CLANICAMA EU

Francuska je clanicama Evropske unije poslala neformalni dokument u kojem se trazi “obnovljeni pristup” u procesu prosirenja prema zemljama Zapadnog Balkana, saznaje Radio Slobodna Evropa (RSE).

Od Evropske komisije (EK) Francuska trazi da do januara 2020. godine objavi novu metodologiju u pristupnom procesu koja bi bila primjenjivana prilikom otvaranja pristupnih pregovora s kandidatima za clanstvo u Uniji.

RSE je imao uvid u takozvani “non-pejper” dokument u kojem se navodi da su “prespore” duboke politicke, ekonomske i socijalne transformacije, potrebne za buduce pristupanje Evropskoj uniji, i da su nedovoljne konkretne koristi za gradane u zemljama kandidatima za clanstvo.

“Jednom kada se pregovori otvore, proces integracije se vise ne bi zasnivao na otvaranju velikog broja tematskih poglavlja, vec na nekoliko uzastopnih faza, koje bi formirale koherentne blokove politika i semu koju je EU uspostavila, uzimajuci u obzir specificne karakteristike svakog kandidata, gdje je to prikladno”, stoji u dokumentu.

Vladavina prava i osnovna prava ostali bi, prema francuskom predlogu, integralni zahtjev od trenutka otvaranja pregovora i bili bi takvi u svim oblastima tokom procesa.

Predvida se da bi prelazak iz jedne faze u drugu bio detaljno izlozen, a uglavnom bi se zasnivao na “stalnom, nepovratnom napretku u oblasti vladavine prava”.

Zemlje kandidati morali bi da prilagode institucionalne i administrativne sposobnosti potrebi efikasnog ucesca u razlicitim politikama. O konacnom pristupanju bilo bi odluceno na osnovu ispunjavanja opipljivih ciljeva ekonomske i socijalne konvergencije.

U dokumentu stoji da bi “krajnji cilj bio puno i potpuno pristupanje” i da bi cjelokupan proces pridruzivanja trebalo da bude “postepeniji i podsticajniji”.

Dodatna finansijska pomoc i princip reverzibilnosti

Francuska predvida i dodatnu finansijsku pomoc u pretpristupnom procesu za Zapadni Balkan sto podrazumijeva vece pretpristupne instrumente, ali i pristup strukturalnim fondovima koji su sada rezervisani samo za zemlje clanice EU.

Kljucni predlog Pariza tice se usvajanja principa reverzibilnosti jer se smatra da bi to obezbijedilo kredibilitet i podsticajnu prirodu procesa.

Pariz smatra da je taj princip potreban za rjesavanje situacija u kojima drzava kandidat djelimicno ili uopste ne ispunjava odredene kriterijume, ili prestaje da ispunjava preuzete obaveze.

U tom slucaju, prema francuskom dokumentu, odgovor EU bio bi postepen i proporcionalan velicini i ozbiljnosti propusta, a kretao bi se od obustave finansijske pomoci pa do opste suspenzije, u slucaju da su dovedene u pitanje osnovne vrijednosti Evropske unije.

Cio region pripada Evropi

Pariz u dokumentu potvrduje “nedvosmislenu podrsku” evropskoj perspektivi zemalja Zapadnog Balkana i navodi da cio region pripada Evropi po istoriji, kulturi i geografiji.

“Blize veze sa Evropskom unijom jedini su nacin da se ove drzave konsoliduju, zasnivajuci se na vladavini zakona i otvorenim i pluralistickim drustvima, baveci se svojim ekonomskim i socijalnim razvojem”, stoji u francuskom dokumentu.

Takozvani “non-pejper” je neformalni dokument koji se uglavnom iznosi u zatvorenim pregovorima unutar institucija EU, narocito medu clanicama i ima za cilj postizanje dogovora o nekom spornom politickom pitanju.

Francuska je vise puta ukazivala na neophodnost promjene pristupa u pregovorima o clanstvu u Uniji i otvaranje novih pregovora uslovljavala promjenom metodologije. To je bio i razlog zbog kojeg je Francuska na samitu Evropske unije u oktobru blokirala otvaranje pristupnih pregovora sa Sjevernom Makedonijom i Albanijom.

Dimitrije Vojnov jedna je od najzanimljivijih licnosti na srpskoj kinematografskoj sceni.

Autor je scenarija za neke od najgledanijih filmova i serija sa ovih prostora, zanrovski vrlo sarenolikih, od istorijskog fudbalskog hita “Montevideo Bog te video” preko komedije sa beogradskim Crnogorcem kao centralnim likom u “Malom Budu” do naucno-fantasticnog projekta “Ederlezi Rising” na kojem je saradivao sa globalno poznatom porno glumicom srpskih korijena Stoyom. Proslavio se kao dijete glumac u filmu “Tito i ja”, ali kaze da nikad nije imao glumacke ambicije.

Jos od osnovne skole je vodio dnevnik o filmovima koje je gledao, a tu naviku kasnije ce pretociti u renomirani filmski blog Doba nevinosti, posvecen kritici i pracenju srpskog filma.

Ove godine na male ekrane je lansirana nova serija iz njegovog pera “Drzavni sluzbenik”, a Vojnov se nasao u centru paznje medija nakon sto je propao filmski projekat “Mezimica” koji je takode potpisao, a za koji tvrdi da je prvi zabranjeni film u Srbiji od pada komunizma na ovim prostorima.

O svemu tome, kao i aktuelnostima na domacoj i globalnoj filmskoj i TV sceni, aktuelnim trendovima, Skorseze protiv Marvela debati i drugim temama pricao je u intervjuu za “Play”.

Kad se prica o spijunskim sluzbama na ovim prostorima, rijetko je to u pozitivnom kontekstu kao u seriji “Drzavni sluzbenik”, zasto si se opredijelio za takav pristup i kako si se pripremao za rad na njoj buduci da su se oko tajnih sluzbi uvijek ispredale brojne mitske price?

Zelio sam da napravim jednu pionirsku stvar. Prvu srpsku seriju o operativcima tajnih sluzbi, i da pokusam da napravim heroje u svijetu koji smatramo da je prepun nekih uhoda, moralnih i ljudskih nakaza koje vode narod i drzavu iz poraza u poraz.

Dakle, ova serija ne bjezi od onog negativnog predznaka koji postoji pred sluzbama, ali u njemu prepoznaje heroja. To je americki sistem – sjetimo se “Serpika” – sistem je korumpiran, ali imamo onog jednog malog covjeka sa kojim se identifikujemo koji je u stanju da preokrene stvari. Trudio sam se da Lazar Stanojevic bude takav junak, da ne bude imun na sve ono lose, i na moc koju nose ovlascenja koja ima, ali da ima jedan moralni kompas kog pokusava da se drzi. Serijom su jako zadovoljni prije svega stari, ali i novi kadrovi jer smatraju da je povratila povjerenje u Sluzbu.

Sa druge strane, ako analiziras sta se vidi u samoj seriji vidjeces zestoku kritiku partija, vojno-industrijskog kompleksa i bezbjednosnih struktura. Ali heroj u sred svega toga daje nadu.

Kako je po tebi tzv. zlatno doba TV serija, “peak TV”, uticalo ne programe u Srbiji, utisak je da je sve vise sadrzaja ciji format je, koliko je moguce, blizak onome sto je popularno na Zapadu? Koliko ista publika prati i jedno i drugo?

Ovo je dosta zanimljivo pitanje. Naime, svakako da je “zlatno doba serija” prije svega deklarativno jako mnogo uticalo na paradigme televizijske dramske produkcije. Ljudima su puna usta HBO-a i Netfliksa, iako su u nasoj javnosti ti pojmovi ispraznjeni od svog znacenja.

Vrlo malo serija korespondira sa “pik tivijem” sustinski, a to samo po sebi ne mora da bude lose jer mislim da mi nismo do kraja savladali ni ove lakse forme. Recimo, meni je kad sam radio “Drzavnog sluzbenika” cilj bio da imamo tempo klasicne netvork serije, a da onda u samom sadrzaju malo pojacavamo tonus. Uostalom, neke americke serije poput “Amerikanaca” ne bjeze od tempa netvork serije, pa i strukture, samo ga nadograduju sadrzajem.

Drugo, publika koja prati americke serije nije pretjerano relevantna za gledanost. Da bi serija bila gledana mora se mobilisati bitno sira populacija. Meni je stoga drago da neke od nasih zahtjevnijih serija, kao sto je recimo “Pet”, uspjevaju da privuku veci broj gledalaca. Konacno, kod nas dobro pale ti malogradanski detalji koji nam stvaraju utisak da smo dio svijeta. Iako smo mi uzimajuci serije u video klubovima zapravo bindzovali pre Amerikanaca, narodu imponuje kad mu izadu “Senke nad Balkanom” za legalan bindz. Ali na nivou biznisa nema rezultata dok ne pokrenes ekipu koja ne zna sta je “pik tivi”.

U posljednje vrijeme u Srbiji i okruzenju imamo talas krimi triler serija, postoji li neki uzrok tome?

Krimici su oslonac televizijske dramske produkcije od njenih pocetaka i zastupljeni su bili u svim produktivnijim kulturama zainteresovanim za vlastiti program. Naravno da su angloamericke produkcije vodile u svemu tome glavnu rijec, ali Njemci imaju svoje kultne televizijske krimice, Francuzi takode, Svedani imaju tradiciju.

Medutim, novi impuls televizijskom krimicu izvan angloamerickog kruga stigao je iz Skandinavije kada su oni uspjeli da plasiraju svoje serije kao globalni proizvod, prije svega za rimejkovanje, ali i za emitovanje. Oni su ponudili jedan kljuc kako da svoju lokalnu osobenost ucine globalno prijemcivom kroz zanr.

Zanimljivo je da gledajuci skandinavske serije zapazamo koliko je njihov zivot slicniji nasem nego sto bismo ocekivali, recimo jaca porodicna i komunalna povezanost. Taj nordijski impuls se prelio na nas i krimic je ovdje po prvi put u istoriji usao u modu. Sad cak i autori koji ne bi ni motkom prisli krimicu pocinju da ih rade. Ocekujem da ce se zbog toga uskoro i ofucati, pa ce krenuti nesto novo.

Sto mislis da stoji iza cinjenice da je u Srbiji posljednjih godina izaslo dosta filmova i serija sa istorijskom tematikom, obicno smjestene u period prije komunisticke Jugoslavije?

Sve se kod nas radi na mahove, i onda publika cesto biva zasuta jednolicnim sadrzajima. Jedno vrijeme je Mir Jam bila ekranizovanija od Sekspira, dok je to interesovalo Zdravka Sotru i njegove producente. Islo se iz jedne u drugu njenu ekranizaciju. Sad su se dohvatili Dobrice Cosica i sva je prilika imace poslije “Korena” jos jednu veliku seriju. Na Pinku ide sapunica “Crveni mesec”, povratnicki projekat regionalnog apostola sapunice Romana Majetica.

Pored pomenute nesklonosti da se gaji raznovrsnost repertoara razlog je sto su potrebe publike za drustveno angazovanom dramom i sapunicom ispunjene informativnim programom i rijalitijem koji su sve vise i vise i direktno inscenirani. Dramski program na to jedino moze reagovati epohom. Kako se glumica koja teatralno pati zbog ljubavnika koji ju je jednom zagrlio i napustio moze porediti sa zenom koju je pred kamerama neko zaista sodomizovao i odbacio uz najvulgarnije psovke? Jedini lijek je epoha.

Zasto crnogorski humor – od Ramba do Buksovaca – tako dobro prolazi u Srbiji?

Zato sto je Crna Gora srpska Sparta.

Ovogodisnji hit “Jojo Rabbit” neki su kriticari uporedili sa filmom “Tito i ja”, kako gledas na to poredenje i kako uopste danas gledas na tu svoju ulogu?

Da nisi pomenuo film Taike Vaititja, ja bih ga pomenuo. “Tito i ja” je ostao nekako duboko usaden u nasu popularnu kulturu i ljudi odavde cesto slicne stvari porede s njim. Kako vrijeme prolazi, to su naravno razni ljudi i filmovi. Elem, prije par godina je kod nas na FEST-u bio Vaititijev film i dosta ljudi me je zvalo da mi kaze kako klinac iz tog filma podsjeca na mene iz “Tito i ja”. Novi Vaititjev film “Nebo u kavezu” je medutim podstakao americke kriticare, medu kojima i cuvenog Keneta Turana da ga uporede sa “Tito i ja”, i to pokazuje da je taj film i van Srbije, naravno medu strucnom javnoscu, ostavio trag.

Kako i zasto je moguce da danas, kad nema bar zvanicne cenzure kao nekad, jedan film bude zabranjen, kao sto je slucaj sa, kako tvrdis, filmom “Mezimica”? Kako je neko koga opisuju kao “ljutog desnicara” optuzen da mu je prica “antisrpska”?

Sve je moguce kada si okruzen necasnim, i neobrazovanim ljudima, a vjerujem da se sa time u svakoj sredini na prostoru bivse Jugoslavije mozemo identifikovati. Dovoljno je imati Jelenu Trivan kao predsednicu Upravnog odbora Filmskog centra Srbije koja zeli da skupi medijske poene i izbori neku jos jacu funkciju, kolebljivog producenta kom se gubitak nadoknadi drugim projektom, reditelja koji izabere da cuti, i nekog kao ja za kog su procjenili da mogu kola da se slomiju preko mojih leda.

U zemlji u kojoj od kada sam se rodio slusam price o mukama zabranjenih reditelja, sklonjenim filmovima itd. dozivio sam ne samo zabranu filma, medijsku hajku u reziji covjeka koji je i vama po tim pitanjima dobro poznat, nego i relativno cutanje od strane onih koji redovno najvise profitiraju evocirajuci uspomenu na Zivojina Pavlovica i Sasu Petrovica. Stoga, kad su birali koga ce kazniti zapravo nisu pogrijesili, u jednom trenutku smo Nikola Kojo, Srdan Dragojevic, Sergej Trifunovic i ja ostali sasvim sami da branimo slobodu, a to je bilo nedovoljno da se ta odluka preokrene.

Sto sljedece pripremas, na cemu radis?

Za koji mjesec nas ocekuje druga sezona “Drzavnog sluzbenika”, a radio sam nekoliko zanimljivih scenarija koji su sada u razlicitim fazama finansiranja i priprema, medu njima je i jedan superherojski film koji sagledava taj zanr iz srpske vizure. Zelim da se malo ukljucimo u taj dijalog i kroz filmove, a ne samo kroz serovanje Skorsezeovih otvorenih pisama.

Koja je tvoja pozicija kad je u pitanju Skorseze protiv Marvela debata?

Moja pozicija je apsolutnno skorsezeovska. Bez namere da zvucim neskromno ali ovo sto je Skorseze sada sumirao govorim vec neko vreme, ne zato sto sam veliki vizionar vec zato sto je prilicno ocigledno. U cemu je problem? Filmovi su postali preskupi i uprkos tome sto smo kroz istoriju, kako americkog tako i svakog drugog filma, mi imali odredene kontinuitete u tematskim interesovanjima, ili banalno receno, imali smo tendenciju da odredeni autori, glumci pa i citave kinematografije prepoznaju ono sto rade dobro, pa to variraju, danas se bukvalno snima jedno te isto da bi se smanjio rizik.

U stara vremena bi Met Dejmon snimio “Bornov identitet”, pa onda neki slican film, danas on snima samo “Borna” ako je potrebno da radi akcioni triler. Marvel je u tom pogledu otisao najdalje, jer oni snimaju jedan uber-film koji objektivno gledano od kada su krenuli “Osvetnici” ni ne moze da se gleda sam za sebe. Moraju se pogledati svi ostali, a to onda nije film nego nesto drugo, neka serija koja se pusta u bioskopu.

Nije ovo prvi put da se snimaju takvi kontinuirani filmovi, sjetimo se vestern i pustolovnih serijala studija Ripablik. Ali oni su bili B-produkcija, a danas je ovo vrhunska A-produkcija. Skorseze prepoznaje taj paradoks. Mi posljednjih godina gledamo jedan isti film i on dominira bioskopima, bilo da se zove “Osvetnici”, “Rat zvijezda” ili nesto po Tolkinu. Nekada su ti serijali bili dio eksploatacijskog filma, a veliki novac i paznja su ulagani u filmove sa bitnim pricama i umjetnickim dostignucima. Isto vazi i za bioskopske ekrane na koje filmovi sve teze dolaze i neke jako dobre filmove nismo imali ni priliku da vidimo na njima.

Dakle, Skorseze je apsolutno u pravu. Nije tu sad samo stvar sta publika gleda nego i sta autori rade. Recimo, Dzejms Kameron ce svoje potencijalno najplodnije godine potrositi snimajuci “Avatare” i vjerovatno nista drugo. To je besmisleno. Isto vazi i za neke druge reditelje, ukljucujuci i neke sjajne koji rade za Marvel.

OPOZICIJA KRIVI PAZINA

Sve opozicione partije izuzev Demokrata potpisale su i uputile novi zahtjev za interpelaciju o radu ministra pravde Zorana Pazina, saopsteno je na konferenciji za novinare Demokratskog fronta. Parlamentarna vecina nedavno je odbacila takav prijedlog.

ANDUSIC

Opozicija trazi razloge da do dogovora ne dode, jer je vladajuca vecina istrajna u namjeri da unaprijedi izborno zakonodavstvo, saopstio je poslanik DPS-a u Skupstini Crne Gore Mihailo Andusic, clan Radne grupe 5, Odbora za reformu izbornih zakona.

Podsjetimo, sa zajednicke konferencije za novinare Demokrata, Demosa i nezavisnog poslanika Nedeljka Rudovica poruceno je da DPS pokusava da izazove kolaps Odbora za reformu izbornog zakonodavstva, i da za to optuzi opoziciju.

“Mi smo najprije formirali Odbor i unazad pola godine zajedno sa NVO sektorom i akademskom zajednicom radili i pozivali opoziciju da nam se pridruzi, a sada vec mozemo zakljuciti sa sigurnoscu da cemo ispostovati sve preporuke relevantnih medunarodnih institucija, sto je najvaznije, ali i sve realne i konstruktivne predloge koji dolaze od opozicije”, porucio je Andusic.

Ako je do vladajuce vecine, kako je istakao, izvjesno je da ce do dogovora doci.

Takode, Andusic je ponovio stav vladajuce vecine u vezi tehnicke vlade.

“Sveobuhvatna reforma izbornog zakonodavstva – da, a tehnicka vlada, kao jedna vrsta politicke fikcije opozicije, ne”, zakljucio je poslanik DPS-a.