IZVELI VJEŽBU

U Litvaniji su pripadnici NATO snaga izveli vježbu presrijetanja ruskih aviona u savezničkom vazdušnom prostoru.

Nekoliko pilota iz Velike Britanije, Francuske i Danske prikazalo je kako po lošem vremenu mogu da uzlete uz brzinu od 900 kilometara na sat, a jedan belgijski pilot demonstrirao kako trči kroz hangar za avione i uskače u kabinu svog borbenog F16 aviona.

Tokom simulacije NATO piloti su nosili rakete vazduh-vazduh kako bi simulirali presrijetanje ruskog aviona na putu ka Litvaniji, a u vježbi je prikazana i vizuelna kontrola statusa letjelice.

Vazdušna komanda smatra da ovaj tip vježbe može da istakne kako NATO avioni pomažu u zaštiti kontinenta.

Narušavanje vazdušnog prostora NATO iznad Baltika smanjilo se od 2014. godine, kada je Rusija proglasila aneksiju Krima, međutim aktivnosti na granicama savezničkih zemalja i dalje su stalne, naročito što avioni lete iz Rusije preko Baltičkog mora do ruske enklave Kalinjingrada.

“Manje-više, to se svakodnevno dešava”, rekao je nemački poručnik Klaus Heberzecer.

PETROHEMIJSKI POGON

Dvije osobe preminule su nakon velike eksplozije u petrohemijskom pogonu u Španiji, od koje je povrijeđeno osam ljudi, saopštile su vlasti.

Eksplozija se dogodila sinoć u pogonu u hemijskom kompleksu u luci Taragona, 115 kilometara jugozapadno od Barselone, glavnog grada španske oblasti Katalonije.

Migel Buč, šef regionalnog ministarstva unutrašnjih poslova Katalonije rekao je da je jedna osoba nađena mrtva pod ruševinama. Jedan radnik u fabrici se vodio kao nestao poslije sinoćne eksplozije.

Po prvim izvještajima, od eksplozije je poginuo još jedan čovjek u čiju je kuću u susjedstvu pogona udario komad metala. Povrijeđeni su radnici u pogonu.

Katalonska vatrogasna služba saopštila je da je 30 timova radilo cijelu noć u borbi protiv požara poslije eksplozije. Šef vatrogasaca Albert Ventosa rekao je danas da je požar pod kontrolom i da nema opasnosti za okolinu fabrike.

Vlasti istražuju uzrok eksplozije koji su opisali kao “hemijsku nesreću”.

Od 2015. godine u Taragoni radi petrohemijski kompleks na 1.200 hektara, najveći te vrste u južnoj Evropi.

SPASILA STOTINE ŽIVOTA

Pedijatrica iz Sirije Amani Balur, koja je upravljala podzemnom bolnicom u Istočnoj Guti od 2012. do 2018, a sada je izbjeglica u Turskoj, dobila je nagradu Savjeta Evrope Raul Valenberg za hrabrost i posvećenost spašavanju stotina života tokom sirijskog rata.

“Ljudska prava i lično dostojanstvo nijesu luksuz mira. Dr Amani Balur blistav je primer empatije, vrline i časti koja se pokazala i u najgorim okolnostima: usred rata i patnje “, rekla je Marija Pejčinović Burić, generalna sekretarka Savjeta Evrope.

“Mlada pedijatrica dr Balur je počela kao dobrovoljac pomažući ranjenicima i završila, nekoliko godina kasnije, upravljajući timom od oko 100 članova osoblja u podzemnoj bolnici, u svom rodnom gradu, blizu sirijskog glavnog grada.

“Podzemna bolnica zvana “Pećina” je postala znak nade i sigurnosti za mnoge opkoljene civile. Tamo je dr Balur rizikovala svoju sigurnost kako bi pomogla onima kojima je to najpotrebnije. Ona i drugi djelovali su iz dana u dan da bi spasili živote tolikog broja ljudi, uključujući djecu koja trpe dejstvo hemijskog oružja “, istakla je Pejčinović Burić.

Sada, nakon odlaska iz Sirije 2018. dr Balur nastavlja da pomaže ljudima kroz svoje učešće u fondu koji podržava ženske lidere i medicinske radnike u konfliktnim zonama.

Ceremonija dodjele nagrada održaće se u Savjetu Evrope u petak, 17. januara, nakon čega će uslijediti projekcija nacionalnog geografskog dokumentarca “Pećina” nominovanog za nagradu Oskar 2020.

17. januara obeležava se 75. godišnjica hapšenja Raula Valenberga u Budimpešti.

Švedski diplomata, Valenberg je iskoristio svoj status da spasi desetine hiljada Jevreja od holokausta. Nagradu je 2012. godine pokrenuo Savjet Evrope na inicijativu švedske vlade i mađarskog parlamenta i doprinosi održavanju njegove uspomene i izuzetnih dostignuća.

Laureate nagradu Raul Valenberg bira žiri od šest nezavisnih osoba sa priznatim moralnim ugledom u oblasti ljudskih prava i humanitarnog rada, a koje zauzvrat imenuje generalni sekretar Savjeta Evrope, švedsko Ministarstvo Spoljna pitanja, opština Budimpešta, Institut Raul Valenberg u Lundu, Visoki komesar Ujedinjenih nacija za izbjeglice (UNHCR) i porodica Raul Valenberg.

Nagrada od 10 000 eura dodjeljuje se svake dvije godine pojedincima, grupama ili organizacijama.

NAKON MAĐARSKE

Rumunija je objavila pojavu visoko patološkog virusa ptičjeg gripa H5N8, na farmi na sjeverozapadu zemlje, a riječ je o prvoj takvoj epidemiji u posljednje tri godine, saopštila je Svjetska organizacija za zdravlje životinja (OIE).

Od virusa je uginulo 11.190 ptica u jatu od 18.699, u regiji Maramures pored granica s Ukrajinom i Mađarskom, objavio je OIE sa sjedištem u Parizu, navodeći izvještaje rumunjskih veterinarskih službi.

Ostale ptice iz jata su usmrćene, saopštio je OIE.

NOVI SNIMAK, NOVA HAPŠENJA

Kancelarija ukrajinskog tužilaštva i bezbjednosna služba zatražili su od iranskih vlasti da Kijevu preda crne kutije iz oborenog ukrajinskog aviona.

Ukrajinski bezbjednosni zvaničnik je nedavno izjavio da se očekuje da će uskoro istaknuti istražitelj iz Irana posjetiti Ukrajinu. On bi, kako prenosi Rojters, trebalo da procijeni da li je ukrajinska laboratorija podesna za dekodiranje crnih kutija.

Prethodno je šef kijevskog istraživačkog instituta za forenzičku ekspertizu Aleksander Ruvin, rekao da će crne kutije biti dekodirane u Ukrajini i da će to učini grupa međunarodnih stručnjaka.

Ruvin je, po povratku iz Teherana, rekao da će proces dekodiranja crnih kutija početi 20. januara, prenosi Tas.

U međuvremenu, u Iranu je uhapšena osoba koja je snimila obaranje ukrajinskog aviona prošle sedmice kada je poginulo 176 putnika i članova posade.

Snimak pokazao da su na avion ispaljene dvije rakete

Sudeći prema snimku, na ukrajinski avion je prvo ispaljena jedna raketa, a nakon tridesetak sekundi još jedna. Nakon što je i druga raketa pogodila metu, avion se nalazio u vazduhu još oko šezdesetak sekundi, nakon čega se zapalio i počeo da pada, prenosi Sputnjik.

Neimenovani korisnik društvenih mreža iz Irana okačio je ovaj snimak na Jutjub 14. januara. Snimak je napravljen kamerom koja je bila montirana na krovu zgrade nedaleko od sela Bidkane, u predgrađu Teherana.

Potom je Rojters, pozivajući se na iranske medije, saopštio da su pripadnici Korupsa čuvara islamske revolucije uhapsili autora ovog videa, a vlasti obećale da će sprovesti punu istragu.

BBC prenosi da se očekuje da će se uhapšena osoba suočiti sa optužbama u vezi sa nacionalnom bezbjednošću.

Iranska vojska je priznala da je nenamjerno oborila ukrajinski avion kod Teherana, navodeći da je u pitanju bila ljudska greška, a predsjednik Irana Hasan Rohani je izjavio da za ovaj, kako je kazao, tragičan događaj, ne bi trebalo krivicu svaliti na jednu osobu i da su za to odgovorni i drugi.

Iran je u utorak saopštio da su uhapšene osobe koje se dovode u vezu sa obaranjen ukrajinskog aviona. Navodi se i da je i 30 osoba uhapšeno zbog “učestvovanja u ilegalnim okupljanjima”.

Zarif priznaje, Rohani upozorava

Iranski ministar spoljnih poslova Mohamed Džavad Zarif priznao je danas da je Teheran lagao iranski narod u danima nakon obaranja ukrajinskog putničkog aviona, dok je Rohani upozorio da bi evropski vojnici na Bliskom istoku mogli da budu u opasnosti nakon što su tri evropske zemlje kritikovale Teheran zbog kršenja nuklearnog sporazuma.

Zarif je rekao da posljednjih nekoliko noći ljudi na ulicama Teherana protestuju, jer su ih zvaničnici nekoliko dana lagali. On je pohvalio iransku vojsku, jer je bila dovoljno hrabra da tako brzo preuzme odgovornost.

Dodao je da su on i predsjednik Rohani saznali da je raketa oborila avion tek u petak, dva dana nakon tragedije, zbog čega se postavlja pitanje koliko moći ima iranska civilna vlast u toj šiitskoj teokratskoj državi, navodi američka agencija, i podsjeća da je iranska Revolucionarna garda koja je oborila avion, odmah znala da je njena raketa pogodila letjelicu.

Revolucionarna garda odgovara jedino vrhovnom vjerskom vođi ajatolahu Ali Hamneiju.

U TURSKOJ

Turska zabrana Vikipedije trebala bi biti ukinuta danas nakon presude Ustavnog suda prema kojoj blokada internetske enciklopedije u Turskoj, koja traje već više od dvije godine, predstavlja kršenje slobode izražavanja.

Presuda Ustavnog suda objavljena u službenom listu otvara put za ukidanje zabrane uvedene 2017. zbog članaka u Vikipediji u kojima se Turska optuživala za povezanost s terorističkim organizacijama.

Pristup stranicama Vikipedije trebao bi biti omogućen nakon što presuda, donesena s deset prema šest glasova ustavnih sudaca, bude službeno proslijeđena agenciji za nadzor telekomunikacija.

Ukidanje zabrane na Ustavnom je sudu zatražila “Wikipedia Foundation”, neprofitno udruženje koja održava stranice online enciklopedije.

PREKRŠEN DOGOVOR O PRIMIRJU

Ruski borbeni avioni napali su nekoliko gradova u provinciji Idlib na sjeverozapadu Sirije koje drže pobunjenici, prenijela je agencija Rojters.

Taj napad uslijedio je svega dva dana od kako je stupilo na snagu primirje dogovoreno sa Turskom, rekli su Rojtersu očevici i izvori iz redova pobunjenika.

Kako se navodi, na meti napada bili su Kan al Subl, Masaran i još nekoliko gradova na jugu provincije Idlib, posljednjem uporištu pobunjenika, koje je prethodno bombardovano više od mjesec dana.

Posljednjih nedjelja iz provincije Idlib izbjegle su stotine hiljada ljudi zbog napada ruskih aviona i artiljerije sirijskih vladinih snaga.

Visoki zvaničnik Ujedinjenih nacija ukazao je ranije ovog mjeseca na humanitarnu situaciju u Idlibu odakle je pobjeglo najmanje 300.000 civila i podsjetio da je u prethodnom talasu više od pola miliona ljudi utočište potražilo u prihvatnim centrima u blizini granice sa Turskom, prenosi Rojters.

Moskva navodi da ruske snage, zajedno sa sirijskom vojskom i proiranskim milicijama žele da spriječe terorističke napade militanata Al Kaide, za koje tvrdi da napadaju naseljena područja pod kontrolom sirijske vlade.

Rusija optužuje pobunjenike da narušavaju takozvanu zonu deeskalacije, dogovorenu prije dve godine između Moskve i Ankare.

Rusija je ranije ove nedjelja saopštila da je otvorila bezbjedne koridore kojima ljudi iz Idliba mogu da iz provincije pređu na područja pod vladinom kontrolom.

KOŠTA 500.000 FUNTI

Britanski premijer Boris Džonson izjavio je danas da vlada razmatra da se Big Ben oglasi 31. januara, na dan kada Velika Britanija treba da napusti Evropsku uniju.

Zvono teško 13,7 tona je tiho od 2017. godine, kada su počeli radovi na restauraciji kule Elizabet u kome se ono nalazi i oglašava se samo za novogodišnje praznike, prenosi Rojters.

Džonson je rekao da je jedan od glavnih problema to što bi oglašavanje 31. januara u 23 sata po lokalnom vremenu moglo da košta 500.000 funti.

“Radimo na planu da građani ne plate ni bob za zvono Big Bena”, rekao je Džonson u intervjuu za BBC.

“NAJBOLJI TRENUTAK”

Irski premijer Leo Varadkar zakazao je danas prijevremene parlamentarne izbore za 8. februar, objašnjavajući da je to “najbolji trenutak” odmah poslije istupanja Velike Britanije iz članstva u Evropskoj uniji (EU) 31. januara i kada počinju pregovori o budućim odnosima između Londona i Brisela.

“Trenutno postoji akcioni plan za organizovanje parlamentarnih izbora i dobijanje nove vlade do narednog sastanka Evropskog savjeta u martu”, rekao je Varadkar.

U Irskoj se očekivalo organizovanje prijevremenih izbora zbog raznih faktora među kojima je neizvjesnost oko Bregzita. Redovni izbori su bili predviđeni 2021. godine.

“Uvijek sam govorio da izbori treba da budu održani u najboljem trenutku za zemlju, a taj trenutak je upravo stigao”, dodao je premijer Irske.

VRIJEDAN 15 MILIJARDI

Turska planira da izgradi plovni kanal kojim će ublažiti gužve na Bosforu, a projekat bi trebalo da košta 15 milijardi američkih dolara.

Za učestvovanje u projektu zainteresovane su, prema riječima ministra Cahita Turhana, holandske, belgijske i francuske kompanije, prenosi Index.hr.

Kanal dug 45 kilometara trebalo bi da poveže Mramorno s Crnim morem, a među ciljevima projekta Ankara izdvaja i sprječavanje pomorskih nesreća na susjednom Bosforu.

Kapacitet kanala biće trostruko veći od Bosforskog tjesnaca, a projekat bi trebalo da bude dovršen do 2026. godine. Turhan je kazao da bi projekat trebalo da košta ukupno 15 milijardi dolara. Troškovi gradnje iznosiće oko deset milijardi dolara.

Turhan je naveo da će Turska u početnoj fazi od tranzita brodova zarađivati milijardu dolara godišnje.

“Pođemo li od pretpostavke da će kroz kanal koji će moći da primi 68 hiljada brodova prolaziti 50 hiljada brodova, to bi za državnu blagajnu značilo prihod od pet milijardi dolara. Taj ćemo iznos ostvariti u kasnijoj fazi”, rekao je Turhan.

Gradonačelnik Istanbula Ekrem Imamoglu pridružio se, međutim, kritikama ekoloških aktivista i urbanista, upozoravajući da će grad od 15 miliona stanovnika zbog građevinskih radova na obodu godinama biti pretvoren u ogromno gradilište.

On je kazao i da će radovi uništiti ekosisteme koji su izuzetno važni za život u moru i za ptice selice.

Otpor projektu iskazali su peticijama i stanovnici Istanbula.