Izbor i priprema: Č. Đurđić

Na današnji dan 1403. umro je u Ulcinju Đurađ II Stracimirović – Balšić, gospodar Zete, sin Stracimira Balšića i unuk Balše I – rodonačelnika crnogorske dinastije Balšića, koja je 1360. osamostalila Zetu od Raške, odnosno od nemanjićke prevlasti. Đurađ II Stracimirović bio je oženjem Jelenom, kćerkom Kneza Lazara, koja se 1411. preudala za velikog vojvodu Sandalja Hranića. Đurađa je naslijedio njegov 17- godišnji sin Balša III, koji se pod jakim majčinim uticajem okrenuo svom ujaku Stefanu Lazareviću.

1553 – Umro je francuski književnik Fransoa Rable, jedna od najistaknutijih ličnosti francuske renesanse. Njegov satirični roman «Gargantua i Pantagruel» ubraja se u najznačajnija djela iz tog doba.

1588 – Umro je italijanski slikar Paolo Veroneze, uz Ticijana i Tintoreta najznačajniji predstavnik venecijanskog slikarstva.

1626 – Umro je engleski državnik i pisac Frensis Bekon. U vrijeme kralja Džejmsa I Stjuarta bio je lord kancelar od 1618. do 1621. Poznata Bekonova djela: «Unapređenje nauke», «Novi organon», «Nova atlantida», «Eseji ili savjeti etički i politički».

1821 – U Parizu je rođen jedan od najvećih francuskih pjesnika 19. vijeka Šarl Bodler. Bodlerovu zbirku pjesama «Cvijeće zla» mnogi književni kritičari smatraju najvećim lirskim djelom 19.vijeka. Buntovnog duha, prevazišao je estetičke norme svoga vremena i otvorio nove puteve poeziji. Prevodio je djela Edgara Alana Poa, a bavio se i književnom i umjetničkom kritikom.

1865 – Završen je četvorogodišnji građanski rat u Sjedinjenim Američkim Državama. U ratu je poginulo više od 600 hiljada ljudi.

1913 – Potpisan je  na Skadarskom jezeru protokol u 15 tačaka o predaji Skadra Crnogorcima. Crnu Goru  predstavljao je prijestolonasljednik Danilo, a Tursku Esad-paša, komandat odbrane Skadra. Uprkos velikim žrtvama crnogorske vojske, Skadar je odlukom velikih sila ubrzo pripao Albaniji.

1928 – U Turskoj je, nakon reformi Kemala Ataturka, islam prestao da bude državna religija.

1959 – Umro je američki arhitekta Frenk Lojd Rajt, jedan od tvoraca moderne funkcionalne arhitekture. Prvi je u Sjedinjenim Američkim Državama upotrijebio armirani beton. Konstruisao je Gugenhajmov muzej u Njujorku i hotel «Imerpijal « u Tokiju.

2003 – Poslije tri nedjelje američkih i engleskih ratnih operacija u Iraku, američke vojne snage ušle su u Bagdad i preuzele kontrolu nad iračkom prijestonicom. Tom prilikom oborena je šest metara visoka statua Sadama Huseina, čime je nakon 24 godine završena Sadamova vladavina u toj zemlji.

2011 – Dvorska crkva na Ćipuru izuzeta je iz posjeda manastira Sveti Petar i kao kulturnoistorijski spomenik, odlukom Vlade Crne Gore, data na korišćenje Narodnom muzeju na Cetinju. Takva odluka naišla je na protivljenje Srpske pravoslavne crkve u Crnoj Gori.  

2011 – U Njujorku je, u 86. godini, umro slavni američki reditelj Sidni Lamet, autor „Serpika“, „Čarobnjaka“, „Ubistva u orijent ekspresu“, „Psećeg popodneva“, „Mreže“, kao i posljednjeg filma iz 2007. „Prije nego što đavo sazna da si mrtav“. Lamet je autor više od četrdeset filmova koji su imali oko 50 nominacija za Oskara, dok je kao reditelj pet puta nominovan, da bi tek u 80. godini dobio počasnog Oskara.

2012 – Mirovni plan izaslanika UN i Arapske lige Kofija Anana propao je nakon što se borba između režimskih snaga i pobunjenika u Siriji prenijela preko granica s Turskom. Sirijske snage ranile su  tri osobe u izbjegličkom kampu u blizini grada Kilisa na tursko-sirijskoj granici, dok je u novim napadima poginulo više od 100 ljudi.

2012 – Pobijedivši reprezentaciju Španije 12:9, crnogorski vaterpolisti osvojili su prvo mjesto na kvalifikacionom turniru za Olimpijske igre u Londonu.

2014 – Iz kabineta potpredsjednika Sjedinjenih Američkih Država Džozefa Bajdena, na čiji je poziv u trodnevnoj posjeti toj zemlji (od 7. do 10. aprila) boravio crnogorski premijer  Milo Đukanović, objavljeno je saopštenje o razgovoru dvojice zvaničnika u Bijeloj kući u Vašingtonu 8. aprila. Đukanović i Bajden razgovarali su, stoji u saopštenju, o značaju napora Crne Gore na jačanju demokratskih institucija, nezavisnosti pravosuđa, slobodi medija, zaštiti manjina, prilikama na Balkanu, kao i pritisku Rusije na Ukrajinu. Američki  potpredsjednik  pozdravio je  napredak koji je Crna Gora ostvarila u ispunjenju  zahtjeva za članstvo u NATO-u, i izrazio snažnu podršku njenim evroatlantskim aspiracijama. Takođe je ohrabrio Đukanovića da nastavi u pravcu reformi iz oblasti odbrane, bezbjednosti i vladavine prava, kako bi se pokazali konkretni rezultati prije samita NATO-a u Velsu. U tom kontekstu, Bajden je naglasio značaj snažnih napora u cilju jačanja demokratskih institucija, uključujući nezavisnost pravosuđa  i slobodu medija, kao i zaštitu prava manjina. Tokom sastanka s Đukanovićem, Bajden je pohvalio Crnu Goru kao važnog partnera  SAD i nekoga  ko doprinosi miru i stabilnosti u regionu, navodi se u saopštenju.

2014 – Crnogorski premijer Milo Đukanović izjavio je da se na Balkanu vodi sve jača „antinatovska kampanja“, posebno nakon izbijanja ukrajinske krize. Đukanović je ocijenio da je to još jedan razlog da na samitu u Velsu Alijansa pozove Crnu Goru kao „najspremnijeg  kandidata“ u članstvo.

2014 – U Beogradu je, u 82 godini, umrla poznata srpska spisateljica, akademik  Svetlana Velmar Janković. Pisala je priče, eseje i romane. Bila je urednik  edicija proze i esejistike u izdavačkoj kući „ Prosveta“ i osnivač biblioteke „Baština“. Poznata djela: „Ožiljak“, „Lagum“, „Bezdno“, „Nigdina“ i autobiografski roman „Prozraci“.

Na današnji dan dogodilo se i sljedeće:

1990 – Poslije 40 godina vladavine komunista, na izborima u Mađarskoj pobijedio je Mađarski demokratski forum.

1991 – Gruzija je proglasila nezavisnost od Sovjetskog Saveza.

2005 – Pedesetšestogodišnji nasljednik britanske krune princ Čarls vjenčao se u gradskoj vijećnici u Vindzoru s dugogodišnjom ljubavnicom Kamilom Parker Bouls, koja se smatra glavnim krivcem za raskid Čarlsovog braka s princezom Dajanom.

2008 – Na svečanoj sjednici kosovskog parlamenta usvojen je novi Ustav Kosova. 

SELI SE NA RADIO TALASE

Na ovogodišnjim Hercegnovskim aprilskim pozorišnim svečanostima (HAPS), od 15. do 30. aprila, biće predstavljenje radio drame, odlučili su organizatori zbog situacije sa pandemijom korona virusa.

HAPS – MIGRACIJE pod motom “Malo pojačaj radio” u vaše domove unosi drugačiji, ali kvalitetan kulturni sadržaj – Radio drame, poručili su irganizatori Hercegnovsko pozorište i JUK Herceg fest.

“Suočili smo se sa činjenicom  da naša publika neće moći da dođe u pozorište niti će teatri iz regiona sa kojima smo bilu u pregovorima moći da se predstave na hercegnovskoj sceni u Dvorani “Park”.  Radio drame su najsloženija forma radijskog stvaralaštva, sadržaj za maštovite i kreativne, jednako na strani radijskih stvaralaca kao  i  na strani publike. Vjerujemo da ćemo i ovim izdanjem steći neke nove poštovaoce koji će, nakon što na ovaj način čuju (vide) ponuđene drame poželjeti da nam se pridruži i kada glumci opet budu na sceni, a publika u gledalištu”, poručuju organizatori.
 
Umjesto „na daskama koje život znače“, festival migrira na talase javnih emitera Radija Crne Gore i Radio Herceg Novog, kao i studentskog Radija Krš. Emitujemo radio-drame iz Hrvatske, Srbije, Bosne i Hercegovine i Crne Gore, saopštio je programski producent HAPS-a Vuk Vuković.
 
“Migracije – biramo i kao ključnu riječ ovogodišnje selekcije koja poziva na borbu protiv pravog problema koji suštinski ugrožava i Evropu i svijet. Virus Korona, epidemiolozi bi rekli Covid 19, učinio je da svi budemo u ulozi migranata, bili toga svjesni ili ne. Migriramo iz prostora javnosti u prostor intimnosti, iz stvarnosti u viralnost, iz prostora kulture u prostor medija… Filozofi bi, možda, rekli – migriramo iz prostora u vrijeme… A u vremenu, migriramo između medija, utopljeni u vizuelna zadovoljstva agresivnog ekrana: filma, televizije, telefona…”, naveo je Vuković.
 
Kazao je da će produkcija savremene radio-drame biti predstavljena kroz radiofonska djela nacionalnih javnih emitera, kao i umjetničkih fakulteta/akademija iz regiona, te će na HAPSu ove godine učestvovati – Hrvatski radio, Radio Bosne i Hercegovine, Radio Beograd, Radio Crne Gore, Akademija dramske umjetnosti Sveučilišta u Zagrebu, Akademija scenskih umjetnosti Univerziteta u Sarajevu, Fakultet dramskih umetnosti Univerziteta umetnosti u Beogradu, Fakultet za medije i komunikacije Univerziteta Singidunum i Fakultet dramskih umjetnosti Univerziteta Crne Gore.
 
“I dok se pozorišta i teatarske institucije, širom svijeta, sele sa scene na televiziju i internet, ovogodišnja selekcija Hercegnovskih aprilskih pozorišnih svečanosti je poziv da odmorimo čula od terora vizuelne kulture i zajedno migriramo na radio talase, njegujući jednu od autentičnih formi radiofonskog stvaralaštva”, poručio je Vuković.

Na festivalu će se predataviti sljedeće radio drame:

Rani odlazak i Naše brdo (Radio Crne Gore);
1938 i Noć četiri mjeseca (FDU Cetinje i Radio Crne Gore);
Isceljenje (Radio Beograd);
Poslednji voz, Staklenik i Stav pištaljke (FDU Beograd);
Koračanje (Istraživačka stanica Petnica i UU);
Najveća vrednost civilizacije (FMK Beograd);
Bizantska soap opera, Vitez na pola i Esej o laži ( Hrvatski radio);
Sjedalo uz prozor (ADU Zagreb);
Kraj mora (Radio Bosne i Hercegovine i Akademija scenskih umjetnosti).

EFA

Nagrada mlade publike Evropske filmske akademije (EFA Young Audience Award) po prvi put biće organizovana u potpuno virtuelnom formatu od 23. do 26. aprila.

Djevojčice i dječaci iz Crne Gore, uzrasta od 12 do 14 godina, zajedno sa svojim vršnjacima iz čak 41 države Evrope imaće priliku da pogledaju tri nominovana filma i kao članovi internacionalnog omladinskog žirija glasaju za svog favorita.

Nagrada mlade publike je zvanična kategorija Evropske filmske akademije od 2012. godine, dok ovaj događaj u Crnoj Gori četvrti put organizuje Podgorica film festival.

Prethodnih godina program je organizovan u bioskopima u Podgorici i Nikšiću, kada je preko 250 osnovaca iz Crne Gore istovremeno prisustvovalo projekcijama filmova, uz svoje vršnjake iz ostatka Evrope.

S obzirom na to da se ove godine, uslijed pandemije korona virusa, događaj preselio iz bioskopskih sala na internet, mladi ljubitelji filma iz svih krajeva Crne Gore mogu se prijaviti za učešće u ovogodišnjem YAA danu popunjavanjem prijave koju mogu pronaći na web sajtu Podgorica film festivala: https://podgoricafilmfestival.me.

Rok za prijavu je 19. april.

Prijavljeni učesnici i učesnice dobiće svoj privatni Festival Scope nalog putem kojeg će u periodu od 23. do 25. aprila gledati filmove: „Moj brat juri dinosauruse“ (Stefano Čipani), „Roka mijenja svijet“ (Katja Benrat) i „Moje nevjerovatno ljeto sa Tes“ (Stiven Vauterlod), nakon čega će 26. aprila odlučiti koji film će osvojiti prestižnu nagradu Evropske filmske akademije.

”U ovom periodu, imaće priliku da učestvuju u online edukativnim filmskim radionicama i razgovorima sa autorima filmova, ali i da se upoznaju i diskutuju o filmovima sa vršnjacima iz Evrope. Ovaj vid filmske edukacije jedinstven je jer mladi ne samo da stiču znanja za bolje razumijevanje analiziranje filma već su i u prilici da dožive iskustvo interaktivnog projekta koji se odvija istovremeno širom Evrope i preuzmu odgovornost aktivnih članova žirija respektabilne organizacije kao što je Evropska filmska akademija”, saopšteno je iz Podgorica Film festivala.

Nagradu mlade publike EFA organizuju i predstavljaju Evropska filmska akademija i EFA produkcija, uz podršku Mitteldeutsche Medienförderung (MDM) i Kreativne Evrope – MEDIA programa Evropske unije. Organizator programa u Crnoj Gori je Podgorica film festival, pod pokroviteljstvom Ministarstva kulture Crne Gore.

Izbor i priprema: Č. Đurđić

Na današnji dan 1692. rođen je italijanski violinski virtuoz i kompozitor Đuzepe Tartini. Uveo je novine u tehniku sviranja i građenja violina i otkrio pojedine akustične pojave u muzici. Komponovao je mnoštvo violinskih koncerata i sonata, uključujući sonatu «Đavolji triler».

1810 – Rođen je njemački  kompozitor  Robert Šuman, jedan od glavnih predstavnika muzičkog romantizma. Imao je brojne sljedbenike u Njemačkoj i  drugim evropskim zemljama. Posebno je uticao na Bramsov stvaralački opus. Osnovao je muzički časopis (Zeit schrift fur Musik), u kome se odlučno borio protiv negativnih pojava i konzervativizma u muzici svoga vremena. Poznata djela: simfonije, koncerti za klavir i violončelo, ciklusi solo pjesama „Pjesnikova ljubav“, „Ljubav i život žene“, klavirske kompozicije “Karneval”, „Simfonijske etide“.

1875 – Crnogorski Senat izdao je naređenje čevskim i bjeličkim vojnim starješinama da za prihvat izbjeglih ustaničkih porodica iz Hercegovine izgrade na svom području 300 koliba, koje su, kako je precizirano, morale imati pet lakata širine i osam dužine i biti dobro utvrđene, kako bi se u njima moglo i zimovati.

1901 – Na inicijativu i prijedlog Mitrofana Bana, mitropolita Crnogorske pravoslavne crkve, prvi put usvojen je zakon kojim je regulisan materijalni položaj sveštenika u Crnoj Gori. Prema zakonu o sistematskim platama i penzijama, godišnja plata sveštenika u selima bila je 730, a u varošima 1.200 kruna. Nezadovoljan tim zakonom mitropolit Mitorfan Ban inicirao je 1909. donošenje novog zakona o platama sveštenika.

1905 – U Đakovu je umro biskup i političar Josip Juraj Štrosmajer, osnivač i pokrovitelj Jugoslovenske akademije znanosti i umjetnosti  (1867) i utemeljitelj Zagrebačkog sveučilišta (1874). Posredovao je pri postizanju konkordata između Crne Gore i Vatikana 1886. i pomagao osnivanje štamparije na Cetinju. Istupao je kao pristalica kulturnog i političkog zbližavanja slovenskih naroda. Zalagao se za ograničenje papske vlasti i na crkvenom koncilu u Rimu 1869-70. održao čuveni tročasovni govor protiv nepogrešivosti pape.

1946 – U Ženevi je održano posljednje zasjedanje  Lige naroda, čime je formalno ukinuta ta međunarodna organizacija  i zamijenjena novom – Ujedinjenim nacijama.

1973 – Umro je jedan od najvećih umjetnika 20.vijeka, španski slikar i vajar, i jedan od najznačajnijih predstavnika kubizma Pablo Pikaso. Odbijajući da se vrati u Španiju za vrijeme Frankovog režima, najveći dio života proveo je u Francuskoj. Zajedno sa Žoržom Brakom napravio je prekretnicu u evropskom slikarstvu, ostvarujući novu koncepciju oblika i prostora. Od mnogobrojnih djela iz Pikasove zaostavštine najpoznatija su: «Gospođice iz Avinjona» i «Gernika».

2006 – U Podgorici je, u 96. godini, umro Andrija-Andro Mugoša, istaknuti crnogorski revolucionar, političar i državnik. Učestvovao je u organizovanju Trinaestojulskog ustanka, bio je partijski rukovodilac Pete proleterske brigade i zamjenik Glavnog štaba partizanskih odreda Crne Gore u Drugom svjetskom ratu. Poslije rata, Mugoša je bio organizacioni sekretar Centralnog komiteta Komunističke partije Crne Gore, predsjednik Narodne skupštine Crne Gore i član Savjeta federacije.

2010 – Predsjednici Rusije i Amerike Dmitrij Medvedev i Barak Obama potpisali su u Pragu istorijski sporazum o kontroli naoružanja, kojim je precizirano da se nuklearni arsenal smanji na trećinu.

2011 – Predsjednik Evropske komisije Žoze Manuel Baroso ponovio je u Podgorici glavne uslove Brisela od kojih zavisi početak pregovora Crne Gore za pristupanje Evropskoj uniji. Neophodni su, kazao je Baroso, vidljivi rezultati u oblasti vladavine prava, borbe protiv korupcije i organizovanog kriminala i jačanja nezavisnosti sudstva. Baroso se u Podgorici sastao s premijerom Igorom Lukšićem, predsjednikom Filipom Vujanovićem i predsjednikom parlamenta Rankom Krivokapićem. Održao je predavanje na Univerzitetu Donja Gorica i posjetio katedralu Svetog Tripuna u Kotoru.

2012 – Ruski kosmonaut Oleg Valerijevič Kotov doputovao je s porodicom u Crnu Goru na ljetovanje. Kotov, jedan od najznačajnijih predstavnika ruske kosmonautike, izjavio je tokom boravka u  bečićkom hotelu „Splendid“ da bi Crna Gora uz idealan spoj planinske i morske klime i hranu organskog porijekla mogla biti dobra baza za odmor i boravak ruskih kosmonauta nakon svemirskih letova. Kotov se proslavio svemirskom „šetnjom“ izvan međunarodne svemirske stanice (ICC), ali i ručnim upravljanjem tokom posljednjeg kilometra leta  svemirske  letjelice Progres M-05M do svemirske stanice.

2012 – Izrael je zabranio njemačkom nobelovcu Ginteru Grasu da posjeti tu zemlju zbog poeme „Ono što se mora reći“, objavljene 4. aprila, u kojoj je kritikovao odnos jevrejske države prema nuklearnom programu Irana. Ministar unutrašnjih poslova Izraela Eli Jišaj zabranu je izrekao na osnovu zakona te zemlje koji ne dozvoljava ulazak bivšim nacistima u Izrael. Gras je, da podsjetimo, 2006. priznao da je služio u Vafen SS jedinicama u posljednjim mjesecima Drugog svjetskog rata. U poemi „Ono što se mora reći“, koja je objavljena u „Zidojče cajtungu“ i drugim evropskim listovima, naveo da je nuklearni Izrael prijetnja za svjetski mir i pozvao na nadgledanje izraelskih i iranskih nuklearnih postrojenja. Zbog toga je optužen za antisemitizam.

2013 – U 87. godini umrla je bivša premijerka Velike Britanije Margaret Tačer, takozvana Gvozdena Lejdi. Jedina žena na čelu britanske vlade, Tačerova je predvodila konzervativce u tri izborne pobjede od 1979. do 1990, što je najduži uzastopni mandat na funkciji premijera u Britaniji od početka 19. vijeka.Tokom jedanaestogodišnje vladavine čeličnom odlučnošću suzbijala je uticaj jakih rudarskih sindikata, privatizovala velike kompanije britanske industrije i ratom povratila Foklandska ostrva nakon njihove invazije od strane Argentine 1982. Podržavala je posljednjeg lidera SSSR-a Mihaila Gorbačova i blisko sarađivala s njim. S američkim predsjednikom Ronaldom Reganom doprinijela je rušenju Berlinskog zida 1989, ali se protivila ujedinjenju dvije Njemačke, upozoravajući da bi zajedno mogle dominirati Evropom. Smijenjena je 1990. nakon što su je neki od njenih ministara napustili, što je kasnije nazvala izdajom.

2014 – Američki senator Džon Mekejn ocijenio je da je Crna Gora kao „važan partner NATO-a“ ispunila većinu uslova za poziv u članstvo i da zaslužuje da se njen slučaj, kako je kazao, ozbiljno razmotri do jesenjeg samita u Velsu. Mekejn je nakon sastanka s Đukanovićem u Senatu  rekao da su njegove kolege iz oba doma parlamenta „uglavnom zadovoljne“ rezultatima rada Crne Gore na četiri glavna uslova za poziv – vladavini prava, reformi bezbjedonosnih službi, vojnih reformi i većoj podršci javnosti. Događaje u Ukrajini, ocijenio je kao argument u prilog proširenju NATO-a i najavio da će pozvati američku vladu i vlade članica NATO-a da pomognu Crnoj Gori ka članstvu. Iako su stvari vrlo neizvjesne, Crna Gora je bila veoma važan partner i vjerujem da zaslužuje da se njen slučaj ozbiljno razmotri, i nadam se odobri put ka članstvu u NATO-u, kazao je Mekejn crnogorskim  novinarima uz obrazloženje da je većina pitanja riješena i da su članovi Kongresa i Senata uglavnom zadovoljni.

2014 – Mornarica vojske Crne Gore počela je remont nekadašnje raketne fregate, odnosno patrolnog broda P-33 „Kotor“. Zamjenom dva pomoćna motora fregati je vraćena puna funkcija, a Mornarica je dobila potpuno operativan reprezentativan veliki ratni brod. „Kotor“ i njegov blizanac „Pula“ P-34 bili su najmoćniji ratni brodovi nekadašnje Jugoslovenske ratne mornarice.

2014 – Iz Ministarstva vanjskih poslova i evropskih integracija Crne Gore saopšteno je da između Crne Gore i Hrvatske ne postoje tajni, niti bilo kakvi protivpravni dogovori o ustupanju prava na koncesiona istraživanja nafte i gasa u rejonu Prevlake. U saopštenju je takođe navedeno da se sva komunikacija oko Prevlake vodi u skladu s pregovaračkom platformom Komisije za razgraničenje.

2014 – Predsjednik Irske Majkl Higins sastao se u Vindzoru s kraljicom Elizabetom II, kao prvi pvi irski predsjednik u zvaničnoj posjeti Velikoj Britaniji od sticanja nezavisnosti prije stotinu godina. Posjeta je bila i znak da je mirovni proces sa Sjevernom Irskom promijenio odnose dva nekadašnja neprijatelja. U akcijama Irske republikanske armije (IRA) za 27 godina ubijeno je skoro 1.800 ljudi. Higins je tokom susreta s kraljicom Elizabetom kazao da su odnosi dvije zemlje dobri iako se ne može zaboraviti prošlost. 

Na današnji dan dogodilo se i sljedeće:

1513 –  Španski istraživač Huan Ponse de Leon, tragajući za mitskim «izvorom mladosti» otkrio je Floridu i proglasio je posjedom Španije. Godine 1845. Florida je postala jedna od saveznih država SAD.

1913 – U Pekingu je počelo zasjedanje prvog kineskog parlamenta.

1971 – U Londonu je održan Prvi svjetski kongres Roma, na kojem je verifikovan naziv pripadnika tog naroda – Romi. Odlukom Ujedinjenih nacija 8. april je proglašen za Svjetski dan Roma.

1993 – Makedonija je primljena u Ujedinjene nacije.

2010 – U Švajcarskoj je, u 64. godini, umro Malkolm Meklaren, legendarni menadžer „Sex Pistolsa“ i jedan od tvoraca pank pokreta.

2014 – Bivši saradnik američke Nacionalne bezbjednosne agencije Edvard Snouden učestvovao je putem video linka u radu konferencije Parlamentarne skupštine Savjeta Evrope o masovnom nadzoru. Snouden je tom prilikom izjavio da nema najmeru da naškodi vladi Sjedinjenih Američkih Država, već da je poboljša. Dobijanjem  azila u Rusiji, ocijenio je da bi međunarodna zajednica trebalo da usaglasi nove zajedničke norme ponašanja u vidu sporazuma o sprečavanju masovnog nadzora. 

PIR FESTIVAL

Prvi internet regionalni festival teatra za djecu (PIR festival) počinje sjutra predstavom ”Čarobnjak iz Oza”, u režiji Jagoša Markovića, saopšteno je iz Gradskog pozorišta Podgorica.

Početak je zakazan za 17 h na Youtube kanalu Gradskog pozorišta Podgorica.

Režija, idejno riješenje scenografije i scenski pokret: Jagoš Marković.

Igraju: Kristina Stevović, Jelena Simić, Dejan Đonović, Božidar Zuber, Branimir Popović, Sejfo Seferović, Sanja Popovići Filip Đuretić.

Kompozitor je Ljubomir Ninković, kostimografiju je uradila Marija Marković, dizajn svijetla je Radomir Stamenković, a asistent reditelja Darko Bjelobrković.

Izbor i priprema: Č. Đurđić

Ovaj dan obilježava se kao Svjetski dan zdravlja. Naime, 7. aprila 1948. osnovana je Svjetska zdravstvena organizacija sa sjedištem u Ženevi. Statut te organizacije potpisalo je 26 zemalja, a 7. april proglašen je za Svjetski dan zdravlja i počeo se obilježavati 1950. Cilj obilježavanja Svjetskog dana zdravlja jeste izgrađivanje svijesti o značaju zdravlja i unapređivanja zdravstvene zaštite. Ovogodišnja tema  je visok krvni pritisak i u tom smislu aktivnosti kojima bi se uticalo na sprečavanje smrtnosti usljed tog, kako ga zovu, tihog ubice modernog doba.

Na današnji dan 1437.  kotorska Opština donijela je odluku o osnivanju specijalizovane zdravstvene institucije – Magistrata za zdravstvo. Magistrat su činila tri člana i više vanrednih članova koji su morali biti punoljetni kotorski plemići. Magistrat je s članovima iz plemićkog staleža, iako bez posebnog medicinskog obrazovanja, izdavao pomorska zdravstvena uvjerenja (fede di Sanita), vršio nadzor nad izdržavanjem karantina i kontrolu nad putnicima i trgovačkom robom s kopna. Nakon pada Mletačke republike funkciju Magistrata i zdravstvenih kolegijuma preuzimaju lučko-pomorski uredi. U vrijeme austrijske vladavine Kotor je, osim opštinskog ljekara, imao i sreskog, a 1875. dobiće vojnu bolnicu, s pravom liječenja i civilnih lica.

1614 – Umro je španski slikar El Greko, rođen na Kritu 1540. kao Dominikos Teotokopulos. El Greko je tvorac jednog od najoriginalnijih slikarskih opusa u istoriji evropskog slikarstva. Bio je potpuno zaboravljen, a ponovo je otkriven krajem XIX vijeka.

1770 – Rođen je engleski romantičarski pjesnik Vilijam Vodsvort. Najznačajnije njegovo djelo su «Lirske balade», knjiga koja je označila početak romantizma u engleskoj književnosti.

1845 – Petar II Petrović Njegoš završio je filozofsko-religiozni spjev «Luča mikrokozma». To, Njegošu najdraže djelo, uz posvetu svom učitelju Simi Milutinoviću Sarajliji, sadrži šest pjevanja u desetercu sa strofama od po deset stihova, a pisano je, kako je zabilježeno, u četiri prve neđelje časnoga i velikoga posta. “Luči mikrokozma” prethodile su pjesme “duhovne preokupacije”, nastale od 1837.-1844, u kojima je moguće pratiti naznake osnovnih ideja tog, u prvom redu, filozofskog, a potom religioznog djela. U tom je smislu posebno karakteristična pjesma “Misao” (1844). Temeljni motiv “Luče”, kao i ideje kojima je prožeta, mnogi kritičari vide u gnostičkom promišljanju stvari- u kome su duh i duhovno dominantni u odnosu na tvar, što, zapravo, izražava pjesnikovu težnju za samospoznajom i spoznajom boga, kao i za “natprirodnim zavičajem”.

1856 – Turski delegat Ali-paša izjavio je na Kongresu velikih sila u Parizu, nakon Krimskog rata, da Porta smatra Crnu Goru sastavnim dijelom Otomanskog carstva. Na izjavu, koja je ušla u zapisnik, Rusija nije reagovala što je ražestilo knjaza Danila i motivisalo ga da uputi protest i memorandum velikim silama, tražeći da priznaju nezavisnost Crne Gore.

1916 – Rođen je u Herceg Novom slikar i grafičar Anton Lukateli. Radio je grafike s ratnom tematikom. Koautor je rješenja za prvi socijalni dinar u Crnoj Gori. Jedan je od osnivača Udruženja likovnih umjetnika Crne Gore i njegov prvi sekretar.

1939 – Rođen je američki filmski reditelj, scenarista, producent Frensis Ford Kopola, jedan od najznačajnijih filmskih stvaralaca u Sjedinjenim Državama u drugoj polovini XX vijeka, dobitnik je pet Oskara i dvije «Zlatne palme» festivala u Kanu.

1941 – U Orahovu  (Kuči) kod Podgorice rođen je poznati crnogorski pjesnik i novinar Ratko Vujošević, autor poeme “Orevuar Montenegro” koja se ubraja u najbolja ostvarenja moderne crnogorske poezije. Gimnaziju je završio u Titogradu, a studije političkih nauka u Beogradu 1968. Bio je novinar u Izvršnom vijeću Crne Gore, “Titogradskoj tribini”,”Pobjedi” i, gotovo dvije decenije, odgovorni urednik edicije “Savremena literatura” u izdavačkim kućama “Pobjeda” i “Ljetopis”. Recenzirao je i priredio za štampu brojna izdanja savremenih pisaca. Osnovao je 1961. Klub mladih pisaca Doma omladine “Budo Tomović”. Dobitnik je Nagrade oslobođenja Podgorice i drugih društvenih i književnih priznanja. Pjesme Ratka Vujoševića prevedene su na ruski, njemački, turski, švedski, albanski i francuski jezik. Objavio je četiri knjige poezije: “Znak na putovanju”,”Pastirica”, “Čini” i “Beskonačna dozivanja”.

1963 – Usvojen je novi jugoslovenski Ustav kojim je naziv države Federativna Narodna Republika Jugoslavija promijenjen u Socijalistička Federativna Republika Jugoslavija. Novi ustav popularno je nazvan «Povelja samoupravljanja» jer je njime samoupravni model primijenjen u svim sferama i na svim nivoima društvenog života.

1975 – U Zagrebu je umro hrvatski slikar i grafičar Krsto Hegedušić. Bio je inicijator i jedan od osnivača umjetničke grupe „Zemlja“ (1929), a osnivač je i slikarske škole naivaca u Hlebinama (1930).

1992 – Dan nakon što je Evropska  zajednica priznala nezavisnost Bosne i Hercegovine, bosanski Srbi proglasili su u Banja Luci nezavisnost Republike Srpske, a predstavnici bosanskih Srba u predsjedništvu BIH Biljana Plavšić i Nikola Koljević dali su ostavke.

2003 – UNESCO je formirao stručni tim za očuvanje jezika u nestajanju. Zadatak tima je da dokumentovanjem tih jezika i podsticanjem putem nastave uspori osiromašenje svjetske jezičke baštine.

2005 – Predstavnici Podgorice, Beograda i Brisela potpisali su u Beogradu sporazum o izmjenama Ustavne povelje i Zakona o njenom sprovođenju vezano za održavanje referenduma i produženje mandata poslanicima skupštine Srbije i Crne Gore do prvih izbora u državama članicama. Podršku od Brisela za zaoštravanje referendumskih uslova zatražio je tom prilikom predsjednik srpske Vlade Vojislav Koštunica, pa je tako u odlučivanje o referendumskom zakonodavstvu i formalno uključena  Evropska unija, što u odnosu na prvobitni tekst Ustavne povelje nije bio slučaj.

2008 – Udruženje Crnogoraca Kosmeta protestovalo je zato što u Predlogu novog ustava Kosova nijesu pomenuti Crnogorci, kojih u toj bivšoj srpskoj pokrajini ima oko 4.000.

2009 – Komitet stalnih predstavnika 27 članica Evropske unije, koji čine ambasadori država članica, odobrio je razmatranje zahtjeva Crne Gore da stekne status kandidata za članstvo u Uniji.

2009 – Džonatan Šile, direktor Generalnog direktorata za saobraćaj i energiju Evropske komisije, čija je delegacija posjetila Podgoricu, izjavio je da je autoput Bar-Boljare od ključne važnosti za razvoj Crne Gore i saobraćajnog sistema u cijelom regionu, te da će postati dio transevropske transportne mreže što je dobra osnova za njegovo finansiranje.

2013 – U Crnoj Gori održani su predsjednički izbori na kojima je petogodišnji mandat, po treći put, osvojio aktuelni predsjednik Filip Vujanović. Vujanović je u odnosu na protivkandidata Miodraga Lekića, prema rezultatima Državne izborne komisije, bio u prednosti za 7.600 glasova. Ono po čemu će, međutim, ti izbori ostati upamćeni jeste što su, prvi put u istoriji, oba predsjednička kandidata proglasila pobjedu. U izbornom štabu Miodraga Lekića osporavani su rezultati s dva biračka mjesta u Rožajama, dok su u štabu DPS-a, čiji je Vujanović bio kandidat, te rezultate ocijenili nebitnim za njegovu pobjedu, odnosno za 2,5 odsto prednosti u odnosu na Lekića.

2014 – Crnogorski premijer Milo Đukanović  otputovao je u Vašington na poziv potpredsjednika Sjedinjenih Američkih Država Džozefa Bajdena. U toku trodnevne posjete Americi, Đukanović je s Bajdenom, zamjenikom državnog sekretara Vilijamom Bernsom i drugim visokim zvaničnicima te zemlje razgovarao o evroatlantskim aspiracijama Crne Gore i obavezama pred jesenji samit NATO-a u Velsu, te podršci SAD na tom planu. Nakon razgovora s Bajdenom i Bernsom 8. aprila, Đukanović se ispred Bijele kuće obratio crnogorskim novinarima i kazao da je „veoma pozitivno“ ocijenjen napredak Crne Gore, no, da je, međutim, i sam svjestan da posao nije završen i da će, kako je dodao, biti potrebni višegodišnji napori na unapređenju vladavine prava. Govoreći o značaju proširenja NATO-a, posebno potenciranog krizom u Ukrajini, crnogorski premijer je naveo da ni ukrajinska kriza  sama po sebi ne otvara vrata NATO-a. „Moja je posjeta, rekao je, fokusirana samo na to da nakon što obavimo naš dio posla, u Evropi i Vašingtonu  bude dovoljno pažnje da se taj progres primijeti i da se proširenje uvrsti u dnevni red samita NATO-a. O garancijama SAD u tom smislu, dodao je, ne može se govoriti, već o povjerenju iskovanom u teškim događajima.“ Nakon razgovora s Bajdenom i Bernsom, Đukanović je održao predavanje u Atlantskom savjetu i poručio da Crna Gora ne traži kraće procedure za ulazak u NATO, već da zbog ukrajinske krize ne izostane pažnja Vašingtona prema proširenju. Tokom Đukanovićevih razgovora, ispred Bijele kuće održan je protestni skup Albanaca iz Crne Gore na radu u Sjedinjenim Američkim Državama. Demonstranti su pod albanskim i američkim zastavama i sa upozoravajućim transparentima Đukanoviću i Crnoj Gori, zahtijevali bolji položaj Albanaca u Crnoj Gori i punopravnu opštinu Tuzi. Među demonstrantima je bio i funkcioner Demokratskog saveza Nikola Camaj.

2014 – Iz Ministarstva odbrane Crne Gore saopšteno je da je četvoročlana delegacija Nacionalne garde države Mejn (SAD) doputovala u posjetu tom ministarstvu , kako bi pomogli unapređenju informacionog sistema. Tokom trodnevnog boravka vođeni su ekspertski razgovori o zaštiti informacija, kao i organizaciji sistema veza u vazduhoplovstvu (veze vazduh-zemlja-vazduh) i radio veza na velikim udajenostima, pri čemu su uspostavljene radio veze između Crne Gore i Mejna.

2014 – U Budvi je, u 94. godini, umro akademik Čedo Vuković, jedan od najznačajnijih savremenih crnogorskih pisaca. Rođen je 28. septembra 1920. u Đulićima kraj Andrijevice. Gimnaziju  je završio u Peći, a književnost studirao u Beogradu. Bio je učesnik Narodno-oslobodilačke borbe, a nakon završetka Drugog  svjetskog rata živio je izvjesno vrijeme u Beogradu. Potom se vratio u Crnu Goru i učestvovao u obnovi i razvoju njenog kulturnog života. Uređivao je časopis „Stvaranje“ do 1972, najvažniju publikaciju  onovremene crnogorske književnosti. Bio je član Savjeta Crne Gore, više puta predsjednik Udruženja književnika Crne Gore, u dva navrata potpredsjednik Crnogorske akademije nauka i umjetnosti i nosilac povelje Istaknuti kulturni stvaralac. Dobitnik  je nagrade AVNOJ-a, dvostruki dobitnik Trinaestojulske  nagrade, Zmajeve nagrade za književnost za djecu,  nagrade Udruženja književnika Crne Gore, nagrade Grad- teatra u Budvi „Stefan Mitrov Ljubiša“ i drugih. Nosilac je Ordena Republike Francuske i više domaćih odlikovanja. Bio je pripovjedač i romansijer, a pisao je i drame i eseje. U njegova najznačajnija djela ubrajaju se „Mrtvo duboko“, „Poruke“, „Razvođe“, „Sudilište“„Sinovi sinova“. Najveću, međutim, popularnost postigao je knjigama za najmlađe „Tim lavlje srce“, „Letilica profesora Bistrouma“, „Svemoćno oko“ i „Halo Nebo“. Priredio je više značajnih izdanja:“ Petar I Petrović: Freske na kamenu“,“ Nadvremenski glasovi   “, „Izviriječ“ , „ Petar I Petrović: Poslanice“.

Na današnji dan dogodilo se i sljedeće:

1348 – Češki kralj Karlo IV osnovao je Univerzitet u Pragu – Karlov univerzitet. To je bio prvi univerzitet u centralnoj Evropi.

1909 – Vlada Knjaževine Crne Gore propisala je pravila o popisu stanovništva u Crnoj Gori.

1939 – Musolinijeve trupe iskrcale su se na obale Albanije i za pet dana okupirale cijelu zemlju.

1941 – Vlada  Kraljevine Jugoslavije objavila je proklamaciju o početku rata s Njemačkom i Italijom, i izdala naredbu o opštoj mobilizaciji.

1992 – Sjedinjene Američke Države priznale su nezavisnost BIH, Slovenije i Hrvatske.

2005 – Otvoren je u Beranama Centar za reproduktivno zdravlje, prva ustanova te vrste u Crnoj Gori.

2006 – Crnogorski kik-bokser Ivan Strugar savladao je Banjalučanina Dražena Ninića odlukom sudija 2:1 i tako odbranio titulu prvaka svijeta u disciplini lou-kik, u kategoriji do 81,4 kilograma.

2009 – Na samom kraju svjetske turneje, američki predsjednik Barak Obama posjetio je Irak i nakon razgovora s premijerom te zemlje Nurijem Al Malikijem poručio da se drži obećanog plana o povlačenju svih američkih snaga iz Iraka do kraja 2011.

2011 – Portugalija se pridružila Grčkoj i Irskoj na listi žrtava dužničke krize, nakon što je premijer te zemlje Žoze Sokrateš tražio od EU finansijsku pomoć.

“ŽIVIMO KULTURU”

Narodni muzej Crne Gore se pridružio kampanji Ministarstva kulture Crne Gore pod nazivom “Živimo kulturu #ostanidoma”. U danima socijalne izolacije, ta je institucija ponudila građanima sadržaje koje mogu pratiti iz kuće.

“Poštujući mjere Nacionalnog koordinacionog tijela za zarazne bolesti, zatvorili smo muzeje za posjete, ali smo otvorili vrata za virtuelne posjete. Kroz virtuelne ture mogu se posjetiti Umjetnički muzej, Muzej kralja Nikole, Njegoševa Biljarda i Arheološka zbirka u Istorijskom muzeju, a narednih dana za virtuelnu posjetu biće dostupni Etnografski i Istorijski muzej, Reljefna karta Crne Gore i Njegošev mauzolej na Lovćenu”, kazao je PR Narodnog muzeja Ivan Mijanović.

Pored toga, kako je dodao u izjavi za agenciju Infobiro Montenegro, Narodni muzej je započeo onlajn prikazivanje svojih izložbi koje su bile u postavci prilikom donošenja mjera o zatvaranju muzeja za posjetioce. Prezentacije izložbi se mogu pogledati i na YouTube kanalu Narodnog muzeja, te na društvenim mrežama.

“Prva izložba koja se već može pogledati je ‘Plamene zore – 100 godina Komunističke partije Jugoslavije’ u Crnogorskoj galeriji umjetnosti ‘Miodrag Dado Đurić’ na Cetinju, a uskoro će se prezentovati i izložbe ‘Juta i zemlja Crnih brda’, ‘Pečati iz fondova Dvorskog arhiva’, ‘I bi slovo’, vajara Milivoja – Miška Babovića, posvećenu 525 godina štamparstva Božidara Vukovića i retrospektivnu izložbu Toma Pavićevića. Narodni muzej će uskoro omogućiti i virtuelne posjete ovih izložbi”, naveo je Mijanović.

Dodatno, u danima socijalno izolovanog funkcionisanja javnosti će se onlajn predstaviti i najznačajniji muzejski eksponati koji se čuvaju u Narodnom muzeju Crne Gore.

Linkovi za virtuelne posjete su: Umjetnički muzej (https://goo.gl/maps/KjYSU1vDBE1reb9S6), Muzej kralja Nikole (https://goo.gl/maps/myXfUmcB8whxNXen8), Njegoševa Biljarda (https://goo.gl/maps/bE1yRU3QBDFjwapc8), Arheološka zbirka (https://goo.gl/maps/AoAxf757AnUctokBA).

Podsjetimo, vođeno sloganom „Toliko toga možemo doživjeti od kuće“, Ministarstvo kulture se punim kapacitetom priključilo zvaničnoj kampanji Vlade Crne Gore „Ostani doma” i to kroz prostor obezbijeđen na javnom servisu, OnDemand platformi kablovskih operatera, ali i kroz LIVE mogućnosti online kanala komunikacije. Najavljeno je i aktiviranje platforme „Živimo kulturu“, gdje će pored Online Art marketa, biti zastupljeni i radovi crnogorskih umjetnika sa konkursa za podršku projektima u oblasti stvaralaštva.

Izbor i priprema: Č. Đurđić

Na današnji dan 1528. umro je njemački slikar i grafičar Albreht Direr, poznat po portretima velike umjetničke i dokumentarne vrijednosti i po izvanrednim gravirama u drvetu i bakru. Poznata Direrova djela: «Apokalipsa», «Velika muka», «Bogorodičin život».

1667 – Boku Kotorsku i Dubrovnik pogodio je katastrofalan zemljotres. U osam sati ujutro počelo je slabo podrhtavanje tla, da bi kasnije, ponavljajući se  u razmaku od nekoliko sekundi u toku 15 do 30 minuta, zemljotres uništio Kotor. Prema prvim zabilježenim izvještajima stradalo je 200 ljudi, srušeno je tri četvrtine stambenih zgrada, mnoge crkve i gradske zidine. Osim Kotora, bila su gotovo razorena i sva naselja u Boki. Teško su stradali i Budva i Herceg Novi. Od zemljotresa, i požara koji je harao 20-tak dana, Dubrovnik je bio gotovo potpuno uništen, a poginulo je više hiljada građana.

1871 – Rođen je u Lopatama kod Lijeve Rijeke Radomir Vešović, jedan od najistaknutijih crnogorskih oficira. Školovao se u Italiji, a po povratku u domovinu stupio je u crnogorsku vojsku i u svojoj vojničkoj karijeri dospio do generalskog čina. Bio je posljednji ministar vojni Kraljevine Crne Gore. U vrijeme austrougarske okupacije Crne Gore (1916 -1918) bio je vođa snažnog Komitskog pokreta. Kapitulaciju Austrougraske dočekao je u Gracu, gdje je bio interniran početkom 1918. Na povratku u Crnu Goru uhapšen je u Slavonskom Brodu i zadržan sve dok nijesu izglasane odluke Podgoričke skupštine. I u godini koja je uslijedila nastavilo se Vešovićevo stradanje: zbog sumnji da sarađuje s pobunjenicima u Crnoj Gori, vrlo brzo se našao na udaru srpskih vlasti. U ljeto 1919. stavljen je pod policijski nadzor da bi nedugo potom postao žrtva montiranog sudskog procesa u Beogradu, i u istražnom zatvoru proveo 15 mjeseci. Na suđenju, u februaru 1921, oslobođen je optužbi. Vraća se u Crnu Goru i kao član Glavnog odbora Crnogorske stranke i poslanički kandidat uključuje u njen politički rad. Vešovićeva ličnost i tragična sudbina, te događaji u Crnoj Gori od 1916. do 1921, motivisali su prvog crnogorskog sineastu Vladimira Đ. Popovića, da u Rimu snimi film «Vaskrsenja ne biva bez smrti», a u produkciji Radio Televizije Crne Gore i režiji Gojka Kastratovića snimljen je 2001. film „Suđenje generalu Vešoviću“, čiji lik tumači hrvatski glumac Žarko Radić. Radomir Vešović umro je 15. avgusta 1938. u Slavonskom Šamcu, gdje je i sahranjen.

1885 – U Petrogradu je za mitropolita Crnogorske pravoslavne crkve rukopložen Mitrofan Ban. Mitrofana Bana hirotonisao je petrogradski mitropolit i poglavar ruskog Svetog sinoda Isidor, u prisustvu svih članova Sinoda, sedam episkopa, svještenstva, plemstva i ruskog cara Aleksandra III. Mitrofan Ban obavijestio je o tome pismom Vaseljenskog patrijarha Joakima II: „Mi smo se iz Rusije povratili i u ime Božije zauzeli smo svetu katedru Mitropolije autokefalne crkve u bogoštićenom Knjaževstvu Crnogorskom na koju smo i Duhom Svetijem i pozvani“. Mitrofan Ban rođen je u Grblju 1841; školovao se u privatnim parohijskim i manastirskim školama u Boki Kotorskoj. Zamonašio se 1886. u manastiru Savina. U svojstvu arhimandrita bio je administrator Crnogorske mitropolije i Zahumsko- raške eparhije. Za crnogorskog mitropolita izabran je 1884. Sproveo je mnogobrojne reforme u Crnogorskoj pravoslavnoj crkvi: inicirao rad na crkvenom zakonodavstvu, organizovao duhovne sudove, obezbijedio sveštenicima redovno primanje plata i penzija i naredio im da narodna odijela zamijene mantijama. Angažovao se i na prosvjećivanju i duhovnom uzdizanju crnogorskog naroda. Napisao je i nekoliko zapaženih djela:”Besjede”, “Kratki crkveni ustav”, “Pomoćno uputstvo pri ispovijesti” i “Sedam tajni Novog Zavjeta”. Umro je na Cetinju 1920.

1892 – Na Cetinju je umro Jovan Pavlović, prosvjetni i kulturni radnik. Rođen je u Sremskim Karlovcima 1843, a u Crnu Goru je došao 1878. Obnovio je rad Cetinjske čitaonice, bio direktor Cetinske gimnazije i prvi ministar prosvjete i crkvenih poslova. Uređivao je listove i časopise: «Glas Crnogorca», «Crnogorku», «Prosvjetu» i osnovao prvu crnogorsku knjižaru s antikvarijatom. Bio je upravnik Državne štamparije i predsjednik Odbora za podizanje “Zetskog doma”. Jovan Pavlović  je autor  nekoliko knjiga i rasprava iz književne istorije, te mnogobrojnih novinskih i publicističkih članaka i uvodnika.

1907 – Knjaz Nikola je, da bi amortizovao oštre stranačke sukobe i sve snažniju klubašku, prosrpsku aktivnost vlade Andrije Radovića, za premijera postavio Lazara Tomanovića, koji je bio veoma obrazovan i politički potpuno odan Knjazu.

1941 – Njemačke trupe napale su u Drugom svjetskom ratu Grčku i Jugoslaviju. Napad na Jugoslaviju počeo je bombardovanjem Beograda. Istoga dana 19 italijanskih aviona bombardovalo je i Podgoricu. Podgorica je u Drugom svjetskom ratu bombardovana 84 puta, a tokom 1944. (5. maja i u novembru) grad je pretrpio snažne udare i savezničkih bombardera koji su napravili pravu pustoš i gotovo ga sravnili sa zemljom.  Munjevita ofanziva Njemačke na Jugoslaviju nakon 11 dana dovela je do bezuslovne kapitulacije zemlje, koju su kralj i vlada napustili 15. aprila odletjevši s nikšićkog aerodroma na Kapinom Polju. Padom Jugoslavije, Crna Gora je ušla u italijansku okupacionu zonu.

1971 – U Njujorku je umro kompozitor Igor Stravinski, jedan od začetnika i glavnih pobornika «nove muzike» 20. vijeka. Njegovi baleti «Žar ptica», «Petruška», «Posvećenje proljeća» i mnoga simfonijska djela, opere i oratoriji obilježili su muzičko stvaralaštvo prošlog vijeka.

1992 – Evropska zajednica priznala je nezavisnost bivše jugoslovenske republike Bosne i Hercegovine. Istoga dana u Sarajevu su pale prve žrtve i označile početak rata u Bosni i Hercegovini.

1994 – U Ruandi je, u toku građanskog rata između plemena Hutu i Tutsi, raketom oboren avion u kojem su bili predsjednici Ruande i susjednog Burundija. U međusobnim obračunima Hutua i Tutsija u narednim mjesecima poginulo je najmanje milion ljudi, uglavnom civila.

2005 – U 82. godini umro je princ Renije III od Monaka. Svoju malu zemlju (površine 1.970 km kvadratnih  sa oko 30 hiljada stanovnika) učinio je poznatom u svijetu – prvo brakom s holivudskom zvijezdom Grejs Keli 1956, a potom i uspješnim državničkim potezima, posebno u oblasti poreske politike i bankarstva. Princa Renijea III je na čelu Monaka, minijaturne evropske kneževine, međunarodnog centra bankarstva i biznisa i najmanje članice UN, zamijenio 47-godišnji sin Albert.

2008 – U Crnoj Gori održani su predsjednički izbori, prvi od obnove državne nezavisnosti i peti od uvođenja višepartijskog sistema. Na izborima je pobijedio kandidat DPS-a Filip Vujanović i tako osvojio drugi predsjednički mandat. Vujanović je sa oko 171.300 glasova ili 52,2 odsto pobijedio protivkandidate Andriju Mandića (Srpska lista), Nebojšu Medojevića (Pokret za promjene) i Srđana Milića, lidera SNP-a.

2008 – U Sočiju je završen dvodnevni Samit lidera Rusije i SAD Vladimira Putina i Džordža Buša, bez napretka u razrješenju razlika oko američkog raspoređivanja raketnog odbrambenog štita u istočnoj Evropi, koje su uzrokovale pad njihovih diplomatskih odnosa na najniži nivo nakon hladnog rata.

2009 – Prilikom posjete Turskoj, američki predsjednik Barak Obama izjavio je da SAD nijesu u ratu s islamom i da želi da oživi napore za stvaranje Palestinske države.

2011 – U beogradskom listu „Novosti“ objavljen je intervju srpskog patrijarha Irineja u kome je negirao postojanje crnogorske nacije, rekavši da Srpska pravoslavna crkva ne može uticati „na želju nekih da se stvori crnogorska nacija, ali ima obavezu da reaguje na pokušaj stvaranja crnogorske crkve“. „To nije nikakva crkva“, rekao je Irinej.

2012 – U Sarajevu je obilježena 20-godišnjica Bosanskog rata. Redovima praznih jarkocrvenih stolica, po jedna za 11.541 žrtvu 43-mjesečne opsade Sarajeva, u Bosni i Hercegovini su se podsjetili na te teške dane, kada je ubijeno i 643 djece. Republika Srpska je ignorisala podsjećanje na dan kada su hici ispaljeni na mirne demonstrante u centru Sarajeva označili početak rata.

2013 – U 68. godini umro je poznati katalonski i evropski reditelj Bigas Luna, jedan od začetnika španske moderne kinematografije. Svjetski ugled stekao je filmom “Šunka, šunka” (1992), prvim djelom iberijske trilogije koju čine još i “Zlatna jaja” i “Mjesec i sisa”, kao i otkrićem glumačkih zvijezda Penelope Kruz i Havijera Bardema. Bigasov osobeni rediteljski pečat čine često divlje scene seksa i likovi obuzeti erotikom u filmovima provokativnih naziva.Za film “Šunka, šunka” dobio je Srebrnog lava na festivalu u Veneciji i nagradu žirija na festivalu u San Sebastijanu. Bio je svestrani umjetnik, pored reditelja, arhitekta, slikar i dizajner.

Na današnji dan dogodilo se i sljedeće:

1867 – Turci su predali knezu Mihailu Obrenoviću ključeve grada Beograda. Beograd je postao prijestonica srpske kneževine, kasnije i kraljevine.

1905 – U Baru je otvorena prva zvanična apoteka.

2007 – Vodeći svjetski stručnjaci za klimu objavili su predviđanja klimatskih promjena usljed globalnog zagrijavanja, i upozorili na brojne negativne posljedice. Većina stručnjaka smatra da će se temperatura do kraja vijeka u prosjeku povećati  za dva stepena Celzijusa, što bi moglo da dovede do širenja pustinja, do suša, nestašice vode i povećanja nivoa mora. Stručnjaci su ocijenili da će klimatskim promjenama najteže biti pogođene siromašne zemlje, a ukoliko se temperatura u svijetu poveća za 1,5 do 2,5 stepeni Celzijusa u odnosu na 1990, moglo bi nestati između 20 i 30 odsto biljnih i životinjskih vrsta.

2009 – U Domu kulture u Baru otvoren je prvi festival “Teatar u školama”.

2009 – Zemljotres, jačine između 5,8 i 6,3 stepena Rihterove skale pogodio je oblasti centralne Italije. U zemljotresu je stradalo preko 280 osoba, porušeni su srednjovjekovni gradovi i preko 28 hiljada ljudi ostalo je bez domova.

2012 – Pobijedivši reprezentaciju Turske 19:6, vaterpolisti Crne Gore stekli su pravo učešća na Olimpijskim igrama u Londonu.

 2014 – Na parlamentarnim izborima u Mađarskoj treći put zaredom pobijedila je partija Fideš premijera Viktora Orbana. 

NA YOUTUBE KANALU

Gradsko pozorište Podgorica predstavlja Prvi internet regionalni festival teatra za djecu (PIR festival) od 08. do 16. aprila. Najmlađa publika će moći preko YouTube kanala Gradskog pozorišta, sa početkom u 17 h, da gleda predstave 9 regionalnih teatara.

Gradsko pozorište iz Podgorice iniciralo je, a većina pozorišta za djecu iz regiona prihvatilo, novu akciju koja omogućava djeci u vrijeme izolacije da prate pozorišne predstave.

Festival je takmičarskog karaktera, predstave će biti vrijednovane glasovima publike, takozvanim lajkovima.

Gradsko pozorište učestvuje sa „ Čarobnjakom iz Oza“, pozorište „ Boško Buha“ iz Beograda sa „ Malom sirenom“ , Gradsko kazalište lutaka iz Rijeke sa „ Avanturama maloga JUJU“, Pozorište mladih iz Novog Sada prikazaće „ Lepoticu i zver“ , Pozorište mladih iz Sarajeva „ Kekec“, Dečije pozorište Subotica „ Par cipela“, Malo pozorište „ Duško Radović“ iz Beograda „ Strašne priče braće Grim“, Pozorište „ Pinokio“ „ Knjiga o džungli”, a Crna Gora ima još jednog predstavnika, Festival pozorišta za djecu iz Kotora sa projektom „ Njegoš za djecu: Kako rastu veliki ljudi“.

”Respektabilni naslovi relevatnih regionalnih pozorišta čine ovaj festival jednim od najznačajnijih kulturoloških poduhvata u ovom dijelu Evrope kada je u pitanju teatarsko stvaralaštvo za mlade u vremenu zatvorenih pozorišnih zgrada”, saopšteno je iz Gradskog pozorišta.

Navode da je pilot projekat festivala već generisao nova promišljanja i mogućnosti dalje nadgradnje ovakve prezentacije predstava i saradnje profesionalnih dječijih pozorišta.

Izbor i priprema: Č. Đurđić

Na današnji dan 1588. rođen je engleski filozof Tomas Hobs. Ideje o čovjeku kao slobodnom pojedincu i državi kao vještačkoj tvorevini, nastaloj na osnovu ugovora pojedinaca, iznio je u djelima «Levijatan», «Osnovi prirodnog zakona i politike», «O tijelu», «O čovjeku», «O građaninu», «O slobodi i nužnosti».

1724 – U Veneciji je rođen Đovani Đakomo Kazanova. Tokom burnog života bio je učenik vjerske škole, sekretar kardinala, venecijanski pomorski oficir, opat, kockar, alhemičar, violinista, špijun, bibliotekar, a u istoriju je ušao kao neumorni ljubavnik.

1868 – U okviru opštih reformi, počela je prva faza finansijskih reformi u Crnoj Gori. Iako je, u osnovi, zadržan poreski sistem iz vremena vladavine knjaza Danila, osnovni cilj reforme manifestovao  se u razgraničavanju prihoda koji pripadaju državi, knjazu kao gospodaru, i  Cetinjskom manastiru – što je značilo početak uspostave sistema javnih rashoda. Tim reformama obezbijeđena je redovnost plaćanja dažbina državi i formirani su prvi organi za vođenje državnih finansija. Finansijska reforma odrazila se i na crkvene poslove, i indirektno je uticala na smanjenje broja kaluđera u manastirima.

1888 – Knjaz Nikola je donio ukaz o proglašenju Opšteg imovinskog zakonika, čiji je autor međunarodno poznati i priznati naučnik, profesor slovenskog prava doktor Valtazar Bogišić. Umjesto korekcija  i dorade Danilovog zakonika iz 1855, nakon temeljnog naučnog  proučavanja crnogorske stvarnosti, dotadašnjih shvatanja i običaja, doktor Bogišić je stvorio Zakonik koji je predstavljao izraz pravne autentičnosti jedne zemlje, a bio je usklađen i sa zakonodavstvom drugih država. Imao je 986 članova, kojima je bilo uređeno stvarno i obligaciono pravo.

1908 – Rođen je austrijski dirigent Herbert fon Karajan, jedan od najvećih dirigenata XX vijeka. Bio je i dirigent Berlinske filharmonije i Bečke državne opere.

1909 – Razmjenom nota između Crne Gore i Austrougarske ukinut je član 29 Berlinskog ugovora po kojem je Austrougarska vršila pomorsko-policijski i sanitarni nadzor nad Barom i crnogorskom obalom, a “crnogorskoj pomorskoj zastavi” pružala konzularnu zaštitu.

1955 – Britanski premijer Vinston Čerčil podnio je ostavku, završivši dugu političku karijeru koja je, uz uspone i padove, trajala od početka XX vijeka. Na položaju premijera i lidera Konzervativne stranke naslijedio ga je šef diplomatije Entoni Idn.

1958 – U Beogradu je umrla srpska književnica Isidora Sekulić, čije je djelo imalo značajan uticaj na razvoj moderne srpske književne kritike i esejistike. Poznata djela: „Saputnici“, „Hronika palanačkog groblja“, „Njegošu knjiga duboke odanosti“, „Pisma iz Norveške“.

1967 – Galerija «Josip Bepo Benković» , koja je osnovana 1966, počela je da djeluje u okviru Zavičajnog muzeja Herceg Novi. Pored stalne postavke, prodajne galerije, ateljea za konzervatorsko-restauratorske radove, posjeduje i prostor za tematske izložbe.

1992 – Građani Sarajeva , u želji da spriječe dalje nacionalne sukobe, opkolili su zgradu Skupštine Bosne i Hercegovine zahtijevajući da se obrazuje vlada nacionalnog spasa. Na njih su pucali snajperisti iz obližnjih solitera. Poginulo je osam, a povrijeđeno 50 demonstranata.

1997 – Umro je američki pisac Alen Ginzberg. Njegova zbirka poezije «Urlik i druge pjesme» (1956) smatra se najznačajnijim djelom bitničkog pokreta pedesetih godina XX vijeka. Objavio je pedesetak knjiga. Za knjigu „Pad Amerike“, dobio je Nacionalnu nagradu, a u Francuskoj Medalju viteza umjetnosti i književnosti. Zlatni vijenac Struških večeri poezije u Makedoniji dodijeljen mu je 1986.

2005 – Umro je Sol Belou, jedan od najznačajnijih američkih pisaca poslije Drugog svjetskog rata, dobitnik Nobelove nagrade za književnost 1976. Rođen je u porodici ruskih imigranata kao Solomon Belous 1915. Pisao je priče, romane i drame. Poznata djela: “Humboltov dar”, “Hercog”, “Henderson kralj kiše”, “Pustolovine Ogija Marča”, “Decembar jednog dekana”.

 2008 – U 84. godini umro je slavni holivudski glumac Čarlton Heston. Heston je 1959. osvojio Oskara za ulogu Bena Hura u istoimenom spektaklu, a poznat je i po drugim interpretacijama herojskih likova, poput Mojsija, Mikelanđela i drugih.

2010 – Najpoznatiji holivudski bračni par Anđelina Džoli i Bred Pit doputovali su u Crnu Goru. Tokom jednodnevne posjete boravili su u elitnom bečićkom hotelu „Splendid“ i obišli Bokokotorski zaliv.

2011 – U Podgorici je pokrenuta Nacionalna konvencija za evropsku integraciju Crne Gore, čiji je cilj bio da u periodu od četiri mjeseca definiše preporuke Vladi za što brže približavanje članstvu u Evropskoj uniji. U projekat su se pored političara uključili predstavnici nevladinih organizacija, medija, sindikata i poslodavaca.

2012 – Osnivač i lider italijanske populističke, antimigracione partije „Sjeverna liga“ Umberto Bosi, podnio je ostavku nakon trideset godina političke karijere. Bosijeva ostavka uslijedila je nakon optužbi da je novac poreskih obveznika, namijenjen za partiju, trošio na renoviranje kuće i na potrebe članova svoje porodice.

Na današnji dan dogodilo se i sljedeće:

1827 – Rođen je engleski hirurg Džozef Lister, koji je 1867. prvi uveo antiseptike u hirurgiju.

2007 – Zagrebački “Jutarnji list” objavio je informaciju da će od školske 2007/2008, učenici osmog razreda osnovne škole u Hrvatskoj u okviru lekcije o Domovinskom ratu, učiti i o pojedinačnim zločinima nad srpskim stanovništvom, počinjenim u vojno-policijskoj akciji “Oluja” 1995.

2009 – Na predsjedničkim izborima u Makedoniji pobijedio je Đorđe Ivanov, kandidat vladajuće stranke VMRO-DPMNE. Albanci su bojkotovali izbore.