PREMIJERNO

Crnogorski orkestar mladih premijerno je, u Jutarnjem program TVCG, predstavio koncertni spot savremene kompozicije mladog crnogorskog kompozitora Milivoja Pićurića: Nokturno za solo violinu, orkestar i elektroniku.

Članice Crnogorskog orkestra mladih kontabasistkinja Neda Mališić i violistkinja Danka Pavićević javile su se iz Pariza gdje studiraju, rade i žive.

One su u Jutarnjem programu najavile spot koji je snimljen u produkciji “Udruženja mladih umjetnika Crne Gore” a uz podršku Ministarstva kulture Crne Gore.

“Udruženje mladih umjetnika Crne Gore’’ osnovalo je Crnogorski orkestar mladih 2018. godine. Nakon uspješne godine, u septembru 2019. COM postaje predstavnik Crne Gore u “Evropskoj orkestarskoj federaciji”.

Čine ga muzičari iz naše zemlje, koji su većinom svoju karijeru započeli u inostranstvu.

Izbor i priprema: Č. Đurđić

Na današnji dan 1749. rođen je francuski astronom, matematičar i fizičar Pjer Simon Laplas. Istakao se radovima na polju nebeske  mehanike, a svoju čuvenu hipotezu o nastanku Sunčevog sistema poznatu kao Kant-Laplasova teorija, objavio je 1796. Značajni su i Laplasovi radovi u matematičkoj teoriji diferencijalnih jednačina i u teoriji vjerovatnoće.

1811 – Umro je srpski prosvjetitelj, pisac, filozof i pedagog Dositej Obradović, prvi srpski ministar prosvjete, jedna od najznačajnijih i najuticajnijih ličnosti u Srbiji krajem 18. i početkom 19. vijeka. Poznata djela: «Život i priključenija» , «Basne», «Hristoitija».

1832 – U okviru reformi upravno-političke vlasti, pošto je ukinuo guvernardurstvo, Njegoš je shodno odlukama Opštecrnogorskog zbora donesenim krajem 1831. formirao crnogorski Senat ( u čijim je rukama bila zakonodavna, sudska i izvršna vlast) te oružane odrede: Gvardiju, koja je izvršavala odluke Senata, i perjanike, vladarevu tjelesnu gardu.

1868 – Rođen je ruski pisac Maksim Gorki, koji se smatra utemeljivačem socijalističkog realizma u ruskoj književnosti . Imao je značajnu ulogu  u političkom i kulturnom životu sovjetske Rusije i 1934. postao je prvi predsjednik Sovjetskog udruženja pisaca. Umro je 1936. Poznata djela  «Makar Čudra», «Mati» , «Na dnu».

1883 – Na Cetinju je potpisan ugovor o prijateljstvu, trgovini i plovidbi između Crne Gore  i Italije. Ugovornice su jedna drugoj dale status najpovlašćenije nacije u svim kupopradajnim i administrativnim poslovima, a iz slobodnog uvoza u Crnu Goru isključeni su: oružje, barut i drugi eksplozivni materijali, ratna municija, so, šalitra, sumpor i duvan.

1905 – U Papratima kod Nikšića rođen  je crngorski književnik Mirko Banjević. Po vokaciji liričar, pripadao je grupi međuratnih socijalno- revolucionarnih pjesnika. Njegovao je narodnu leksiku, a njegova poezija izvanredne snage bila je u dosluhu s najbitnijim tokovima moderne poezije. Bio je urednik “Pobjede”, časopisa “Stvaranje”, beogradskog “Rada” i Tanjuga. Dobitnik je Trinaestojulske nagrade 1962. Umro je u Beogradu 6. septembra 1968. Poznata Banjevićeva djela – zbirke pjesama: «Šume» , «Zvjezdani voz», «Do iskapi», «Zavjet» i poema «Sutjeska».

1907 – U Veljem brdu kod Podgorice rođen je crnogorski političar i državnik Blažo Jovanović. Osnovnu školu i gimnaziju završio je u Podgorici; pravne nauke studirao u Beogradu, a diplomirao u Zagrebu. Bio je član KPJ od 1924, a učesnik NOB-a od 1941. Jedan je od organizatora i rukovodilaca ustanka u Crnoj Gori, a boraveći u Albaniji od  oktobra 1942. do maja 1943,  veliku pomoć pružio je komunistima u organizovanju Prve konferencije Komunističke partije Albanije, kao i u organizovanju oružane borbe. Od 1945.  bio je prvi predsjednik vlade Narodne Republike Crne Gore, potom Izvršnog vijeća Narodne Skupštine, a od 1954. i predsjednik Narodne Skupštine Crne Gore. Bio je i predsjednik Ustavnog suda SFRJ od 1963. do 1974, član Predsjedništva CK SKJ i član Savjeta federacije. Ordenom narodnog heroja odlikovan je 1953. Autor je monografije „Aktuelna pitanja Ustavnog suda Jugoslavije“ i brojnih političkih članaka. Umro je u Igalu kod Herceg Novog 4. februara 1976, a sahranjen je u Titogradu.

1939 – Republikanska vojska predala je Madrid snagama generala Franka, čime je okončan Španski građanski rat. General Franko objavio je 1. aprila kraj rata, koji je trajao 986 dana i odnio preko milion ljudskih života.

1941 – U nastupu depresije izazvane Drugim svjetskim ratom, engleska književnica Virdžinija Vulf izvršila je samoubistvo. Autorka romana «Ka svjetioniku» i «Gospođa Delovej», ubraja se među najbolje engleske romanopisce 20. vijeka.

1943 – Na Beverli Hilsu u Kaliforniji umro je ruski kompozitor i pijanista – virtuoz Sergej Rahmanjinov, autor čuvenih klavirskih koncerata i «Rapsodije na Paganinijevu temu», kao i opere-jednočinke“Aleko“, inspirisane Puškinovom poemom „Cigani“. Većina Rahmanjinovih djela je u stilu poznog romantizma, srodno Čajkovskom, ali i pod uticajem Šopena i Lista. Emigracijom u Sjedinjene Američke Države 1918. započeo je novi period njegovog života i stvaranja, mada mnogo manje plodan nego u Rusiji. Kako su godine prolazile bio je sve melanholičniji i svjesniji nemogućnosti povratka u otadžbinu. Rahmanjinova djela čine sintezu evropskog duha i ruske narodne osjećajnosti.

1973 – Savjet Tehničkog fakulteta u Titogradu donio je odluku o otvaranju Metalurškog odsjeka tog fakulteta. Iz tog odsjeka razvio se Metalurško-tehnološki fakultet, članica Univerziteta Crne Gore.

1985 – Umro je francuski slikar rusko-jevrejskog porijekla Mark Šagal, koji je, mimo svih likovnih formi i eksperimenata, koji su obilježili 20. vijek, uspio da izgradi originalan individualni likovni izraz. Ilustrovao je  La Fontenove «Basne», Gogoljeve «Mrtve duše», «Bibliju», oslikao svod Pariske opere, Sinagogu u Jerusalimu, zgradu Ujedinjenih nacija i uradio vitraže za katedralu u Mecu.

1989 – U Beogradu su proglašeni amandmani na Ustav Srbije, kojim je pokrajinama oduzeta mogućnost veta na ustavne promjene u Srbiji i dio zakonodavne, upravne i sudske funkcije. Revizija republičkog ustava, na Kosovu je propraćena masovnim demonstracijama Albanaca. U sukobima s policijom poginula su 22 demonstranta i dva policajca.

1994 – Umro je francuski pisac rumunskog porijekla Ežen Jonesko, tvorac «antiteatra» i jedan od najznačajnijih autora «Teatra apsurda». Poznata Joneskova djela: «Ćelava pjevačica» i «Žak ili pokornost».

2004 – Litvanija, Letonija i Estonija, zajedno sa Bugarskom, Slovačkom, Slovenijom i Rumunijom zvanično su postale članice Zapadne alijanse. Time je NATO sa dotadašnjih 19 postao organizacija sa 26 članica.

2005 – U okviru primarne zdravstvene zaštite u Crnoj Gori, u Podgorici je počela realizacija pilot projekta Ministarstva zdravlja “Izabrani doktor”. Prema tom projektu pravo na izbor ličnog ljekara imaju svi osiguranici na teritoriji Podgorice.

2006 – U jednom od najvećih protesta u Francuskoj u posljednjih nekoliko decenija, stotine hiljada ljudi marširalo je u francuskim gradovima, a sindikati su organizovali jednodnevni nacionalni štrajk, pozivajući Vladu da povuče sporni zakon o zapošljavanju mladih,

2007 – Na Cetinju je otvoren konzulat Gvineje, prvo diplomatsko predstavništvo jedne afričke zemlje u Crnoj Gori.

2008 – Crnogorski premijer Milo Đukanović ispitan je na lični zahtjev pred nadležnim italijanskim organima u Bariju, povodom dugogodišnje istrage i optužbi za organizovani šverc cigareta iz Crne Gore u italijansku provinciju Pulja od 1994. do 2002. godine. U saslušanju, koje je trajalo šest sati, Đukanović je odgovarao na 80 pitanja.

2008 – U 20 sati i 30 minuta, avion Montenegro Airlinesa prvi put je pod crnogorskom oznakom  i grbom poletio s podgoričkog aerodroma  za Beograd. Od sticanja nezavisnosti Crne Gore 2006, fokeri crnogorske avio-kompanije letjeli su pod srpskom oznakom zbog nedostatka potrebnih dozvola za rad crnogorske Uprave za civilno vazduhoplovsto.

2010 – Na sjednici Crnogorske pravoslavne crkve konstituisan je Mitropolijski savjet, za čijeg je predsjednika izabran mitropolit Mihailo.

2011 – U Podgorici je održana prva nacionalna konferencija o pravima i položaju LGBT populacije, pod nazivom „Crna Gora – svijetla tačka na LGBT mapi“. Šef operativnog sektora Delegacije EU u Podgorici Nikola Bertolini kazao je na konferenciji da je Crna Gora napravila značajan pomak usvajanjem zakona o zabrani diskriminacije, ali da su pripadnici LGBT populacije i dalje nevidljivi u društvu.

2012 – Na kraju trodnevne posjete Kubi, u cilju jačanja saradnje Rimokatoličke crkve s komunističkim liderima te zemlje, papa Benedikt XVI sastao se s Fidelom Kastrom, ikonom kubanske revolucije. Nakon mise, kojoj je prisustvovalo pola miliona ljudi u centru Havane, Benedikt je u vatikanskoj ambasadi razgovarao s Kastrom o crkvenoj liturgiji, nauci i situaciji u svijetu.

2013 – Na tradicionalnoj ceremoniji obilježavanja Isusovog gesta poniznosti prema apostolima noć prije raspeća, papa Franjo posjetio je kazneni dom za maloljetnike na periferiji Rima i u obred među 12 osoba uključio i dvije mlade žene. Bilo je to prvo papsko obilježavanje Svetog četvrtka u istoriji uz učešće žena.

2014 – U Podgorici je otvorena Prva konferencija za počasne konzule. Na otvaranju su govorili predsjednik Crne Gre  Filip Vujanović i ministar vanjskih poslova i evropskih integracija Igor Lukšić. Crna Gora ima 30 počasnih konzula u svijetu, od čega su u radu konferencije učestvovala 23 iz 19 zemalja.

Na današnji dan dogodilo se i sljedeće:

1776 – U Moskvi je osnovan Boljšoj teatar, veliki teatar opere i baleta, po ugledu na Sankt Peterburg, u kojem su od 40-ih godina 18. vijeka izvođene operske predstave.

1930 – Dva najveća turska grada Konstantinopolj i Angora dobili su nova imena – Istanbul i Ankara.

2005 – Razorni zemljotres, jačine 8,7 stepeni Rihterove skale pogodio je indonežansko ostrvo Nias, poznato kao raj za surfere; 60 kilometara udaljeno od mjesta na kojem je potres jačine devet stepeni Rihterove skale 26. decembra 2004. izazvao cunami u kojem je poginulo gotovo 300 hiljada ljudi. Novi zemljotres u glavnom gradu Niasa usmrtio je oko 1.000 ljudi i razrušio grad.

2010 – Predsjednik SAD Barak Obama stigao je u nenajavljenu posjetu Avganistanu, prvu od izbora za predsjednika i vrhovnog komandanta američke vojske.

2014 – Kineski predsjednik Si Đin Ping rekao je da Kina neće birati strane po pitanju Ukrajine, čime je razočarao Zapad, koji se nadao da će Peking doprinijeti međunarodnom pritisku na Rusiju zbog pripajanja Krima.

SVJETSKI DAN POZORIŠTA

Gradsko Pozorište Podorica danas će povodom Svjetskog dana pozorišta, premijerno na YouTube kanalu, sa početkom u 20:10 h, prikazati predstavu ”Lukrecija iliti Ždero” u režiji Jagoša Markovića.

U predstavi igraju: Kristina Obradović, Emir Ćatović, Branimir Popović, Dubravka Drakić, Božidar Zuber, Mišo Obradović, Momčilo Otašević, Slaviša Grubiša, Simo Trebješanin, Jelena Simić, Julija Milačić, Maja Šarenac. Radmila Božović, Smiljana Martinović, Filip Đuretić, Marko Radonjić, Danijela Vukadinović, Andrea Delibašić, Ivana Drakić, Sanja Vujović, Ana Babac, Jelena Vukčević, Slobodan Vukčević, Milovan Vuković, Emir Ćatović, Smiljana Martinović, Radmila Božović, Ana Babac, Velimir Čukić.

Izbor i priprema: Č. Đurđić

27. mart obilježava se kao međunarodni Dan pozorišta. Obilježavanje svjetskog Dana teatra, pod pokroviteljstvom UNESKO-a, svake godine prati i odgovarajuća poslanica, koju svjetskoj javnosti upućuje jedan od uglednih pozorišnih stvaralaca u svijetu. Prvu poruku za Međunarodni dan pozorišta napisao je Žan Kokto 1962.

Na današnji dan 1845. rođen je njemački fizičar Vilhelm Konrad Rendgen, dobitnik Nobelove nagrade za fiziku  1901. za otkriće X-zraka 1895, koji su po njemu dobili naziv «rendgenski zraci» .

1941 – Kada je grupa oficira vojske Kraljevine Jugoslavije s generalom Dušanom Simovićem izvela u Beogradu vojni udar i oborila vladu Cvetković – Maček, na Cetinju, u Podgorici i u Kotoru održane su demonstracije protiv pristupanja Jugoslavije Trojnom paktu.

1965 – Umro je francuski arhitekta Šarl Eduar Žanre, poznat kao Le Korbizije, jedan od najvećih arhitekata 20. vijeka, koji je korišćenjem armiranog betona, stakla i gvožđa radikalno promijenio tradicionalni način gradnje.

1968 – U avionskoj nesreći, u eksperimentalnom letu u blizini Moskve, poginuo je ruski kosmonaut Jurij Aleksejevič Gagarin, prvi čovjek koji je u aprilu 1961. vasionskim brodom «Vastok» obletio Zemlju.

1976 – Počela je proizvodnja HE»Piva». Taj izuzetno značajan objekat za elektroenergetski sistem Crne Gore i Srbije ima tri agregata, ukupne snage 360 megavata. «Piva» je vršna hidroelektrana  i u cilju stabilizacije ukupnog elektroenergetskog sistema ulazi u pogon vrlo brzo. Ispitivanje profila Elektrane počelo je 1964, a naredne je urađen investicioni program u kome je Elektrana prvobitno prikazana kao neposredni snabdjevač Kombinata aluminijuma u Titogradu, da bi kasnijim dogovorom investitora i predstavnika elektroprivreda Crne Gore i Srbije bio povećan instalisani protok, a time i  njena snaga. HE»Piva» ima srednju godišnju proizvodnju od 860 miliona kilovat-sati.

2007 – U gradu Martinu, u Slovačkoj, održan je prvi evropski kongres matica slovenskih zemalja. Maticu crnogorsku predstavljali su predsjednik i generalni sekretar  matice Branko Banjević i Marko Špadijer.

2011 – Vlada Crne Gore objavila je prvi izvještaj o sprovođenju akcionog plana ispunjavanja sedam uslova Evropske komisije za početak pristupnih pregovora između Crne Gore i Evropske unije.

2013 – Haški tribunal osudio je Miću Stanišića i Stojana Župljanina, dvojicu visokih policijskih zvaničnika Vojske Republike Srpske na po 22 godine zatvora zbog učešća u ratnim zločinima i zločinima protiv čovječnosti tokom 1992. u Bosni i Hercegovini.

2014 – Na Generalnoj skupštini Ujedinjenih nacija, Crna Gora je podržala rezoluciju kojom se pripajanje Krima Rusiji proglašava nelegalnim. Rezolucija je usvojena sa 100 glasova za, jedanaest protiv, i 58 uzdržanih. Više od dvadeset zemalja nije učestvovalo u glasanju, a među njima su bile Srbija, Bosna i Hercegovina, Izrael, Iran  i Ujedinjeni Arapski Emirati. Protiv su bili Jermenija, Bjelorusija, Bolivija, Kuba, Demokratska republika Koreja, Rusija, Sudan, Sirija, Venecuela.

2014 – U Vatikanu su se sastali papa Franjo i američki predsjednik Barak Obama. Razgovarali su o kontroverznim pitanjima abortusa i kontracepcije, vjerskih sloboda, kao i brige za siromašne u svijetu, ali i o zbivanjima u Siriji i Ukrajini.

Na današnji dan dogodilo se i sljedeće:

1847 – Američke trupe su u Američko-meksičkom ratu, počele opsadu utvrđenja Vera Kruz, u kojem je bilo 5.000 Meksikanaca. Utvrđenje je palo nakon šestodnevnih borbi.

1853 – U toku prvog pohoda Omer-paše Latasa na Crnu Goru, turska vojska zauzela je Rijeku Crnojevića.

1923 – Umro je škotski hemičar Džejms Djuer, prvi koji je dobio tečni, a zatim i čvrst vodonik. Izumio je termos-bocu.

1992 – Posljednje jedinice Jugoslovenske narodne armije napustile su bivšu jugoslovensku republiku Makedoniju.

1998 – Umro je njemački proizvođač automobila Ferdinand Porše, osnivač fabrike sportskih vozila «Porše AG».

2000 – Vladimir Putin pobijedio je na predsjedničkim izborima u Rusiji sa preko 52 procenta glasova birača. Putin je 2004. ponovo osvojio  četvorogodišnji mandat u Kremlju sa oko 71 odsto glasova. Kritike sa Zapada da ti izbori nijesu bili demokratski, Putin je nakon pobjede odbacio.

2010 – Predsjednici Srbije i Hrvatske Boris Tadić i Ivo Josipović izjavili su u Briselu da su vlasti dvije zemlje riješene da, kako je saopšteno, „u duhu evropskog partnerstva“ sarađuju u rješavanju međusobnih pitanja i regionalnih problema, u cilju da se cijelom Zapadnom Balkanu olakša pridruživanje Evropskoj uniji.

2014 – Ukrajina je dobila 27 milijardi dolara međunarodne pomoći.

UNESCO PROGRAM ZA 2020-2021

Crnogorska nacionalna komisija za UNESCO objavila je Poziv za prijavu projekata u okviru UNESCO Programa participacije za 2020-2021. godinu, a prednost će imati oni projekti koji su usmjereni na sanaciju posljedica od pandemije izazvane virusom Kovid-19.

“Kroz projekte u oblasti obrazovanja, nauke i kulture, ali i ostalih tema od značaja za djelokrug rada UNESCO, aplikanti treba da pruže kreativan i edukativan odgovor, usmjeren na što veći broj ciljnih grupa, prije svega na djecu, omladinu, kao i starije stanovništvo. U nacionalnoj predselekciji ovog puta prednost će imati projekti usmjereni na sanaciju posljedica nastalih usljed pandemije korona virusa”, ističe se u saopštenju Ministarstva kulture.

Krajnji rok za prijavu projekta je 30. april 2020. godine. Nosioci mogu biti pravna lica koja mogu osigurati kvalitetnu implementaciju projekta, koji treba da bude usklađen sa dokumentom 39 C/61, programom i budžetom UNESCO, te drugim relevantnim strateškim dokumentima.

Što se tiče budžeta, na 40. sazivu Generalne konferencije UNESCO odlučeno je da za period 2020-2021, ukupna vrijednost finansijske podrške za prijavljene projekte ne bi trebalo da bude veća od 26.000 američkih dolara za nacionalni projekat ili aktivnost, 28.000 za subregionalne ili među-regionalne projekte ili aktivnosti i 38.000 dolara za regionalne projekte ili aktivnosti. Projekti koji dobiju podršku UNESCO u okviru ovog ciklusa, moraju biti realizovani zaključno sa 31. decembrom 2021. godine.

Prema propozicijama programa, predselekciju prijava obaviće Crnogorska nacionalna komisija za UNESCO. Rezultati predselektovanih, ali i finalno odobrenih projekata biće objavljeni na sajtu Nacionalne komisije i na sajtu Ministarstva kulture.

“Prijavne obrasce na engleskom jeziku potrebno je dostaviti u elektronskoj i štampanoj formi do 30. aprila 2020. godine, Crnogorskoj nacionalnoj komisiji za UNESCO. Obrasce u elektronskoj formi dostaviti na adresu: [email protected], a potpisane i ovjerene originale u dva primjerka na poštansku adresu: Crnogorska nacionalna komisija za UNESCO, Ministarstvo kulture Crne Gore Ulica Njegoševa, 81250 Cetinje, sa naznakom: Prijava za Program participacije 2020-2021”, napominju u Ministarstvu.

Izbor i priprema: Č. Đurđić

Na današnji dan 1444.  Stefanica Crnojević sklopio je sa skadarskim knezom Frančeskom Kvirinom sporazum o prihvatanju mletačke vlasti. Tim formalnim činom, želio je da poboljša već dugo zategnute odnose s braćom koja su bila naklonjena Veneciji i da postepeno stabilizuje političke prilike u zemlji.

1777 – Uz blagoslov crnogorskog vladike i gospodara Save Petrovića počela je gradnja Velike crkve na Savini kod Herceg Novog.

1811 – Guverner Kraljevine Ilirije, general Marmon, dostavio je Napoleonu ratni plan po kojem je trebalo osvojiti Crnu Goru u roku od 15 dana, snagama od oko 14 bataljona pješadije i artiljerijskom baterijom od 12 brdskih topova. Kako je ubrzo uslijedila smjena namjesnika Ilirije, Napoleon taj plan nije ni razmatrao.

1827 – U Beču je umro njemački kompozitor Ludvig van Betoven, koji se uz Baha i Mocarta smatra genijem u istoriji muzike. Autor je devet simfonija, 32 klavirske sonate, pet koncerata za klavir i orkestar, opere «Fidelio»,  kamernih kompozicija, misa. Posljednjem ispraćaju maestra iz Bona prisustvovalo je 30.000 Bečlija.

1844 – Njegoš je otputovao u Veneciju. Tokom boravka u Italiji sakupio je i zabilježio niz zanimljivih podataka koji su mu poslužili za oblikovanje lika vojvode Draška u “Gorskom Vijencu”.

1892 – Umro je američki pisac Volt Volter Vitmen, najuticajniji američki pjesnik 19.vijeka, autor čuvene zbirke pjesama «Vlati trave».

1913 – Konferencija ambasadora velikih evropskih država odlučila je da se mirne demonstracije međunarodne flote pretvore u totalnu blokadu crnogorske obale od Bara do Drima. Pošto je Srbija povukla svoje trupe, Crna Gora je ostala potpuno usamljena. Blokada je bila planirana da bi se izvršio pritisak na Crnu Goru kako bi prekinula opsadu Skadra.

1911 – Rođen je američki pisac Tomas Lenijer Vilijams , poznat kao Tenesi Vilijams, koji je stekao široku popularnost dramama «Staklena menažerija», «Tramvaj zvani želja», «Mačka na usijanom limenom krovu».

1923 – Umrla je francuska glumica Sara Bernar , koja je obilježila pozorišnu epohu kao najveća tragetkinja svoga doba.  Uživala je izuzetnu popularnost i savremenici su je nazivali «božanska Sara».

1946 – Uredbom Ministarstva prosvjete Narodne Republike Crne Gore osnovana je Zemaljska  centralna biblioteka na Cetinju. Prvobitno je radila pri Državnom muzeju i bila je smještena u zgradi Crkvenog suda, a potom u Plavom dvorcu. Naziv «Đurđe Crnojević» dobila je 1964. godine.

1953 – Američki mikrobiolog Džonas Edvard Salk objavio je pronalazak vakcine protiv dječije paralize.

1979 – Predsjednik Egipta Anvar el Sadat i premijer Izraela Menahem Begin potpisali su u Vašingtonu mirovni ugovor. Bio je to prvi mirovni sporazum između jevrejske države i jedne arapske zemlje.

1984 – Izvršio je samoubistvo srpski pisac Branko Ćopić, jedan od najplodnijih i najpopularnijih pisaca u periodu poslije Drugog svjetskog rata. Humorista, autor rodoljubive i dječije poezije, Ćopić se smatra nastavljačem tradicije  seoske pripovijetke srpskog realizma. Poznata djela: “Doživljaji Nikoletine Bursaća”, “Gluvi barut “, “Osma ofanziva”, “Bašta sljezove boje”. Dobitnik je Njegoševe nagrade.

2012 – Američki predsjednik Barak Obama najavio je na sastanku u Seulu da će se zalagati za smanjenje nuklearnog naoružanja s Rusijom, a od kineskih vlasti zatražio da slijede njihov primjer i uputio ozbiljna upozorenja Sjevernoj Koreji i Iranu zbog njihovih nuklearnih programa.

2012 – U crkvi Svetog duha u Kotoru premijerno je u produkciji Muzičke škole „Vida Matijan“ izvedena opera Đakoma Pučinija „Sestra Anđelika“. Nakon premijere, opera je izvedena  u Tivtu i u Herceg Novom. Izvedbom opere „Sestra Anđelika“, Muzička škola „Vida Matijan“ prvi put se našla u ulozi producenta u saradnji s festivalom solo pjevača  „Bruna Špiler“ u Herceg Novom. Izvođači su bili bivši i sadašnji učenici i profesori Škole, a glavne uloge tumačile su Milica Zdravković, Maja Lukšić i Amanda Stojović.

2013 – U Briselu je održana konferencija Sjevernoatlantskog savjeta, glavnog radnog tijela NATO-a, kome je prisustvovao i crnogorski premijer Milo Đukanović. Na zajedničkoj konferenciji za novinare generalnog sekretara Alijanse Andersa Fog Rasmusena i premijera Đukanovića, Rasmusen je ocijenio da se, kako je rekao, Crna Gora kreće pravim smjerom u evroatlantskim integracijama i zahvalio se na pomoći u Avganistanu. “Ostaćete s nama u Avganistanu i nakon 2014. Crna Gora je u potpunosti uključena u proces planiranja te nove misije, čiji će cilj biti da obuči, trenira, savjetuje i pomaže avganistanske snage”, kazao je Rasmusen.

2013 – Kina i Brazil potpisali su uoči početka samita Brazila, Rusije, Indije, Kine i Južnoafričke Republike u Durbanu dogovor o međusobnoj trgovini u sopstvenim valutama na tri godine, što je nagovijestilo promjene toka globalne trgovine u odnosu na dominantne SAD i Evropu.

2013 – U kvalifikacijama za Svjetsko fudbalsko prvenstvo u Brazilu, reprezentacija Crne Gore odigrala je s reprezentacijom Engleske na stadionu pod Goricom u Podgorici utakmicu neriješenim rezultatom 1:1. Bio je to treći meč između najmlađe i najstarije fudbalske nacije koji je završen remijem, a sportski reporteri su igru crnogorskih fudbalera u drugom poluvremenu utakmice jednodušno ocijenili briljantnom.

2014 – Ministar unutrašnjih poslova u Vladi Crne Gore Raško Konjević potpisao je s ministrom unutrašnjih poslova Kosova Bajramom Redžepijem sporazum o policijskoj saradnji. Konjević je nakon susreta s kolegom iz Prištine kazao da su usaglasili sporazum o granicama i da je još ostalo da specijalizovani timovi završe demarkacije, čime je, kako je naveo, poslata zajednička poruka Evropskoj komisiji.

2016 –  U Beogradu je, u 38. godini,umro poznati pozorišni, filmski i televizijski glumac Marinko Madžgalj, član Ateljea 212. Odrastao je u Kotoru, a studije glume završio je 2000. na Fakultetu dramskih umjetnosti u Beogradu. Zapažene uloge ostvario je u predstavama Ateljea 212, Jugoslovenskog dramskog i Narodnog pozorišta u Beogradu: “Zbogom SFRJ”, “Hamlet”, “Molijer”, “Zapisi iz podzemlja”, “Iz junačkog života građanstva”, “Hasanaginica”. Osoben glumački dar pokazao je i u TV serijama. “Pevaj, brate”, “Na slovo, na slovo”, “Moj rođak sa sela”, “Lisice”, a publika ga posebno pamti po ulogama u serijama “Crni gruja” i “Ranjeni orao”. Bio je član muzičke grupe “Flamingosi”.

Na današnji dan dogodilo se i sljedeće:

1893 – Rođen je italijanski političar Palmiro Toljati, jedan od osnivača i dugogodišnji generalni  sekretar Komunističke partije Italije.

1971 – Šeik Mudžibur Rahman proglasio je Istočni Pakistan nezavisnom državom Bangladeš.

1993 – Savjet bezbjednosti Ujedinjenih nacija izglasao je slanje 30.000 mirovnih trupa u Somaliju. To je bila dotad najveća i najskuplja mirovna operacija Ujedinjenih nacija.

2006 –  U Ukrajini su održani parlamentarni izbori na kojima je pobijedila proruska partija Viktora Janukoviča, koji je izgubio na predsjedničkim izborima 2004. od prozapadnog ukrajinskog lidera Viktora Juščenka.

2007 – Počela je primjena novog telefonskog koda Crne Gore – 382. Stari kodovi ostali su Srbiji, a Crna Gora je nakon nezavisnosti dobila nove od Međunarodne unije za telekomunikacije.

2008 – Na stadionu pod Goricom, pred devet hiljada gledalaca, crnogorska fudbalska reprezentacija savladala je reprezentaciju Norveške 3:1.

2009 – Nakon tromjesečne rekonstrukcije otvoren je most Blaža Jovanovića u Podgorici, izgrađen 1950. godine.

2011 – Više od 250.000 Britanaca protestovalo je protiv vladinih mjera štednje. Maskirani mladići odjeveni u crno lomili su izloge, podmetali požare i sikobili se s policijom u centru Londona.

INICIJATIVA

Javna ustanova “Ratkovićeve večeri poezije” i Udruženje nastavnika Crnogorskog – srpskog, bosanskog, hrvatskog jezika i književnosti “Biblios”, otvaraju prostor jezika i prostor jeziku. Dakle, pokreću inicijativu “Dnevnik osjećanja”, gdje bi učenici osnovnih i srednjih škola u Crnoj Gori trebalo da vode dnevnike, dok traje obustava nastavnog procesa.

Neka pišu! Na kraju mora ostati tekst. Na kraju, kad sve ovo prođe, objedinićemo se u tekstu. Taj tekst ćemo štampati u prigodnu knjigu. To će biti riječ o nama, kad smo bili jedno.  

Otvaramo susret sa sobom! Otvaramo prostor jastava! Prvi put to neće biti literarna konstrukcija jer, dragi naši, neka ovo bude „literarna egzistencija“.

Naša civilizacija se susrela sa pošašću! Sa nečim čemu u jeziku nema mjesta, još uvijek. Oni koji to znaju kažu da prvi put od Drugog svjetskog rata sebe gledamo licem u lice! Gledamo u imenovanje onoga što nas snalazi. A snalazi nas ograničavanje slobode, a snalazi nas, i nalazi nas, odgovornost prema sebi i drugom – kao što nam se događa i neizvjesnost, za koju želimo da bude privremena.
Ko smo, kakvi smo sada i kakvi možemo da budemo, ne treba da nam kažu drugi, pa i najmiliji i najbliži. Neka nam to kažu dnevnički zapisi. Neka nam o tome progovori impresivni i ekspresivni jezik. Neka nam o tome, kad sve ovo prođe, jedini svjedok bude tekst. Dakle, pišite! Znamo da će ovo proći, jer su prošle i mnogo gore stvari.  

Izazivamo sebe i jezik, jer to, sada, jedino možemo! Da budemo riječ, iznad svega!

Koordinatori ovog projekta bić profesori maternjeg jezika Milka Španjević, Milena Kuč i Dragan Marković. Pisanje dnevnika traje dok traje obustava nastavnog procesa.

Dodatne informacije zainteresovani mogu dobiti na e-mail: [email protected].

Vukoman Kljajević, Radio Crne Gore

MINISTARSTVO KULTURE

Ministarstvo kulture raspisalo je javne konkurse za kulturne djelatnike koji su najviše pogođeni aktuelnom situacijom u cilju prevazilaženja negativnih posljedica koje na sektor kulture ostavlja pandemija korona virusa.

Kako navode iz Ministarstva kulture riječ je o Konkursu za sufinansiranje aktivnosti iz oblasti kulturno-umjetničkog stvaralaštva koji su u funkciji javnog interesa i zaštite socio-ekonomskih interesa nezaposlenih umjetnika i stručnjaka u kulturi, preduzetnika u kulturi, samostalnih umjetnika kao i bioskopskih prikazivača/privrednih subjekata čija djelatnost je privremeno obustavljena i Konkursu za dodjelu sredstava za sufinansiranje proizvodnje kinematografskih djela.

Prvim Konkursom obuhvaćeni su: pozorišna djelatnost, likovna i primijenjena umjetnost i dizajn, muzička umjetnost, književnost i kinematografija.

Poručuju da pravo učešća na ovom Konkursu imaju fizička lica (akademski umjetnici i stručnjaci u kulturi) koja nemaju zasnovan radni odnos; samostalni umjetnici evidentirani u Ministarstvu kulture; preduzetnici registrovani za obavljanje kulturnih djelatnosti u oblastima stvaralaštva, kreativnih industrija, filmske produkcije i sl. koji zbog nemogućnosti realizovanja prometa usluga, ne mogu ostvariti rentabilno poslovanje i održivost svih relevantnih procesa; i privredna društva, čija je osnovna djelatnost prikazivanje filmova (komercijalni bioskopi), koja usljed zabrane javnih i drugih okupljanja imaju prepreku u redovnom poslovanju. 

Kandidovani projekti za ovaj Konkurs treba da produkcijom budu prilagođeni uspostavljanju konekcije sa publikom putem online platformi i društvenih mreža, ili radio i TV stanica, kao i u drugim dostupnim formatima, a da su namijenjeni svim starosnim grupama, kao i djeci i mladima sa posebnim potrebama.

Takođe, kako kažu, u obzir dolaze i projekti za individualni razvoj, razvoj publike i dr. projekti treba da budu realizovani u roku ne dužem od 90 dana za fizička lica, odnosno ne duže od 12 mjeseci za preduzetnike i privredna društva.

”Pravo učešća na ovom Kokursu imaju pravna lica upisana u odgovarajući registar privrednih subjekata u Crnoj Gori za obavljanje kinematografskih djelatnosti, kojima je osnovna djelatnost proizvodnja kinematografskih djela. Takođe, treba da ispunjavaju uslove utvrđene konkursom i pravilima, kao i odgovarajuće uslove u pogledu autorstva u smislu Zakona o autorskim i srodnim pravima, i uslove u pogledu nepostojanja sukoba interesa”, poručuju iz Ministarstva.

Rok za podnošenje prijava na oba konkursa je 24. april 2020. godine.

Izbor i priprema: Č. Đurđić

Na današnji dan 1611. rođen je turski putopisac Evlija Čelebija, koji je od 1630. proputovao Osmanlijsko carstvo, a svoja zapažanja objavio u čuvenim «Putopisima» u 10 knjiga.

1757 – U Ozrinićima je održan zbor na kojem su glavari nezadovoljni zbog neispunjenih obećanja vladike Vasilija, odlučili da se obračunaju s njim, a njegovu imovinu konfiskuju, kako bi mogli vratiti harač koji su dugovali. Zbor je održan u vrijeme boravka vladike Vasilija u Rijeci, koji je zbog izuzetno teških prilika u kojima se Crna Gora nalazila – posebno zbog poreskih obaveza koje su nametali Turci, ugovarao seobu jednog broja Crnogoraca u Rusiju.

1768 – Ruska carica Katarina II obavijestila je narod i glavare Crne Gore da će ih, ukoliko i dalje budu držali za gospodara Šćepana Malog, koji se lažno predstavljao kao ruski car Petar III, lišiti – kako u gramati stoji – ruskog pokroviteljstva.

1867 – Rođen je italijanski dirigent Arturo Toskanini, jedan od najvećih dirigenata 20. vijeka. Dirigovao je u milanskoj Skali, zatim  u Metropoliten operi u Njujorku, gdje je organizovao i simfonijski orkestar.

1881 – Rođen je mađarski kompozitor i pijanista Bela Bartok , čije je djelo otvorilo nove pravce razvoja  mađarske muzike. U svjetskim razmjerama jedan je od začetnika «nove muzike» 20. vijeka. Poznata Bartokova djela: simfonijska poema “Košut”,  opera “Dvorac modrobradog”, baleti: “Drveni princ” i  “Čudesni mandarin”. Kao antifašista emigrirao je 1940. u Sjedinjene Američke Države, gdje je 1945. umro.

1908 – Knjaz Nikola  je posjetio  Petrograd, gdje je u tri navrata bio gost Nikolaja II Romanova. Jedan od glavnih razloga dolaska Knjaza u Petrograd bio je pokretanje pitanja izgradnje jadranske željeznice kao i ruskih subvencija namijenjenih Crnoj Gori.

1908 – Rođen je engleski filmski režiser Dejvid Lin, dobitnik tri Oskara za filmove: «Most na rijeci Kvaj», «Lorens od Arabije» i «Doktor Živago».

1941 – Kraljevina Jugoslavija je pristupila Trojnom paktu Njemačke, Italije i Japana. Protokol su u Beču potpisali predsjednik vlade Dragiša Cvetković  i ministar inostranih poslova Aleksandar Cincar-Marković.

1957 – Belgija, Zapadna Njemačka, Italija, Luksemburg, Francuska i Holandija potpisale su Rimski ugovor po kojem je 1. januara 1958. osnovano Evropsko zajedničko tržište. Organizacija je kasnije nazvana Evropska ekonomska zajednica – danas Evropska unija.

1991 – Na tajnom sastanku u Karađorđevu predsjednici Srbije Slobodan Milošević i Hrvatske Franjo Tuđman dogovorili su se o podjeli Bosne i Hercegovine i o rušenju reformske jugoslovenske vlade premijera Ante Markovića. Održavanje tog sastanka i dogovor nikad nijesu zvanično potvrđeni, ali su kasnije brojni izvori saopštili da za to imaju čvrste dokaze.

2009 – Hrvatski Sabor potvrdio je većinom glasova Sjevernoatlantski ugovor i time otklonio i posljednju prepreku za ulazak Hrvatske u NATO.

2011 – Nakon završnih pregovora s predstavnicima kabineta premijera Crne Gore Igora Lukšića o regilisanju statusa dinastije Petrović, praunuk posljednjeg crnogorskog kralja Nikole, princ Nikola, koji je živio u Parizu, odlučio je da se vrati u Crnu Goru. Princ Nikola je tim povodom izjavio da su sva pitanja u vezi s donošenjem zakona o statusu potomaka dinastije Petrović, poslije nekoliko njegovih susreta s predstavnicima Lukšićevog  kabineta  i kabineta šefa crnogorskog parlamenta Ranka Krivokapića, riješena uz obostranu spremnost u direktnom i otvorenom dijalogu. Usaglašen je sadržaj zakona kojim je regulisano pitanje moralne i istorijske rehabilitacije, kao i imovinsko pitanje potomaka dinastije.

2012 – U Herceg Novom je, u 82. godini, umrla prva crnogorska vajarka Nada Marović Stanić. Završila je 1957. Umjetničku školu u Herceg Novom u kojoj je, određeno vrijeme, radila i kao nastavnik-asistent. Imala je veliki broj samostalnih i zajedničkih izložbi. Nada Marović Stanić, supruga poznatog crnogorskog slikara Voja Stanića, dobitnica je nagrade Cetinjskog likovnog salona „13 novembar“ (1969) i Hercegnovskog zimskog salona (1976 i 1983).

2012 – U Lisabonu je, u 68. godini, umro jedan od najznačajnijih italijanskih pisaca Antonio Tabuki. Autor je dvadesetak knjiga prevedenih na oko četrdeset jezika, među kojima „Pereira tvrdi da…“, „Indijski nokturno“ i „Tristano umire“.

2014 – Crnogorski premijer Milo Đukanović razgovarao je u Briselu s generalnim sekretarom NATO-a Andersom Fog Rasmusenom. Alijansa je prema riječima Rasmusena kroz MAP identifikovala ključne izazove Crne Gore na putu evroatlantskih integracija, a to su borba protiv organizovanog kriminala i korupcije, modernizacija vojske, i objašnjenje građanima što taj proces podrazumijeva. „Znamo da vaše evroatlantske integracije mogu biti dug put pun izazova ali je vrijedno. Važno je da se pokaže bilans ostvarenih rezultata“, poručio je Rasmusen, dok je na pitanje da li se situacija u Ukrajini može odraziti na odluku o NATO proširenju, odgovorio odrečno. Đukanović je kazao da 46 odsto građana podržava članstvo u NATO, odnosno 15 odsto više nego u 2013.

2014 – U Podgorici je otvoren EU info centar. Svečanosti su prisustvovali šef Delegacije Evropske unije za odnose s Bosnom i Hercegovinom, Srbijom i Crnom Gorom Eduard Kukan, visoki zvaničnik Evropske komisije Dirk Lange, šef misije EU u Crnoj Gori Mitja Drobnič, predsjednik Crne Gore Filip Vujanović, predstavnici državnih organa, partija, NVO sektora. Info centar  raspolaže podacima o svemu što EU nudi građanima, a u njegovo osnivanje Unija je uložila 307.000 eura.

2014 – Rusija i Sjedinjene Američke Džave usvojile su zaključke sa Samita G7, održanog dan ranije u Hagu, u cilju jačanja nuklearne bezbjednosti u svijetu, zajedno s ostalim silama, uključujući Kinu, Francusku, Njemačku i Veliku Britaniju. Opisujući Rusiju kao „regionalnu silu“, a ne najveću prijetnju po nacionalnu bezbijednost SAD, američki predsjednik Barak Obama je poručio da neće biti vojnog uklanjanja ruskih snaga sa Krima, ali da aneksija te crnomorske oblasti nije „gotova stvar“, jer je međunarodna zajednica neće priznati. Iz Kremlja je saopšteno da Rusija želi da nastavi kontakte s partnerima iz G8.

2014 – Prickerovu nagradu za 2014. dobio je japanski arhitekta Šigeru Ban. Ban je to najveće priznanje u arhitekturi dobio za konstrukcije od drveta i kartona. 

Na današnji dan dogodilo se i sljedeće:

1807 – U Engleskoj je zabranjena trgovina robljem.

1923 – Jugoslavija je postala dio malobrojne porodice država povezanih vazdužnim saobraćajem, slijetanjem na aerodrom u Pančevu aviona na liniji Pariz-Carigrad.

1924 – U Grčkoj je zbačen s prijestola kralj Đorđe II, a Grčka je proglašena republikom.

2006 – Bjeloruska policija razbila je protestni marš i miting na kojem je glavni opozicioni lider Aleksandar Milinkevič objavio stvaranje pokreta za, kako ga je nazvao, “Oslobođenje zemlje od predsjednika Aleksandra Lukašenka”.

2008 – Ruski predsjednik Dmitrij Medvedev izjavio je da bi ulazak Ukrajine i Gruzije u NATO mogao da ugrozi evropsku bezbjednost.

2009 – Akademskom vajaru, profesoru Pavlu Pejoviću uručena je državna nagrada “Petar Lubarda”, za rad “Kolijevka za umirućeg”.

2013 – Da bi spriječila kolaps bankarskog sistema, kiparska je vlast sklopila dogovor s međunarodnim kreditorima za dobijanje 10 milijardi eura pomoći. Predsjednik te zemlje Nikos Anastasijades dogovorio je pomoć sa šefovima EU, Evropske centralne banke i MMF-a uz oporezivanje depozita iznad 100.000 eura u kiparskim bankama, koje bi iznosilo 30 odsto.

2014 – U akvatorijumu Tivatskog zaliva održana je vježba Mornarice Vojske Crne Gore i Mornarice Slovenije. Tema vježbe bila je reagovanje u slučaju nesreće na moru sa izlivanjem nafte, što je bila i prilika da se pokaže interresorska saradnja svih državnih institucija Crne Gore, uključenih u sistem civilne bezbjednosti na moru. Na vježbi je učestvovalo oko 120 ljudi.

FILMSKI CENTAR

Filmski centar Crne Gore raspisao je Javni konkurs za dodjelu sredstava za sufinansiranje proizvodnje kinematografskih djela u kategorijama Razvoj scenarija i Razvoj projekta.

Pravo učešća na konkursu za sufinansiranje proizvodnje kinematografskih djela imaju pravna lica upisana u odgovarajući registar privrednih subjekata u Crnoj Gori za obavljanje kinematografskih djelatnosti, kojima je osnovna djelatnost proizvodnja kinematografskih djela, a koja ispunjavaju uslove utvrđene konkursom i Pravilima, kao i odgovarajuće uslove u pogledu autorstva u smislu Zakona o autorskim i srodnim pravima, i uslove u pogledu nepostojanja sukoba interesa.

Registracija korisnika i prijave na konkurse Centra vrše se putem internet stranice na www.fccg.me.

Pristup prijavama je moguć nakon uspješno izvršene registracije korisnika.

Rok za podnošenje prijava je 24. april 2020. godine do 12 časova.

Imajući u vidu novonastalu situaciju u zemlji u vezi sa virusom COVID 19, sva pitanja ili informacije vezane za konkurs postavljaju se putem e-mail adresa: [email protected] i [email protected].