ANALITIČARI

Ruski zvaničnici osudili su ubistvo generala Kasema Sulejmanija, moćnog šefa elitnih Kuds snaga Revolucionarne garde Irana. Ipak, Kremlj bi mogao imati koristi ako taj napad – i buduća eskalacija – dodatno poveća razdor u transatlantskim odnosima i pruži Putinu priliku da odigra ulogu svjetskog državnika, kažu analitičari.

Viši ruski zvaničnici su javno osudili ubistvo najmoćnijeg iranskog vojnog komandanta u akciji SAD, pridruživši se stranim liderima u upozorenju da će to dovesti do eskalacije tenzija u već nestabilnom regionu Bliskog istoka, piše redakcija Radija Slobodna Evropa na engleskom jeziku.

Ipak, Kremlj bi možda mogao biti u poziciji da kapitalizuje kontroverzni napad na svog saveznika Teheran, ako to bude dovelo do dubljeg razdora u strateškim odnosima Vašingtona s evropskim saveznicima, kažu analitičari.

Eskalacija bi ruskom predsjedniku Vladimiru Putinu mogla pružiti sjajnu priliku da pokaže globalno liderstvo radeći na rješenju, kažu oni.

“Putin bi volio da prigrabi ulogu posrednika za smanjenje tenzija, ali takođe da ojača svoj imidž na Zapadu”, rekao je Džonatan Kac, viši saradnik Njemačkog Maršalovog fonda u Vašingtonu.

General Kasem Sulejmani, moćni šef elitnih snaga Kuds Revolucionarne garde Irana, ubijen je u američkom vazdušnom napadu u susjednom Iraku 3. januara, u danima pošto su proiranski ekstremisti napali ambasadu SAD u Bagdadu.

Državni sekretar SAD Majk Pompeo rekao je kasnije da je ubistvo imalo za cilj da preduprijedi “prijetnju” po američke živote.

Ruski ministar spoljnih poslova Sergej Lavrov rekao je da napad SAD “flagrantno krši” međunarodne principe. Rusko ministarstvo odbrane nazvalo je to “kratkovidim” korakom koji bi mogao dovesti do većih nemira u regionu.

Saveznici SAD u Evropi – koji nisu bili upoznati s napadom prije nego što je izveden – takođe su izrazili zabrinutost zbog napada u regionu iz kojeg dolazi značajan dio svakodnevne svjetske proizvodnje nafte.

Ruski zvaničnici osudili su ubistvo generala Kasema Sulejmanija, moćnog šefa elitnih Kuds snaga Revolucionarne garde Irana. Ipak, Kremlj bi mogao imati koristi ako taj napad – i buduća eskalacija – dodatno poveća razdor u transatlantskim odnosima i pruži Putinu priliku da odigra ulogu svjetskog državnika, kažu analitičari.

Viši ruski zvaničnici su javno osudili ubistvo najmoćnijeg iranskog vojnog komandanta u akciji SAD, pridruživši se stranim liderima u upozorenju da će to dovesti do eskalacije tenzija u već nestabilnom regionu Bliskog istoka, piše redakcija Radija Slobodna Evropa na engleskom jeziku.

Ipak, Kremlj bi možda mogao biti u poziciji da kapitalizuje kontroverzni napad na svog saveznika Teheran, ako to bude dovelo do dubljeg razdora u strateškim odnosima Vašingtona s evropskim saveznicima, kažu analitičari.

Eskalacija bi ruskom predsjedniku Vladimiru Putinu mogla pružiti sjajnu priliku da pokaže globalno liderstvo radeći na rešenju, kažu oni.

“Putin bi volio da prigrabi ulogu posrednika za smanjenje tenzija, ali takođe da ojača svoj imidž na Zapadu”, rekao je Džonatan Kac (Jonathan Katz), viši saradnik Nemačkog Maršalovog fonda u (The German Marshall Fund) Vašingtonu.

MALTEŽANI NAJUGROŽENIJI

Skoro petina stanovnika zemalja EU, tačnije 18,3 odsto, kaže da ih ometa buka iz komšiluka, objavio je Eurostat.

Na buku se dva puta češće žale stanovnici gradova, čak 24,1 procenta njih je ugroženo bukom, nego stanovnici seoskih krajeva gdje buka smeta svakom desetom, navodi se u analizi podataka iz 2018. godine, prenosi Tanjug.

Buka iz komšiluka najčešća ometa ljude koji žive sami, njih 21,8 posto, a parovi koji nemaju djece češće se žale na buku od onih koji imaju djecu.

Građani koji se žale na buku u EU često su samci i više ih je u kategoriji ispod 65 godina, nego iznad te starosne granice.

Najčešće se na buku žale Maltežani, 28,2 procenta, odmah zatim su Njemci i Holanđani, a slijede Portugalci, Rumuni i žitelji Velike Britanije, Kipra, Grčke i Luksemburga.

Buka najmanje izaziva pritužbe u Hrvatskoj, Mađarskoj, Estoniji, Irskoj i Bugarskoj.

STRAH OD RATA U EU

Čelnici zemalja i institucija Evropske unije s krajnjom zabrinutošću i strahom, ali zasad bez uspjeha, nastoje da spriječe svjetski poguban ratni sukob Amerike i Irana, uz procjenu da je opasnost sve veća.

“Tramp igra poker, a Iranci šah”, smatra komentator španskog lista Periodiko, koji navodi da je naredba američkog predsjednika da se likvidira jedan od najmoćnijih ljudi u Iranu general Kasem Sulejmani bila kao u pokeru “udarac izveden sticajem okolnosti, a ne potez duže i pažljivo planiran”, dok Teheran sad “šahovski” osmišljeno sprema odmazdu.

Britanski list Fajnenšel tajms kaže ono što jako brine i EU, isto kao i Rusiju, Kinu i cio svijet, a to je da je “Trampov ‘odbrambeni’ udar grunuo bez razrađene strategije”.

Pravi “trust mozgova”, grupe analitičara, u italijanskom listu Republika zaključio je da su mnoge svjetske sile osetile da su i same ugrožene, Evropa jako teško može bitnije uticati, dok bi “(ruski predsjednik Vladimir) Putin htio da bude smirujući posrednik, a Kina više misli na poslove i, uz poziv da se izbjegne zaoštravanje, ima na umu ključnu nagodbu o trgovini s Vašingtonom”.

Mediji i zvaničnici u EU su predočili da je kovitlac prijetnji, osvete i odmazde teško zaustaviti jer Teheran govori da će vojno udariti na američke ciljeve, dok Tramp uzvraća da će u tom slučaju Amerika brzo i odlučno uzvratiti teškim udarcem na 52 cilja u Iranu.

Iranska revolucionarna garda je poručila da su na njenom nišanu “pored Tel Aviva još 35 američkih ciljeva u regionu… uključujući Ormuski moreuz kojim prolaze desetine američkih vojnih brodova”, što bi bio težak udarac za svjetsku proizvodnju i dotur nafte.

Ipak komentator lista italijanskih poslovnih krugova “Il sole 24 ore” je uvjeren da “postoje dva ključna elementa koji su rat Amerike i Irana sprečavali i prije ubistva Sulejmanija, a to je da Tramp ne želi rat u izbornoj godini, dok Iran za sukob takvih razmjera nema para”…

Jer, iranska privreda je teško pogođena američkim sankcijama zbog kojih je pretrpjela gubitke od preko 200 milijardi dolara, što je izazvalo i socijalnu krizu i velike demonstracije koje su iranske vlasti ugušile u krvi.

Evropska unija je uložila veliku energiju da očuva međunarodni sporazum kojim se Iran obavezao da neće proizvesti nuklearno oružje, što sada praktično gubi svaku osnovu, iako je visoki predstavnik EU za spoljnu politiku Žozep Borel telefonom od šefa iranske diplomatije Mohamada Džavada Zarifa upravo to tražio i naglasio da rat svima nanosi ogromnu štetu i smrt.

Borel je ponudio sve moguće usluge EU da se zaustavi dalje zaoštravanje sukoba Irana i Teherana i pozvao Zarifa da dođe u Brisel da o tome razgovara s čelnicima Unije.

Istovremeno je Dominik Rab, šef diplomatije Velike Britanije, ključnog američkog saveznika, izjavio da će s američkim kolegom Majkom Pompeom razgovarati o krizi, i mada je rekao da je Vašington imao pravo na odbranu, predočio je da bi “pravu korist od sukoba imali teroristi i tzv. Islamska država”.

Ministri inostranih poslova Francuske, Njemačke i Kine su razgovarali o zajedničkoj inicijativi da se spriječi ratni požar, ali jedino što su javno poručili jeste da se “zaoštravanje mora preduprijediti”.

U velikom kovitlacu krize se našao i dosad potpuno nestabilni Irak, gdje stalno tinja sukob ne samo između sunitskog življa, već i proiranskih šiita i šiita koji su protiv velikog dosadašnjeg upliva Irana u toj zemlji.

Ali američki udar i ubistvo Solejmanija i jednog proiranskog šiitskog iračkog vođe su do usijanja zaoštrili zahtjeve šiitskih proiranskih snaga da se iz Iraka izbace 5.200 američkih vojnika.

Paradoks cijele situacije jeste da kurdska manjina i suniti ipak nastoje da se sačuva prisustvo američkih trupa da bi se osujetio sve veći uticaj Irana u Iraku.

Mediji u Zapadnoj Evropi su prenijeli i izjavu šefa Spoljnopolitičkog odbora ruskog senata Konstantina Kosačova da ubistvo Solejmanija liči na osvetu zbog napada na američku ambasadu u Bagdadu.

Kosačov je dodao da je velika prijetnja da sve to krene u nove sukobe SAD i Irana i šiita u Iraku, uz napomenu da bi “volio da greši, jer je ratove lako pokrenuti, ali teško zaustaviti”.

EVROPSKA VALUTA

Jedinstvena evropska valuta, euro, zvanično je puštena u promet prije skoro dvije decenije.

Skoro 300 miliona ljudi u 11 od 15 zemalja Evropske unije (EU) dobilo je istu valutu prvi put još od vremena Rimskog carstva.

Banke su počele da posluju s eurom tri godine kasnije.

Euro je upadao iz krize u krizu posljednjih godina, ali je ipak uspio da zadobije čvrstu podršku širom eurozone, naročito među novom generacijom mladih ljudi koji nijesu ni koristili prethodne nacionalne valute svojih zemalja, prenose Nezavisne novine.

Euro je uveden u januaru 1999. godine, i prvobitno je postojao samo kao virtuelna valuta u računovodstvenim i finansijskim transakcijama.

Od 1. januara 2001. godine u opticaj ulaze novčanice i kovanice eura.

Grafički simbol eura, €, izveden je iz grčkog slova epsilon i označava prvo slovo riječi Evropa, a dvije paralelne linije trebalo bi da simbolizuju stabilnost jedinstvenog evropskog novca.

Kovanice u svim zemljama imaju isto lice, ali je naličje dizajnirano u svakoj zemlji drugačije. Tako se Austrija opredijelila za Mocarta, a Irska za keltsku harfu.

Sa druge strane, papirne novčanice eura nikada ne prikazuju ljude ili stvarna mjesta, već samo ilustracije fiktivne arhitekture.

Uvođenje eura nije rezultiralo ljubavlju na prvi pogled, jer su ga mnogi građani doživjeli kao prelazak na nepoželjna poskupljenja.

Takav stav prema euru je, međutim, vremenom splasnuo, zahvaljujući lakoći putovanja i prekograničnog poslovanja, i odsustvu brige o fluktuaciji kurseva.

SEBASTIJAN KURC

Mandatar za sastavljanje nove austrijske vlade Sebastijan Kurc izjasnio se za oštrije djelovanje protiv Turske po pitanju migrantske politike. Kurc je, u intervjuu njemačkom dnevniku “Bild”, kazao da sporazum sa Turskom ne funkcioniše dovoljno i da je Grčka zaslužila punu podršku.

“Ne smijemo dozvoliti da nas turski predsjednik Redžep Tajip Erdogan ucjenjuje. U njegovoj zemlji tlače osobe koje politički drugačije razmišljaju, neprestano se zatvaraju novinari, i Turska pokušava da koristiti izbjeglice i migrante kao oružje”, podvukao je on.

Kurc smatra da treba izvršiti pritisak na Tursku, dodajući da EU ima mnoge mogućnosti za to i da o tome treba razmisliti.

Upitan da li to znači i sankcije on je kazao da o tome treba najprije razgovarati preko svih diplomatskih kanala.

“Međutim, mislim da Turska mora biti svjesna da EU ima mnogo mogućnosti da reaguje i da ne dozvoljava da je neko ucjenjuje”, naglasio je on.

Upitan da li se granica na moru može zaštititi Kurc je odgovorio da se ona može i treba zaštititi.

“Možemo se pobrinuti da izbjeglički čmanci uopšte ne pristaju, možemo ljude koji su spašeni vratiti u zemlju iz koje su došli. Pogledajte Egipat. Iz te zemlje je dolazilo na hiljade izbjeglica, a danas više niko, zato što postoji funkcionišući sistem”, objasnio je on.

Kada je riječ o Libiji, Kurc smatra da EU sa međunarodnim organizacijama treba bolje sarađivati i stvoriti smještaje dostojnim čovjeka, te da mora sve činiti kako se migranti iz drugih afričkih zemalja ne bi uputili u Libiju.

“Kada jednom dođu u Libiju mnogi su izloženi ropstvu ili ubistvu. Taj sistem ne smijemo dozvoliti”, rekao je on.

Najavio je da će kao šef nove vlade nastaviti da se bori da tema migracije bude usmjerena u pravom smjeru, jer je to potrebno za Evropu i zato što ovaj kontinent ima hrišćansko-socijalnu odgovornost.

“Ne smije postojati sistem u kojem krijumčari ljudi zarađuju na patnji ljudi”, poručuje Kurc.

LIDER HEZBOLAHA

Lider libanskog Hezbolaha Hasan Nasralah ocenio je da ubistvo iranskog generala Kasema Solejmanija u američkom napadu u Bagdadu dovodi čitav region na početak “potpuno nove faze”.

Obraćajući se hiljadama pristalica na skupu u južnom Bejrutu, Nasralah je to ubistvo označio “nesumnjivm zločinom” koji će promieniti Bliski istok, preneo je AP.

Nasralahova današnja izjava je prva javna otkako je Solejmani ubijen u petak.

Taj dan “razdvaja dvije faze u regionu, to je početak nove faze i nove istorije ne samo za Iran i Irak, već cio region”, rekao je on.

Vođa Hezbolaha je insistirao na tome da njegova strana ne može izgubiti jer vidi smrt kao drugu vrstu pobjede, prenijeli su izraelski mediji.

“Nas ne pobjeđuju, čak i kada postajemo mučenici, mi trijumfujemo”, rekao je Nasralah čije je obraćanje prenošeno na velikom ekranu putem satelitskog linka.

Nasralah je takođe ocijenio da je američka vojska u regionu Bliskog istoka, uključujući baze SAD-a, ratne brodove i vojnike opravdana meta nakon ubistva iranskog generala.

On smatra da je istjerivanje američkih vojnih snaga iz regiona sada prioritet. Vođa Hezbolaha je zaprijetio da će vojska SAD-a platiti cijenu.

“Samoubice napadači, koji su primorali Amerikance da napuste naš region ranije, još uvek su ovdje i njihov broj je povećan”, rekao je Nasralah.

Ekstremistički šiitski Hezbolah je ključni saveznik Irana.

Nasralah se krije, u strahu da bi mogao biti meta izraelskog pokušaja ubistva, od rata između Izraela i Hezbolaha u ljeto 2006. godine.

KOD AUSTRALIJSKE OBALE

Velika bijela ajkula usmrtila je ronioca na jugozapadu Australije, nedaleko od grada Esperansa, saopštile su danas lokalne vlasti.

To je prvi smrtonosni napad na tom području od početka ove godine, a drugi u posljednje tri.

Zvaničnici su naveli da je najvjerovatnije riječ o napadu velike bijele ajkule, kao i da je žrtva bila ronilac.

PORUKA ROHANIJA

Iranska državna televizija objavila je večeras da se Iran više neće pridržavati nijednog ograničenja podrazumijevanog međurodnim nuklearnim sporazumom te države i velikih sila iz 2015. godine.

Državna televizija prenijela je saopštenje administracije iranskog predsjednika Hasana Rohanija, da Iran više neće poštovati ograničenja u obogaćivanju nuklearnog programa, količini skladištenog obogaćenog uranijuma, kao i u istraživanju i razvoju nuklearnih aktivnosti.

Iranske vlasti ranije su najavile da će večeras saopštiti odluku o novoj fazi smanjenja obaveza prema međunarodnom sporazumu o nuklearnom programu.

Prema riječima portparola iranske diplomatije Abasa Musavija, odluka o smanjenju obaveza je doneta ranije, ali u svjetlu ubistva generala Kasema Solejmanija biće nekih određenih izmjena te odluke.

Međunarodna agencija UN-a za atomsku energiju, koja nadgleda nuklearne aktivnosti Irana, još nije davala nikakve komentare.

OBOLJELI U KARANTINU

Kineske vlasti saopštile su da je 59 osoba oboljelo od upale pluća za sada nepoznatog poijrekla i demantovale da je u pitanju SARS – atipična virusna plućna bolest od koje je 2003. godine umrlo nekoliko stotina ljudi.

“Svi pacijenti su u karantinu”, saopštile su lokalne vlasti Vuhana u centralnom dijelu Kine gdje se bolest pojavila pijre nekoliko dana.

Vlasti su registrovale 59 obolelih između 12. i 29. decembra, a među njima je sedmoro u teškom stanju.

Nekoliko oboljelih su prodavci na pijaci u Vuhanu gdje se prodaju pretežno morski plodovi i riba.

Vlasti su demantovale da je pitanju SARS i dodale da nije ni ptičiji grip ni MERS (respiratorni sindrom Bliskog istoka).

U epidemiji SARS-a 2003. godine u Kini i drugim azijskim zemljama umrlo je oko 800 ljudi.

IRANSKI GENERAL

Odgovor Irana na ubistvo generala Kasema Solejmanija, ubijenog u petak u napadu američkom bespilotnom letjelicom kod Bagdada, biće “vojni”, izjavio je danas savjetnik iranskog vrhovnog vođe, general Husein Dehghan u intervjuu za američku televizijsku mrežu Si En En (CNN).

“Odgovor će biti sigurno vojni i protiv vojnih lokacija”, rekao je Dehghan, vojni savjetnik ajatolaha Alija Hameneija.

“Amerika je ta koja je započela rat”, rekao je iranski general i dodao da Amerikanci treba da prihvate reakcije koje će biti prilagodjene njihovim delima.

Portparol iranskog Ministarstva inostranih poslova Abas Musavi izjavio je da Iran ne želi rat ali je spreman da se suoči sa svakom situacijom.