Izbor i priprema: Č. Đurđić

Na današnji dan 1628. rođen je francuski pisac Šarl Pero, autor čuvene zbirke bajki »Vilinske priče«, koja sadrži širom svijeta poznate bajke »Mačak u čizmama«, »Crvenkapa«, »Plavobradi«, »Uspavana ljepotica«.

1829 – Umro je njemački pisac Fridrih fon Šlegel, najznačajniji teoretičar njemačkog romantizma. S bratom Vilhelmom uređivao je glavni romantičarski časopis »Ateneum«. Pored radova o antičkoj književnosti, pisao je eseje, pjesme i pripovijetke, a u romanu »Lucinda« propagira romantičarsku ideju slobodne ljubavi. Njegova  »Istorija stare i nove književnosti« jedan je od prvih pregleda cjelokupne svjetske literature.

1870 – Crna Gora je uvela telegraf, dvije i po decenije nakon početka njegove primjene u Sjedinjenim Američkim Državama. Prve telegrafske stanice instalirane su na Cetinju, na Rijeci Crnojevića i u Orjoj Luci. Iste godine donesen je Zakon o telegrafu.

1876 – Rođen je američki pisac Džon Grifit, poznat kao Džek London, jedan od najčitanijih u prvoj polovini 20. vijeka. Napisao je oko 50 pripovijedaka i romana, među kojima su najpoznatiji: »Zov divljine« i »Bijeli očnjak«.

1888 – Dužnost direktora »Đevojačkog instituta carice Marije« na Cetinju preuzela je Sofija Mertvago, poznata u narodu kao »gospojica Sofija«. U Institutu je ostala do njegovog ukidanja, a za nesebičan  prosvjetno-pedagoški rad dobila je značajna društvena priznanja i odlikovanja.

1899 – Rođen je švajcarski biohemičar Paul Herman Miler, koji se bavio istraživanjem zaštite biljaka. Godine 1939. otkrio je insekticidno djelovanje DDT. Dobitnik je Nobelove nagrade za medicinu 1948.

1914 – Ukazom kralja Nikole za crnogorskog konzula u Skadru, u tada novostvorenoj Albaniji, imenovan je Aleksa Matanović.

1916 – U operativni dnevnik Treće austrijske armije zapisano je da je ta armija nesposobna da nastavi borbu na Mojkovcu bez popune novim snagama, a crnogorskoj vojsci je naređeno da po svaku cijenu izdrži napade i sačuva odstupnicu srpskoj vojsci koja je već bila bezbjedna.

1919 –  Francuski general Franše d`Epere, koji je imao i titulu počasnog srpskog vojvode, opisujući stanje u Crnoj Gori, naveo je u jednom dokumentu: »Jednodušnost koju je izgleda Crna Gora manifestovala u korist Srbije, nije se po svoj prilici dugo održala poslije glasanja (Podgoričke) skupštine. Sada se stalno pojačava dinastička propaganda, podržavana od italijanske strane«. Depare je potom ukazao na faktore koji su mogli uticati na  pojačanje zelenaške aktivnosti: povratak  brojnih pristalica kralja Nikole iz internacije, italijansku propagandu, nasilje srpskih funkcionera… “Izgleda, napisao je d`Epere, da javno mnjenje naročito želi jednu široku autonomiju, i režim koji bi ih učinio gospodarima svoje sudbine”.

1942 – Jake italijanske  snage u Drugom svjetskom ratu upale su u zetska sela Goričane i Mahalu, nadomak Podgorice. U talasima Morače i na njenim obalama poginuli su komandant zetskog bataljona Niko Maraš (njegovo ime  danas nosi jedna od osnovnih škola u Zeti), komesar goričanske čete Vojin Božović i borac Milutin Marković, koji je odbijajući da se preda Italijanima  bombom izvršio samoubistvo.

1953 – Skupština FNR Jugoslavije usvojila je novi ustav. Ukinuto je  Vijeće naroda i formirano Vijeće proizvođača, čime je izgubljeno nacionalno obilježje institucionalne skupštinske strukture.

1976 – Umrla je engleska književnica Agata Kristi, čuvena autorka kriminalističkih romana. Napisala je 79 romana i zbirki kratkih priča, koje su prodate u  dvije milijarde primjeraka širom svijeta i prevedene na više od 50 jezika, a njena drama »Mišolovka«, prikazana prvi put 1952. imala je preko 20.000 izvođenja na londonskom Vest Endu i najduže je izvođena predstava na svijetu.

1989 – Nakon mitinga 10. i 11. januara, na vanrednoj sjednici Skupštine Crne Gore, prihvaćene su, na zahtjev učesnika AB revolucije, ostavke predsjednika Predsjedništva Crne Gore dr Božine Ivanovića i svih članova Predsjedništva: Radivoja Brajovića, Olge Perović, Milutina Tanjevića, Muharema Dizdarevića i Blaža Orlandića, kao i ostavke Velisava Vuksanovića, predsjednika Skupštine i Veselina Đuranovića, člana Predsjedništva SFR Jugoslavije iz Crne Gore.

2007 – Ivo Sanader, prvi hrvatski premijer koji je posjetio Crnu Goru nakon osamostaljenja dvije države, otvorio je u Podgorici ambasadu Republike Hrvatske. Sanader je tom prilikom izjavio da »Hrvatska neće zaboraviti prošlost i događaje s početka devedesetih, ali da i Hrvatska i Crna Gora moraju živjeti u sadašnjosti i za budućnost graditi nove odnose zasnovane na međusobnom uvažavanju«.

2012 – Svečana ceremonija primopredaje prvog broda nove crnogorske pomorske kompanije »Crnogorska plovidba«, koji nosi ime »Kotor«, održana je u Šangaju u prisustvu crnogorske delageacije predvođene predsjednikom parlamenta Rankom Krivokapićem i ministrom saobraćaja i pomorstva Andrijom Lomparom. Krivokapić, koji je kumovao brodu »Kotor«, podsjetio je tom prilikom da su crnogorski pomorci nosili zastavu države i kad nije bilo crnogorskih brodova, te da je došao trenutak da Crna Gora stane iza njihovog znanja, iskustva i međunarodnog ugleda i krene u obnovu crnogorske flote. Nakon gašenja crnogorskih pomorskih kompanija »Jugooceanije« i »Barske prekookenaske plovidbe«, preuzimanje broda »Kotor« označilo je novi početak pomorstva u Crnoj Gori. Brod je dug 179,9 metara, širok 28,4 metra, maksimalnog gaza 10,8 metara i nosivosti 35.000 tona. Peuzimanjem broda »Kotor« zvanično je, nakon 22 godine, započelo obnavljanje crnogorske trgovačke flote.

Na današnji dan dogodilo se i sljedeće:

1993 – Visoki komesarijat UN za izbjeglice saopštio je da je 1992. u svijetu bilo više od 18,5 miliona izbjeglica. Broj izbjeglica povećan je za 3,5 miliona u odnosu na 1991. od čega je tri miliona raseljeno i izbjeglo sa teritorije bivše Jugoslavije.

1998 – Njemačka je pristala da ustanovi fond od 200 miliona maraka radi obeštećenja oko 18.000 Jevreja iz istočnoevropskih zemalja, žrtava nacista u Drugom svjetskom ratu.

2006 – Bivši čileanski diktator Augusto Pinoče pušten je, uz kauciju od 20.000 dolara, iz kućnog pritvora i oslobođen odgovornosti za slučajeve kršenja ljudskih prava.

2007 – Španska policija uhapsila je Izabelu Peron, 75-godišnju bivšu predsjednicu Argentine, zbog istrage u njenoj domovini povodom likvidacije ljevičarskih aktivista prije vojne diktature 1976. do 1983.

2008 – U avionskoj nesreći poginulo je 11 makedonskih vojnika kada se helikopter kojim su se vraćali iz Bosne, u kojoj su boravili u okviru snaga Eufora, srušio u blizini Skoplja.

2009 – Šef italijanske diplomatije Franko Fratini pozvao je Hrvatsku i Sloveniju da riješe svoj sedamnaest godina star granični spor, koji je blokirao napredak Hrvatske u pregovorima o članstvu s Evropskom unijom.

2010 – U Amsterdamu je, u 101 godini, umrla Mip Gis, žena koja je za vrijeme Drugog svjetskog rata krila porodicu Ane Frank i kasnije čuvala njen dnevnik. 

MINISTARSTVO KULTURE

Prijave na konkurs za programe razvoja kulture na sjeveru Crne Gore u ovoj godini podnose se do 15. januara, na osnovu konkursa Ministarstva kulture.

Projekti značajni za ostvarivanje javnog interesa u kulturi se odnose na opštine Andrijevica, Berane, Bijelo Polje, Gusinje, Kolašin, Mojkovac, Petnjica, Plav, Plužine, Pljevlja, Rožaje, Šavnik i Žabljak.

Na konkursu mogu učestvovati fizička i pravna lica koja imaju prebivalište u Crnoj Gori, koja su registrovana za kulturnu djelatnost.

“Fizička lica mogu konkurisati sa projektima koje samostalno realizuju kao svoje autorsko djelo”, kaže se u konkursu.

Precizira se da ne mogu učestvovati nevladine organizacije, javne ustanove i drugi subjekti koji se finansiraju iz budžeta Crne Gore, sredstvima planiranim za kulturu.

JOŠ SKUPŠTINA DA POTVRDI

Pisac i i dalje neprevaziđeni putopisac Zulfikar Zuko Džumhur dvije decenije je živio i radio u Herceg Novom. I nakon njegove smrti, Novljani ga pamte po njegovoj zaljubljenosti u njihov grad koji je afirmisao svuda, a u kafani u kojoj je najčešće sjedio postoji Zukova stolica. Grupa intelektualaca pokrenula je još prije 15 godina inicijativu da su u centru grada postavi spomen ploča Žuku Džumhuru, a sada se končano krenulo u realizaciju te ideje i ostalo je da je samo još Skupština opštine potvrdi. Tako bi se u Herceg Novi revanširao Džumhuru, koji je inače jedini pisac kojem je nobelovac Ivo Andrić napisao predgovor za knjigu.

Nevenka Macan, TVCG

ODLAZAK LEGENDE

Pred očima publike dvadesetdvomilionske Jugoslavije sazrijevala je Neda Arnerić, djevojčica nesputane energije i mladalački zavodljivog šarma, hrabro noseći teret najmlađe jugoslovenske zvijezde, zatim seks simbola.

Postala je glumica spremna da se prepusti filmskim, pozorišnim i televizijskim izazovima.

Prva uloga sa 12 godina

Život Nede Arnerić, odlične učenice zainteresovane za balet i dječiju dramsku grupu Radio Beograda, mijenja se kada dobija poziv Puriše Đorđevića da igra u filmu “San”, prvom dijelu čuvene trilogije. Imala je 12 godina.

Tinejdžerska senzacija 

Od tog trenutka sve počinje da se ubrzava i odmotava kao na filmskoj traci. Putuje Jugoslavijom, snima nekoliko filmova godišnje, a sa 15 godina kao “Višnja na Tašmajdanu” postaje tinejdžerska senzacija i ikona šezdesetih.

Priznanja u dvadesetim 

U 24. godini, za ulogu maratonske plivačice u filmu “Ispravi se Delfina” dobija pulsku Srebrnu arenu i nišku Caricu Teodoru.

Odluka da radi u svojoj zemlji

Sedamdesetih Neda Arnerić dobija ponude iz inostranstva. Okušava se na međunarodnoj sceni i ipak donosi odluku da želi da živi i radi u svojoj zemlji. Snima “Sutjesku”, “Užičku republiku”, “Ljubavni život Budimira Trajkovića”, “Kvar”.

Uloge u kultinim filmovima 

Osamdesetih godina dvadesetog vijeka glumi u kultnim filmovima “Ko to tamo peva”, “Varljivo leto 68”, igra u pozorištu “Dvorište” i snima film “Haloa – praznik kurvi” sa Lordanom Zafranovićem. Nakon toga će spoznati glumu na sasvim drugačiji način.

Rad na televiziji i u pozorištu 

Devedesetih godina Neda Arnerić najviše radi na televiziji i u pozorištu. Mora se pomenuti uloga u seriji “Policajac s Petlovog brda”. Kao istoričar umjetnosti nekada je vodila galeriju.

Slavna glumica preminula je sinoć u Beogradu u 67. godini.

U CNP-U 21. JANUARA

Opera “Boemi” Đakoma Pučinija biće premijerno izvedena 21. januara u Crnogorskom narodnom pozorištu. Riječ je o zajedničkom projektu italijanske fondacije “Pučini”, Crnogorskog narodnog pozorišta (CNP) i Muzičkog centra. U toku su probe i postavljanje scenografije.

Priča o mladim i siromašnim pariškim umjetnicima i njihovim nesrećnim ljubavima prikazana je na svjetskim pozornicama, a u Crnogorskom narodnom pozorištu publika će je vidjeti 21. januara.

“Već godinu dana radimo na ovom projektu i naravno da mi je velika čast i pjevati ovdje “Boeme” i takođe biti jedan od organizatora. Mnogo smo se trudili, mnogo smo radili i očekujemo veliki uspjeh”, kaže sopran Ivana Čanović.

Crna Gora nema opersku kuću, pa zato i rijetko imamo priliku da upoznamo to scensko-muzičko djelo. Za Oliveru Tičević, koja karijeru uspješno gradi u Oslu, pjevati u našem nacionalnom teatru je odgovornost, ali prije svega radost.

“Ovdje su naši najbliži i imamo neki čak i istorijski momenat kada se opera donosi u Crnu Goru da pokažemo upravo ono što je najbolje, a pogotovo kada mi koji smo odavde možemo da pokažemo, eto, šta smo mi radili, na čemu smo radili, da pokažemo prosto i ono najbolje od nas”, kaže sopran Olivera Tičević.

Italijansku operu režira Andrea Tokio, koji ističe da, bez obzira na to što nemamo iskustva u operskoj produkciji, ne zaostajemo za evropskom.

“Pjevači su birani u odnosu na njihovo iskustvo i profesionalnost. Veoma sam zadovoljan, jer ne samo što su dobri vokalno, izvanredni su i glumci i to je za mene jako bitno jer je pokret na sceni jedan od glavnih faktora. I direktor pozorišta i ja smo željeli da ovo bude klasično čitanje, pa će “Boemi” biti tradicionalna opera”, rekao je reditelj.

Uz operske pjevače iz Crne Gore i Italije, u operi “Boemi” će nastupiti i mješoviti i dječiji hor, uz pratnju nacionalnog Simfonijskog orkestra, pod dirigentskom palicom Alberta Veronezija. Nakon premijere, opera “Boemi” biće izvedena 23.i 25. januara.

Izbor i priprema: Č. Đurđić

Na današnji dan 347. godine rođen je vizantijski car Flavije Teodosije I, nazvan Teodosije Veliki, posljedni vladar jedinstvenog Rimskog carstva. U želji da uspostavi što čvršće državno jedinstvo proglasio je hrišćanstvo državnom religijom i zabranio paganske kultove. Poslije njegove smrti vlast su preuzeli njegovi sinovi, na Zapadu Honorije, a na Istoku Arkadije.

1503 – Rođen je italijanski slikar i bakrorezac Đirolamo Frančesko Marija Macola, poznat kao Parmiđanino, najznačajniji predstavnik manirizma u gornjoj Italiji. Otkrio je nove mogućnosti u tehnici bakropisa. Poznat je kao portretista i slikar fresaka u Parmi, Rimu i Bolonji.

1822 – Petar I Petrović obratio se poslanicom Njegušima, tražeći od njih da poštuju ćesarske uredbe na austrijskoj teritoriji. »Ja vas, i sve ostale Crnogorce uvjeravam, poručio je Sveti Petar Cetinjski, da su prošla ona vremena koja su bila u doba principa mletačkoga i da se svako vara koji misli da i sad može biti onako, kako je bilo. No, danas toga nema i biti ne može, kako i sami vidite, jerbo ćesarsko-kraljevski zakoni, na pravosuđe osnovani carstvuju, koji samovoljnosti mjesta ne daju«.

1870 – Okončan je Krivošijski ustanak koji je izbio zbog odluke austrijskih okupacionih vlasti da uvedu vojnu obavezu za stanovnike toga kraja. Beč je nakon tromjesečnih borbi prihvatio da amnestira učesnike ustanka, oslobodi stanovništvo vojne obaveze, dozvoli slobodno nošenje oružja i nadoknadi materijalnu štetu.

1904 – Donesen je Ustav Svetog sinoda u Knjaževini Crnoj Gori, čiji prvi član ističe autokefaliju Crnogorske mitropolije. Ustav Svetog sinoda sačinio je srpski episkop iz Zadra dr Nikodim Milaš, poznati kanonista i istoričar pravoslavne crkve.

1916 – Sa Cetinja su zbog pada “Lovćena” u austrougarske ruke evakuisani prema Podgorici crnogorski dvor, vlada, vrhovna komanda, saveznička poslanstva, a djelimično i državne ustanove.

1928 – Umro je engleski pisac Tomas Hardi.Važio je za najboljeg pisca svoga vremena, nazivan »posljednjim viktorijancem«, ali je zbog slobodoumnog stava o ljubavi i braku dolazio u sukob s društvenim konvencijama. Poznata djela: »Pod zelenim drvetom«, »Daleko od razuzdane gomile«, »Povratak domoroca«, »Tesa od D’Arbervilovih«.

1966 – Umro je švajcarski skulptor i slikar italijanskog porijekla Alberto Đakometi, čije obimno, raznovrsno i osobeno djelo predstavlja izraz gotovo svih dominantnih strujanja u umjetnosti 20.vijeka. Od 1931. radi nadrealističke prostorne konstrukcije i ekstremno izdužene bronzane ljudske likove. Poznata djela: »Kola«, »Projekat za jedan trg«, »Sedam figura i jedna glava«.

1989 –  Na mitingu ispred Skupštine Crne Gore više desetina hiljada građana zatražilo je  smjenjivanje  crnogorskog državnog i partijskog rukovodstva. U 11 sati i 25 minuta potpredsjednik Skupštine Crne Gore dr Božidar Tadić saopštio je da će Predsjedništvo SR Crne Gore podnijeti Skupštini kolektivnu ostavku. Istoga dana, uveče, održana je vanredna sjednica CK SK Crne Gore na kojoj su ostavke podnijeli predsjednik i članovi Predsjedništva CK SK Crne Gore. Na političku scenu stupila je grupa mladih komunista na čelu s Momirom Bulatovićem.

2008 –  Pozivajući se na ravnopravnost vjerskih zajednica u crnogorskom Ustavu, predstavnici vladajuće koalicije u Crnoj Gori DPS-SDP odbacili su tvrdnje ruskog patrijarha Aleksija II da su vjernici Srpske pravoslavne crkve u Crnoj Gori ugroženi.

2010 – U 89. godini umro je francuski filmski autor Erik Romer, jedan od ključnih aktera novog talasa. Romer je tokom 50-godišnje karijere snimio 24 filma, uključujući ciklus “Šest moralnih priča”, koji je obuhvatio filmove “Moja noć kod Mod” i “Klerino koljeno” koji je 1970. nominovan za Oskara za scenario i najbolji strani film. Poznati su i Romerovi filmovi “Paulina na plaži” i “Zeleni zrak”.

2013 – U Herceg Novom je, u 83. godini, umro poznati crnogorski i jugoslovenski novinar, publicista i pisac Miodrag-Mališa Marović. Novinarsko-diplomatsku školu završio je u Beogradu i više od pola vijeka bavio se novinarstvom. Karijeru je započeo u omladinskoj štampi, a potom radio u „Tanjugu“, „Politici“, „Ninu“ i drugim novinskim kućama. Od 1978. živio je i radio u Herceg Novom, pisao za „Pobjedu“, a kraće vrijeme bio je i glavni urednik Radio Herceg Novog. Sarađivao je s nedjeljnikom „Monitor“ i dnevnikom „Vijesti“. Devedesetih se otvoreno suprotstavljao ratnoj politici, kao i osujećivanju i gušenju crnogorske samostalnosti i nezavisnosti. U maju 1990. osnovao je prvu opštinsku organizaciju Saveza reformista Jugoslavije u Crnoj Gori, a nakon raspada tog saveza, osnovao je u junu 1991. i prvu regionalnu političku partiju u Crnoj Gori – Savez reformista Crnogorskog primorja i bio njen predsjednik. Bio je predsjednik inicijativnog odbora za stvaranje jedinstvene Socijaldemokratske partije Crne Gore, čijem je osnivačkom kongresu, u junu 1993, i predsjedavao. Osnivač je ogranka Matice crnogorske u Herceg Novom i njegov prvi predsjednik. Prvi je javno postavio pitanje deportacije Muslimana iz Herceg Novog u maju 1992. i osudio takvu politiku. Objavio je dvanaest publicističkih djela, među kojima se ističu „Sumrak staljinizma“, „Tri izazova staljinizmu“, „Balkanski džoker –Albanija i Albanci“, „Saga o Kučima“, romansirana biografija crnogorskog državnika i političara Veljka Milatovića. Sarađivao je i s Vladimirom Dedijerom u pisanju Titove biografije, a prvi roman „Brđanin“ objavio je 2010.

2014 – Nakon osmogodišnje kome izazvane moždanim udarom, u 85. godini, umro je bivši izraelski premijer Ariel Šaron. U Izraelu smatran ratnim herojem, a u arapskom svijetu zločincem, general Šaron je umnogome doprinio bezbjednosti i izgradnji Izraela. Dugo se zalagao za izgradnju jevrejskih naselja na okupiranim teritorijama, a njegov posljednji čin bio je povlačenje Izraela iz Gaze. Borio se u svim izraelskim ratovima od osnivanja države 1948. i stekao reputaciju neustrašivog vojnika i izvrsnog stratega.  Bio je savjetnik za bezbjednost  Jicaka Rabina i ministar odbrane u vladi Menahema Begina. Jedan od izraelskih sudova primorao ga je na ostavku 1983, proglasivši ga indirektno krivim za organizovanje invazije na Liban 1982. i ubistva stotine Palestinaca u dva izbjeglička kampa u Bejrutu. Bio je ministar spoljnih poslova, a kasnije lider stranke Likud koju je napustio u novembru 2005. Protivnici su ga zvali „bejrutski kasapin“ a pristalice „Arik, kralj Izraela“. Premijer Izraela bio je od 2001. do 2005.

Na današnji dan dogodilo se i sljedeće:

1569 – U Engleskoj je pod patronatom kraljice Elizabete I u katedrali svetog Pavla u Londonu prvi put organizovana lutrija. Prihod je korišćen za obnovu utvrđenja i luka kao i za druge javne radove.

1886 – U Njujorku je počeo prvi šahovski meč za prvaka svijeta između Vilhelma Štajnica i Johana Cukertorta, koji je dobio Štajnic rezultatom 10:5, uz pet remija.

1922 – Prvi pacijent izliječen insulinom od šećerne bolesti postao je 14-godišnji Kanađanin Leonard Tomson.

1946 – Ustavotvorna skupština u Tirani proglasila je Narodnu republiku Albaniju.

2007–  Na vanrednoj skupštini akcionara »Crnagoraputa« jednoglasno je odlučeno da austrijski Štrabag preuzme upravljanje tom kompanijom.

2008 – “Internešenel herald tribjun” objavio je da su se SAD i Njemačka dogovorile da priznaju Kosovo i da su pozvale ostatak Evrope da učine isto kada pokrajina proglasi nezavisnost.

2009 – Nekadašnji potpredsjednik Pokreta za promjene Goran Batrićević objelodanio je da s nekoliko bivših poslanika PZP-a osniva novu političku patriju – Demokratski centar. 

SLAVNA GLUMICA

Slavna glumica Neda Arnerić preminula je u Beogradu, u 67. godini, prenosi RTS.

Kako javlja RTS, ona je pronađena u svom stanu u Beogradu. 

Neda Arnerić bila je zapažena po brojnim ulogama. Njen prvi film, “San” iz 1966. godine, napravio je od Nede prvu dečju filmsku zvijezdu Jugoslavije. Proslavila se u kultnom film “Ko to tamo peva” gdje je tumačila ulogu mlade.

U karijeri dugoj pola vijeka, Neda Arnerić je ostvarila značajne uloge u filmovima “Višnja na Tašmajdanu”, “Užička republika”, “Sutjeska”, “Valter brani Sarajevo”, “Varljivo leto ’68” i drugima.

Igrala je i u mnogobrojnim italijanskim filmovima. Nakon velike popularnosti šezdesetih i sedamdesetih godina prošloga vijeka, glumica je i devedesetih doživjela veliku slavu – zahvaljujući blokbasteru “Tri karte za Holivud” i televizijskoj seriji “Policajac sa Petlovog brda”.

Za ulogu Delfine, u filmu “Ispravi se, Delfina” reditelja Aleksandra Đurčinova, 1977. godine dobila je “Srebrnu arenu” na Filmskom festivalu u Puli, kao i nagradu Nagrada “Carica Teodora” na Festivalu glumačkih ostvarenja u Nišu.

Godine 1980. diplomirala je istoriju umjetnosti na Filozofskom fakultetu u Beogradu. Od 1985. do 1999. godine vodila je sopstvenu galeriju “Atrijum” u Beogradu.

Dobitnica je “Zlatne arene” na Filmskom festivalu u Puli (1988) za ulogu u filmu “Haloa – Praznik kurvi”, reditelja Lordana Zafranovića.

Dobila je i nagradu “Pavle Vuisić” za životno djelo. Za svoja ostvarenja na filmu, 2009. godine, dobila je “Plaketu Jugoslovenske kinoteke”.

Bila je narodna poslanica u Skupštini Srbije (2000-2004).

JANUAR U CNP-U

Opera “La Boheme” Đakoma Pučinija biće premijerno izvedena 21. januara u 20 sati na Velikoj sceni Crnogorskog narodnog pozorišta.

Kako su saopštili, opera je plod saradnje CNP-a, Muzičkog centra Crne Gore, Fondacije Pučini, Ambasade Republike Italije u Crnoj Gori, Fondacije Kultura klasika i Italijanskog kulturnog centra.

“La Boheme je jedna od najpopularnijih opera u istoriji, čiji je libreto nastao prema romanu “Prizori iz života boema” Henrija Murgera, koji opisuje studentski i umjetnički svijet pariške Latinske četvrti.

“Rodolfo i Mimi su glavni protagonisti kroz čije doživljaje pratimo sudbinu nekoliko mladića i djevojaka koji uprkos siromaštvu, ne gube vjeru u ljubav. Potresnom pričom o mladim i siromašnim pariškim umjetnicima i njihovim nesrećnim ljubavima, Đakomo Pučini je osvojio svjetske pozornice, a sada će u njegovom operskom stvaralaštvu moći da uživa i crnogorska publika”, poručuju u CNP-u.

Dirigent je Alberto Veronezi, reditelj Andrea Tokio, asistent dirigenta Frančesko Barbađelata, a kostimografkinja Lina Leković.

Uloge tumače: Raga Eldin, Ivana Čanović, Marko Kalajanović, Olivera Tičević, Daniele Kaputo, David Mura, Almir Muratagić, Filip Miladinović, Bakir Memešević, Anja Jestrović, Maja Zanata i Anđela Jovićević uz Crnogorski simfonijski orkestar i mješoviti i dječiji hor.

Opera će reprizno biti izvedena 23. i 25. januara.

U Crnogorskom narodnom pozorištu u januaru počele su probe za predstavu “Smrt i njeni hirovi” koju po tekstu Žozea Saramaga, režira Lidija Dedović.

Adaptacija teksta povjerena je Kati Đarmati, dramaturgija Steli Mišković, scenografija Branku Hojniku, kostimografija Lini Leković, a scenski pokret Gregoru Lušteku. Kompozitorka je Irena Popović Dragović, lektorka Jelena Šušanj, asistentkinja scenografa Andreja Rondović, a asistentkinja režije Anđelka Nenezić.

U predstavi igraju: Dejan Ivanić, Nada Vukčević, Ana Vučković, Julija Milačić, Jadranka Mamić, Vule Marković, Omar Bajramspahić i Pavle Prelević.

“Smrt i njeni hirovi” je roman portugalskog nobelovca koji preispituje niz teoloških pitanja o poželjnosti utopije, mogućnosti raja i pravih osnova religije. Predstava će premijerno biti izvedena u martu na Velikoj sceni.

U januarskom repertoaru CNP-a naći će se predstave “Smrt i djevojka” Ariela Dorfmana u režiji Gorana Bulajića, “Šćeri moja” Maje Todorović u režiji i adaptaciji Ane Vukotić i “Ženidba” N. V. Gogolja u režiji Egona Savina.

U saradnji sa Filmskim centrom Crne Gore, na Sceni Studio će biti prikazani filmovi “Izvinite nismo vas našli”, reditelja Kena Loača 27. januara i “Izdajnik” reditelja Marka Beločija 28. januara u 20:30 h.

Izbor i priprema: Č. Đurđić

Na današnji dan 49. godine prije nove ere Gaj Julije Cezar izgovorio je čuvenu rečenicu » Alea iacta est« (Kocka je bačena) i prešao rijeku Rubikon (po jednoj varijanti današnja rječica Fjumićino u gornjoj Italiji, po drugoj Pisatelo kod Ravene, granica između Italije i Galije) što je označilo novo razdoblje u istoriji Rimskog carstva. Počeo je građanski rat s pristlicama Pompeja koji je završen uvođenjem Cezarove diktature. Pripadnici republikanske opozicije ubili su Cezara 44. godine prije nove ere.

1778 – Umro je švedski prirodnjak Karl fon Line. Uveo je binarnu nomenklaturu po kojoj svaka biljka i životinja imaju naziv roda i vrste. Karl fon Line osnivač je Prirodnjačkog muzeja u Upsali i prvi predsjednik Švedske akademije nauka

1878 – Nakon postepenog osvajanja primorskih gradova, crnogorska vojska oslobodila je Bar koji je 307 godina bio pod turskom vlašću.

1890 – Umro je srpski pisac i ljekar Laza Lazarević, koji se s devet pripovijedaka, koliko je ukupno napisao, svrstao među najznačajnije prozne stvaraoce srpske književnosti. Smatra se tvorcem srpske psihološke pripovijetke i jednim od najboljih stilista. Poznata djela: «Prvi put s ocem na jutrenje«, »Sve će to narod pozlatiti«, »Švabica«, »Verter«.

1909 – Rođen je srpski fizičar i hemičar Pavle Savić, koji je svjetski renome stekao kada je s Irenom Žolio Kiri 1937. i 1938. u Parizu otkrio izotope poznatih elemenata bombardovanjem atoma urana sporim neutronima. Od 1947. rukovodio je izgradnjom Nuklearnog instituta u Vinči i do 1960. bio njegov direktor. Od 1971. do 1981. bio je predsjednik Srpske akademije nauka i umetnosti.

1916 – Nakon trodnevnih borbi s crnogorskom vojskom, austrougarske jedinice probile su Lovćenski front, čime su bila otvorena vrata za njihov ulazak u crnogorsku prijestonicu  Cetinje.

1917 – Umro je Frederik Kodi, poznat kao Bafalo Bil, poštanski jahač »Poni ekspresa«, vodič i tragač u američkoj vojsci, plaćeni borac protiv Indijanaca, profesionalni lovac na bivole i bizone, legendarna ličnost američke istorije. Godine 1883. organizovao je reviju kaubojskih vještina – »Revija divljeg zapada«, u kojoj je nastupao kao glavna zvijezda.

1920 – U Ženevi je osnovano vijeće Lige naroda koje su činili Francuska, Italija, Japan, Velika Britanija. Članice vijeća kasnije su postale Njemačka i Sovjetski Savez. Zbog političkog neuspjeha Liga naroda je prestala da postoji 1939, mada je formalno ukinuta 1946. kada je u Londonu održana prva sjednica Generalne skupštine Ujedinjenih nacija.

1947 – Na Cetinju je osnovana Škola likovnih umjetnosti, prva te vrste u Crnoj Gori. U prvi rezred upisano je 20 učenika koji su bili obavezni da polažu prijemni ispit. Prvi direktor Škole bio je Petar Lubarda, a među predavačima su bili Milo Milunović, Đorđe Ora(h)ovac i drugi. Učenici prve generacije bili su, danas poznati crnogorski umjetnici: Branko Filipović-Filo, Đorđije-Bato Pravilović, Gojko Berkuljan i mnogi drugi. Škola je na Cetinju radila samo jednu godinu i u jesen 1948. preseljena je u Herceg Novi.

1971 – Umrla je francuska modna kreatorka Gabrijela »Koko« Šanel, jedna od najpoznatijih u 20. vijeku, koja je gotovo šest decenija suvereno vladala visokom pariskom modom.

1975 – U Sarajevu je umro dr Niko Simov Martinović, crnogorski književnik, novinar, publicista i istaknuti naučnik. Počeo je da objavljuje svoje radove još u studentskim danima, a 1931. uredio je s Dojčinom Bakićem almanah srednjoškolske crnogorske omladine »Novi dani«. Tokom 1947. i 1948. bio je glavni i odgovorni urednik nedjeljnog lista »Pobjeda«, koja je izlazila na Cetinju. Martinović je bio i dugogodišnji direktor Centralne narodne bibilioteke na Cetinju. Uspješno se bavio književnošću i nizom naučnih disciplina: folkloristikom i etnografijom, pravno-državnom, kulturno-prosvjetnom i političkom istorijom, marksističkom filozofijom, sociologijom i leksikografijom – što je sabrano u njegovih 616 bibliografskih jedinica. Niko (S.) Martinović bio je član Sovjetske akademije nauka i umjetnosti, te CANU i SANU. Dobitnik je Trinaestojulske nagrade za knjigu »Razvitak štampe i štamparstva u Crnoj Gori 1493-1945.«, objavljene u Beogradu 1965. godine.

2007 – Evropska komisija predstavila je novi plan u borbi protiv klimatskih promjena, tražeći od svijeta da slijedi evropski primjer u smanjenju emisije gasova koji izazivaju efekat staklene bašte. Predloženo je da 27 zemalja Evropske unije smanji emisije gasova na najmanje 20 odsto do 2020. godine, uz mogućnost povećanja i na 30 odsto ukoliko se pridruže i druge ravijene zemlje.

2007 – Udruženje italijanskih vojnika » Anavafal« saopštilo je da je do kraja 2006. umrlo 50 vojnika koji su služili u Bosni i Hercegovini i na Kosovu, dok ih je oko 200 teško bolesno. Vjeruje se da su vojnici, većinom oboljeli od raka zato što su u Bosni i Hercegovini i na Kosovu duže bili izloženi dejstvu osiromašenog uranijuma. Iz udruženja »Anavafal«  takođe je navedeno da je i jedan broj djece vojnika koji su duže boravili na Balkanu rođen s tjelesnim nedostacima.

2007 – u Ženevi je, u 94. godini, umro slavni italijanski producent, muž Sofije Loren, Karlo Ponti.

2008 – Novi premijer Kosova Hašim Tači preuzeo je dužnost i najavio skoro proglašenje nezavisnosti Kosova.

2009 – Izraelski tenkovi zašli su duboko u teritoriju Gaze, a Izrael je zaprijetio da će intenzivirati vazdušne i kopnene napade, uprkos  međunarodnim pozivima da obustavi konflikte s militantnim Hamasom.

2010 – U drugom krugu predsjedničkih izbora u Hrvatskoj pobijedio je kandidat opozicionih socijaldemokrata, profesor prava i kompozitor Ivo Josipović. Josipović je odnio pobjedu nad protivkandidatom Milanom Bandićem, gradonačelnikom Zagreba i treći je predsjednik Hrvatske nakon njenog osamostaljenja 1991. 

2011 – Američki predsjednik Barak Obama poslao je bivšem crnogorskom premijeru Milu Đukanoviću pismo zahvalnosti za ulogu koju je odigrao u jačanju prijateljstva između Sjedinjenih Američkih Država i Crne Gore.

2011 – U Zagrebu je, u 76. godini, umro legendarni hrvatski muzičar Boško Petrović. Bio je utemeljivač svjetski poznatog Zagrebačkog kvarteta i vlasnik „B.P.Cluba“ u kojem su od 1988. gostovali najveći svjetski muzičari. Boško Petrović, kompozitor i vrhunski vibrafonist, prvi put u Crnoj Gori nastupio je u podgoričkom „Montanaro jazz“ klubu 2003.

Na današnji dan dogodilo se i sljedeće:

1199 – Na poziv Vukana, namjesnika Zete, najstarijeg sina Stefana Nemanje, papa Inoćentije III s kojim je Vukan bio u srodstvu, uputio je u Zetu svoje legate koji su pomagali u organizovanju crkvenog života.

1863 – U Londonu je otvorena prva linija podzemne željeznice u svijetu.

1922 – Artur Grifit postao je prvi predsjednik Irske poslije sticanja nezavisnosti te zemlje od Velike Britanije.

2001 – Bivša predsjednica Republike Srpske Biljana Plavšić dobrovoljno se predala Međunarodnom sudu u Hagu pred kojim je optužena za genocid i druge zločine počinjene 1991-1992. tokom Bosanskog rata.

2008 – Mandatar Ivo Sanader postigao je konačan dogovor s koalicionim partnerima o formiranju nove hrvatske Vlade.

MINISTARSTVO KULTURE

Ministarstvo kulture raspisalo je konkurs za sufinansiranje programa i projekata kojima se obezbjeđuje zajedničko crnogorsko učešće na međunarodnim manifestacijama i festivalima u idućoj godini.

Pravo učešća na konkursu imaju pravna lica koja su u Crnoj Gori registrovana za obavljenje djelatnosti kulture.

Na konkursu ne mogu učestvovati fizička lica, nevladine organizacije, javne ustanove i drugi subjekti čiji se rad finansira iz budžeta Crne Gore, sredstvima planiranim za kulturu.

Projekti prijavljeni na konkurs vrednuju se prema umjetničkom kvalitetu i značaju za razvoj crnogorske kulture, referenci realizatora, doprinosu afirmaciji multinacionalnih i multikulturalnih vrijednosti, podsticanju internacionalnog dijaloga i stimulisanju razvoja partnerstva.

„Doprinosu očuvanju tradicije i crnogorske kulturne baštine, zaštiti i promociji raznolikosti kulturnih izraza, afirmaciji perspektivnih talenata, afirmaciji stvaralaštva lica sa invaliditetom, realnosti budžeta projekta i obezbijeđenost uslova za njegovu realizaciju“, navodi se u konkursu.

Projekti i programi će se sufinansirati najviše do 50 odsto iznosa ukupnih sredstava potrebnih za njihovu realizaciju.

Projekti i programi koji su dobili finansijsku podršku iz drugog izvora u Budžetu Crne Gore, u iznosu od 50 odsto ukupnih sredstava potrebnih za realizaciju, neće biti sufinansirani na ovom konkursu, prema pravilima o državnoj pomoći.

Prijave se podnose do 15. januara.