ČIRGIĆ

Direktor Fonda za zdravstveno osiguranje Sead Čirgić kazao je u razgovoru za Dan da pacijenti, ljekari i farmaceuti nemaju dovoljno razvijenu svijest da lijek nije prehrambeni artikal, niti potrošni materijal koji može po slobodnom izboru da se kupuje nekontrolisano i po sopstvenoj odluci.

Čirgić ističe da je što se tiče kupovine ljekova veliki problem dio proizvoda koji ne pripadaju ljekovima, već su dodaci ishrani-suplementi ili dijetetska sredstva, koja se reklamiraju preko komercijalnih medija, ali i preporuiuju od strane ljekara, te se kupovinom takvih proizvoda pacijenti dovode do izlaganja finansijskim troškovima, a bez prethodnih informacija od strane ljekara da navedeni proizvod treba platiti.

“U cilju prevazilaženja kupovine ljekova van maksimalnih cijena, trebalo bi formirati maksimalne cijene za sve ljekove u prometu u maloprodaji, a ne samo za one na Listi ljekova i trebalo bi onemogućiti dvojno formiranje cijena za jedan isti lijek. Obezbijeđena je bolja dostupnost ljekovima koji se izdaju na recept, povećana konkurentnost na tržištu ljekova, tako da su osiguranici pošteđeni odlaska od apoteke do apoteke kako bi dobili propisani lijek. Ono čime nijesmo zadovoljni je raspored apoteka i imamo situaciju da u većim centrima ima više apoteka u kru gu od nekoliko stotina metara, a u slabije naseljenim područjima postoji jedna ili ih uopšte nema (npr. Šavnik, Virpazar)”, smatra on.

Kako navodi, to pitanje treba riješiti kroz regulativu o Zdravstvenoj mreži.

“Iako se od 2018. godine refundacija troškova ljekova vrši u punom iznosu, prema stvarnoj cijeni kupljenog lijeka nije došlo do porasta troškova refundacija, već naprotiv troškovi po tom osnovu su minimalni. Postoji više mjera koje mogu dovesti do toga da građani manje novca odvajaju za kupovinu ljekova: stalna edukacija ljekara o sastavu Liste ljekova i podsticanje na propisivanje raspoložive terapije sa Liste ljekova na teret sredstava Fonda, stalna edukacija osiguranih lica da je terapija sa Liste ljekova farmakoterapijski adekvatna alternativnim lijekovima koji nijesu na Listi, a koji se razl ikuju samo po fabričkom nazivu, dok je sastav i dejstvo lijeka isto, stalna edukacija osiguranih lica o štetnim posledicama samoinicijativnog liječenja-kupovinom ljekova, što je nedozvoljeno za svaki lijek kome je Agencija za ljekove i medicinska sredstva dodijelila receptni režim izdavanja lijeka”, ističe Čirgić.

On navodi da je od 1. januara 2019. godine, u skladu sa Pravilnikom o kriterijumima za utvrđivanje cijena i načinu plaćanja zdravstvenih usluga, započelo elektronsko ispostavljanje faktura za bolničko li ječenje po pojedinačnom DRG slučaju od svih javnih zdravstvenih ustanova na sekundarnom i tercijarnom nivou koje obezbjeđuju akutnu bolničku zdravstvenu zaštitu.

“Ključne prednosti DRG modela su što obezbjeđuje veću transparentnost u izvještavanju i pruža mogućnost međusobnog poređenja efikasnosti bolnica, a takođe i efikasnosti organizacionih jedinica unutar bolnica, te identifikovanje rentabilnih i nerentabilnih bolnica i na taj način pruža dobru osnovu za donošenje kvalitetnih odluka menadžmenta zdravstvenog sistema. Rezultati analiza o obimu pruženih zdravstvenih usluga po DRG modelu daju nam nove impute na osnovu kojih će se u narednom periodu stvoriti uslovi da se, postepeno, vrši prenos sredstava zdravstvenim ustanovama na osnovu učinka jer težimo promjeni postojećeg modela finansiranja javnih zdravstvenih ustanova. Zajedno sa CKB bankom radilo se na projektu unapređenja procesa isplate refundacija troškova osiguranicima, koji je implementiran u Područnoj jedinici Podgorica, a početkom 2020. godine planira se implementacija i u drugim filijalama Fonda”, navodi Čirgić.

Zdravstveni sistem mora da bude dostupniji i fleksibilniji

Čirgić ističe da najbolju ocjenu šta treba unapređivati u zdravstvenom sistemu daju osiguranici kroz svoje primjedbe, tako da se prostor vidi u daljem jačanju kapaciteta javnog sistema sektora zdravstva kako bi se obezbijedila dostupnija zdravstvena zaštita, posebno u onim segmentima koji su od strane građana prepoznati kao usko grlo.

“Naš javni zdravstveni sistem zbog svoje veličine može bolje i brže da se prilagodi zdravstvenim potrebama građana u odnosu na zdravstvene sisteme zemalja u regionu. Dakle, unapređenje zdravstvenog sistema vidim, prije svega kroz obezbjeđivanje edukovanog ljekarskog kadra koji treba da je više plaćen za svoj rad jer obavlja težak, odgovoran i human posao, kao i daljom nabavkom neophodne medicinske opreme, stvaranjem novih prostornih kapaciteta i boljom organizacijom JZU”, pojasnio je Čirgić.

PODACI KCCG

U Kliničkom centru Crne Gore (KCCG) tokom 2019. godine obavljeno je više od 3.000 porođaja, a statistika najveće zdravstvene ustanove pokazuje da je u minuloj godini rođeno više dječaka, nego djevojčica.

Iz KCCG su nam kazali i da je do posljednjeg dana 2019. godine rođeno 3.089 beba, dok je do 30. decembra obavljeno 3.014 porođaja.

U toku prethodne godine bilo je 80 porođaja sa blizancima, dok su čak četiri trudnice na svijet donijele trojke.

Tokom prošle godine, sudeći po statistici KCCG-a, više su se rađali dječaci.

“U 2019. godini bilo je 53.6% dječaka, u odnosu na djevojčice, kojih je od ukupnog broja bilo 46.4 odsto”, saopštili su Portalu RTCG iz KCCG.

Zanimalo nas je i kakvi su uporedni podaci sa 2018. kada je u pitanju pol beba.

“Upoređujući 2018. i 2019. godinu, više je muške djece rođene u 2019. godini, računajući podatke na dan 31.12.2019 – 53.6% u odnosu na 2018. godinu, gdje je dječaka bilo 51.04% u odnosu na djevojčice 48.96% za 2018. Godinu”, istakli su iz KCCG.

KCCG, međutim, kako navode, ne vodi evidenciju o prisustvu očeva tokom porođaja.

“Vođenje evidencije koliko je očeva prosustvovalo rađanju svoje djece nije statistički praćeno, niti obrađivano. S obzirom da se radi o pružanju podrške trudnici u najosjetjivijim momentima, prateći jednu prirodnu emociju oba partnera i porodice uopšte, statistiku smatramo suvišnom. Ono što se može primjetiti jeste da je tendencija prisustva podrške najbližih u porastu i bez egzaktnog bilježavanja brojem”, kazali su nam iz KCCG.

A ukoliko suprug ili neko drugi želi prisustvovati porođaju i biti podrška trudnici, potrebno je da pošalje e-mail na [email protected] ili dođe do GAK-a KCCG, kako bi se ispunio formular gdje bi bili upoznati sa kućnim redom i mogućim intervencijama tokom porođaja.

MIJAJLOVIĆ ZA PORTAL

Sasvim drugačiji podvodni svijet, potreba da se, uprkos ogromnim rizicima, pomogne žrtvama, neki su od razloga koji doprinesu da ronjenje postane način života. Danilo Mijajlović kaže, za Portal RTCG, da ronjenje može biti egzotika, vrsta rekreacije, adrenalinska injekcija, ali je prije svega human i visoko rizičan posao.

Danilo Mijajlović ronjenjem se “zarazio” od djetinjstva. I to vrlo lako, posmatrajući oca, Veselina Mijajlovića, profesionalnog instruktora ronjenja koji je formirao prvu ronilačku jedinicu u okviru MUP-a, bio prvi predsjednik Ronilačkog saveza Crne Gore, formirao Regionalni ronilački centar … oca, koji je svoj život posvetio tom pozivu.

Sa tim je rastao, a rasla je i ljubav prema ronjenju.

“U međuvremenu sam se obučavao u inostranstvu: Americi, Italiji, Njemačkoj, Francuskoj i sticao iskustva radeći sa najprestižnijim ronilačkim jedinicama. Na tim obukama, zajedno sa svojim kolegama iz Regionalnog Ronilačkog centra iz Bijele pokazao sam najveći stepen znanja i sposobnosti za koje smo više puta i odlikovani”, kaže Mijajlović.

Nakon dvije decenije u tom poslu, Mijajlović kaže da su ronioci imali mnoštvo teških akcija vađenja utopljenika i podvodnog deminiranja u kanjonu Morače, Cijevni, Limu, Skadarskom jezeru, moru…. 

S obzirom na to da su utrenirani da brzo reaguju, veoma često, prvi su na mjestima gdje je pomoć neophodna, tako se više puta desilo da uspiju da spasu ljude iz morskih talasa, nasukane ili zarobljene na stijenama usred nevremena.

“Podvodno deminiranje kao i obuka profesionalnih ronilaca naše su osnovne djelatnosti. Kao visokoobučeni profesionalci svoj dug prema društvu vraćamo kroz posao spašavanja ljudskih života i materijalnih dobara na vodama, kao i traganju za utopljenicima”.

On ističe da apsolutno svaka akcija nosi svoje specifične opasnosti, a naročito akcije na nabujalim rijekama u zimskom periodu.

“Najviše se sjećam akcija u kanjonu Morače, gdje smo u više navrata imali smrskane automobile sa putnicima u brzacima na dnu Morače, a naš zadatak je da u takvim uslovima priđemo automobilu i izvučemo unesrećene. To su veoma teške, stresne i rizične akcije gdje nas brzak veoma često udari o stijene ili pocjepa dio opreme o limovima tih automobila”.

Profesionalni ronioci su deficitaran kadar u svijetu.

Za obavljanje važnih zadataka u profesionalnom ronjenju neophodan je visok stepen psihofizičke kondicije i visok nivo ronilačke i specijalističke stručnosti. Zbog nepovoljnih uslova ronjenja, Mijajlović ističe, da je izbor kandidata veoma rigorozan.

Hladna voda, meteomeritivne nepogode, toksično djelovanje kiseonika, rizik od Barotraume i dekompresione bolesti i nose druge specifične opasnosti i štetnosti u ronjenju, razlozi su za tako rigorozan izbor, kaže Mijajlović.

“Visok nivo traumatizma u ovom poslu zahtjeva psihofizičko opterećenje profesionalnog ronioca koji koristeći složenost vještina mora obraditi mnoštvo informacija u realnom vremenu radi donošenja odluke, biti svjestan opasnosti ambijenta,” navodi on i ističe da se zato često dešava da pojedinci zbog specifičnosti određene situacije odustaju i nakon više godina uspješne obuke. 

Uprkos tome što je oduvjek, zahvaljujući ocu, bio svjestan svih rizika koje nosi taj poziv, nikad nije poželio da odustane. Priznaje da je u početku, kao dječak preživljavao strahove neizvjesnosti raznih akcija spašavanja, traženja utopljenika, deminiranja u kojima je učestvovao njegov otac.

“Danas kao profesionalni ronilac, siguran sam u sebe i svoje znanje i uvijek više volim da se sam prihvatim rizika određenog izazova, nego da kao rukovodilac brinem za svoje kolege. Srećom radim u organizaciji gdje je timski rad kroz međusobno poštovanje osnov da se savladaju i najveći izazovi. Ovaj poziv smatram humanim radom kroz pružanje pomoći porodicama žrtava u traženju utopljenika na mjestima gdje pomoć drugih nije moguća. Taj ljudski momenat mi daje snage da se izboriim i sa najvećim rizicima koje ovaj posao nosi i da nikada ne razmišljam o odustajanju”.

Uprkos opasnostima, i nerijetko teškim trenucima, ronjenje itekako ima svojih čari. Mijajlović kaže da je to posebna vrsta užitka, a iskustvo slobode u podvodnom ambijentu manifestuje svojevrsno duhovno putovanje u kome se u bestežinskom stanju doživljava novi svijet.

Radeći na podvodnim istraživanjima u proteklih 5 godina sa svojim kolegama, kaže da su otkrili smo preko 25 novih hidroarheoloških lokaliteta od kojih su 5 brodovi koji su potonuli prije nove ere.

“Pored istraživanja često uživam u podvodnoj fotografiji i snimanju filmova o podvodnom svijetu, a sve me više raduje edukacija novih generacija ronilaca koji mi prenose svoju pozitivnu energiju dobijenu doživljajem podvodnog svijeta”, kaže Mijajlović.

Podvodni svijet je i dalje nepoznanica koja nije dovoljno istražena i kao takva stvara poseban osjećaj nesigurnosti kod ljudi od nečeg nepoznatog. Mijajlović kaže da taj doživljaj dovodi do predrasuda da je podvodni svijet opasan po ljudski rod.

“Kvalitetnom edukacijom i spoznajom fiziologije uticaja podvodnog ambijenta na ljudski organizam čovjek postaje siguran u sebe i počinje prihvatati taj ambijent kao životno stanište iz kojeg je sve nastalo”.

On objašnjava da je ronjenje poslednjih godina evoluiralo tako da se kao medij za disanje na velikim dubinama počele koristiti gasne mješavine nitox i trimix, a svoju primjenu su našli i ribrideri pomoću kojih se reciklirajući izdahnuti vazduh povećava autonomija boravka u morskim dubinama. Uz pomoć ove tehnologije sa mojim timom bez problema ronim do 120 metara dubine.

Mijajlović kaže i kako se svakodnevno tokom ronjenja susreće sa nekim opasnim ribama kao što su, Škarpina, murina, raža.. ali jednostavnim poštovanjem njihovog staništa oni postaju prijatelji koji ronioce prihvataju kao goste.

“Interesantno je promatrati njihove znatiželje i strahove, a posebno tokom ronjenja noću gdje im svjetlost reflektora privlači posebnu pažnju. Jednom prilikom sam taj doživljaj noćnog ronjenja snimio kamerom i film “Duboko noći Montenegra” je obišao svijet i čak bio nagrađen u B konkurenciji na festivalu filmova o podvodnom svijetu u Antibu (Francuska)”.

Mijajloviću je radni angažman u specijalnim jedinicama i Regionalnom centru za podvodno razminiranje donio mnogo iskustva, a kroz usavršavanja u oblasti profesionalnog ronjenja postao je magistar nauka u ovoj oblasti. Sprema se i za odbranu doktorske disertacije. 

Poziv profesionalnog ronioca veoma zahtjevan i podrazumjeva da se nakon regrutacije kandidati osposobljavaju za osnovna profesonalna zvanja najmanje 3 godine, kaže Mijajlović.

“Taj proces kontinuirane edukacije iziskuje da kandidati prođu ukupan proces organizacije rada i upoznaju funkcionalnost svih cjelina u radnom lancu. Kroz ovaj proces kandidati dobijaju radno iskustvo koje moraju ovjeriti kroz najmanje 100 sati ronjenja godišnje koristeći se raznim medijima za disanje, roneći noću, u brzim vodama, u zatvorenom prostoru. Nakon 3 godine i dobijanja osnovnih ronilačkih zvanja u profesionalnom ronjenju kreće se sa radom na većim nivoima u kojima se koriste sistemi dobave plinova sa površine, sredstva za podvodnu komunikaciju, podvodna transportna sredstva , roni sa gasnim mješavinama, ribriderima na velikim dubinama. U tom procesu imamo redovne psiho-fizičke i zdrastvene provjere i ukoliko ispune sve uslove najuporniji nakon dodatnih 6 godina kontinuirane obuke mogu postati instruktori profesionalnog ronjenja”, kaže on.

Na kraju Mijajlović zaključuje kako poziv profesionalnog ronioca iziskuje velike napore koji prilikom dugog ekponiranja često narušavaju ljudsko zdravlje.

Iz tog razloga profesionalni ronioci imaju benificirani radni staž iz kojega relativno mladi odlaze u penziju. Mnogi ronioci nakon toga nastavljaju sa uzivanjem u podvodnom ambijentu, često do poslednjih dana svog života, jer upravo ovaj poziv, kako kaže Mijajlović, mnogima prestavlja smisao življenja. 

Milica MANDIĆ