OD AVGUSTA DO NOVEMBRA

Izložba “Svetlana Kana Radević – poslijeratna arhitektura između centra i periferije“, biće prikazana na najvećoj smotri arhitekture na svijetu, Bijenalu arhitekture u Veneciji u sklopu glavnog programa u okviru cjeline pod nazivom “Collateral events”.

Stvaralaštvo Svetlane Kane Radević biće prikazano u okviru glavnog programa 17. Bijenala arhitekture u Veneciji, od 29. avgusta do 29. novembra ove godine.

Izložba se realizuje od strane APSS Instituta i kompanije Strategist, a pod pokroviteljstvom Predsjednika Mila Đukanovića i uz podršku Glavnog grada Podgorice. Projekat je podržao veliki broj crnogorskih kompanija – Bemaks, CEDIS, CGES, Elektroprivreda Crne Gore, Glosarij, Hipotekarna Banka, Metropolis Media Montenegro, Savana i Uniprom.

„Ove godine obilježavamo 20 godina od smrti jednog od najvećih imena crnogorske arhitekture, Svetlane Kane Radević. Ova izložba je prilika da ukažemo poštovanje Kaninom radu i djelu, i to na Bijenalu u Veneciji, pred internacionalnom javnošću. Ovim projektom potvrđujemo da cijenimo i vrednujemo crnogorsko kulturno i istorijsko nasljeđe, čiji je Kana i njen rad bez sumnje značajan dio“, navodi se iz Kabineta Predsjednika Đukanovića.

U okviru izložbe, koja će se održati od 29. avgusta do 29. novembra ove godine biće izložena privatna arhivska građa Svetlane Kane Radević, koja je do sada bila nedostupna javnosti, a koja prikazuje da je Radević gradila internacionalnu karijeru iz ulice Ivana Vujoševića u Podgorici, te ukazuje na nedvojben kvalitet njenog rada i stvaralaštva prepoznat po sintezi lokalnih materijala i narativa i internacionalnih tendencija.

„Kao gradska uprava Kaninog rodnog grada, počastvovani smo što smo partneri u realizaciji ovog projekta. Ovaj projekat je samo prvi korak u nizu aktivnosti koje kao gradska uprava, sa partnerima, planiramo inicirati, a u cilju revitalizacije objekata, koji krase naš grad, a djelo su Kane Radević,“ ističu iz Glavnog grada.

Osim u okviru nacionalnog paviljona, Crna Gora je po prvi put na Bijenalu arhitekture predstavljena i kao dio glavnog programa.

“Rad Svetlane Kane Radević je prvi put svjetskoj javnosti prikazan na ljeto 2018. godine u Njujorškom muzeju MOMA u okviru izložbe „Concrete Utopia: Architecture in Yugoslavia 1948-1980“. Ovo je Kanu vratilo u glavne tokove međunarodne diskusije ne samo o arhitekturi, već i o kulturnom i istorijskom nasljeđu Evrope. Nošeni talasom interesovanja za Kanin rad, istraživanjem njene lične arhive, dobili smo na uvid radove, pisma, fotografije koji pokazuju da je Kana Radević gradila izuzetnu međunarodnu karijeru, a bez podrške i van uticaja tadašnjih arhitektonskih centara Jugoslavije, odnosno regiona. Njena arhiva upućuje na izuzetan, do sada javnosti nepoznat tok njene karijere i značaj njenog stvaralaštva. Uzevši u obzir geopolitičke okolnosti njenog profesionalnog života Svetlana Kana Radević kao arhitektonski stvaralac djelovala je na više nivoa: regionalno – između vernakularne tradicionalne gradnje i globalnih tendecija kasnog modernizma; nacionalno – projektujući javne objekte i hotele sa progresivnim javnim prostorima; i internacionalno gdje u poslijeratnim okolnostima simultano djeluje i radi između Filadelfije, Podgorice i Tokija. Veoma smo zahvalni porodici na ukazanom povjerenju da ovaj izuzetan materijal prikažemo na najbolji mogući način i na najznačajnijoj smotri arhitekture na svijetu, a nakon toga i u Podgorici i drugim mjestima širom svijeta”, rekli su iz organizacionog tima izložbe.

Organizacioni tim čine kustosi izložbe Dijana Vučinić (APSS Institut) i Anna Kats i Katarina Milačić (Strategist). Bijenale u Veneciji ove godine održava se na temu „Kako ćemo živjeti zajedno?“ i traje po izmijenjenim terminima od avgusta do novembra.

PROJEKAT “ĐINA”

Projekat „Đina“ selektovan za “La Fabrique Cinéma” u okviru filmskog festivala u Kanu.

“Đina” je prvi crnogorski projekat, a ove godine i jedini evropski, koji će se dalje razvijati na “La Fabrique Cinéma de l’Institut français 2020” u sklopu 73. Kanskog filmskog festivala.

“Đina” je dugometražni dokumentarni film rediteljke Sare Stijović, po idejnom nacrtu i scenariju Nataše Nelević. Producent projekta je Branimir Žugić.

“La Fabrique Cinéma de l’Institut français” je profesionalni program koji omogućava da 10 reditelja / producentskih dueta prisustvuju Kanskom festivalu (Festival de Cannes) i iskoriste prilagođeni program u okviru najvećeg festivala i filmskog marketa na svijetu. Program predviđa mentorski rad, radionice, producentske sastanke sa predstavnicima najznačajniji filmskih fondova, prezentacije projekta.

“La Fabrique Cinéma de l’Institut français” osnovana je u službenom partnerstvu s France Médiasom Mondeom (RFI, Francuska 24, Monte Carlo Doualiya), SACEM-om (Société des Auteurs, Compositeurs et Éditeurs de Musique) i Međunarodnom organizacijom frankofonije.

Rediteljka Sara Stijović je za projekat “Đina” prošle godine na Balkan Film Marketu u Tirani osvojila nagradu „Pitch Balkan 2019 – Best Documetary Pitch”.

U avgustu prošle godine projekat “Đina” bio je i jedan od deset izabranih projekata za MakeCoProDox Forum u Skoplju gdje je predstavljen predstavnicima regionalnih filmskih centara kao i filmskih fondova iz Švedske, Danske i Norveške.

Projekat „Đina“ podržan je i od Filmskog centra Crne Gore na prošlogodišnjem konkursu za sufinansiranje proizvodnje dugometražnih dokumentarnih filmova.

Komisija je tad istakla da je ovaj projekat posebno značajan za domaću i internacionalnu kinematografiju uzimajući u obzir, kako se navodi u obrazloženju, temeljno sprovedeno istraživanje i promišljanje jedne istorijske teme. „Film dokumentuje privatnu, a potom i političku biografiju Đorđine Đine Markuš.

Kroz ozbiljnu razradu i promišljanje projekta, autorka dolazi do nijansiranog, asocijativnog i poetičnog rediteljskog pristupa“, navodi se u obrazloženju stručne komisije.

Od osnivanja programa La Fabrique ovo je prvi put da je selektovan jedan projekat iz Crne Gore. Pored našeg, koji je jedini ovogodišnji predstavnik Evrope, učestvovaće i projekti iz Brazila, Dominikanske republike, Vijetnama, Mozambika,Senegala, Tajlanda, Kazahstana, Egipta i Irana.

Izbor i priprema: Č. Đurđić

Na današnji dan 753. godine prije nove ere Romul je, prema istoričaru Marku Terenciju Varou, osnovao Rim.

1509 – Umro je engleski kralj Henri VII, osnivač dinastije Tjudor. Njegovim dolaskom na prijesto 1485. okončan je četrdesetogodišnji rat između dinastija Lankaster  i  Jork, poznat pod nazivom»Rat dviju ruža».

1816 – Rođena je engleska književnica irskog porijekla Šarlota Bronte, najstarija od tri sestre spisateljice, kćerke irskog sveštenika. Proslavila se prvim romanom «Džejn Ejr». Pored zbirke pjesama koju je napisala sa sestrama, autorka je djela „Vileta“ i „Profesor i Ema“.

1828 – Rođen je francuski teoretičar umjetnosti i filozof Ipolit Ten, član Francuske akademije od 1878. Kao teoretičar francuskog naturalizma  uticao je na Emila Zolu i čitavu generaciju pisaca koja je s naučno-eksperimentalnim pretenzijama pristupala književnosti. Poznata  djela Ipolita Tena: “Istorija engleske književnosti”, “Filozofija umjetnosti”, “Postanak savremene Francuske”,  “O inteligenciji”.

1873 – List «Crnogorac», prvijenac crnogorskog novinarstva, koji  je počeo da izlazi 23. januara 1871, pojavio se pod novim imenom «Glas Crnogorca». Zbog antiturskog i antiaustrijskog pisanja, «Crnogorac» je bio zabranjen na turskoj i austrijskoj teritoriji, izgubivši mogućnost legalne propagande oslobodilačkih ideja u tim krajevima. «Glas Crnogorca « izlazio je do 1920.

1901 – Na inicijativu crnogorskog mitropolita Mitrofana Bana, usvojen je «Zakon o fondu za izdržavanje iznemoglih sveštenika i đakona Crnogorske pravoslavne crkve i njihovih udovica i djece». Tim zakonom, i zakonom o sistematskim platama potpunije je regulisan materijalni položaj crnogorskog sveštenstva

1925 – U Zimovjensku (današnji Kirovgrad) u Ukrajini, rođen je Evgenije Ljvovič Nemirovski, slavista, bibliograf i vrsni poznavalac istorije slovenskog ćiriličnog štamparstva.  U izdanju Centralne narodne biblioteke „Đurđe Crnojević“ objavljeni su njegovi radovi: „Oktoih prvoglasnik Đurđa Crnojevića iz 1494.“ i „Crnogorska bibliografija izdanja Đurđa Crnojevića od 1494. do 1496. godine.“ Nemirovski je publikovao i Monografiju  o početku štamparstva u Crnoj Gori.

1928 – U Podgorici je osnovana Trgovačka industrijska komora, prva asocijacija privrednika u Crnoj Gori, od 1962. Privredna komora Crne Gore. Prvi predsjednik bio je Mićo Stijović, poznati podgorički industrijalac, darodavac zemljišta na kome je, prema projektu građevinskog inženjera Veliše Popovića, izgrađena zgrada u kojoj se Privredna komora i danas nalazi. Zgrada Komore, na uglu ulica “Novaka Miloševa” i “Marka Miljanova”, otvorena 1939, jedna je od rijetkih građevina koja je preživjela bombardovanje Podgorice u Drugom svjetskom ratu. Dan osnivanja Privredne komore (21.april) obilježava se od 1969. dodjeljivanjem nagrada kompanijama i pojedincima za uspješno poslovanje, inovacije, društvenu odgovornost i unapređivanje menadžmenta.

1946 – Umro je engleski ekonomista Džon Mejnard Kejnc, poznat po djelu «Opšta teorija zapošljenosti, kamata i novca» koje je donijelo radikalan preokret u ekonomskoj teoriji.

2000 – Parlament Rusije ratifikovao je rusko-američki Sporazum o ograničavanju nuklearnog naoružanja – START 2.

2008 – Premijeri Crne Gore i Albanije Milo Đukanović i Sali Beriša položili su kamen temeljac za izgradnju savremene zgrade na graničnom prelazu između dvije države Sukobin – Murićani. Polaganjem kamena temeljca ozvaničen je početak izgradnje prvog zajedničkog graničnog prelaza na jugoistočnom Balkanu.

2009 – Delegati Samita Ujedinjenih nacija protiv rasizma usvojili su u Ženevi deklaraciju protiv rasizma, želeći da ublaže posljedice bojkota izazvanog ocjenama iranskog predsjednika Mahmuda Ahmadinedžada da je jevrejska država rasistička.

2012 – U izložbenom prostoru Muzeja i galerija Podgorice, princ Nikola Petrović otvorio je manifestaciju „Božanstveni svjetovi Salvadora Dalija“, odnosno istoimenu postavku radova slavnog španskog slikara. Prvi put u Crnoj Gori posjetioci su bili u prilici da vide ostvarenja iz dva najobimnija Dalijeva opusa – „Biblia Sacra“ i  „Božanstvena komedija“. Postavku je činilo više od dvjesta radova – 100 grafika „Božanstvene komedije“ iz 1964. i 105 grafika „Biblie Sacra“ iz 1967, kao i veći broj pratećih eksponata vezanih za ta dva opusa velikog slikara. Autorka postavke bila je istoričarka umjetnosti Petrica Duletić, a organizator Analitika konsalting u saradnji sa slovenačkom galerijom „Deva Puri“. Tokom Dalijeve izložbe organizovane su i tematske večeri crnogorskih umjetnika.

2013 –  Poslanici Demokratske partije socijalista i Socijaldemokratske partije Crne Gore poručili su organizatorima građanskog protesta, održanog dan ranije u Podgorici, da će se o njihovom zahtjevu – da se posebnim zakonom ponište rezultati predsjedničkih izbora i raspišu novi – izjasniti tek kad budu upućeni nadležnim institucijama, uz poštovanje Ustava i zakona.

Na današnji dan dogodilo se i sljedeće:

1856 – Australija  je prva u svijetu uvela osmočasovni radni dan.

1967 – Vojnim pučem u Atini uspostavljen je režim «grčkih pukovnika», koji su sedam narednih godina sprovodili vojnu diktaturu u Grčkoj.

1996 – Koalicija lijevog centra «Maslinovo drvo» pobijedila je na izborima u Italiji. Bila je to prva pobjeda ljevice u Italiji od Drugog svjetskog rata.

1997 – Prvi kineski vojnici ušli su u Honkong u okviru priprema za prelazak te britanske kolonije 1. jula pod suverenitet Kine.

2005 – U Donjem domu španskog parlamenta usvojen je nacrt zakona kojim se legalizuju homoseksualni brakovi u toj zemlji. Španija je tako, poslije Belgije i Holandije postala treća evropska zemlja u kojoj su dozvoljeni brakovi ljudi istog pola.

2008 – Objavljen je muzički singl australijskog premijera Kevina Rada „Velike stvari nastaju od malih“, na kojem centralno mjesto zauzima čuveno „izvinjavam se“, koje je Rad uputio starosjediocima Australije. Vlada i parlament zvanično su se 13. februara izvinili Aboridžinima, prvim stanovnicima i izvornom autohtonom narodu na Petom kontinentu za „bol, uvrede i poniženja“ koja su pretrpjeli tokom prošlog vijeka. Posebno izvinjenje upućeno je „izgubljenoj generaciji“, kao posljedici rasističkog i diskriminatorskog zakona koji je u Australiji bio na snazi od 1910. do 1970. U tom periodu više od 100.000 djece Aboridžina nasilno je odvojeno od svojih porodica radi čišćenja australskog kontinenta od crnačke rase.

2010 – U Barseloni je, u 89. godini, umro Huan Antonio Samaran, predsjednik Međunarodnog olimpijskog komiteta od 1980. do 2001.

2011 – U obraćanju vjernicima povodom Velikog četvrtka, papa Benedikt XVI izjavio je da se središta hrišćanstva okreću od svoje vjere, te da ponekad izgleda da su Zapadu dosadile sopstvena istorija i kultura. 

FILMSKI FESTIVAL

Međunarodni filmski festival u Veneciji održaće svoje 77. izdanje u septembru, uprkos pandemiji korona virusa koja je dovela do otkazivanja ili odlaganja mnogih festivala.

Mostra će se održati od 2. do 12. septembra, pod vođstvom umetničkog direktora festivala Alberta Barbere, potvrdilo je danas Bijenale u Veneciji.

Venecijanski Bijenale, čiji dio čini i najstariji filmski festival na svijetu, danas je potvrdio i da će se Bijenale arhitekture održati od 29. avgusta do 29. novembra 2020.

Izbor i priprema: Č. Đurđić

Na današnji dan 1393. tokom širenja svojih posjeda iz gornje Zete na jug, Radič Crnojević je da bi održao dobre odnose sa susjedima ustupio Mletačkoj Republici grad Lješ, a zatim potpisao i prijateljski ugovor s Dubrovnikom.

1808 – Rođen je Napoelon III, car Francuske od 1852. do 1870. Poslije poraza u francusko-pruskom ratu zbačen je s prijestola, a u Francuskoj je proklamovana Treća Republika.

1889 – U Austriji je rođen Adolf  Hitler, osnivač Nacional-socijalističke partije, kancelar i diktator Njemačke od 1933. do 1945. godine.

 1893 – Rođen je katalonski i španski slikar i vajar Huan Miro, jedan od najznačajnijih nadrealističkih umjetnika 20. vijeka. Miroovo djelo karakterišu apstraktne nadrealističke forme lirskog karaktera. Bavio se skulpturom, grafikom, keramikom, tapiserijom.

1919 – Raspušteni su Podgorička skupština i Izvršni odbor, a upravljanje Crnom Gorom povjereno je srpskom pukovniku Stojanu Popoviću, koji je sa srpskom vladom sklopio ugovor o posebnim uslovima za prihvatanje uloge namjesnika u Crnoj Gori.

1957 – U Šavniku je puštena u pogon jedna od osam malih hidroelektrana tadašnjeg elektroenergetskog sistema Crne Gore koja je bila u sastavu lokalnog komunalnog preduzeća. Od 1987. kada je rekonstruisana u nikšićkoj Željezari i automatizovana, radi s dva agregata snage od po 100 kilovati, i godišnje proizvodi oko 600 hiljada kilovat sati električne energije.

1992 – Snage bosanskih Srba izvršile su blokadu Sarajeva, zahtijevajući podjelu grada. Blokada i granatiranje grada trajali su tokom cijelog Bosanskog rata koji je završen potpisivanjem Dejtonskog sporazuma u novembru 1995. godine.

1995 – U Beogradu je umro jugoslovenski političar i pisac Milovan Đilas.  Rođen je 4. juna 1911. u selu Podbišću kod Mojkovca, gdje je i sahranjen u porodičnoj grobnici, uz crkvene obrede. Bio je jedan od najbližih saradnika Josipa Broza Tita do 1954. Poslije serije članaka objavljenih u beogradskom dnevnom listu «Borba», u kojima je kritikovao tadašnje jugoslovensko rukovodstvo, smijenjen je sa svih funkcija, a potom je postao najpoznatiji jugoslovenski disident. U maju 1945. objavio je opširan tekst o crnogorskom nacionalnom pitanju. Po istoričaru Živku Andrijaševiću: „Iako utemeljena na problematičnim konstrukcijama, Đilasova teza o crnogorskoj naciji bila je prvi zvanični stav nove državne vlasti, kojim se priznaje postojanje Crnogoraca kao posebne nacije.“ Pored brojnih političkih članaka i knjiga, Đilas je napisao i četiri zbirke pripovijedaka i dva romana: „Crna Gora“ i „ Izgubljene bitke“, te studiju „Njegoš pjesnik, vladar i vladika“. Poznata djela: „Nova klasa“, „Besudna zemlja“, „Razgovori sa Staljinom“, „Nesavršeno društvo“, „Druženje s Titom“.

2009 – Iranski predsjednik Mahmud Ahmadinedžad nazvao je, na ženevskom Samitu Ujedinjenih nacija protiv rasizma, Izrael “surovim i rasističkim režimom”, zbog čega su učesnici samita napustili salu. Ahmadinedžad je rekao da je Izrael “poslije Drugog svjetskog rata pribjegao vojnoj agresiji kojom je cio jedan narod (palestinski) ostao bez doma pod izgovorom patnje Jevreja”.

2013 – U Podgorici je, uz učešće nekoliko hiljada ljudi, održan građanski protest protiv, kako je istaknuto, neregularnosti na predsjedničkim izborima, održanim 7. aprila. Učesnici protesta tražili su ponavljanje izbora, izbor novog državnog tužioca dvotrećinskom većinom u parlamentu, krivično-pravno procesuiranje aktera afere “Snimak” i sprovođenje parlamentarne istrage o zloupotrebi državnih resursa za izbornu korupciju. Lista zahtjeva upućena je predsjedniku DPS-a Milu Đukanoviću, predsjedniku SDP-a Ranku Krivokapiću, kao i liderima ostalih stranaka vladajuće koalicije.

Na današnji dan dogodilo se i sljedeće:

1653 – Vođa Engleske revolucije Oliver Kromvel raspustio je parlament; Vojno vijeće donijelo je novi ustav, a Kromvel je imenovan doživotnim lordom protektorom.

1768 – Umro je italijanski slikar Kanaleto, jedan od najboljih pejzažista 18. vijeka.

1841 – U filadelfijskom listu «Grahams magazin» objavljena je pripovijetka Edgara Alan Poa «Ubistva u ulici Morg», koja se smatra prvom detektivskom pričom.

1912 – Rođen je irski književnik Brem Stoker, autor «Drakule».

1954 – U Gradskom narodnom pozorištu u Titogradu premijerno je izvedena Gogoljeva komedija «Ženidba», u režiji Vasilija Šćućkina. Uloge su tumačili: Ljubica Vukčević, Julka Cvejanov, Kosara Marković, Vlado Sušić, Ivan Budimirović, Milorad Spasojević i drugi.

1972 – Američki svemirski brod «Apolo 16» spustio se na Mjesec.

2008 – Umjereni bivši biskup Rimokatoličke crkve Fernando Lugo pobijedio je na predsjedničkim itzborima u Paragvaju i tako okončao vladavinu partije Kolorado, dugu preko 60 godina, što je bila najduža vladavina jedne partije u svijetu.

2013 – Italijanski parlament je nakon tri dana zasjedanja ponovo je izabrao 87-godišnjeg Đorđa Napolitana za predsjednika te zemlje u vjeri da će time ublažiti neprijateljsku političku klimu, nepogodnu za formiranje nove vlade. Napolitano je, ponovnim izborom,  postao prvi predsjednik u istoriji Italije koji je obezbijedio drugi sedmogodišnji mandat. 

NOVA ZBIRKA

Zbirka pjesama “Plamena slutnja” je četvrto literarno ostvarenje Miljana V. Živkovića, pjesnika, studenta prava i čuvara kulturnog blaga. Najnovijim stihovima Živković pokazuje zrelost u oblikovanju motiva koji su opsesija mladog čovjeka. U djelu koje ima 50 pjesama je širok raspon tema: ljubav, patnja, mašta, priroda, ezoterija i duhovnost, pleme Kuči i tradicija.

Zbirka pjesama „Plamena slutnja“ je nova, druga pjesnička zbirka Miljana Vučininog Živkovića. Prve pjesme napisao je kao gimnazijalac, u periodu kada se susreo sa velikim imenima domaće i svjetske književnosti. Posebno ističe motivisanost za pisanje koju je dobio tokom osnovne i srednje škole od profesorica koji su mu predavale književnost.

„Poetski svijet mladog Miljana Vučininog Živkovića poslije zbirke „Stazom tamjana“ iznjedrio je još jednu od stihova brojanicu nazvanu „Plamena slutnja“. Kroz „Drhtavu slutnju“, „Razlite sjeni“ i „Kišu tuge“, tri pjesničke cjeline sa ukupno 50 pjesama, Miljan nam je otvorio svoj intimni svijet satkan od radosti i boli, nadanja i patnje, ljubavi i tuge, ovozemaljskog i nebeskog, ljudskog i duhovnog. Zrelim pristupom u biranju tema i vještim vajanjem stihova, pjesnik je dočarao cijeli jedan svijet, kojim je sebe predstavio kao alhemičara. Miljan u sadašnjem svijetu koji ima entropijsku tendenciju, da sve vodi putem haosa i moguće propasti, javlja se kao kodifikator svijeta (pravnička dimenzija), životu i svijetu dajući smisao, stvarajući svoje pjesničke simbole putem kojih magičnim, ali vrlo razumljivim kodom, sasvim ljudski i s ljubavlju, komunicira sa čitaocem“, ističe dr Miomir Maroš u predgovoru za ovu zbirku pjesama.

„Žar plamene slutnje isijava iz svakog stiha ove zbirke poletnog mladog čovjeka koji odlučuje pjesmom se uhvatiti u koštac sa životom, te samo pjesmi otkriti duševna prostranstva individualnog svijeta. Svaka pjesma ponaosob svakako da predstavlja posebnu cjelinu koja se nezavisno može proučavati i sa književnoteorijskog, dakle i jezičko-stilskog, sintaksičkog i semantičkog aspekta, ali takođe svaku od njih ulančava motiv strepnje nad spoznajom sličnom estetskom pesimizmu kakav su njegovali Laza Kostić ili Petar II Petrović Njegoš, te koji zbog cikličnog nadovezivanja postaje lajtmotivska kompozicija ove zbirke. Slutnje su razne, svakovrsne, a sve one gore plamenom poezije, ističe u recenziji dr Olga Vojičić-Komatina.

„Sudeći po stvaralačkom postupku Miljana Živkovića, njegova poezija je izrastala na najdubljem duševnom iskustvu, patnjama i radostima, koji su tako iznijansirano predočeni, za čije prevođenje u pjesničku riječ treba izuzetno pjesničko umijeće i virtuoznost. Pjesnički glas Miljana Živkovića svojom naglašenom ličnom notom specifičan je u našoj književnosti po naglašenoj potrebi da se drama postojanja ulije u ritam poezije kao najpodesniji medijum izraza autentične vizije života“, navodi u recenziji prof. dr Sonja Tomović Šundić.

Miljan Vučinin Živković rođen je 1997. godine u Podgorici. Student je treće godine Pravnog fakulteta Univerziteta Crne Gore.
Za Etno-muzej koji je osnovao u Kučima (Ubli) još kao dječak, u februaru 2020. godine dobio je Plaketu čuvara kulturnog blaga od Udruženja folklornih ansambala Crne Gore. Zapažen je u javnosti i sa pjevanjem uz gusle. Svoju misiju zaštite etnografskog nasljeđa od skoro provodi kroz emisiju „Zapis“ na Televiziji Crne Gore.

Miljan V. Živković objavio je:
– roman „Nezaboravne priče“ 2011. godine
– monografiju „Bratstvo Živkovići u Kučima“ 2016. godine
– zbirku pjesama „Stazom tamjana“ 2017. godine
Zbirka pjesama „Plamena slutnja“ je njegovo četvrto literarno ostvarenje.

Izbor i priprema: Č. Đurđić

Na današnji dan 1588. umro je Paolo Veroneze (pravo ime Paolo Kaljari), uz Ticijana i Tintoreta jedan od  najznačajnijih slikara Venecijanske škole u 16. vijeku. Majstor kolorita i dinamičnih kompozicija, obrađivao je teme iz hrišćanske religije i antičke mitologije. Najbolja djela uradio je za Duždevu palatu u Veneciji – na stropu dvorane Velikog vijeća. Najčešći motiv na njegovim slikama je gozba: „Gozba u kući Levijevoj“, „Gozba u kući Simeonovoj“, „Svadba u Kani“. Pored Duždeve palate u Veneciji, njegovi radovi nalaze se u pariskom Luvru i londonskoj Nacionalnoj galeriji.

1755 – Porazom britanske vojske kod Leksingtona i Konkorda počeo je američki rat za nezavisnost od Velike Britanije. Kongres SAD objavio je istoga dana 1783. završetak rata.

1824 – Engleski pjesnik Džordž Gordon Bajron umro je od malarije dok je pokušavao da pomogne Grcima u borbi za oslobođenje od Turaka. Oličavao je slobodan ljudski duh u pobuni protiv poretka i okvira ondašnjeg društva. Na putovanju po Mediteranu proveo je dvije godine (1809-1811) stičući pjesničko iskustvo. Nakon susreta sa Šelijem u Švajcarskoj, napisao je vrijedno djelo „Šijonski sužanj“. Bajronova poezija sjete, egzila i čežnje, odnosno osjećanja svjetskog bola (Veltšmerc) kao posebne vrste romantičarske, nejasne i neizlječive tuge, stvorila je mit o romantičarima i promijenila evropska književna shvatanja. Poznata  djela: «Čajld Herold», «Kain», «Manfred», «Don Žuan».

1882 – Umro je engleski prirodnjak Čarls Robert Darvin, autor teorije o evoluciji živih bića, po kojoj se svi životni oblici razvijaju putem prirodne selekcije. Teoriju o evoluciji živih bića Darvin je objavio u knjizi «Postanak vrsta putem prirodnog odabiranja». Pored izvjesnog broja biologa, na Darvinovu knjigu oštro je reagovala i crkva. Crkveni predstavnici oštro su ga kritikovali što teorija o prirodnoj selekciji poriče uticaj Boga na stvaranje čovjeka, a čovjeka stavlja u isti položaj sa životinjama. Darvin je do kraja života dorađivao svoju teoriju i objavio još nekoliko knjiga u kojima je objasnio njene sporne djelove.

1891 – Osnovano je u Dobroti parobrodarsko društvo «Radoničić kompani», vlasništvo porodice Filipa Vidakova Radoničića. Ta je kompanija od 1. januara 1892. održavala svakodnevnu vezu između Kotora i Herceg Novog. Ubrzo  je osnovano i parobrodarsko društvo «Boka», tako da je Kotor imao dobru vezu ne samo s lukama u zalivu, već i sa Ulcinjem i Gružom.

1906 – Umro je francuski fizičar i hemičar Pjer Kiri, jedan od utemeljivača nauke o radioaktivnosti. Sa suprugom Marijom Kiri Sklodovskom i Anrijem Bekerelom podijelio je Nobelovu nagradu za fiziku 1903.

1921 – Stupio je na snagu zakon  o podjeli Irske – na Republiku Irsku i Sjevernu Irsku, koja je ostala dio Velike Britanije.

1930 – U sukobu s policijom, na Cetinju je ubijen revolucionar Marko Mašanović, koga mnogi smatraju osnivačem Komunističke partije Jugoslavije u Crnoj Gori. Bio je član KPJ od 1919; iste godine učestvovao je na Kongresu ujedinjenja Socijalističke radničke partije Jugoslavije (komunista), a od 1925. do 1928. boravio je u Moskvi, gdje je pohađao Međunarodnu Lenjinovu školu. Nakon toga vratio se u Jugoslaviju i na Četvrtom kongresu KPJ u Drezdenu, u novembru 1928, izabran je za člana CK KPJ, a kasnije uključen i u Politbiro partije.

1943 – Počeo je ustanak Jevreja u Varšavi koji je, uz više hiljada žrtava, ugušen 16. maja. Nacisti su tokom borbi potpuno razorili i spalili Varšavski geto, a 58.000 ljudi poslato je u njemačke koncentracione logore.

1956 – Na Cetinju je izašao prvi broj lista «Industrijski radnik», glasila cetinjskog «Oboda». Bio je to prvi radnički list u Crnoj Gori. Poslije pet brojeva prestao je da izlazi, da bi se u izmijenjenom izdanju ponovo pojavio 1962. godine.

1967 – Umro je njemački državnik Konrad Adenauer, jedan od osnivača i lider Hrišćansko-demokratske unije poslije Drugog svjetskog rata, kancelar Zapadne Njemačke od 1949. do 1963.

2005 – U Sikstinskoj kapeli u Vatikanu 115 kardinala iz cijelog svijeta izabrali su tajnim glasanjem Jozefa Racingera, 78-godišnjeg njemačkog kardinala za novog papu, nasljednika Jovana Pavla II. Racinger, koji je uzeo ime Benedikt XVI, prvi je njemački papa od Viktora II, čiji je pontifikat trajao od 1055. do 1057. godine.

2007 – Vlada Crne Gore utvrdila je Predlog zakona o državnim i opštim praznicima, čime su savezni propisi  prestali da važe. Vlada je predložila da državni praznici budu 21. maj – Dan nezavisnosti i 13. jul – Dan državnosti Crne Gore, dok su Nova godina i Praznik rada – 1. maj, kao i ranije, opšti praznici. Predlogom zakona utvrđeno je da se svi praznici slave po dva dana, a ukoliko su to dani vikenda, onda se prenose na radne dane.

2007 – Vlade Crne Gore i Sjedinjenih Američkih Država postigle su dogovor kojim se Crna Gora obavezala da Međunarodnom krivičnom sudu ne izručuje državljane SAD koji bi pred tim sudom mogli biti optuženi za genocid, ratne zločine i zločine protiv čovječnosti. Sporazum garantuje pravo zaštite ne samo državljanima Sjedinjenih Američkih Država na teritoriji Crme Gore, već i državljanima Crne Gore na teritoriji Amerike.

2008 – U Vrhovnom sudu Crne Gore konstituisan je devetočlani sudski savjet čija je nadležnost da bira i razrješava sudije, predsjednike sudova i sudije porotnike, utvrđuje prestanak sudijske funkcije, razmatra izvještaj o radu sudova, predstavke i pritužbe na rad sudova, odlučuje o imunitetu sudija, te predlaže Vladi iznos novca za rad sudova.

2009 – U 79. godini umro je britanski književnik Džejms Graham Balard, koji je slavu stekao autobiografskim romanom “Imperija  sunca”, po kome je Stiven Spilberg snimio istoimeni film, nominovan za šest Oskara.

2013 – Nakon brojnih pregovora i probijenih rokova,u Briselu su, u posljednjem trenutku, premijeri Srbije i Kosova Ivica Dačić i Hašim Tači parafirali sporazum koji je omogućio napredovanje dvije strane u evropskim intefracijama.Sporazum se sastoji od 15 tačaka koje je predložila visoka evropska predstavnica Ketrin Ešton uz uvažavanje stavova pregovaračkih strana i ublaženu formulaciju Beograda po pitanju priznanja Kosova.Svjetski zvaničnici pozdravili su sporazum i ocijenili ga “istorijskim korakom”.

Na današnji dan dogodilo se i sljedeće:

1839 – Potpisan je Londonski sporazum kojim su evropske države priznale nezavisnost Kraljevine Belgije.

1984 – Lansiran je prvi kineski  telekomunikacioni satelit.

1994 – U Francuskoj je na doživotnu robiju osuđen nacistički ratni zločinac u Drugom svjetskom ratu Pol Tuvije.

2006 – Vrhovni sud Italije potvrdio je pobjedu lijevog centra Romana Prodija na opštim izborima u toj zemlji i time odbacio pritužbe premijera Silvija Berluskonija o nepravilnostima na izborima.

2010 – U Petnjici u Beranama, u 121. godini, umrla je Džemilja Kožar, najstarija državljanka Crne Gore.

U JUTARNJEM RTCG

Tradicionalna pjesma “Sejdefu majka buđaše” dobila je onlajn izvedbu. Vokalne solistkinje iz Crne Gore i Srbije snimile su verziju koja je premijerno prikazana u Jutarnjem programu Televizije Crne Gore.

Kragujevčanka Milena Lazarević Popović, vokalna solistkinja RTS-a, došla je na ideju da ona i Tatjana Lazičić Popović koja je pjevala u pjevačkom studiju Merime Njegomir i u etno grupi “Iskon”, a sada živi u Podgorici, snime jednu izvornu pjesmu i odabrale su omiljenu “Sejdefu”. Pozvale su Ninu Strugar koja se bavi izvornim pjevanjem crnogorskih pjesama, a snimila je i album balkanskih pjesama na turskom jeziku. Harmonikaš koji ih prati je Ivan Makević. 

Milena, Tatjana, Nina i Ivan su snimili sve za par sati. Ideja je bila da iz karantina pruže ljudima zadovoljstvo da čuju lijepu muziku. Namjeravaju da snime još ovakvih pjesama dok su u izolaciji zbog globalne pandemije korona virusom.

Izbor i priprema: Č. Đurđić

Na današnji dan 1856. francuski konzul u Skadru Ekar, objelodanio je plan knjaza Danila da na mjestu zvanom Orja Luka podigne za sebe stambenu zgradu, a kasnije na kraju klanca, kojim se može ući u Crnu Goru, i grad. Knjaz Danilo je kupio i zemljište koje je namjeravao da pokloni onima koji budu željeli da se tu nastane. Njegovu ideju realizovao je knjaz Nikola, inicijator izgradnje današnjeg Danilovgrada, prema regulacionom planu inžinjera Dragiše Milutinovića, sina pjesnika Sime Milutinovića Sarajlije.

1880 – U Carigradu je uz prisustvo predstavnika Austrougarske, Njemačke, Francuske, Velike Britanije, Rusije i Turske potpisan protokol o granici između Crne Gore i Turske.

1951 – U Parizu su Belgija, Zapadna Njemačka, Italija, Luksemburg, Francuska i Holandija potpisale ugovor o osnivanju Evropske zajednice za ugalj i čelik. Bio je to početak stvaranja Evropske ekonomske zajednice, odnosno Evropske unije.

1955 – Umro je njemački naučnik Albert Ajnšajn, izumitelj teorije relativiteta. Od dolaska nacista na vlast u Njemačkoj 1933. živio je u Sjedinjenim Američkim Državama. Nobelovu nagradu za fiziku dobio je 1921. godine.

1955 – U indonežanskom gradu Bandungu počela je afroazijska konferencija 29 zemalja, na kojoj su utvrđeni principi «pokreta nesvrstanih« i stvaranja «trećeg svijeta» kao alternative blokovima NATO i Varšavskog ugovora.

1956 – Raspušten je Informbiro, savjetodavno i koordinaciono tijelo  devet evropskih komunističkih i radničkih patrtija, kojim su dominirali sovjetski komunisti.

1975 – U Službenom listu SR Crne Gore objavljen je ukaz o proglašenju Zakona o narodnoj odbrani, koji je usvojila Skupština Crne Gore 31. marta iste godine. U članu 45 tog zakona precizirano je da prava i dužnosti Republike u oblasti narodne odbrane vrše Skupština, Predsjedništvo, Izvršno vijeće SRCG, odgovarajući republički organi i organizacije, Glavni štab teritorijalne odbrane i Republički štab civilne zaštite. Članom 48 istog zakona bilo je  predviđeno da Predsjedništvo Republike ima Savjet za narodnu odbranu, čiji se sastav i djelokrug utvrđuju posebnim zakonom.

2007 – Vjernicima Crnogorske pravoslavne crkve na čelu s mitropolitom Mihailom policija je onemogućila ulazak u Cetinjski manastir i bogosluženje. U prisustvu predstavnika SNP-a, Narodne stranke i Demokratske srpske stranke, u Manastiru je za pripadnike Srpske pravoslavne crkve u Crnoj Gori, liturgiju služio episkop dioklijski i iguman ostroški Jovan Purić, a mitropolit Crnogorske pravoslavne crkve Mihailo s vjernicima pred zatvorenim vratima crkve na Ćipuru.

2008 – U okviru šestodnevne posjete Sjedinjenim Američkim Državama, poglavar Rimokatoličke crkve papa Benedikt XVI održao je govor pred Generalnom skupštinom Ujedinjenih nacija i tako postao treći papa koji se obratio tom visokom domu.

2010 – U Spomen području Jasenovac obilježena je 65-godišnjica proboja preživjelih logoraša. Odavanju pošte brojnim žrtvama tog ustaškog logora prisustvovalo je nekoliko hiljada ljudi, predvođenih najvišim državnim zvaničnicima Hrvatske.

2011 – U Zagrebu je, u 72. godini, umro poznati hrvatski glumac, dugogodišnji član pozorišta Gavela, Ivica Vidović. Pored pozorišnih, Vidović je ostvario i niz velikih filmskih uloga i bio jedan od nezaobilaznih glumaca u jugoslovenskoj kinematografiji.  Igrao je u filmovima „Lisice“ i „Izbavitelj“ Krsta Papića, u filmu Fadila Hažića „Idu dani“ i mnogim drugim, a ostaće upamćen i po ulogama Servantesa u TV seriji „Naše malo misto“ i inspektora Vinka u istoimenoj seriji. Ivica Vidović gostovao je u Crnoj Gori 2008. na Festivalu glumca u Nikšiću, gdje je sa Špirom Guberinom dobio „Gran pri“ za partnersku igru.

2013 – Na Skupštini Evropskog parlamenta u Strazburu usvojena je, većinom glasova, Rezolucija o Crnoj Gori, ocijenjena najtemeljitijim izvještajem o crnogorskom putu prema EU. Autor teksta rezolucije je britanski poslanik Čarls Tanok, a njenim usvajanjem zaključena je debata u svim institucijama EU o Izvještaju Evropske komisije o napretku Crne Gore za 2012. Rezolucija je promovisala napredak, ali i precizno ukazala na probleme u borbi protiv korupcije i organizovanog kriminala.

Na današnji dan dogodilo se i sljedeće:

1797 – Rođen je francuski istoričar i državnik Luj Adolf Tjer, osnivač i prvi predsjednik Treće republike od 1871. do 1873. godine.

1882 – U Londonu je rođen američki dirigent poljskog porijekla Leopold Stokovski, osnivač Američkog simfonijskog orkestra.

1909 – U Vatikanu je beatifikovana francuska heroina iz 15. vijeka Žan d’ Ark – Jovanka Orleanka. Kanonizacija je izvršena 1920.

1942 – Američki avioni u Drugom svjetskom ratu prvi put su bombardovali Tokio, Jokohamu i Nagoju.

1946 – Zvanično je raspuštena Liga naroda, a njena imovina prenijeta je na Ujedinjene nacije.

1980 – Južna Rodezija je pod nazivom Zimbabve postala pedeseta nezavisna zemlja Afrike. Na dvogodišnjicu sticanja nezavisnosti glavni grad Solzberi preimenovan je u  Harare.

1994 – Počeo je građanski rat u Ruandi.

1995 – U Nikšiću je otvoren prvi crnogorski festival monodrame koji je naredne godine prerastao u jugoslovenski festival – Pozorište jednog glumca.

2009 – Prisustvujući Samitu zemalja Sjeverne i Južne Amerike u Trinidadu i Tobagu, američki predsjednik Barak Obama u razgovorima o regionalnom partnerstvu obećao je bolju saradnju  SAD sa zemljama  Latinske Amerike  i novi početak odnosa s ljevičarskom Kubom i Venecuelom.

2013 – Povodom obilježavanja 200-godišnjice rođenja Petra II Petrovića Njegoša, u podgoričkoj galeriji “Centar” otvorena je izložba mlade umjetnice Adele Zejnilović “Digitalna rekonstrukcija rukopisa Petra II Petrovića Njegoša”. Izložba, koju je otvorio profesor grafičkog dizajna Nikola Latković, omogućila je posjetiocima da na instaliranim računarima pišu fontom programiranim na osnovu Njegoševog rukopisa.