnaestočlanoj Republičkoj referendumskoj komisiji nije prihvatilo, ni potpisalo izvještaj, niti su prisustvovali njegovom zvaničnom saopštavanju. Istoga dana Vlada Republike Srbije izdala je saopštenje u kome je portparol vlade Srđan Đurić izjavio da nakon ozvaničenja referendumskih rezultata u Crnoj Gori od strane predsjednika Republičke referendumske komisije Františeka Lipke, Republika Srbija preuzima državno-pravni kontinuitet i postaje sljedbenik državne zajednice Srbije i Crne Gore.

2007 – Penzionisani general vojske Republike Srpske Zdravko Tolimir, najtraženiji haški bjegunac poslije Mladića i Karadžića, uhapšen je na granici Srbije i Republike Srpske.

2011 – Vlasti Srbije izručile su Haškom tribunalu ratnog komandanta bosanskih Srba Ratka Mladića, optuženog za genocid i ratne zločine počinjene u Bosni i Hercegovini od 1992. do 1995.

Na današnji dan dogodilo se i sljedeće:

1938 –  Prvi put je na televiziji prikazan film. Prikazala ga je američka televizijska kuća NBC (en bi si) a zvao se “Povratak Skarlet Pimpernel”.

1961 – Južna Afrika proglasila je republiku s predsjednikom Čarslom Robertsom Svartom i napustila Britanski komonvelt.

1962 – U Izraelu je obješen njemački ratni zločinac Adolf Ajhman, šef Gestapoa, nakon što je sud utvrdio da je kriv za smrt nekoliko miliona Jevreja u Drugom svjetskom ratu.

1997 – Ukrajina i Rusija potpisale su sporazum o strateškom partnerstvu.

2007 – Na kongresu Fife u Cirihu, Fudbalski savez Crne Gore postao je punopravan član svjetske fudbalske asocijacije.

2010 – U Njujorku je, u 98. godini, umrla američka vajarka francuskog porijekla Luiz Buržoa. Istraživala je osjećanja žena na temu porođaja, seksualnosti i smrti, a među njenim najpoznatijim radovima su džinovske skulpture pauka. 

VRIJEDNA DONACIJA

Monografije, monografske kataloge, knjige i publikacije u izdanju Narodnog muzeja Crne Gore, donirane su Kulturnom centru Bar i Narodnoj biblioteci i čitaonici “Ivo Vučković”.

Ovu vrijedu donaciju, kako su istakli u Narodnom muzeju CG, uručila je direktorica Anastasija Miranović koja je istakla da ta institucija već izvjesno vrijeme sprovodi praksu da svoje publikacije donira profilisanim institucijama kulture, fakultetima, kulturnim centrima, školama.

“Zadovoljstvo mi je da uručim donaciju od oko 200 naših izdanja. Posebno mi je drago što će se nalaziti u rukama Barana i na policama Zavičajnog muzeja, Narodne biblioteke ‘Ivo Vučković’ i Galerije ‘Velimir A. Leković'”, kazala je Miranović.

Donaciju je u ime Kulturnog centra primio direktor Erol Marunović, koji se zahvalio Narodnom muzeju na vrijednom poklonu i kazao da Centru i njegovim korisnicima ovakve donacije mnogo znače.

Rukovoditeljka Narodne biblioteke i čitaonice “Ivo Vučković” Mila Čordašević istakla je značaj ove donacije koja sadrži izdanja koja Biblioteka ne posjeduje u svom fondu, što će njihovim korisnicima omogućiti sticanje novih znanja iz nauke, kulture i umjetnosti. Ona je kazala da posebnu zahvalnost duguju pokretaču ove akcije, direktorici Narodnog muzeja Anastaziji Miranović.

“Iako iz već poznatih razloga, Dan Biblioteke i Svjetski dan knjige i autorskih prava nijesmo mogli obilježiti kako smo planirali – 21. marta i 23. aprila, današnja radost je utoliko veća jer nam donacija stiže u vrijeme kada se Kulturni centar Bar zbog problema izazvanih pandemijom korona virusa našao u teškoj finansijskoj situaciji, pa je neizvjesno kada ćemo biti u prilici da naše knjižne fondove obogatimo novim naslovima izdavačke produkcije”, kazala je Čordašević.

Direktor Kulturnog centra Erol Marunović uručio je Narodnom muzeju zahvalnicu u znak priznanja za pomoć i uspješnu saradnju, a Anastaziji Miranović povelju za doprinos radu i ugledu Biblioteke.

Narodni muzej je u posljednje vrijeme donirao svoja izdanja Fakultetu likovnih umjetnosti sa Cetinja, Srednjoj likovnoj školi “Petar Lubarda”, kao i osnovnim školama “Jugoslavija” iz Bara, “Pavle Rovinski” i “Marko Miljanov” iz Podgorice.

MINISTARSTVO KULTURE

Jedan od trinaest podržanih projekata od strane Ministarstva kulture u okviru programa ”Kreativna Crna Gora”, je i crnogorski modni brend „KOKA“. Autorka brenda je Biljana Jelić, dizajnerka iz Nikšića.

U okviru kampanje „Živimo kulturu“, Ministarstvo kulture nastavlja sa predstavljanjem autora čiji je rad podržan na drugom konkursu za kreativne industrije, u okviru programa „Kreativna Crna Gora“.

”Transponovanjem tradicionalnih odjevnih predmeta u savremeni kontekst, „KOKA“ daje unikatan identitetski osvrt na percepciju crnogorske savremene mode. koja je atraktivni istorijski narativ uskladila sa savremenim odjevnim komadima i „isplela“ specifičnu modnu priču koja ostavlja efektan estetski trag u svijetu”, navode iz Ministarstva kulture.

Podrška Ministarstva kulture brendu „KOKA“ na ovom konkursu odnosi se na obezbjeđivanje neophodne nadogradnje proizvodnih kapaciteta, ali i promotivnih aktivnosti.

Autorka brenda, Biljana Jelić kaže da je ideja za projekat nastala spontano.

„Imala sam privilegiju da dobar dio života, zapravo svog djetinjstva, provedem na planini Sinjajevini u društvu moje babe Koviljke. Bila je prava planinka. Šta god da su radile, ona i njene drugarice usput su i plele, kao da su imale dodatni par ruku. Bilo da se čeka hljeb da se ispeče ili oteli krava, one su stalno plele. Tako sam se, još kao djevojčica, zaljubila u vještinu pletenja, koju sam upravo od babe naučila“, kaže Jelić.

S obzirom na to da se brend „KOKA“ fokusira na održivu modu, Jelić naglašava da je njen proizvod namijenjen ženama, odnosno – internacionalnoj ženi. Kaže da stvara bez pritiska modnih trendova, te da njen rad karakterišu bezvremenski odjevni komadi u kojima se mogu pronaći žene različitih modnih senzibiliteta. Kada je u pitanju tržište, napominje da je brend „KOKA“ prvo plasiran na domaćem „terenu“, odnosno na Balkanu.

„Međutim, ove sezone fokusirali smo se i na inostrano tržište. Strancima je jako zanimljivo ovo što radimo, zato što je u pitanju ručni rad, ali i to što za odjevne predmete koristimo 100 posto vunu, koja je obrađena baš na Balkanu. Već smo bili u Ljubljani, Štokholmu i Cirihu, a za sljedeću sezonu u pregovorima smo sa predstavnicima iz Berlina i Beča“, ističe Biljana.

Dodaje da vunicu uglavnom nabavlja iz raznih krajeva Balkana, tj. gdje god se domaća vuna obrađuje i farba.

„Prvi korak je pronaći odgovarajuću vuncu i taj proces ide paralelno sa osmišljavanjem modela. Onda dolazi najteži dio posla, to jest, pronaći žene koje dobro da pletu i koje, ujedno, imaju vremena za to. Proizvodnja je, zapravo, najveći izazov. Žene sa kojima radim su Crnogorke iz naših sela. Moja glavna pletilja je Slava, sa njom osmišljavam modele, pošto ne radimo po mustrama, već ih uglavnom baziram na mojim crtežima. Nakon toga, ona takoreći obučava ostale žene koje nastavljaju dalje da pletu zadate modele“, pojašnjava Jelić.

Što se tiče planova za budućnost, Biljana naglašava da joj je cilj da nastavi sa pletenjem i da razvija svoj brend, ali i da uputi što više ljudi u to koliko je ljepše nositi bezvremenske odjevne komade, koji ne podliježu trenutnim modnim trendovima.

Ministarstvo kulture raspisalo je nedavno i treći Konkurs za sufinansiranje projekata i programa iz oblasti kreativnih industrija i naučnih istraživanja u skladu sa Akcionim planom programa „Kreativna Crna Gora: Identitet, imidž, promocija“ u 2020. godini.

”Imajući u vidu situaciju izazvanu pandemijom korona virusa, a u okviru mjera podrške oblasti kulture, Ministarstvo kulture ove godine, pored planiranih 100.000 eura, uvećalo je iznos fonda za ovaj konkurs za dodatnih 50.000. Na ovaj način obezbijeđena je veća podrška, a samim tim i održivost ove važne oblasti kulture u aktuelnim okolnostima”, navode u saopštenje.

Izbor i priprema: Č. Đurđić

Na današnji dan 1431. u Ruanu u Francuskoj spaljena je na lomači francuska nacionalna heroina Jovanka Orleanka, nakon što je po nalogu Engleza pred crkvenim sudom optužena da je jeretik i vještica. Rehabilitovana je na reviziji procesa 1456, a odlukom pape Benedikta XV 1920. proglašena je za sveticu.

1498 – Kristofer Kolumbo isplovio je sa šest brodova iz španske luke Sanlukar, na treće putovanje u Novi svijet, tokom kojeg je otkrio Trinidad i obale Južne Amerike.

1593 – U tučnjavi u jednoj londonskoj taverni ubijen je Kristofer Marlo, najznačajniji dramski pisac  engleske renesanse prije Šekspira, autor drama “Tamerlan Veliki” , “Dr Faustus ” i “Jevrejin s Malte”. Usavršio je jampski deseterac i otvorio put Šekspiru.

1640 – U Antverpenu je umro flamanski barokni slikar Peter  Paul Rubens. Njegovo djelo imalo je ogroman uticaj na evropsko slikarstvo. Kao uglednom građaninu povjeravane su mu i diplomatske misije u Parizu, Londonu i Madridu. Jedan je od najvećih majstora baroknog slikarstva; slike su mu pune dramatičnosti, patosa, čulnosti, raskoši kostima i sjaja boja. Bio je izuzetno svestran i radio je od istorijskih i mitoloških kompozicija, do portreta i pejzaža. Uticao je na formiranje mladog Velaskeza. Poznata djela: „Skidanje s krsta“, „Otmica kćeri Leukipovih“, „Bitka amazonki“ i „Sud Parisov“.

1778 – Umro je francuski filozof, pisac i istoričar Fransoa Volter, jedan od najznačajnijih mislilaca evropskog prosvjetiteljstva u 18. vijeku. Veliki protivnik crkvenog mračnjaštva i klerikalizma, ali ne i ateist. Saradnik čuvene „Enciklopedije“. Dugo je živio u izgnanstvu u Njemačkoj i Švajcarskoj.  Poznata Volterova djela: “Kandid”, “Esej o običajima i duhu nacija”, “Filozofska pisma”, “Traktat o metafizici”.

1814 – Rođen je ruski revolucionar,  anarhist Mihail Aleksandrovič Bakunjin. Zbog širenja liberalnih ideja ruski Senat ga je 1844. lišio plemićke titule i osudio na robiju u Sibiru, odakle je uspio da pobjegne u zapadnu Evropu, gdje je nastavio revolucionarne aktivnosti.

1814 – Sklopljen je Pariski mir multilateralnim ugovorom između pobijeđene Francuske, s jedne, i Austrije, Velike Britanije, Rusije i Pruske, s druge strane. Tim ugovorom Boka Kotorska dodijeljena je Austriji.

1863 – Ruski mitropolit Isidor rukopložio je u čin episkopa dotadašnjeg arhimandrita Cetinjskog manstira Ilariona Roganovića. Ilarion Roganović je kao duhovni poglavar Crnogoraca ubrzo po rukopoloženju započeo značajne reforme u okviru Crnogorske pravoslavne crkve.

1889 – Na svečanom ručku u Peterhofu povodom vjeridbe crnogorske princeze Milice Petrović i velikog knjaza Petra Nikolajeviča Romanova, ruski car Aleksandar III podigao je čuvenu zdravicu: “Pijem u zdravlje Knjaza crnogorskog, jedinog iskrenog i vjernog prijatelja Rusije”.  Zdravica koja je izražavala počast, rezervisanu samo za vladare ovjenčane slavom na bojnom polju, sa dosta tjeskobe  i zaziranja primljena je u zvaničnom Beogradu i u Sofiji.

1913 – Zaključen je mirovni ugovor u Londonu između članica Balkanskog saveza (Bugarske, Srbije, Crne Gore i Grčke) i Turske , kojim je okončan Prvi balkanski rat. Turska je tim ugovorom izgubila sve balkanske posjede. Na Evropskom tlu ostao joj je samo Carigrad s okolinom. Crna Gora je u Prvom balkanskom ratu dobila dio  Sandžaka i gradove: Pljevlja, Bijelo Polje, Berane, Plav, Gusinje, kao i Peć i Đakovicu u Metohiji.

1960 – Umro je ruski pisac Boris Leonidovič Pasternak, dobitnik Nobelove nagrade za književnost 1958. Najveći uspjeh kod publike i književne kritike donio mu je roman “Doktor  Živago”, objavljen u inostranstvu nakon čega je Pasternak isključen iz ruskog Saveza pisaca. U Sovjetskom Savezu roman “Doktor Živago” štampan je tek 1988.

2006 – U Podgorici je otvoren Prvi međunarodni sajam knjiga. Na toj sedmodnevnoj smotri, svojim izdanjima predstavilo se više od 100 izdavača iz Crne Gore, Srbije, Hrvatske, Bosne i Hercegovine, Italije, Velike Britanije, SAD, Irana, Albanije i drugih zemalja. Organizatori prvog podgoričkog Međunarodnog sajma bili su Opština Podgorica, Gradska knjižara, Nova knjiga i Narodna biblioteka „Radosav Ljumović“, a pokrovitelji Vlada Crne Gore i Opština Podgorica. Sajam je otvorila ministrica kulture i medija u Vladi Republike Crne Gore Vesna Kilibarda.

Na današnji dan dogodilo se i sljedeće:

1994 – Umro je srpski nuklearni fizičar i hemičar Pavle Savić. Doprinio je razvijanju  procesa nuklearne fisije.

2006 – U Beogradu su se sastali predsjednici Crne Gore i Srbije Filip Vujanović i Boris Tadić i počeli razgovore o podjeli vojske i diplomatije.

2008 – Sudsko vijeće Županijskog suda u Zagrebu oslobodilo je prvooptuženog u sudskom procesu za ratne zločine protiv civila u vojnoj akciji Medački džep, Rahima Ademija, dok je drugooptuženi Mirko Norac osuđen na sedam godina zatvora. Obojici penzionisanih generala sudilo se po komandnoj odgovornosti za ratne zločine protiv civila u vojnoj akciji Medački džep u kojoj su, prema optužnici, ubijena 23 srpska civila i pet zarobljenika, od kojih su neki okrutno mučeni i masakrirani, dok je razoreno više od trista kuća i drugih objekata, ubijena stoka i opljačkana vrijedna imovina. Postupak protiv Ademija i Norca hrvatsko pravosuđe preuzelo je od Haškog suda.

2010 – Pobijedivši rusku reprezantaciju 31:28, rukometašice Crne Gore uspješno su završile kvalifikacije za Evropsko prvenstvo. Istoga dana na put oko svijeta krenuli su na motorima Podgoričani: 35-godišnji Blažo Milić, 40-godišnji Nikola Bojić i 35-godišnji Vladimir Jovičić.