DANAS U 17 SATI

Predstava “Par cipela” (4+), Dečjeg pozorišta Subotica biće izvedena danas u 17 sati YouTube kanalu Gradskog pozorišta Podgorica, u okviru Prvog internet regionalnog festivala teatra za djecu – PIR.

Predstava  ,,Par cipela”(4+), Dečjeg pozorišta Subotica biće izvedena danas u 17 sati YouTube kanalu Gradskog pozorišta Podgorica, u okviru Prvog internet regionalnog festivala teatra za djecu – PIR.

Dramatizaciju i režiju radio je Todor Valov.  Scenografiju, kostimografiju, izradu lutaka: Iva Gikova i Ivajlo Nikolov Muzička. Za adaptaciju je zadužen Plamen Mirčev Mirona, video animaciju Roksana Markova, a maske Elena Conkova i Petar Čukurov.

Igraju: Jasmina Pralija, Greguš Zalan i Kalo Bela. 

Izbor i priprema: Č. Đurđić

Na današnji dan 1519. rođena je francuska kraljica italijanskog porijekla Katarina de Mediči, kćerka gospodara Firence Lorenca II Medičija. Poslije smrti muža Anrija II, od 1560. vladala je Francuskom kao regentkinja. Po njenom nalogu izvršen je 1572. pokolj više hiljada hugenota (protestanata) poznat kao Bartolomejska noć.

1743 – Rođen je američki državnik  i  pravnik Tomas Džeferson, osnivač Demokratske stranke, treći predsjednik Sjedinjenih Američkih Država od 1801. do 1809. Jedan od glavnih autora «Deklaracije o nezavisnosti» koja je usvojena 4. jula 1776. godine. Od Napoleona I kupio je 1803. Luizijanu.

1747 – Na Njegušima je rođen vladika i gospodar crnogorski Petar I Petrović. Stupio je na prijesto poslije smrti vladike Arsenija Plamenca 1784. i iste godine zavladičen  u Sremskim Karlovcima. Vladao je Crnom Gorom gotovo pola vijeka. Ubraja se među najznačajnije ličnosti crnogorske političke, vojne, kulturne i  crkveno-vjerske istorijske scene. Pod njegovom upravom Narodna skupština na Cetinju usvojila je Zakonik opšti crnogorski i brdski 1798, a u Stanjevićima 1803. Stegu i ustanovila praviteljstvo suda crnogorskog i brdskog , odnosno Kuluk, Narodnu kancelariju i perjanike. Petar I je uspostavio istorijsko jedinstvo Crne Gore, objedinjavao sukobljena crnogorska plemena u jedinstven nacion i centralizovao vlast. Uobličio je dotadašnji proces nastajanja moderne novovjekovne crnogorske države. Lično je predvodio Crnogorce u dvije pobjedonosne, odlučujuće bitke protiv Turske,  na Martinićima i na Krusima u junu i septembru 1796. godine. U zajedničkim borbama Crnogoraca protiv Francuza oslobađao je Boku Kotorsku 1813. koja je donijela odluku da  se pripoji slobodnoj Crnoj Gori kao svojoj matici. Bio je predsjednik Centralne komisije Boke i slobodne Crne Gore. Petar I, koristio je kao vrlo moćna sredstva političkog i psihološkog uticaja blagoslov, molbu i kletvu, koje su Crnogorci uvažavali i poštovali. Narodu se često obraćao poslanicama koje su se, uz poruke izuzetne važnosti, iskristalisale kao poseban književni žanr. Još za života Crnogorci su ga oslovljavali, “Sveti vladiko”. Petar I Petrović bio je veoma obrazovan i govorio je nekoliko stranih jezika. Umro je na Cetinju 30. oktobra 1830. 

1813 – Umro je slavni ruski vojskovođa Mihail Kutuzov. Kao vrhovni komandant ruske vojske zaslužan je za poraz Napoleonovih trupa u Rusiji 1812. Jedan je od glavnih likova u romanu Lava Tolstoja «Rat i mir».

1898 – Marija Kiri Sklodovska otkrila je novi element koji je dobio naziv radij. Tim otkrićem postavljeni su temelji nauke o radioaktivnosti.

1906 – U Dablinu je rođen irski knjževnik Samjuel Beket, uz Joneska i Žana Ženea najznačajniji predstavnik «teatra apsurda». Proslavio se dramskim djelom „Čekajući Godoa“ (1953),  koje je prihvaćeno kao najznačajniji dramski tekst epohe. Polovinom prošlog vijeka objavio je i trilogiju „Moloa“, „Malone umire“ i „Neimenljivi“, a pored „Godoa“ i drame: „Kraj igre“, „Posljednja traka“, „Igre bez riječi“, „Srećni dani“, „Igra“ i „Ne ja“, koje karakteriše beznadežna situacija neobičnih bića na kraju svijeta i vremena, što na simboličan način govori o apsurdnosti ljudske egzinstencije. Beket je pisao na francuskom jeziku, smatrajući da tek na stranom jeziku pisac može da piše bez stila, što je bio njegov ideal. Nobelovu nagradu za književnost dobio je 1969.

1993 – Na Cetinju je umro Dušan Gvozdenović, profesor matematike  u Pedagoškoj školi na Cetinju i na Tehničkom fakultetu u Podgorici. Govorio je više stranih jezika, boravio je određeno vrijeme u Africi kao ekspert UNESCO-a. Bio je prvi predsjednik odbora za vraćanje autokefalne Crnogorske pravoslavne crkve. Dušan Gvozdenović je rođen u Ćeklićima 1917. godine.

2005 –  Starješine najpoznatijih i nabrojnijih porodica na sjeveru Albanije usvojile su “Novi kodeks časti” , odnosno skup nepisanih zakona u cilju iskorjenjivanja običaja krvne osvete, ili “vendete” koju je prije, otprilike, 600 godina utvrdio Leka Dukađini, a koja je još na snazi. Novi kodeks jasno stavlja do znanja da je za zločin isključivo odgovoran njegov počinilac i da mu ne treba pomagati da pobjegne ili se sakrije, što je u Albaniji do sada bio čest slučaj.

2010 – Predstavnici nevladine organizacije „Grin houm“ i Svjetskog fonda za zaštitu prirode predali su Ministarstvu za uređenje prostora i zaštitu životne sredine peticiju sa više od 14.000 potpisa, kao i studije, komentare i sugestije na plan izgradnje hidroelektrana na Morači.

2013 – Crnogorski profesionalni bokser Dejan Zlatičanin odbranio je u meču protiv Rusa Pjotra Petrova, na šampionatu u Baru, titulu internacionalnog WBC prvaka u lakoj kategoriji, dok je Milorad-Mićko Žižić, pobijedivši italijanskog boksera Frančeska Bazilea, osvojio prvu titulu šampiona Mediterana u srednjoj kategoriji.

Na današnji dan dogodilo se i sljedeće:

1895 – U Đurićima u Boki Kotorskoj rođen je slikar Mato Đuranović, koji je likovno obrazovanje stekao u Zadru i Njujorku.

1885 – Rođen je mađarski filozof i književni kritičar Đerđ Lukač.

1963 – Rođen je Gari Kasparov, ruski šahista. U 23. godini postao je svjetski šampion, najmlađi u istoriji šaha.

1964 – Američki filmski glumac Sidni Poatje dobio je Oskara za film «Poljski ljiljani», prvi crnac koji je dobio to visoko priznanje.

1990 – Sovjetski Savez priznao je odgovornost za masakr više hiljada Poljaka 1940. u Katinskoj šumi.

2006 – Na prestižnom pozorišnom festivalu “Iberoamerikano de Teatro” u glavnom gradu Kolumbije, Bogoti, izvedena je predstava Crnogorskog narodnog pozorišta “Nora”, autorski projekat Branislava Mićunovića. U predstavi rađenoj prema drami Henrika Ibzena, uloge su tumačili Ana Vujošević, Branimir Popović, Predrag Ejdus, Boris Isaković i Nada Vukčević.

2007 – Turski predsjednik Ahmed Sezer izjavio je da se sekularni sistem u toj zemlji suočava s najvećom opasnošću od osnivanja republike 1923.

2011 – Grupa zapadnih sila i država Bliskog istoka prvi put je pozvala libijskog vođu Moamera Gadafija da se povuče, ali su se članice NATO-a javno sukobile oko intenziviranja vazdušnih napada kako bi se pomoglo njegovo zbacivanje s vlasti.

“MUZIKA ZA NADU”

Koncert slavnog italijanskog tenora Andrea Bočelija iz prazne milanske katedrale Duomo, emitovan je uživo na YouTube-u.

Bočeli je izveo neka od najvećih djela, kao što je Santa Marija Pjetra Maskanjija, a pjevao je samo u pratnji Emanuela Vianelija na orguljama.

Koncert je emitovan uživo preko Bočelijevog YouTube kanala.

“Vjerujem u snagu zajedničke molitve. Vjerujem u hrišćanski Uskrs, univerzalni simbol ponovnog rađanja koji sada treba svakom, bio vjernik ili ne“, rekao je Bočeli.

BOGDANOVIĆ SAOPŠTIO

Vlada je opredijelila pola miliona eura podrške umjetnicima, čiji je rad ugrožen u vrijeme pandemije korona virusa, kazao je ministar kulture Aleksandar Bogdanović.

Riječ je o dva konkursa, prvi je za podršku stvaralaštvu, a drugi se tiče sufinansiranja u dijelu proizvodnje kinematografskih djela.

“Svakodnevno pristižu nove aplikacije ima i nedoumica, koje u online komunikaciji rješavamo”, kazao je Bogdanović.

Smatra i da projekat, koji Ministarstvo kulture realizuje sa RTCG, “Živimo kulturu – ostani doma“, daje rezultate. 

Nakon pandemije, kako kaže, planirano je i otvaranje kanala koji će biti posvećen kulturi. 

“Ovih dana zaista živimo kulturu, iako nije svojstveno u 21. vijeku da to bude kultura od kuće”, naveo je Bogdanović.

Kaže i da je potrebno da poslušamo peporuke NKT-a, da ostanemo doma i na taj način sačuvamo i sebe i druge.

“Moramo pokazati da kultura jeste i grana kreativnosti i odgovornosti”, zaključio je Bogdanović.

Izbor i priprema: Č. Đurđić

Na današnji dan 1204. krstaši, koji su u Četvrtom krstaškom ratu krenuli u Svetu zemlju da oslobode Hristov grob, zauzeli su Konstantinopolj (Carigrad) pretvorivši ga u centar takozvanog latinskog carstva. Vizantija ga je povratila 1261. Pod tursku vlast pao je 1453.  i kao Istanbul bio prijestonica Osmanlijskog carstva do 1923. godine.

1712 – Na Cetinju je pročitana druga proklamacija ruskog cara Petra Velikog Crnogorcima, kojom im, između ostalog, potvrđuje pravo na nezavisnost, s tim što u spoljnim poslovima moraju uvažavati odluke ruskog imperatora. U gramati, Petar Veliki je preporučio da niti za vladiku, niti za bilo koju značajniju funkciju, Crnogorci ne biraju ljude sa strane.

1808 – Vladika Petar I uputio je iz svoje rezidencije u Stanjevićima «Objavlenije» popovima u Boki Kotorskoj kojim zabranjuje da nose oružje, a naređuje im da nose bradu.

1856 – Knjaz Danilo uputio je kongresu velikih sila u Parizu protest i memorandum u kojem je tražio priznanje nezavisnosti Crne Gore, navodeći da za doba od 466 godina Crna Gora nije bila potčinjena ni jednoj sili, niti je priznavala ičiju vlast nad sobom. Knjaz Danilo je tražio da se nezavisnost Crne Gore prizna diplomatskim putem, da se prošire njene granice prema Hercegovini i Albaniji i utvrde granice prema Turskoj na način kako je to bilo urađeno prema Austriji, te da se Crnoj Gori ustupi Bar, koji se nalazio na njenoj granici. Velike sile odbile su memorandum knjaza Danila smatrajući njegove zahtjeve unutrašnjom stvari Osmanskog carstva. Uprkos odbijanju, Knjaz se nije pokolebao i nastavio je da se za svoje političke ciljeve bori diplomatskim putem, napravivši radikalan zaokret u dotadašnjoj spoljnoj politici Crne Gore. Umjesto oslabljenoj Rusiji (poraženoj u Krimskom ratu) okreće se Francuskoj i uspostavlja prisne odnose s francuskim vicekonzulom u Skadru, Ekarom, koji postaje njegov glavni konsultant.

1880 – U Carigradu je potpisan memorandum između Crne Gore i Turske o međusobnim granicama, s ciljem da bude predstavljen silama potpisnicama Berlinskog ugovora.

1938 – Umro je ruski operski pjevač Fjodor Ivanovič Šaljapin, najznamenitiji bas u istoriji opere. Velike glasovne izražajnosti i glumačke sugestivnosti, u operskoj glumi prvi je primijenio principe Stanislavskog i upoznao zapadne zemlje s djelima ruskih kompozitora, posebno Musorgskog. Poznate uloge: „Boris Godunov“, „Mefisto“, „Ivan Grozni“, „Don Kihot“ – u istoimenim operama.

1947 – Osnovan je Jugopetrol Kotor, radna organizacija za istraživanje, eksploataciju i promet nafte i naftnih derivata, koja preko svojih organizacionih jedinica snabdijeva potrošače svim vrstama goriva i maziva. Godine 1973. Jugopetrol je dobio pravo istraživanja i eksploatacije nafte na kopnu i u podmorju Crne Gore. To akcionarsko društvo raspolaže velikim skladišnim i transportnim kapacitetima i razgranatom mrežom benzinskih stanica.

1961 – Sovjetski Savez lansirao je prvog čovjeka u kosmos. Kosmički brod «Vastok 1» s Jurijem Gagarinom načinio je krug oko Zemlje za 108 minuta.

2005 – U starom podgoričkom zdanju “Banja”, na obali Ribnice, otvorena je prva crnogorska kafe-knjižara, koja nosi ime poznatog američkog pisca Rejmonda Karvera. Kafe-knjižara “Karver” je moderan promotivni centar književnosti i kulture, a njeni idejni tvorci su glumica Varja Đukić i književnik Ognjen Spahić.

Na današnji dan dogodilo se i sljedeće:

1684 – Umro je Nikolo Amati, najveći majstor među graditeljima violina porodice Amati iz italijanskog grada Kremone sin Andree Amatija, začetnika majstorske škole.Znanje i vještinu njihovog građenja prenio je na svoje učenike Gvarnerija i Stradivarija. Violina je nastala u sjevernoj Italiji u ranom XVI vijeku, a najstariju, s četiri žice, vjeruje se napravio je 1555. Andrea Amati, dok su ranije imale samo tri žice. O popularnosti tog instrumenta svjedoči podatak da je francuski kralj Karlo IX 1560. naručio od Andree Amatija 24 violine, od kojih je sačuvana samo jedna, poznata kao Karlo IX, proizvedena u Kremoni, takođe 1560, i smatra se najstarijim primjerkom.

1913 – Rođen je američki džez muzičar Lajonel Hempton. Radio je s Lujom Armstrongom i Benijem Gudmanom. Uveo je vibrafon kao instrument u džez-sastav.

1933 – Rođena je španska operska pjevačica Monserat Kabalje, jedan od vodećih svjetskih soprana u izvođenju Verdija i Donicetija.

1981 – Umro je američki bokser Džoe Luis, prvak svijeta u teškoj kategoriji rekordnih 12 godina, od 1937. do 1949, sa 68 pobjeda u 71 meču. Titulu prvaka svijeta odbranio je 25 puta.

2009 – Tajlandski premijer Abhisit Vedžadživa proglasio je vanredno stanje u toj zemlji kako bi suzbio političke nerede.

2010 – Svjetska zdravstvena organizacija priznala je da se nije na pravi način postavila prema širenju virusa gripa H1N1 u svijetu, odnosno da virus nije bio smrtonosan kao što je predstavljeno.

POSLUŠAJTE

Crnogorski orkestar mladih objavio je na svom YouTube kanalu novi koncertni spot za kompoziciju Jana Sibeliusa Impromptu no.5 & 6 Op.5.

Spot je snimljen u Nikšićkom pozorištu  u produkciji “Udruženja mladih umjetnika Crne Gore”,  a uz podršku Ministarstva kulture Crne Gore. Spot je i svojevrsni omaž crnogorskom umjetniku Urošu Toškoviću čiji se radovi iz 1985. godine pojavljuju u kadrovima.

Crnogorski orkestar mladih okuplja muzičare iz naše zemlje, koji su većinom svoju karijeru započeli u inostranstvu. Osnovalo ga Udruženje mladih umjetnika Crne Gore 2018. godine. Nakon uspješne godine, u septembru 2019. COM je postao predstavnik Crne Gore u “Evropskoj orkestarskoj federaciji”.

S akcentom na promociju savremene umjetničke muzike, kao najvažnijim segmentom kulturnog identiteta, Crnogorski orkestar mladih prvenstveno želi da privuče mlađe generacije u koncertne sale. Repertoar COM-a pored poznatih dijela klasične literature, čini savremena umjetnička muzika kao i spoj drame i klasične muzike.

Orkestar je učestvovao u manifestacijama kao što su: Evropski dani kulturne baštine, Festival mladih umjetnika 19, Humanitarni Gala Koncert, multimedijalna izložba “Eros, krv i svetost”, itd.

“Zahvaljujemo se na podršci Ministarstvu kulture Crne Gore i Nikšićkom pozorištu”, saopšteno je iz COM-a.

Orkestar čine: dirigent Igor Pejović, Dušan Rakonjac, Dajana Pavicević, Tamara Krivokapić, Miljan Stanišić, Jovan Jovović, Danilo Bujišić, Milica Žugić, Sonja Milivojević, Bobana Tesić, Anda Bushi, Valentina Tripecki, Teodora Ćalić, Lazar Bubanja, Bogdan Jovanović, Neda Mališić.

Izbor i priprema: Č. Đurđić

Na današnji dan 1713. Utrehtskim mirom okončan je «rat za špansko nasljeđe». Nizom ugovora, koje su 1713, 1714. i 1715. potpisale Engleska, Francuska, Holandija, Savoja, Portugal i Pruska – preuređena je mapa Evrope, a Španija je prinuđena da za vladare prihvati francuske Burbone.

1755 – Rođen je Džejms Parkinson, britanski ljekar koji je otkrio Parkinsonovu bolest.

1768 – Na Cetinje je prvi put, poslije dolaska u Crnu Goru u jesen 1766, došao Šćepan Mali, da bi održao savjetodavni sastanak s crnogorskim glavarima. Stigavši u Crnu Goru kao travar, postao je gospodar prije nego što je zakoračio na tlo slobodne podlovćenske Crne Gore. Narod ga je, vjerujući da je ruski car Petar III, izabrao za vođu na zboru u oktobru 1767. kojem Šćepan Mali nije prisustvovao. Na cetinjskom sastanku s glavarima poručio je Crnogorcima da žive u slozi, miru i ljubavi, i da sa svoje strane učine sve da održe dobre odnose s Turcima i Mlečanima.

1899 – Umro je Radoje Roganović, jedan od najpopularnijih crnogorskih narodnih pjesnika s kraja XIX vijeka. Rođen je 1851. u Progonovićima u Lješanskoj nahiji. Roganovićeva svečarska poezija obrađivala je značajnije događaje s crnogorskog dvora, a napisao je u stihu i dvije istorijske drame:»Carev laz» i «Boj na Trnjine».

1906 – U okviru državno-pravnih, prosvjetno-kulturnih, crkvenih, ekonomskih i finansijskih reformi, knjaz Nikola I Petrović donio je ukaz o kovanju novca u Crnoj Gori.

1913 – Crnogorske trupe na čelu sa serdarom Jankom Vukotićem, ušle su u Skadar. Premda je ključeve grada već sjutradan Esad-paša predao princu Danilu, Crnogorci su ubrzo morali da ga napuste, uprkos ogromnim žrtvama crnogorske vojske. Skadar je odlukom velikih sila pripao Albaniji.

1961 – U Jerusalimu je počelo suđenje bivšem funkcioneru nacističke Njemačke Adolfu Ajhmanu za ratne zločine nad Jevrejima u Drugom svjetskom ratu.

1997 – Umro je francuski pisac Žak Prever, «pjesnik ljubavi, prijateljstva i sreće», autor čuvene “Barbare”, veoma popularan među mladima 50-ih godina 20. vijeka. Poznat je i po scenarijima za filmove Marsela Karnea: «Obala u magli», «Hotel sjever», «Djeca raja», i «Ljubavnici iz Verone».

2004 – U Podgorici je umro doktor pravnih nauka Rajko Milović, Republički sekretar za zakonodavstvo i predsjednik Komisije crnogorske Vlade za usaglašavanje pravnog sistema Crne Gore s pravom Evropske unije. Rajko Milović je rođen 1950. u Bezjovu u Kučima; završio je Pravni fakultet u Novom Sadu, magistrirao u Zagrebu a doktorirao u Beogradu. Bio je ministar u Vladi Crne Gore u dva saziva, poslanik Skupštine Crne Gore, profesor po pozivu na Pravnom i Ekonomskom fakultetu, te nosilac brojnih funkcija u sudstvu i privredi. Autor je 14 studija, sedam komentara zakona i preko 80 naučnih i stručnih radova.

2007 – Predstavnici Vlade Crne Gore i Evropske komisije parafirali su u Briselu sporazume o viznim olakšicama i o readmisiji između Crne Gore i Evropske unije.

2008 – U 84. godini umro je bivši irski predsjednik Patrik Hileri. Hileri je 1976. prihvatio nominaciju partije Fiana Fejl da preuzme funkciju šefa države, koja u Irskoj uglavnom ima simbolični karakter. Hileri je na toj funkciji ostao tokom dva sedmogodišnja mandata. Kao ministar spoljnih poslova, bio je ključna osoba u pregovorima ulaska Irske u Evropsku ekonomsku zajednicu 1973.

2011- U Francuskoj je stupila na snagu zabrana nošenja vela preko cijelog lica, što je čini prvom zemljom u Evropi u kojoj je kažnjivo nošenje nikaba ili burke na javnim mjestima.

2012 – Na Cetinju je, nakon više od stotinu godina od puštanja u promet prve zvanične crnogorske valute – perpera, otvoren Muzej novca. Stalnu postavku Muzeja čine serije metalnih i papirnih apoena različitih nominalnih vrijednosti, koje su bile u opticaju na teritoriji Crne Gore od peruna do perpera, preko dinara i njemačke marke, do uvođenja eura. Muzej novca u Njegoševoj ulici na Cetinju, otvoren je na inicijativu Centralne banke Crne Gore.

2014 – Ministar vanjskih poslova Kanade Džon Berd izjavio je da Crna Gora može da računa na podršku te zemlje na putu ka NATO-u. Ministar Berd, u razgovoru s ministrom vanjskih poslova i evropskih integracija Crne Gore Igorom Lukšićem u Otavi istakao je podršku Kanade politici otvorenih vrata NATO-a i aspiracijama Crne Gore ka punopravnom članstvu u toj asocijaciji.

2014 – Na sastanku ruskih i ukrajinskih parlamentaraca, koji je održan u Beču na poziv predsjednika Parlamentarne Skupštine OEBS-a Ranka Krivokapića, postignut je dogovor da je neophodan dijalog o zaštiti osnovnih ljudskih prava i smanjenju tenzija koje bi mogle dovesti u opasnost sigurnost i živote ljudi, kao i da je neophodno nastaviti dijalog. Krivokapić je kazao da su parlamentarci jedne i druge zemlje pokazali zrelost primjerenu teškoj krizi. 

Na današnji dan dogodilo se i sljedeće:

1227-  Umro je Džingis-kan, mongolski vojskovođa i osnivač mongolske države.

1919 – Osnovana je Međunarodna organizacija rada sa sjedištem u Ženevi.

1994 – U Podgorici je otvorena galerija «Most», prva privatna galerija u Crnoj Gori. Osnivač i vlasnik galerije «Most « je Branko Kovačević.

1999 – U Beogradu je ubijen novinar Slavko Ćuruvija, vlasnik listova «Dnevni telegraf» , i «Evropljanin». 

2005 – Nakon dugotrajnih sporova oko granice i gotovo zamrznutih ekonomskih odnosa između dvije zemlje, premijeri Kine i Indije Ven Đijabao i Manmoan Sing postigli su dogovor o “Strateškom partnerstvu za mir i napredak”.

2006 – Italijanska policija uhapsila je šefa sicilijanske mafije Bernarda Provencana, koji je više od 40 godina proveo u bjekstvu. Provencano, najtraženiji čovjek u Italiji, u odsustvu osuđen na doživotnu kaznu zatvora za više od 10 ubistava kriminalaca i policijskih inspektora, uhapšen je u vikendici u blizini svog rodnog mjesta Korleone, proslavljenog u Kopolinom filmu “Kum”.

2009 – Mediji u Oslu objavili su da je međunarodni paleontološki tim na arktičkom arhipelagu Svalbardu, koji pripada Norveškoj, otkrio lobanju morskog reptila dugog 15 metara. Nazvan Predator X, taj reptil je nova vrsta pliosaurusa, najvećeg grabljivca koji je plivao Jurskim okeanom prije 147 miliona godina.

Izbor i priprema: Č. Đurđić

Na današnji dan 1583. rođen je holandski pravnik, pisac i humanista Hugo Grocijus, osnivač nauke o međunarodnom pravu. Pisao je pravno-filozofska i religiozna djela. Pripadao je „školi prirodnog prava“ i dokazivao jednakost ljudi među sobom i pred zakonom. Poznata djela: „De iure belli ac pacis“ i „Mare liberum“.

1585 – Umro je papa Grgur XIII, poznat po reformi Julijanskog kalendara 1582. Novi kalendar nazvan je po njemu Gregorijanski.

1814 – Britanska i španska vojska porazile su u bici kod Tuluza trupe Napoleona Bonaparte. Bonaparta je narednog dana abdicirao i prognan je na ostvro Elba. 

1847 – U Mađarskoj je rođen Džozef Pulicer, osnivač fondacije iz koje se svake godine u Sjedinjenim Američkim Državama dodjeljuje «Pulicerova nagrada» za najbolja ostvarenja u novinarstvu, karikaturi i književnosti. Na Kolombija univerzitetu, Pulicer je osnovao 1903. prvu novinarsku školu.

1877 – Tokom kratkog primirja u toku Veljeg rata, Turska je negativno odgovorila na prijedlog Londonske konferencije da Crna Gora proširi teritoriju i ostvari slobodnu plovidbu Bojanom, i odbila da joj ustupi luku Spič. Turska nije pristala ni na sklapanje mira. Nedugo potom (24. aprila) i Rusija je objavila rat Turskoj.

1881 – Rođena je crnogorska princeza Ksenija, osma kćer kralja Nikole. Uspješno se bavila fotografijom i ostavila niz uspješnih foto-zapisa, od kojih neki imaju umjetničku vrijednost. Bila je prva žena na Balkanu koja je vozila automobil. Nije se udavala, iako su za brak s njom bili zainteresovani Aleksandar Obrenović i bugarski car Ferdinand. Mudra i obrazovana, bila je desna ruka svom ocu kralju Nikoli, s kojim je nakon odlaska iz Crne Gore dijelila tegobne dane u egzilu. Umrla je 9. marta 1960. u Parizu, sama i daleko od Crne Gore za koju se uvijek živo interesovala.

1938 – Na referendumu, organizovanom uz pritisak nacističke Njemačke, 99,75 odsto Austrijanca izjasnilo se za priključenje Njemačkoj.

1941 – U Zagrebu je uz podršku nacističke Njemačke, proglašena Nezavisna Država Hrvatska, na čelu s ustaškim poglavnikom Antom Pavelićem.

1941 – Komunistička partija Jugoslavije donijela je odluku u Zagrebu da komunisti nastave borbu protiv njemačkih okupatora bez obzira na raspad jugoslovenske vojske. Sjedište Centralnog komiteta partije premješteno je iz Zagreba u Beograd.

1954 – Umro je francuski hemičar i industrijalac Ogist Limijer koji je s bratom Lujem napravio prvu filmsku kameru i fabriku za izradu fotografskog materijala u Lionu. U pariskoj kafani «Gran kafe» braća Limijer prikazala su 28. decembra 1895. prvu filmsku predstavu u svijetu « Ulazak voza u stanicu» i «Radnici izlaze iz fabrike».

1962 – Umro je američki filmski reditelj mađarskog porijekla Majkl Kertis, dobitnik Oskara za film «Kazablanka».

1972 – Više od 50 zemalja, uključujući SAD i Sovjetski Savez, potpisalo je konvenciju o zabrani biološkog oružja.

1974 – U Zemunu je umro crnogorski istoričar i prosvjetni radnik Danilo Perović, autor niza popularnih spisa i članaka iz nacionalne istorije. Rođen je u Nikšiću 1888. Najznačajnija Perovićeva djela : «Ličnosti čojstva i junaštva Crne Gore i Hercegovine «, «Portreti crnogorsko-hercegovačkih gorštaka» , «Odjek Nevesinjske puške».

1994 – Avioni NATO-a bombardovali su položaje bosanskih Srba oko Goražda, koje su UN proglasile bezbjednosnom zonom. Bila je to prva vojna akcija NATO snaga od osnivanja te vojne alijanse.

2008 – Crnogorska vlada utvrdila je Nacrt Nacionalnog programa za integraciju (NPI) u Evropsku uniju, koji sadrži detaljan petogodišnji plan poteza za približavanje standardima Evropske unije. To je jedan od ključnih dokumenata na evropskom putu Crne Gore i jedan od najvažnijih strateških dokumenata. 

2010 – U padu aviona poljske Vlade, u blizini ruskog grada Smolenska, poginuo je predsjednik Poljske Leh Kačinjski, njegova supruga i brojni članovi zvanične poljske delegacije koja je putovala na komemoraciju povodom 70-godišnjice masakra u Katinskoj šumi, gdje su 1940. pripadnici Staljinove tajne policije NKVD-a ubili oko 22.000 poljskih oficira i intelektualaca.

2011 – Ministarstvo odbrane Srbije odbilo je zahtjev crnogorskog SUBNOR-a da se Crnoj Gori vrate ratne zastave proslavljenih crnogorskih partizanskih brigada. Iz Ministarstva odbrane Srbije saopšteno je da su svi predmeti u Vojnom muzeju vlasništvo te institucije i ne podliježu restituciji.

2014 – Istraživači koji su se godinama borili da dobiju podatke o lijeku „tamiflu“ farmaceutske kuće „Roše“ saopštili su da su vlade zemalja koje su napravile zalihe uzalud potrošile milijarde dolara. „Nema pouzdanog pokazatelja da ti ljekovi mogu da spriječe pandemiju“ gripa, kazao je Karl Henegan, profesor medicine s Univerziteta Oksfod jedan od članova istraživačkog tima. Izvještaj je pokazao da su ti ljekovi imali malo ili nimalo pozitivnih efekata, ali da su izazivali sporedne efekte. Kompanija Roše, međutim, nije se složila s izvještajem istraživača, tvrdeći da je tamiflu učinkovit lijek za tretman i prevenciju gripa. Prodaja tamiflua dostigla je 2009. vrijednost od tri milijarde dolara, jer je mahom korišten tokom pandemije H1N1, ali je od tada njegova upotreba opala.

Na današnji dan dogodilo se i sljedeće:

1755 – Rođen je njemački ljekar Samuel Haneman, osnivač homeopatije.

1867 – Umro je prvi ruski šahovski majstor i teoretičar Aleksandar Dimitrijevič Petrov, utemeljivač ruske šahovske škole.

2001 – Organizacija UN za ishranu i poljoprivredu saopštila je da glad ugrožava oko 30 miliona ljudi u Africi.

2006 – Nakon višenedjeljnih masovnih protesta i štrajkova širom Francuske, francuska Vlada je odustala od spornog zakona o zapošljavanju mladih. Predsjednik republike Žak Širak predložio je nove mjere u cilju rješavanja stope nezaposlenosti među mladima od 22 odsto.

2006 – Evropska unija zabranila je izdavanje viza bjeloruskom predsjedniku Aleksandru Lukašenku i tridesetorici njegovih ministara, tužilaca i članova izborne komisije za ulazak u zemlje Evropske unije. Ministri inostranih poslova Evropske unije donijeli su tu odluku kako bi kaznili bjelorusko rukovodstvo zbog nefer izbora 19. marta i nasilnog suzbijanja demonstracija opozicije.

FILMSKA OSTVARENJA

Međunarodni Festival KotorArt Don Brankovi dani muzike putem društvene mreže Facebook, emitovaće dokumentarna filmska ostvarenja, porudžbine festivala, i drugi originalni sadržaj u okviru projekta „KotorArt projekcije“.

KotorArt projekcije otpočinju sjećanjem na don Branka Sbutegu, čije ime nosi muzički dio festivala.

“Veliki humanista i intelektualac, počasni predsjednik KotorArta, sveštenik don Branko Sbutega, rođen je na današnji dan, 8. aprila, 1952. godine. U znak sjećanja na velikog čovjeka i veliko djelo, biće emitovan dokumentarni film „Don Branko“, porudžbina festivala, koji je, u produkciji Radio-televizije Crne Gore, premijerno prikazan povodom desetogodišnjice smrti, na svečanom otvaranju 2016. godine”, navodi se u saopštenju.

Na društvenim mrežama i sajtu festivala, biće plasiran i nesvakidašnji intervju sa njim, snimljen 1990. godine na ostrvu Gospa od Škrpjela u Perastu.

“Don Branku će biti posvećeno i nekoliko originalnih video snimaka naših glumaca, koji će govoriti stihove iz zbirki njegovih pjesama ,,Sebedarje” i ,,Križni put i druge pjesme“, čiji je izdavač festival Don Brankovi dani muzike.

Nakon sjećanja na don Branka, u okviru KotorArt projekcija biće emitovani i drugi dokumentarni filmovi, porudžbine festivala u režiji Dušana Vulekovića sa kojim KotorArt godinama sarađuje.

“Festival je ponosan na preko tri sata poručene i izvedene umjetničke muzike inspirisane važnim kotorskim, bokeljskim i crnogorskim temama, datumima i pojedincima koji su pretočeni u muzički izraz”, navodi se u saopštenju.

Nerijetko sa muzičkim, KotorArt je paralelno priređivao i filmske premijere.

“Ukupno pet ovakvih dokumentarnih filmova tretiraju različite životne teme vezane prije svega za život u Boki, njenu tradiciju i kulturu. Među Vulekovićevim dokumentarnim filmovima kojih ćemo se prisjetiti su: ,,Priče o potresu”,  ,,Vraćanje moru“, ,,Kotor – Santa Barbara: sister cities“, ,,Vida Matjan: sedam decenija“, ,,Odbrojavanje“ kao i film o Kolu Bokeljske mornarice”, saopštila je PR služba festivala.

Ovo je, kako su dodali, još jedan način aktivnog doprinosa kampanjama Vlade Crne Gore i Ministarstva kulture Crne Gore #OstaniDoma i #ŽivimoKulturu.

Izbor i priprema: Č. Đurđić

Na današnji dan 1403. umro je u Ulcinju Đurađ II Stracimirović – Balšić, gospodar Zete, sin Stracimira Balšića i unuk Balše I – rodonačelnika crnogorske dinastije Balšića, koja je 1360. osamostalila Zetu od Raške, odnosno od nemanjićke prevlasti. Đurađ II Stracimirović bio je oženjem Jelenom, kćerkom Kneza Lazara, koja se 1411. preudala za velikog vojvodu Sandalja Hranića. Đurađa je naslijedio njegov 17- godišnji sin Balša III, koji se pod jakim majčinim uticajem okrenuo svom ujaku Stefanu Lazareviću.

1553 – Umro je francuski književnik Fransoa Rable, jedna od najistaknutijih ličnosti francuske renesanse. Njegov satirični roman «Gargantua i Pantagruel» ubraja se u najznačajnija djela iz tog doba.

1588 – Umro je italijanski slikar Paolo Veroneze, uz Ticijana i Tintoreta najznačajniji predstavnik venecijanskog slikarstva.

1626 – Umro je engleski državnik i pisac Frensis Bekon. U vrijeme kralja Džejmsa I Stjuarta bio je lord kancelar od 1618. do 1621. Poznata Bekonova djela: «Unapređenje nauke», «Novi organon», «Nova atlantida», «Eseji ili savjeti etički i politički».

1821 – U Parizu je rođen jedan od najvećih francuskih pjesnika 19. vijeka Šarl Bodler. Bodlerovu zbirku pjesama «Cvijeće zla» mnogi književni kritičari smatraju najvećim lirskim djelom 19.vijeka. Buntovnog duha, prevazišao je estetičke norme svoga vremena i otvorio nove puteve poeziji. Prevodio je djela Edgara Alana Poa, a bavio se i književnom i umjetničkom kritikom.

1865 – Završen je četvorogodišnji građanski rat u Sjedinjenim Američkim Državama. U ratu je poginulo više od 600 hiljada ljudi.

1913 – Potpisan je  na Skadarskom jezeru protokol u 15 tačaka o predaji Skadra Crnogorcima. Crnu Goru  predstavljao je prijestolonasljednik Danilo, a Tursku Esad-paša, komandat odbrane Skadra. Uprkos velikim žrtvama crnogorske vojske, Skadar je odlukom velikih sila ubrzo pripao Albaniji.

1928 – U Turskoj je, nakon reformi Kemala Ataturka, islam prestao da bude državna religija.

1959 – Umro je američki arhitekta Frenk Lojd Rajt, jedan od tvoraca moderne funkcionalne arhitekture. Prvi je u Sjedinjenim Američkim Državama upotrijebio armirani beton. Konstruisao je Gugenhajmov muzej u Njujorku i hotel «Imerpijal « u Tokiju.

2003 – Poslije tri nedjelje američkih i engleskih ratnih operacija u Iraku, američke vojne snage ušle su u Bagdad i preuzele kontrolu nad iračkom prijestonicom. Tom prilikom oborena je šest metara visoka statua Sadama Huseina, čime je nakon 24 godine završena Sadamova vladavina u toj zemlji.

2011 – Dvorska crkva na Ćipuru izuzeta je iz posjeda manastira Sveti Petar i kao kulturnoistorijski spomenik, odlukom Vlade Crne Gore, data na korišćenje Narodnom muzeju na Cetinju. Takva odluka naišla je na protivljenje Srpske pravoslavne crkve u Crnoj Gori.  

2011 – U Njujorku je, u 86. godini, umro slavni američki reditelj Sidni Lamet, autor „Serpika“, „Čarobnjaka“, „Ubistva u orijent ekspresu“, „Psećeg popodneva“, „Mreže“, kao i posljednjeg filma iz 2007. „Prije nego što đavo sazna da si mrtav“. Lamet je autor više od četrdeset filmova koji su imali oko 50 nominacija za Oskara, dok je kao reditelj pet puta nominovan, da bi tek u 80. godini dobio počasnog Oskara.

2012 – Mirovni plan izaslanika UN i Arapske lige Kofija Anana propao je nakon što se borba između režimskih snaga i pobunjenika u Siriji prenijela preko granica s Turskom. Sirijske snage ranile su  tri osobe u izbjegličkom kampu u blizini grada Kilisa na tursko-sirijskoj granici, dok je u novim napadima poginulo više od 100 ljudi.

2012 – Pobijedivši reprezentaciju Španije 12:9, crnogorski vaterpolisti osvojili su prvo mjesto na kvalifikacionom turniru za Olimpijske igre u Londonu.

2014 – Iz kabineta potpredsjednika Sjedinjenih Američkih Država Džozefa Bajdena, na čiji je poziv u trodnevnoj posjeti toj zemlji (od 7. do 10. aprila) boravio crnogorski premijer  Milo Đukanović, objavljeno je saopštenje o razgovoru dvojice zvaničnika u Bijeloj kući u Vašingtonu 8. aprila. Đukanović i Bajden razgovarali su, stoji u saopštenju, o značaju napora Crne Gore na jačanju demokratskih institucija, nezavisnosti pravosuđa, slobodi medija, zaštiti manjina, prilikama na Balkanu, kao i pritisku Rusije na Ukrajinu. Američki  potpredsjednik  pozdravio je  napredak koji je Crna Gora ostvarila u ispunjenju  zahtjeva za članstvo u NATO-u, i izrazio snažnu podršku njenim evroatlantskim aspiracijama. Takođe je ohrabrio Đukanovića da nastavi u pravcu reformi iz oblasti odbrane, bezbjednosti i vladavine prava, kako bi se pokazali konkretni rezultati prije samita NATO-a u Velsu. U tom kontekstu, Bajden je naglasio značaj snažnih napora u cilju jačanja demokratskih institucija, uključujući nezavisnost pravosuđa  i slobodu medija, kao i zaštitu prava manjina. Tokom sastanka s Đukanovićem, Bajden je pohvalio Crnu Goru kao važnog partnera  SAD i nekoga  ko doprinosi miru i stabilnosti u regionu, navodi se u saopštenju.

2014 – Crnogorski premijer Milo Đukanović izjavio je da se na Balkanu vodi sve jača „antinatovska kampanja“, posebno nakon izbijanja ukrajinske krize. Đukanović je ocijenio da je to još jedan razlog da na samitu u Velsu Alijansa pozove Crnu Goru kao „najspremnijeg  kandidata“ u članstvo.

2014 – U Beogradu je, u 82 godini, umrla poznata srpska spisateljica, akademik  Svetlana Velmar Janković. Pisala je priče, eseje i romane. Bila je urednik  edicija proze i esejistike u izdavačkoj kući „ Prosveta“ i osnivač biblioteke „Baština“. Poznata djela: „Ožiljak“, „Lagum“, „Bezdno“, „Nigdina“ i autobiografski roman „Prozraci“.

Na današnji dan dogodilo se i sljedeće:

1990 – Poslije 40 godina vladavine komunista, na izborima u Mađarskoj pobijedio je Mađarski demokratski forum.

1991 – Gruzija je proglasila nezavisnost od Sovjetskog Saveza.

2005 – Pedesetšestogodišnji nasljednik britanske krune princ Čarls vjenčao se u gradskoj vijećnici u Vindzoru s dugogodišnjom ljubavnicom Kamilom Parker Bouls, koja se smatra glavnim krivcem za raskid Čarlsovog braka s princezom Dajanom.

2008 – Na svečanoj sjednici kosovskog parlamenta usvojen je novi Ustav Kosova.