RADUNOVIĆ O BUDŽETU

Ministar finansija Darko Radunović kazao je u parlamentu da je predloženim budžetom predviđen ukupan iznos primitaka i izdataka od 2,64 milijardi eura.

„Od toga se za tekući budžet izdvaja 1,32 milijarde, budžet državnih fondova iznosi 769,19 miliona eura, kapitalni 229,96 miliona eura, transakcije finasiranja su na nivou od 556,95 miliona i rezerve 88,5 miliona eura“, precizirao je Radunović.

Poslanici su danas počeli raspravu o Predlogu zakona o budžetu za narednu godinu.

Izvorni prihodi budžeta planirani su u iznosu od 2,05 milijardi eura, odnosno 40,9 odsto bruto domaćeg proizvoda (BDP) i u odnosu na planirani veći su 12 odsto.

„Kapitalni budžet iznosi 229,96 miliona eura. Stvoreni su preduslovi da kreditna sredstva od preko 150 miliona eura budu efektivna za realizaciju kapitalnih projekata u narednom periodu“, rekao je Radunović.

On je kazao da se predloženim budžetom ulaže u razvoj, dok su neproduktivni troškovi odnosno službena putovanja, reprezentacije, gorivo i nabavke, umanjeni kod svih organa državne administracije, izuzev kod inspekcijskih i policijskih službi.

„U narednoj godini projektuje se značajno povećanje prihoda budžeta uslovljeno rastom ekonomske aktivnosti, daljim sprovođenjem mjera fiskalne konsolidacije, intenzivnijom borbom protiv sive ekonomije i kroz pojačan nadzor službi”, naveo je Radunović.

Ukupni izdaci planirani su na nivou od 2,104 milijardi eura, odnosno 41,9 odsto BDP-a.

U strukturi ukupnih rashoda, tekuća budžetska potrošnja je na nivou od 1,85 milijardi, dok kapitalni budžet čini oko 4,6 odsto BDP-a.

“Glavni sektori gdje se vide dodatna fiskalna izdvajanja su zdravstveni sistem, obrazovanje, odbrana, poljoprivreda i ruralni razvoj, sport i mladi i nauka”, dodao je Radunović. 

Kada su u pitanju sredstva za kapitalni budžet, najznačajniji dio se odnosi na auto-put i iznosi 145,68 miliona EUR, čime se zatvara finansijska konstrukcija kada je u pitanju taj projekat.

“Deficit budžeta je na nivou od 50 miliona i to je nešto ispod jedan odsto BDP-a, čime se nastavlja tendencija smanjenja deficita”, precizirao je Radunović.

Vlada će se, kako je dodao, fokusirati na reformu poreskog ambijenta što ima za cilj poboljšanje operativnih funkcija Poreske uprave (PU).

“Osnovne karakteristike budžeta su nastavak ekonomskog intenzivnog rasta, kroz projektovanu stopu realnog rasta od 3,4 odsto”, naveo je Radunović.

Prema njegovim riječima, postignuti rezultati govore da je dodatno ojačana fiskalna pozicija, ostvarene su rekordne stope ekonomskog rasta i napravljen nastavak pozitivnog kretanja u ovoj godini, koji za ova tri kvartala iznosi rast od preko 3,9 odsto.

„Smanjen je poreski dug preko 30 odsto u odnosu na 2016. godinu, uz redovnost servisiranja svih javnih funkcija“, dodao je Radunović.

Vlada će, kako je precizirao, u prethodne dvije godine povoljnim zaduživanjem omogućiti refinansiranje i otplatu prethodnih dugovanja po značajno povoljnim uslovima.

“Pored navedenog, predloženim budžetom za narednu godinu su u srednjem roku stvorene pretpostavke za realizaciju opredjeljenja Vlade, koje se odnosi na valorizaciju crnonogorskih aerodroma i održivost u poslovanju nacionalnog avio-prevoznika, Montenegro Airlinesa (MA)“, objasnio je Radunović.

On je, govoreći o Predlogu odluke o zaduživanju Crne Gore za narednu godinu, kazao da je njime definisano da će država potpisati kreditne aranžmane od 257 miliona eura za finansiranje važnih infrastrukturnih projekata.

“U toj odluci se navodi da će nedostajuća sredstva za finansiranje budžeta, u narednoj godini, iznositi 590 miliona EUR i da će biti obezbijeđeni iz depozita u iznosu od 490 miliona eura i 100 miliona eura iz aranžmana sa kineskom Exim bankom”, precizirao je Radunović.

Država će u u narednoj godini izdati garancije do 49 miliona EUR, za kreditni aranžman između Željezničke infrastrukture Crne Gore i Evropske banke za obnovu i razvoj (EBRD), za potrebe nabavke mehanizacije za održavanje pruga i nove opreme za pomoćni voz.

Država će, kako se dodaje, izdati pismo o potvrđivanju državne garancije na iznos od 12 miliona eura, za potrebe druge tranše kreditnog aranžmana između javnog preduzeća Regionalni Vodovod Crnogorsko primorje i EBRD, čija je vrijednost 24 miliona eura.

ŽUGIĆ SAOPŠTIO

Centralna banka (CBCG) je imala tešku godinu, ali po objektivnim procjenama i najuspješniju ikada, saopštio je guverner vrhovne monetarne institucije, Radoje Žugić i dodao da su svi, ili većina ključnih bankarskih parametara na istorijskom maksimumu.

“Rast aktive iznosio je 14,1 odsto, kredita 10,7 odsto, a depozita 10,9 odsto, što je znak povjerenja u bankarski sektor. Znam da se širi blaga animoznost prema bankarima, ali su one duplo više uložile u kapitala u odnosu na profit koji su ostvarili. Tako da su banke, dominantno strane, možda i najveći strani ulagači u državi”, rekao je Žugić.

On je, na novogodišnjem koktelu koji je danas upriličen za predstavnike medija, rekao da se bilježi i najniži nivo loših kredita, istorijski gledano 4,62 odsto.

“To je znak kvaliteta upravljanja u bankarskom sistemu i aktive banaka. Krediti koji kasne 90 dana iznose svega 2,67 odsto odobrenih. To su impresivni podaci”, ocijenio je Žugić.

Prema njegovim riječima, Crna Gora nikada ranije, do danas, nije imala prvo mjesto u zaštiti klijenata na bazi sadržaja i strukture podataka iz kreditnog registra.

“Zajedno sa Novim Zelandom, prema ocjeni Svjetske banke (SB), Crna Gora dijeli prvo mjesto, a na 15. mjestu je po lakoći odobravanja kredita. Istovremeno je prisutan pad loših kredita, a to je znak da se smanjuju barijere, ali i da se adekvatno upravlja rizicima u bankama”, poručio je Žugić.

On je saopštio da je jedna međunarodna institucija dostavila podatke da Crna Gora konačno nema sistemskih slabosti u bankarskom sistemu.

Žugić je rekao da su vrhovnoj monetarnoj instituciji potrebni mediji, kojima nude saradnju i partnertsvo.

“Ponekad nijesu potpuno objektivni, ali mi to razumijemo i to nas drži budnim”, poručio je Žugić.

On je kazao da CBCG u narednoj godini ima ambiciozne planove, a to je prije svega procjena kvaliteta aktive.

“Taj projekat, koji je veoma zahtjevan, već je počeo i mi ćemo ga pratiti preko banaka. Obično iskustva govore da su banke nakon ponovne procjene kvaliteta aktive imale potrebe za novim kapitalom, da su blago porasli loši krediti, što ne znači da će biti kod nas”, smatra Žugić.

On je naveo da je u svakom slučaju pravi trenutak da se ta akcija sprovede.

“Očekujemo da ćemo zajedno kroz saradnju imati pravovremeno i objektivno informisanje”, zaključio je Žugić.

NOVA SJEDNICA

Crnogorski parlament danas počinje novu sjednicu sa devet tačaka dnevnog reda, među kojima su predlog zakona o budžetu Crne Gore za iduću godinu i odluka o zaduživanju države za 2020. godinu.

Na dnevnom redu je Predlog zakona o slobodi vjeroispovijesti ili uvjerenje i o pravnom položaju vjerskih zajednica. Najavljeno je da će se o ovoj temi raspravljati u četvrtak.

Poslanici će diskutovati o predlozima zakona o upotrebi i javnom isticanju državnih simbola i izmjenama Zakona o javnom redu i miru.

Na dnevnom redu su interpelacije o pretresanju politike Vlade u oblasti političkog sistema i pravosuđa i zdravstva.

Najavljeno je da će crnogorski parlament do kraja godine održati još jednu sjednicu na kojoj će se raspravaljati o setu izbornih zakona koje su predložuli poslanici vladajuće koalicije.

USVOJEN ZAKON

Poslanici su juče usvojili izmjenu Zakona o fiskalizaciji u prometu proizvoda i usluga kojom se predviđa produženje roka za početak primjene tog zakonskog rješenja za 1. januar 2021. godine.

Prvobitno je bilo predviđeno da zakon, koji je Skupština usvojila 12. avgusta ove godine, počne da se primjenjuje od januara naredne.

Ministar finansija Darko Radunović kazao je juče da su poslodavci i informaciono-tehnološka (IT) zajednica u više navrata tražili odlaganje prijemjene zakona kojim se planira zamjena fiskalnih kasa u trgovinama elektronskim uređajima.

Oni su, kako je ministar rekao, ukazali da softverska rješenja za poreske obveznike još nijesu spremna i dostupna na tržištu.

Potencijalni prihodi od fiskalizacije, procijenjeni su na 13 do 15 miliona eura na godišnjem nivou.

Poslanici su na osmoj sjednici drugog redovnog jesenjeg zasijedanja izglasali i Zakon o radu, Zakon o zaštiti od negativnih uticaja klimatskih promjena, kao i zakone o zaštiti morske sredine i o crnogorskom državljanstvu.

OSTALE CIJENE ISTE

Lož ulje za veleprodaju od ponoći će poskupiti dva centa, dok se cijene ostalih vrsta goriva neće mijenjati, saopšteno je iz Ministarstva ekonomije.

Lož ulje za veleprodaju će u narednih 15 dana koštati 1,22 eura.

Građani će litar eurosupera 95 i 98 plaćati po nepromijenjenoj cijeni od 1,31 eura, odnosno 1,35 eura.

Litar eurodizela koštaće 1,26 eura.

Posljednje promjene cijena goriva bile su 15. oktobra kada su eurosuper 95 i 98 pojeftinili tri centa, dok je cijena eurodizela ostala nepromijenjena.

Prema odredbama Uredbe o načinu obrazovanja maksimalnih maloprodajnih cijena naftnih derivata, naredni obračun će se obaviti 9. januara, a eventualno izmijenjene vrijednosti naftnih derivata važiće od 10. januara.

FINANSIJSKI IZVJEŠTAJ

Državna revizorska institucija izrazila je negativno mišljenje na finansijsku reviziju Završnog računa budžeta Opštine Plav za 2018. godinu i negativno mišljenje na reviziju pravilnosti. Umjesto suficita iskazanog u izvještaju Opštine, Komisija DRI je utvrdila deficit.

“Finansijskom revizijom je utvrđeno da podaci iskazani u Izvještaju o konsolidovanoj javnoj potrošnji, po pojedinim budžetskim pozicijama prihoda i rashoda, ne odgovaraju realnim podacima, što je dovelo do razlike u iskazanom finansijskom rezultatu – suficitu u iznosu od 540.250,17 eura, dok je nalazima revizije utvrđen deficit budžeta u iznosu 301.214,47 eura”, saopšteno je iz DRI.

Revizijom pravilnosti Odluke o Završnom računu Opštine Plav za 2018. godinu utvrđeno je da Opština nije u svim aspektima uskladila poslovne aktivnosti sa zakonskim i drugim propisima.

“Revizijom su utvrđena pojedinačna odstupanja i neusklađenosti sa sljedećim zakonskim i podzakonskim propisima: Zakonom o budžetu i fiskalnoj odgovornosti, Zakonom o finansiranju lokalne samouprave, Zakonom o sistemu unutrašnjih finansijskih kontrola u javnom sektoru, Zakonom o zaštiti i spašavanju, Zakonom o komunalnoj policiji, Zakonom o poreskoj administraciji”, navodi se u izvještaju.

DRI dodaje da su utvrđena odstupanja I sa Zakonom o planiranju prostora i izgradnji objekata, Zakonom o zaradama u javnom sektoru,  Zakonom o državnim službenicima i namještenicima, Zakonom o radu, Zakonom o državnoj imovini.

“Utvrđena su pojedinačna odstupanja i neusklađenosti sa Uredbom o naknadi troškova zaposlenih u javnom sektoru, Pravilnikom o jedinstvenoj klasifikaciji računa za budžet Crne Gore i budžete opština Pravilnikom o načinu sačinjavanja i podnošenja finansijskih izvještaja budžeta, državnih fondova i jedinica lokalne samouprave, Uputstvom o radu trezora lokalne samouprave i Ugovorom o reprogramu poreskog duga Opštine Plav”, navodi se u izvještaju.

Imajući u vidu obim i karakter utvrđenih nepravilnosti i nedostataka kod subjekta revizije, Kolegijum je naložio da se sa sadržajem Izvještaja upozna Vlada, Ministarstvo finansija i Ministarstvo javne uprave, radi preduzimanja mjera na uspostavljanju održivog okvira i  odgovornosti u upravljanju javnim finansijama.

“Da se sa sadržajem Izvještaja DRI upozna Odbor za ekonomiju, budžet i finansije Skupštine Crne Gore I da se sa sadržajem Izvještaja upozna Zajednica Opština Crne Gore”, zaključeno je u izvještaju DRI.

ZAIMOVIĆ

Bankarski sektor je najbolje uređen dio ekonomskog sistema Crne Gore, što je godina na izmaku najbolje pokazala, kazao je u intervjuu Pobjedi Esad Zaimović glavni izvršni direktor Hipotekarne banke.

“Prvi put smo se suočili sa stečajem dvije banke i pokušajem kreiranja krize u bankarskom sektoru, ali je sistem pokazao vitalnost. Naredne godine nas čeka zahtjevan posao za sve banke – nezavisna procjena aktive, koji će dokazati moju tezu da je bankarski sistem stabilan. U godini pred nama ne očekujem ni posebno značajne korekcije u visini kamatnih stopa”, kazao je Zaimović.

On je kazao da visina kamatne stope nije jednostrana odluka bilo koje od banka, ona zavisi od mnogo faktora.

Podsjeća na saopštenje Centralne banke, u kojem se navodi da su kamatne stope na istorijskom minimumu.

“Nisam siguran da se nekom administrativnom intervencijom može uticati na dodatno sniženje kamatnih stopa, previše je to kompleksna problematika. Kvalitetni programi će uvijek biti u mogućnosti da se daleko povoljnije zadužuju od prosječnih kamatnih stopa, tako da nemamo primjedbe od strane prvoklasnih klijenata, postoji veoma izražena konkurencija među bankama za finansiranjem takvih klijenata i za njih su kamatne stope veoma niske, niže su od tri odsto na godišnjem nivou”, istakao je Zaimović.

U 2020.

Budžet Fonda rada za 2020. godinu od 1.780.000 eura biće dovoljan za izmirenje svih obaveza, ocijenio je za Dnevne novine direktor Kemal Đečević.

Dobra vijest je, kaže, i što stečajci više neće morati da čekaju na okončanje stečajnog postupka, jer novi prijedlozi zakona o radu i o Fondu rada tako propisuju.

Kako ističe, novim Predlogom zakona o radu i Predlogom zakona o Fondu rada o kojima se na predlog Vlade prethodne sedmice raspravljalo u parlamentu uvode se brojne novine, među kojima i mogućnost da zaposleni ostvari svoja prava i prije okončanja stečajnog postupka, što do sada nije bio slučaj.

Đečević kaže da smo svjedoci da su stečajni postupci trajali godinama i da su zaposleni morali čekati okončanje stečajnog postupka da bi ostvarili svoja prava.

Nakon usvajanja tih zakona u Skupštini, kako je rekao, radnici više neće morati da čekaju okončanje stečajnog postupka kako bi namirili potraživanja iz radnog odnosa.

“Tokom 2019. godine za potraživanja radnika kojima je radni odnos prestao usljed stečaja ili tehnoloških, ekonomskih i restrukturalnih promjena Fond rada isplatio je 230 otpremnina u ukupnom iznosu od 441.054 eura, dok je za garantovane zarade na osnovu 267 rješenja ukupno isplaćeno 365.182,97 eura”, naveo je Đečević.

Dodaje da je ostalo neobrađeno 2.314 zahtjeva za otpremnine usljed stečaja i 19 zahtjeva za isplatu garantovanih zarada.

“Neobrađeni zahtjevi se uglavnom odnose na podnosioce kojima su u prethodnom periodu isplaćena potraživanja od države ili poslodavca, lica isplaćena od poslodavca po osnovu prestanka radnog odnosa zbog tehnoekonomskih promjena po propisima koji su važili u momentu prestanka radnog odnosa podnosioca, zatim podnosioci kojima je radni odnos prestao po sporazumu između zaposlenog i poslodavca”, objasnio je Đečević.

Dio zahtjeva se, ukazuje, odnosi i na osobe koje je u prethodnom periodu isplatila država (SSCG ili Ministarstvo rada i socijalnog staranja), kao i osobe kojima je izvršen dokup staža da bi ostvarili pravo na starosnu penziju, a kojima je radni odnos prestao u periodu od 14. avgusta 1990. do 29. jula 2003. godine.

“Neobrađen je ostao i dio zahtjeva koji se odnosi na isplatu otpremnina, a koji su predati nakon zakonom propisanog roka od 8. januara 2011. godine. Dio zahtjeva za isplatu garantovanih zarada i uplatu poreza i doprinosa i povezivanje staža, u fazi su obrade od stručne službe, koja utvrđuje osnovanost podnijetih zahtjeva”, pojasnio je Đečević.

Budžetom za 2020. godinu, kako je rekao, za isplatu potraživanja opredijeljeno je ukupno 1.780.00 eura.

RAE

U narednoj godini, od trenutno važećih licenci, ističe njih 15, koje su u posjedu 11 energetskih subjekata u naftnom sektoru, navodi se u dokumentu Regulatorne agencije za energetiku (RAE).

Regulator će u narednoj godini, kako su najavili njegovi predstavnici, u skladu sa zahtjevima izdavati nove licence i mijenjati i oduzimati postojeće.

“Tokom prvih osam mjeseci ove godine, RAE je izdala sedam novih licenci, izmjenila 22, oduzela devet i produžila jednu”, navodi se Predlogu finansijskog sa planom rada RAE za narednu godinu, koji se nalaze u skupštinskoj proceduri.

Regulator, kako su podsjetili, prati i kontroliše rad i poslovanje energetskih subjekata u pogledu ispunjavanja uslova utvrđenih licencom.

“Tokom prvih sedam mjeseci ove godine obavljeno je 79 kontrola u sektoru nafte i naftnih derivate”, rekli su iz RAE.

Iz RAE su najavili da će početkom godine biti pripremljen i usvojen Plan kontrola energetskih subjekata za narednu godinu, koji će obuhvatati sve energetske subjekte u naftnom sektoru, osim onih koji su obavijestili RAE da nijesu imali prometa naftnih derivata u ovoj godini i onih maloprodajnih objekata koji su u fazi rekonstrukcije.

“Pored kontrola predviđenih programom, po potrebi će se obavljati i vanredne kontrole, nakon čega će se sačinjavati izvještaji o sprovedenoj kontroli sa pregledom zatečenog stanja, kao i predviđenim mjerama u slučaju neispunjavanja uslova”, dodali su iz RAE.

Iz RAE su kazali da će u narednoj godini nastaviti sa aktivnostima sa ciljem da se sa normativno-regulatornog aspekta spremno dočeka izvjestan budući razvoj infrastrukture prirodnog gasa.

Osim prirodnog gasa, koji će se u Crnu Goru dopremati gasovodom, jedan broj preduzeća je izrazio interesovanje i pokrenuo konkretne aktivnosti na realizaciji projekata koji imaju za cilj upotrebu tečnog (TPG) i komprimovanog prirodnog gasa (KPG) kao energenata koji će zamijeniti do sada korišćena tečna goriva.

Imajući to u vidu, regulator je pripremio set obrazaca koji su potrebni da bi se obavilo licenciranje kompanija koje namjeravaju da skladište, transportuju, snabdijevaju krajnje kupce i upravljaju postrojenjem za TPG.

U dokumentu se navodi da je RAE, koja je nadležna za utvrđivanje statusa zatvorenog distributivnog sistema električne energije, do sada utvrdila statuse za tri zatvorena distributivna sistema, i to jedan 2017. godine, a dva u ovoj godini.

“Imajući u vidu postojanje većeg broja poslovno – tehničkih sistema kao što su trgovinski centri i turistički i proizvodni kompleksi koji posjeduju elektroenergetsku infrastrukturu preko koje se distribuira električna energija za njihove potrebe, očekuje se da će u narednoj godini regulatoru biti podnijeti zahtjevi za utvrđivanje statusa zatvorenog distributivnog sistema električne energije”, dodaje se u dokumentu.

Iz RAE su podsjetili i da je u avgustu počela primjena finansijskih kompenzacija u vezi minimuma kvaliteta isporuke i snabdijevanja električnom energijom, za čiju primjenu vlada veliko interesovanje javnosti i kupaca električne energije.

“Očekivanje je da će RAE u narednoj godini, u dijelu rješavanja žalbi po tom osnovu, imati značajno povećan obim posla”, zaključuje se u dokumentu.

CBCG

Vrijednost realizovanog platnog prometa za 21 radni dan u novembru iznosila je 1,37 milijardi EUR, što je tri odsto više nego u oktobru, pokazuju podaci Centralne banke (CBCG).

Od toga je 94,86 odsto realizovano u Real Time Gross Settlement (RTGS) sistemu, a ostatak u Deferred Net Settlement (DNS) sistemu.

U RTGS sistemu se obavljaju pojedinačne platne transakcije između učesnika po bruto principu u realnom vremenu, a u DNS sistemu međubankarske platne transakcije po neto principu u odloženom vremenu.

“U novembru je za 21 radni dan realizovano oko 938,81 hiljadu naloga, od čega 38,33 odsto u RTGS sistemu, a ostatak u DNS sistemu”, navodi se u izvještaju CBCG.

Prosječni dnevni obim realizovanog platnog prometa u RTGS i DNS sistemu, izražen preko broja naloga, iznosio je 44,7 hiljada, dok je prosječna dnevna vrijednost platnog prometa iznosila 65,25 miliona EUR.

U novembru za 10,71 hiljadu minuta produkcije nije bilo zastoja u radu sistema, pa je njegova raspoloživost bila 100 odsto.