ANALITIČARI

Cijene nafte bi mogle da skoče na 80 dolara po barelu ukoliko eskalacija geopolitičkih tenzija poremeti isporuke sa Bliskog istoka, upozoravaju analitičari.

Prema njihovim riječima, akteri na energetskom tržištu sa velikom nervozom prate razvoj događaja nakon što su Sjedinjene Američke Države (SAD) u vazdušnom napadu na aerodrom u Bagradu ubile visokorangirane oficire iranske i iračke vojske, na šta je Iran žestoko reagovao i najavio odmazdu, prenosi Tanjug.

“Očekujemo da će sukobi umjerenog do niskog intenziteta trajati najmanje mjesec i vjerovatno će biti ograničeni samo na Irak. Cijene nafte će vjerovatno biti oko 70 dolara po barelu, ali bi mogle da skoče na 80 dolara ako se sukob proširi na naftna polja u južnom Iraku ili se pojačaju iranske prijetnje u vezi komercijalnog brodskog transporta”, kazali su analitičari.

Naftom brent, koja predstavlja međunarodnu cjenovnu referencu za tržište, trgovalo se za 68,65 dolara po barelu, odnosno u porastu od 3,6 odsto, nakon što je prethodno dostigla maksimalan nivo od 69,16 dolara.

Američka WTI nafta je ojačala 3,5 odsto na 63,38 dolara po barelu, pri čemu je u jednom trenutku tokom trgovanja zabilježila nivo od 63,84 dolara.

TRAMP

Sjedinjene Američke Države su ubile glavnog iranskog generala, odgovornog za upravljanje regionalnim operacijama Teherana, radi “zaustavljanja rata”, a ne kako bi ga započeli, izjavio je u američki predsjednik Donald Tramp.

“Ono što su Sjedinjene Američke Države uradile juče, trebalo je uraditi već odavno”, kazao je Tramp, aludirajući na ubistvo Kasema Solejmanija, koji je ubijen rano jutros u američkom vazdušnom napadu u Bagdadu.

“Nijesmo to uradili da započnemo, nego da zaustavimo rat”, rekao je američki predsjednik, prenosi Anadolija.

U prvom obraćanju novinarima od ubistva Solejmanija u napadu bespilotnom letjelicom na aerodrom kod Bagdada, Tramp je kazao da ne traži promjenu režima u Iranu, ali da Teheran “odmah mora da prestane” s korišćenjem iranskih savezničkih boraca za destabilizaciju susjednih država.

Naveo je da su utvrđene mete moguće odmazde Irana i da je “spreman da preduzme bilo koju neophodnu akciju”.

“Tramp nema ovlašćenja da uđe u rat sa Iranom bez odobrenja Kongresa”

Lider opozicionih demokrata u američkom Senatu Čak Šumer izjavio je da predsjednik SAD Donald Tramp nema ovlašćenja da uđe u rat sa Iranom bez odobrenja Kongresa.

Šumer je rekao da je Tramp trebalo da konsultuje čelnike Kongresa oko akcije američkih snaga u kojoj je ubijen iranski general , izvedene u Bagdadu u noći četvrtak na petak, objavika je Radio Slobodna Evropa, prenosi Beta.

“Operacija protiv Solejmanija u Iraku izvedena je bez posebnog odobrenja i prethodnog obavještenja ili konsultacije sa Kongresom. Ja sam član Grupe 8 koja se uobičajeno obavještava o operacijama ovog značaja, ali nijesam bio obaviješten”, kazao je Šumer.

Komandant Solejmani, koji je predvodio elitnu jedinicu Iranske revolucionarne garde, ubijen je u napadu u Bagdadu, a Ministarstvo odbrane SAD-a je saopštilo da su napad izvele američke snage po direktivi predsjednika te zemlje Donalda Trampa.

Pentagon je optužio Solejmanija da je planirao da izvede napade na američke diplomate i službenike u Iraku i regiji, istakavši da je ubijeni vođa odgovoran za smrt stotina Amerikanaca i koalicionih partnera.

Iranski vjerski lider Ali Hamenei najavio je oštar odgovor na američki napad, a u Iranu je proglašena trodnevna žalost.

VOJNI KAPACITETI

Iran je najavio osvetu nakon ubistva generala Kasema Sulejmanija u američkom napadu. BBC analizira kolika je zapravo prijetnja Irana sudeći po vojnim kapacitetima.

Veličina vojske

Procijenjeno je da je u iranskoj vojsci 523.000 aktivnog osoblja u različitim funkcijama, prema Međunarodom institutu za strateške studije. To uključuje 350.000 njih u redovnoj vojsci i 150.000 članova Islamske revolucionarne garde. Njih 20.000 je u mornarici, a iz ove grupe patroliraju u Ormuskom moreuzu, mjestu više sukoba, uključujući i one u kojima su zaplijenjeni strani tankeri. Islamska revolcionarna garda takođe kontroliše jedinicu Badidž, volontersku snagu koja pomaže da se suzbiju unutrašnji sukobi. Ova jedinica potencijalno može da mobiliše više stotina hiljada osoblja, piše BBC, prenosi B92.

Islamska revolucionarna garda (IRCG) ustanovljena je prije 40 godina da brani islamski sistem u Iranu i osamostalila se kao velika vojna, politička i ekonomska sila.

Uprkos tome što ima manje trupa u regularnoj vojsci, smatrana je za jednu od najautoritativnijih u Iranu.

Operacije van zemlje

Elitna jedinica Kuds, koju je vodio general Sulejmani, sprovodi tajne operacije na međunarodnom planu za IRCG i izvještaje podnosi vrhovnom vođi Irana, ajatolahu Aliju Hamneiju. Vjeruje se da ima 5.000 članova.

Jedinica je poslata u Siriju, gdje su savjetovali snage lojalne Bašaru el-Asadu i šiite.

U Iraku su podržavali dominantno šiitske paramilatarne snage koje su pomagale u pobjedi nad grupom Islamske države.

Ipak, SAD tvrdi da je Kudska jedinica imala veću ulogu u finansiranju, treniranju i obezbjeđivanju oružja i opreme organizacijama koje je Vašington označio kao terorističke na Bliskom istoku, poput Hezbolaha u Libiji i palestinskom Džihadu.

Ekonomski problemi i sankcije naškodili su uvozu oružja u Iran, koje je relativno malo u odnosu da druge zemlje u regionu. Vrijednost uvoza u oblasti odbrane između 2009. i 2018. godine je jednaka 3,5 odsto uvoza Saudijske Arabije u istom periodu, prema podacima Međunarodnog insituta za mirovne studije u Stokholmu.

Većina uvoza Irana je iz Rusije, a ostatak je iz Kine.

Da li Iran ima rakete?

Da, rakete su glavna dika vojske, s obzirom na manjak vazdušnih snaga u poređenju sa rivalima poput Izraela i Saudijske Arabije.

Ministarstvo odbrane SAD u izvještajima navodi da je Iran po pitanju raketa najveća snaga Srednjeg istoka, obuhvatajući rakete pretežno kratkog i srednjeg dometa. Takođe, navodi se da Iran testira svemirsku tehnologiju koja bi omogućila razvoj interkontinentalnih raketa.

Razvoj posljednjih zakočio je nukelarni sporazum iz 2015. godine, navodi kraljevski analitički centar Rusi. Ali, dodaje se da je to možda i prekinuto s obzirom na nepouzdanost tog dogovora.

U svakom slučaju mnoge mete u Saudijskoj Arabiji i Zalivu mogle bi da budu u dometu trenutnih iranskih raketa, potencijalno i u Izraelu.

U maju prošle godine, SAD je poslao Patriot, antiraketni odbrambeni sistem na Srednji istok usljed povećanja tenzija sa Iranom.

Nekonvencionalno oružje

Uprkos godinama pod sankcijama, Iran je razvijao dronove.

U Iraku, iranski dronovi su korišćeni od 2016. godine u borbi protiv Islamske države.

Iran je, takođe, ulazio dronovima sa naoružanjem u vazdušni prostor Izraela iz baza u Siriji, prema centru Rusi.

U junu 2019. Iran je oborio nadzorni dron SAD, tvrdeći da je narušio njihov vazdušni prostor u Ormuskom zalivu.

Drugi aspekt iranskog programa dronova je to što ih rado prodaju i šalju svojim saveznicima i zastupnicima u regionu, smatra Džonatan Markus, Bi-Bi-Sijev dopisnik za odbrambena i diplomatska pitanja.

U 2019. dronovima i raketnim napadima oštećena su dva ključna saudijska naftna postrojenja. I SAD i Saudijska Arabija to su povezale sa Iranom, iako Teheran demantuje.

Sajbernapadi

Nakon velikog sajbernapada 2010. godine na iranska nuklearna postrojenjam zemlja je počela da razvija sopstvene kapacitete u sajberprostoru.

Prema vojnom izvještaju SAD, meta Irana bile su vazduhoplovne kompanije, kompanije koje se bave energetikom i prirodnim resursima i firme za sajberšpijunaže širom svijeta.

Takođe, u protekloj godini Majkrosoft je saopštio da je hakerska grupa iz Irana povezana s tamošnjom vlašću, ciljala američku predsjedničku kampanju i pokušavala da provali u račune zvaničnika vlade SAD.

POTREBNA SUZDRŽANOST

Generalni sekretar Ujedinjenih nacija Antonio Gutereš duboko je zabrinut nedavnim porastom tenzija na Bliskom istoku.

Generalni sekretar se založio za smanjenje tenzija u Persijskom zalivu, naveo je u saopštenju njegov portparol Farhan Hak i dodao da je Gutereš duboko zabrinut zbog nedavne eskalacije, preneo je Rojters.

Ovo je trenutak u kojem lideri moraju da ispolje maksimalnu suzdržanost, stoji u saopštenju, u kome se ističe da svet ne može sebi da priušti još jedan rat u Persijskom zalivu.

NAKON POŽARA

Zoološki vrt u gradu Krefeldu, na zapadu Njemačke, danas je ponovo otvoren poslije saniranja posljedica požara koji je usmrtio više od 30 životinja.

Policija vjeruje da su požar koji se dogodio u novogodišnjoj noći izazvali letjeći papirni lampioni.

Jedna žena i njene dvije ćerke ispitane su u vezi s tim slučajem.

Posjetioci su danas donosili cvijeće ispred paviljona s kavezima za majmune, u kojem je izbio požar.

Dvije šimpanze koje su preživele požar su stabilno, saopšteno je iz zoološkog vrta.

U NJUJORKU VANREDNO

SAD će poslati oko 3.000 dodatnih vojnika na Bliski istok, uslijed nestabilnosti poslije ubistva iranskog generala Kasema Solejmanija u Iraku, u napadu naređenom od strane američkog predsjednika Donalda Trampa.

Iako Pentagon još nije objavio tu odluku, neimenovani američki odbrambeni zvaničnici rekli su da će na Bliski istok biti poslati vojnici iz 82. vazduhoplovne divizije iz Fort Brega u saveznoj državi Sjeverna Karolina.

SAD su ove nedjelje već poslale u Kuvajt oko 700 vojnika iz te divizije, poslije napada na kompleks Ambasade SAD-a u Bagdadu, koji su izveli pripadnici iračkih paravojnih jedinica podržanih od Irana i njegovih pristalica.

Tramp je danas rekao da je on naredio ubistvo Solejmanija jer je iranski general “planirao da ubije” mnoge Amerikance i dodao da ga je “trebalo ukloniti pre mnogo godina”.

Iran je poslije noćašnjeg napada obećao “oštru osvetu” za ubijenog generala.

Tenzije izmedju Vašingtona i Teherana su neprestane, otkako je Tramp prije više od godinu, odlučio da SAD napuste međunarodni nuklearni sporazum Irana i velikih sila iz 2015. godine.

U Njujorku viši nivo bezbednosti

Njujorška policja povećala je nivo bezbjednosti u tom gradu, nakon ubistva komandanta iranskih jedinica Kuds Kasema Sulejmanija.

Komesar Njujorške policije Dermot Ši, izjavio je na konferenciji za novinare da nema vjerodostojnih dojava o eventualnim prijetnjama za grad, ali da su preduzete mjere da stanovnici Njujorka i turisti budu zaštićeni, prenosi američka televizija NBC.

On je naglasio da su policijski službenici već u “stanju povećane pripravnosti” i da stanovnici Njujorka mogu da očekuju pojačano prisustvo uniformisanih službenika, od kojih će pojedini nositi puške sa dugim cijevima.

Gradonačelnik Njujorka Bil de Blasio rekao je na konferenciji za novinare da je prijetnja Njujorku, koji je pogodan za napade, značajno porasla i da treba pretpostaviti da bi napad doveo SAD u ratno stanje. On je tu situaciju ocijenio kao suočavanje s realnošću sa kakvom se grad ranije nije suočavao.

“Veoma je važno da svi to razumiju, ali i da razumiju da u ovim izmenjenim okolnostima Grad i policija čine sve da Njujork ostane bezbjedan”, rekao je De Blasio.

On je istakao da se Njujork možda suočava s prijetnjom koja je drugačija i veća od bilo čega sa čim se ranije suočio.

 SAD i Iran razmijenili poruke posredstvom Švajcarske

Iran je poslije ubistva komandanta snaga Kasema Sojelmanija, primio prvu poruku od američke administracije, javlja Anadolija.

Iranske vlasti su poruku od Vašingtona dobile putem švajcarske ambasade u Teheranu.

Kako navodi iranska novinska agencija IRNA, Abas Musevi, portparol Ministarstva vanjskih poslova Irana, izjavio je da su poslije ubistva generala Soleimanija putem švajcarske vlade dobili poruku američke administracije.

Istakao je da je ambasador Švajcarske u Teheranu pozvan u ministarstvo te da mu je proslijeđen odgovor na poruku SAD-a.

Musevi nije otkrio sadržaj poruka između dviju strana.

NOVI GENERAL

Iranski vrhovni vođa ajatolah Ali Hamnei imenovao je brigadnog generala Esmaila Ganija za novog komandanta Kuds jedinica nakon ubistva Kasima Sulejmanija.

Gani je bio zamjenik Sulejmanija koji je poginuo jutros u američkom napadu u Iraku. Hamnei je u saopštenju rekao da se program Kuds jedinica neće mijenjati u odnosu na vrijeme njegovog prethodnika.

Gani je postao zamjenik komandanta Kuds jedinice 1997. kada je Sulejmani postao njen vrhovni zapovijednik.

Iranski mediji prenijeli su njegovu izjavu iz 2017. da prijetnje američkog predsjednika Donalda Trampa protiv Irana će “naškoditi Americi”.

“Sahranili smo mnoge… kao što je Tramp i znamo kako da se borimo protiv Amerike”, rekao je tada Gani, podsjeća Rojters.

TRAMP

Predsjednik SAD-a Donald Tramp rekao je da je iranski general Kasem Solejmani, koji je ubijen u bombardovanju američkih snaga u Iraku imao, “plan za ubistvo” mnogih Amerikanaca.

U svom prvom komentaru na ubistvo šefa elitne jedinice Revolucionarne garde, Tramp je rekao da je general bio odgovoran i za ubistva i ranjavanja “hiljada” Amerikanaca i mnogih drugih u tom regionu.

Tramp je dodao da “ga je trebalo ukloniti prije mnogo godina”.

Napad je doveo do nove eskalacije odnosa Vašingtona i Teherana, a Iranski zvaničnici danas su rekli da će se osvetiti zbog napada.

Iranska državna televizija prenijela je danas da je u napadu ubijeno 10 osoba, od čega je pet pripadnika Revolucionarne garde.

PREMIJER IRAKA

Irački premijer tražio je hitnu sjednicu parlamenta kako bi se preduzele neophodne i odgovarajuće mjere za zaštitu dostojanstva, bezbjednosti i suvereniteta Iraka.

Adel Abdul-Mahdi zatražio je hitnu sjednicu nakon što su u američkom vazdušnom napadu u Iraku ubijeni komandant Iranske revolucionarne garde Kasim Sulejmani i visoki irački vojni zvaničnik Abu Mahdi al-Muhandis.

Mahdi je rekao da su ubijeni predstavljali simbol pobjede protiv Islamske države.

Takođe je rekao da ubistvo jednog od lidera proiranskog PMF-a Abu Mahdi al-Muhandisa, predstavlja “agresiju na Irak”.

“Likvidacija vodećih iračkih zvaničnika ili zvaničnika iz prijateljske zemlje na tlu Iraka predstavlja kršenje iračkog suvereniteta i napad na dostojanstvo naroda”, rekao je premijer Abdul-Mahdi.

Ocijenio je da napad predstavlja “opasnu eskalaciju” koja će podstaći destruktivan rat u Iraku i regionu, prenosi AP.

Takođe to je, kako kaže, “očigledno kršenje uslova o prisustvu američkih snaga u Iraku koje je ograničeno na obuku iračkih snaga” za borbu protiv ekstremista Islamske države.

UBISTVO SULEJMANIJA

Rusija je upozorila na posljedice ubistva iranskog generala Kasema Sulejmanija u Bagdadu.

“Ubistvo Sulejmanija (…) je rizičan korak koji će dovesti do porasta tenzija u regionu”, saopštilo je rusko ministarstvo spoljnih poslova, prenose ruske agencije.

U saopštenju se dodaje da je “Sulejmani vjerno služio interesima Irana” i da Rusija izražava iskreno saučešće iranskom narodu.

Komandant elitne jedinice Revolucionarne garde Sulejmani ubijen je noćas u napadu američkkih snaga na bagdadski aerodrom. Pentagon je saopštio da je Sulejmani ubijen po Trampovom naređenju.

Iranski vrhovni vođa ajatolah Ali Hamenei i predsjednik Irana Hasan Rohani obećali su da će se osvetiti za smrt generala.