Izbor i priprema: Č. Đurđić

Ovaj se dan kod hrišćana obilježava  kao Sretenje Gospodnje, dan kada je Bogorodica došla s Hristom u naručju u Sveti hram i srela se sa svetim Simeonom, koji je uzevši Hrista u ruke nazvan Simeon Bogoprimac. Sretenje se prvi put počelo slaviti u Jerusalimu krajem 14. vijeka, a u Carigradu u doba Justinijana, u prvoj polovini 16. vijeka.

Na današnji dan 1115. godine papa Paskal II priznao je red Malteških vitezova, osnovan u Jerusalimu,  gdje su pored crkve svetog Jovana imali samostan i azil za bolesnike i putnike. Kasnije su dobili zadatak da brane Svetu zemlju.

1573 – U Zagrebu je, nakon sloma Seljačke bune, pogubljen vođa Seljačkog ustanka Matija Gubec.

1710 – Rođen je francuski kralj Luj XV. Na prijestolu je, u svojoj petoj godini, naslijedio prađeda Luja XIV i vladao do smrti 1774. Vodio je neuspješan rat za austrijsko nasljeđe i sedmogodišnji rat, poslije kojeg je Francuska morala da prepusti Kanadu Velikoj Britaniji. Luj XV je ukinuo jezuitski rimokatolički red i konfiskovao njihovu imovinu.

1806 – Petar I obratio se pismom vođi Prvog srpskog ustanka  Karađorđu, izražavajući zadovoljstvo što je srpski vožd, stavljajući se na čelo pobunjenog naroda u Srbiji, uspio da skrši zulum dahija.

1826 – Vladika Petar I prihvatio je zahtjev okružnog kotorskog kapetana za osnivanje mješovitog kmetovskog suda u Boki Kotorskoj, koji bi rješavao sporove među Crnogorcima na toj teritoriji.

1857– Umro je ruski kompozitor Mihail Ivanovič Glinka, tvorac ruskog nacionalnog stila romantičarske epohe. Njegove opere «Život za cara» i «Ruslan i Ljudmila» značajno su uticale na razvoj ruske opere u 19. vijeku.

1873 – Na Cetinju je sačinjen ugovor između stražara cetinjskog zatvora i crnogorskog Senata o uslovima pod kojima je trebalo obezbjeđivati zatvorenike. Senat je, između ostalog, prema ugovoru bio dužan da, citiramo, «utvrdi tamnice i dadne gvožđa koliko bude potrebito». Ključarima je data puna sloboda da pucaju na odbjegle zatvorenike. Stražari su za svoj rad dobijali naknadu po 200 talijera godišnje.

1914 – Stupio je na snagu Zakon o kovanju srebrnog, niklovanog i bronzanog novca, na osnovu kojeg je emitovan poslednji kovani novac u Kraljevini Crnoj Gori. Prvi crnogorski novac pušten je u opticaj 1906, zvao se  perper,  i bio je u prometu do 1916.

1922 – U Hagu je održana prva sjednica Međunarodnog suda, koji je 1920. osnovala Liga naroda radi rješavanja sporova među državama. Novi Međunarodni sud osnovan je pri Ujedinjenim nacijama poslije Drugog svjetskog rata, kada je ukinuta Liga naroda.

l970 – Umro je u Prčanju don Niko Luković, jedan od osnivača kotorske sekcije Istorijskog društva Crne Gore. Autor je značajnih radova iz nacionalne i pomorske istorije, i istorije kulture. Sahranjen je u Prčanju, u crkvi Svetog Bogorodičinog hrama, koji je njegovom zaslugom postao bogata riznica i značajna galerija umjetničkih djela.

 2003 – Umro je u Novom Sadu poznati vojvođanski pisac, akademik Aleksandar Tišma, pripovjedač, romansijer, esejist, pjesnik i prevodilac; stalni saradnik Matice srpske. Rođen je 16. januara 1924. u Horgošu. Poznata djela: romani «Upotreba čoveka», «Begunci», knjige pripovijedaka «Vere i zavere», «Krivice», «Mrtvi ugao».

2006 – Izaslanik visokog predstavnika Evropske unije Havijera Solane za Crnu Goru Miroslav Lajčak, dostavio je liderima unionističkog i suverenističkog bloka predlog zakona o referendumu. Predlogom je precizirano da će Crna Gora povratiti nezavisnost ako na referendumu o njenom državnom statusu na pitanje: “Želite li da Republika Crna Gora bude nezavisna država sa punim međunarodnim subjektivitetom”, potvrdno odgovori 55 odsto izašlih birača. Predlog su prethodno u Briselu jednoglasno podržala 25-orica ambasadora država-članica Evropske unije. Crnogorski suverenisti, međutim, tražili su od vlasti da ne prihvati predlog Evropske unije o većini od 55 odsto, koju, kako je formulisano, ne poznaje ni međunarodna ni evropska pravna praksa.

2007– Crnogorska vlada formirala je Nacionalnu komisiju za implementaciju Akcionog plana za sprovođenje programa borbe protiv korupcije i organizovanog kriminala. Za predsjednika komisije izabrana je Gordana Đurović, potpredsjednica Vlade za evropske integracije.

2012 – U borbi da ekonomiju Italije dovede u red, stavljajući tačku na nekadašnje privilegije kao što su poreske olakšice, premijer te zemlje Mario Monti i članovi njegove vlade izdali su saopštenje o donošenju zakona kojim se ukida izuzeće crkve od plaćanja poreza za objekte koji, osim vjerske, imaju i komercijalnu namjenu.  Italijanska crkva, kao tzv. nedodirljiva institucija, došla je na udar zbog nepravednih privilegija u trenutku kada je vlada od građana tražila da, kako je ocijenjeno, podnose neviđene žrtve kao dio plana štednje u cilju izbjegavanja krize u grčkom stilu.

2013 – Na francuskom bojnom brodu “Muz” u barskoj Luci obilježeno je pola vijeka od potpisivanja poznatog “Jelisejskog sporazuma” o pomirenju između Fransuske i Njemačke. Zajednički prijem priredili su ambasadori dviju zemalja Dominik Gazui i Pius Fišer, koji su istakli da su general Šarl de Gol i kancelar Konrad Adenauer postavili kamen temeljac ne samo francusko-njemačkom pomirenju, već i evropskim integracijama. Pored predstavnika diplomatskog kora, prijemu su prisustvovali načelnik Generalštaba Vojske Crne Gore Dragan Samardžić, komandant Mornarice Darko Vuković, nekoliko poslanika iz crnogorskog parlamenta, političko-privredna delegacija Bara i gradonačelnik Cetinja Aleksandar Bogdanović.

2013 – Iznad centralne Rusije eksplodirao je meteorit pri čemu je povrijeđeno 1.200 osoba, oštećeni krovovi, prozori i zidovi pojedinih zgrada. Najveći udar osjetio se u gradu Čeljabinsku, oko 200 kilometara južno od Jekaterinburga. Vatrena kugla koja se, prema ruskoj svemirskoj agenciji  “Roskosmos”, kretala brzinom trideset kilometara u sekundi zapalila se i na horizontu ostavila dug bijeli trag koji se mogao vidjeti s udaljenosti od 200 kilometara. Zvaničnici agencije kazali su da je veliki meteor djelimično izgorio u donjim slojevima artmosfere, a fragmenti koji su pali napravili su na obali jezera u oblasti Čeljabinska krater prečnika šest metara. Prema procjeni Ruske akademije nauka meteor je bio težak oko deset tona i pretpostavlja se da je bio od gvožđa, a u Zemljinu atmosferu ušao je brzinom od najmanje 54.000 kilometara na čas. Rasprsnuo se na oko 30 do 50 kilometara iznad tla, a veći dio je izgorio. Energija koju je oslobodio kada je ušao u atmosferu iznoslila je, prema procjeni Akademije,  nekoliko kilotona, što odgovara snazi manje atomske bombe. Ocijenjeno je da meteor koji je pao nije imao veze s asteroidom 2012 DA14 koji je isti dan trebalo da prođe pored Zemlje na udaljenosti od samo 27.700 kilometara, što je bila najmanja razdaljina ikad zabilježena između nekog asteroida i naše planete. U Rusiji su rijetki udari meteora, mada se smatra da je 1908. jedan uništio oblast u Sibiru, veću od 2.000 kvadratnih kilometara.

2014 – Zlatni medvjed na 64. Berlinskom filmskom festivalu dodijeljen je kineskom kriminalističkom filmu „Crni ugljen, tanak led“, reditelja Điao Jinana, dok je Srebrnog medvjeda osvojio film „Grand hotel Budapest“ Vesa Andersona. 

Na današnji dan dogodilo se i sljedeće:

1907 – Donesen je Zakon o narodnim školama u Crnoj Gori.

l942 – Procijenivši da nijesu u stanju da odbrane grad, Britanci su u Drugom svjetskom ratu predali Singapur japanskim snagama. To se smatra najvećim vojnim porazom Velike Britanije u njenoj vojnoj istoriji.

1993 – Slovački parlament izabrao je ekonomistu Mihala Kovača za prvog predsjednika novoformirane države Slovačke, nakon raspada Čehoslovačke.

2006 – Zbog karikatura proroka Muhameda, objavljenih u jednom danskom listu 2005,  a 2006. i u još nekim evropskim listovima, u nasilničkim protestima u Pakistanu ubijene su  tri osobe i zapaljena predstavništva  zapadnih firmi, kao i banke i  bioskopi. Danska, koja se u prvom redu našla na udaru muslimanskog bijesa, dobila je podršku Evropske unije.

2014 – U dvorani u Donjecku, u Ukrajini, francuski atletičar Reno Lavileni, u disciplini skok s motkom, preskočio je 6,16m i srušio 21 godinu star rekord legendarog Ukrajinca Sergeja Bubke u zatvorenom prostoru. 

UMJETNOST

Teško je zamisliti dostignuća vizuelne umjetnosti 20. vijeka bez Pabla Ruiza Pikasa kao jedne od centalnih figura. Sa svojim upadljivim oblicima i karakterističnim uglovima slikanja, ovaj španski umjetnik obuhvatio je gotovo sve, počevši od užasa rata, pa do bezgraničnih mogućnosti u izražavanju ljudske forme.

Tokom svog dugog života koji je okončan 1973. u 91. godini umjetnik je, prema nekim procjenama, naslikao oko 13.500 slika i napravio gotovo 100.000 grafika i gravura.

Retrospektiva koja bi na sveobuhvatan način prikazala čitav njegov rad, koji pripada nekolicini umjetničkih pravaca, premašila bi kapacitete postojećih stalnih postavki dva muzeja, jednog u Barceloni, a drugog u Parizu, koji su posvećeni isključivo njegovim djelima.

Ipak, i u ovako bogatom umjetničkom opusu, pojedina djela se izdvajaju svojim specifičnostima, navodi CNN.

“Stari gitarista”

Slika koja se čuva u Institutu za umjetnost u Chicagu, nastala tokom 1903.-04. godine jedna je od  najtužnijih kompozicija u čitavoj istoriji slikarstva. Figura ispijenog svirača, prekriženih nogu, djeluje izmučeno dok se nadvija nad svojom gitarom smeđe boje.

Nastala u tehnici ulja na platnu, slika pripada Pikasovoj takozvanoj “plavoj fazi”, nazvanoj po umjetnikovoj tehnici korišćenja isključivo nijansi plave boje, kako bi što bolje oslikao tjeme ljudskog siromaštva i patnje.

Institut u Čikagu prvi je američki muzej koji je u svoju stalnu postavku uvrstio neku Pikasvu sliku, a to se upravo dogodilo sa “Starim gitaristom” nakon kupovine ove slike tokom 1926. godine.

“Dječak s lulom”

Naslikana tokom 1905. godine, ova slika koja je dio privatne kolekcije odražava Pikasovu daleko živahniju “ružičastu fazu”. Tako, dok je portret dječaka naslikan tehnikom ulja na platnu u odjeći plave boje, pozadinom kompozicije dominiraju oker i ružičaste nijanse. Iako slika ne odiše pretjerano srećnom atmosferom, ispunjena je mnoštvom cvijeća i to, kako u pozadini figure dječaka, tako i na njegovoj glavi, u obliku cvjetnog vijenca. Španjolac je ovu sliku naslikao neposredno nakon preseljenja u umjetničku četvrt Pariza – Montmartr, što je tada izazvalo oduševljenje njegovih francuskih kolega, Degasa i Tuluz-Lotrek.

Iako likovna kritika “Dječaka s lulom” nije svrstavala u Pikasove najbolje radove, tokom 2004. godine, a nakon prodaje za, u to vrijeme, rekordna 104 miliona dolara, ova slika postala je jedan od najpoznatijih umjetnikovih radova.

“Gertruda Stajn”

Portret Gertrude Stajn iz 1905.-06. godine  predstavlja djelo koje hronološki pripada završetku Pikasove “ružičaste faze”.

Pikaso i američka spisateljica Stajn postali su prijatelji ubrzo nakon što se slikar preselio u Pariz. Čuvena po svojim sedmičnim salonima na koje je pozivala ljude iz različitih sfera društva, Stajnova je uživala utiecaj koji je premašivao književni svijet. Uz to, spisateljica je bila i strastveni kolekcionar umjetničkih djela, te je pripadnost njenom krugu predstavljala odskočnu dasku za slikarev daljnji razvoj karijere.

I dok portret po svom karakteru nije kubistički, ipak stručnjaci u njemu vide nagovještaje kubizma i to prvenstveno u načinu na koji su nacrtane konture tijela Stajinove. Također, kuriozitet predstavlja i lice Stajnove koje na izvjestan način odudara od ostatka portreta. Uzrok tome je Pikasovo naknadno vraćanje ovom portretu kojeg je isprva ostavio nedovršenim. Naime, slikar nije bio zadovoljan time kako njegov rad napreduje, te je u stanju frustracije iz Pariza otputovao u Španiju kako bi napravio pauzu od rada na njemu. Po povratku u Pariz, dovršio je slikanje lica. Gertruda Stajn je 1946. godine ostavila ovaj portret Muzeju umjetnosti Metropolitan u Njujorku, gdje se slika i danas nalazi.

“Gospođice iz Avinjona”

Nastala tijekom 1907. godine, ova slika je skoro deset godina čekala na svoje javno prikazivanje 1916. godine, kojim je šokirala čitav umjetnički svijet. Počevši od svog predmeta, naslikanih žena iz bordela, preko ranog kubističkog stila kojeg odlikuju iskrivljene figure ženskih tijela i njihove oči koje gotovo susreću pogled posmatrača, efekt koji je ovo djelo izazvalo bio je bez presedana za dotadašnju umjetnički scenu.

Pikasov savremenik i kolega Henri Matis bio je ljut zbog pojave ove slike i smatrao je da je ona uvreda za modernu umjetnost. Međutim, usprkos bijesu koji je izazvala ili možda upravo zahvaljujući njemu, “Gospođice iz Avinjona” postale su jedno od najpoznatijih i najprepoznatljivijih Pikasovih djela. Iako naziv djela koje se danas čuva u Muzeju moderne umjetnosti u Njujorku, upućuje na grad Avignjon u Francuskoj, slikar je svoju inspiraciju ipak pronašao u jednom kvartu u Barseloni, koji je u to vrijeme bio poznat kao okupljalište prostitutki.

“Djevojka ispred ogledala”

Ako se za neko djelo može reći da je tipično “pikasovsko” onda je to “Djevojka ispred ogledala” iz 1932. godine, sa svojim živahnim bojama, dahom erotizma i zavodljivim oblicima koji kubizam pretvaraju u ekstrem. Stoga nije ni čudo što je i sam Pikaso ovo svoje djelo izdvajao u odnosu na druga.

Slika, koja upotpunjuje kolekciju Pikasovih djela u Muzeju moderne umjetnosti u Njujorku, u osnovi predstavlja studiju na temu – što pojedinac stvarno vidi kada se zagleda u sebe. Žena, koja na lijevoj strani kompozicije drži ogledalo, oslikana je u svjetlijem i živahnijem koloritu od njene refleksije u ogledalu, koja je daleko mračnija i za koju se čini da čak plače.

“Gernika”

Djelo iz 1937. godine, koje danas krasi Muzej kraljice Sofije u Madridu, nije samo Pikasov najpoznatiji rad, već i jedno od najčuvenijih djela u istoriji umjetnosti.

Smješteno u kontekst Španskog građanskog rata, ovo djelo oslikava bombardiranje baskijskog grada Gernike tijekom aprila 1937. godine i ujedno predstavlja zloslutno pretkazanje užasa koje će sa sobom donijeti predstojeći Drugi svjetski rat.

Prigušeni tonovi sive boje dodatno naglašavaju oblike ljudskih figura uz osjećaj agonije koje izazivaju neprirodno izdužene ruke, dok čitava kompozicija odiše dokumentarističkim stilom poput neke crno-bijele fotografije.

Zahvaljujući predmetu i vremenu kada je nastala, “Gernika” je postala jedna od najprepoznatljivijih antiratnih slika u istoriji slikarstva.

Iako je danas dio postavke muzeja u matičnoj Španiji, “Gernika” je tokom razdoblja diktature Franciska Franca, decenijama bila izložena u Muzeju moderne umjetnosti u Njujorku. Tokom 1974. godine, slika je u svrhe antiratnog protesta doživjela izvjesno nagrđivanje kada joj je dodana crvena boja. Međutim, ubrzo nakon toga, slika je očišćena i konačno vraćena u Španiju 1981. godine.

“Žena koja plače”

Posluživši se filmskim rječnikom, moglo bi se reći da “Žena koja plače” iz 1937. godine predstavlja neku vrstu nastavka “Gernike”.

I dok “Gernika” oslikava užas u trenutku dok se stradanje događa, “Žena koja plače” istražuje emotivne posljedice rata, iz uglaa jedne od žena naslikanih u “Gerniki”.

Iako je Pikaso naslikao seriju portreta plačućih žena koje se čuvaju u različitim galerijama, ovo ulje na platnu koje krasi galeriju Tate u Londonu svojom kultnom kompozicijom u bojama crvene, zelene, bijele, žute, plave i svijetloljubičaste predstavlja kulminaciju njegovih napora na polju oslikavanja strahota koje pojedinac trpi, uhvaćen u vrtlogu svjetskih zbivanja.

Kao model za “Ženu koja plače”, Pikaso je koristio svoju životnu suputnicu, Doru Mar, fotografkinju i umjetnicu koja je fotografski dokumentirala njegov rad na “Gernici”.

ETNO LAB

Uspješno je završen novi projekat Društva za kulturni razvoj Bauo – Etno lab 3, multidisciplinarno terensko istraživanje običaja, muzičke i plesne tradicije Paštrovića, Budve i Grblja.

U pitanju je projekat čija je realizacija počela u ovog mjeseca.

Projekat, treću godinu zaredom, organizuje Društvo za kulturni razvoj Bauo iz Petrovca, a sufinansira Opština Budva putem Konkursa za raspodjelu sredstava nevladinim organizacijama.

Podršku projektu pružili su JU Muzeji i galerije Budve, JU Centar za kulturu Kolašin i Centar za izučavanje i revitalizaciju traicionalnih igara i pjesama – CIRTIP (Kolašin).

U toku ovogodišnjeg projekta sprovedena su terenska istraživanja i prikupljena je vrijedna građa o nematerijalnoj baštini ovog kraja, s fokusom na muziku, ples i običaje i to putem razgovora sa više Paštrovića, Budvana i Grbljana.

Takođe, rađeni su popisi i obrada audio i video snimaka prikupljenih tokom prethodna dva “Etno laba” (2017. i 2018), a realizovana je u Petrovcu i radionica o paštrovskim plesovima na kojoj je demonstrirano nekoliko plesova rekonstruisanih prema snimljenim kazivanjima, koju je vodio Davor Sedlarević.

“Za posljednje tri godine, koliko se, uz podršku Opštine Budva, održava međunarodni multidisciplinarni projekat Etno lab, Društvo za kulturni razvoj Bauo angažovalo je oko 15 referentnih stručnjaka, naučnika, istraživača i stvaralaca iz Crne Gore, Srbije i Bosne i Hercegovine, koji s profrdionalnog aspekta potiču iz više različitih oblasti kultune baštine i svaralaštva (etnomuzikologija, etnokoreologije, etnologija, antropologija, arheologija, muzikologija, menadžment kulturne baštine), a koji su putem direktnog susreta i razgovora s oko 50 kazivača starije i srednje životne dobi – mještana Paštrovića, Budve, a od ove godine i Grblja”, saopštila je Mila Medin, izvršna direktorica Društva za kulturni razvoj “Bauo”.

Na ovaj način, kao i zahvaljujući prethodnim višegodišnjim terenskim enomuzikološkim istraživanjima dr Zlate Marjanović, prikupljena je izuzetno obimna građa audio, video, foto, narativnog i drugog materijala, kao i više starih zapisa i fotografija, koji se obrađuju, analiziraju, predstavljaju na konferencijama u zemlji i inostranstvu, publikujju u stručnoj, naučnoj i popularnoj štampi, prezentuju na internetu i na druge načine čini dostupnim najširoj zainteresovanoj javnosti.

“Ono što je još značajnije – zahvaljujuči terenskim snimcima, stare prakse, znanja i vještine kojima obiluju navedeni primorski krajevi – time se bolje spoznaje, čuva i „prenosi“ novim generacijama, kako bi nastavila da „traje“ i postoji, kao što je i vjekovima do sada. To je upravo jedna od misija Društva za kulturni razvoj ‘Bauo’, što je u skladu i s nazivom Društva – buao (škrinja, sanduk, kofer – koji čuva i kojim se nešto dalje prenosi)”, navodi Medin.

Izbor i priprema: Č. Đurđić

Na današnji dan 269. godine tokom progona hrišćana, u vrijeme cara Klaudija II, spaljen je na lomači rimski svještenik i ljekar Valentin, kasnije hrišćanski mučenik Sveti Valentin. Svetac je u 15. vijeku povezan s praznikom zaljubljenih, prvo u Engleskoj i Francuskoj, a potom i u drugim zemljama. Smatra se da je zamijenio kult boginje Junone,  u starom Rimu zaštitnice porodice i braka. Dan zaljubljenih je, inače, najkomercijalizovaniji praznik na svijetu, koji cvjećarama i prodavnicama čokolade i slatkiša donosi ogroman profit. Procjenjuje se da na ovaj dan, širom svijeta, bude zaprošeno deset miliona djevojaka.

869 – Umro je u Rimu slovenski prosvjetitelj poznat  po monaškom imenu Ćirilo, Grk iz Soluna rođen kao Konstantin. S bratom Metodijem osnivač je slovenske pismenosti i književnosti, a smatra se da je Ćirilo tvorac oble glagoljice. Braća su na slovenski jezik prevela veliki broj biblijskih tekstova i crkvenih rukopisa.

1468 – Umro je njemački štampar Johan Gutenberg, pronalazač tipografije, izuma koji je označio civilizacijski preokret. Usavršio je štamparsku mašinu i osnovao štampariju u rodnom Majncu. Štampao je 1455. Bibliju u više od sto primjeraka, od kojih je četrdesetak sačuvano.

1701 – Dobio je konačnu formu Zapisnik o razgraničenju teritorija u Hercegovini i Boki Kotorskoj, koji je definisala mletačko-turska komisija  prema kojoj je Boka Kotorska pripala Veneciji, iako je crnogorski Vladikat bio mletački saveznik u Morejskom ratu.

1779 – Engleski morepolovac i istraživač Džejms Kuk ubijen je na Havajima u iznenadnom okršaju s ostrvljanima. Njegova putovanja i otkrića značajno su doprinijela širenju britanskog kolonijalnog carstva.

1807 – Postignut je dogovor između francuskog generala Žaka Loristona i vladike Petra I  da se pri crnogorskom Vladikatu postavi francuski konzul, čija bi dužnost bila da se poslovi od obostranog interesa obavljaju na najbolji način.

1857 – Knjaz Danilo je posjetio Pariz u namjeri da kod komisije velikih sila još jednom, nakon neuspjeha na Pariskom kongresu i ruske nezainteresovanosti za priznanje Crne Gore, otvori «crnogorsko pitanje». Tom prilikom je posjetio i Napoleona III, od koga je očekivao pomoć. Na razne projekte i verzije regulisanja tursko-crnogorskih odnosa, Danilo je izjavio: «Moja zemlja nije torina raje koja traži čobanina, no u njoj živi slobodan narod, koji se ne moli nikome».

1922 – Rođen je crnogorski književnik Radoje Radojević, autor više studija o crnogorskoj literaturi i jeziku. Šezdesetih godina prošlog vijeka, poveo je polemiku s  istaknutim negatorima crnogorskog naroda i njegove kulture. Na naučnom skupu: «Crnogorska kultura i putevi njenog razvoja», u januaru 1968, prvi se suprotstavio tretiranju crnogorske kulture kao «dvonacionalne». O tom događaju istoričar Dragoje Živković napisao je, da je tada Radoje Radojević upozorio javne i naučne radnike na takav nekritički odnos, iznoseći argumentovan stav da «crnogorski narod ima svoj kulturno-istorijski i duboko ukorijenjeni narodni identitet». Za  književno-kritičku biblioteku «Luča», Radojević je priredio antologije crnogorskog usmenog stvaralaštva: legende, bajke, basne i priče. Iako je ograničavano publikovanje njegovih radova, Radojevićev angažman bio je veoma podsticajan. Radoje Radojević je nestao u Ulcinju  6. jula 1978.

1950 – Na Cetinju je otvorena Umjetnička galerija u čijim su prostorijama izlagana vrijedna ostvarenja domaćih i inostranih slikara. Taj, za crnogorsku kulturu veoma  značajan dogadjaj, dao je snažan podsticaj razvoju likovne umjetnosti, kao prepoznatljivom posjedu crnogorske kulture, i kvalitetnijoj razmjeni s kulturama drugih zemalja i naroda.

1956 – U Moskvi je počeo 20. kongres Komunističke partije Sovjetskog Saveza, na kojem je šef partije Nikita Hruščov osudio politiku Staljina i otvorio put procesu destaljinizacije Sovjetskog Saveza.

1972 – Sovjetski svemirski brod bez ljudske posade «Luna 20» lansiran je ka Mjesecu, odakle je 11 dana kasnije donio uzorke Mjesečevog tla.

2006 – U organizaciji Međunarodnog fonda jedinstva pravoslavnih naroda iz Moskve, crnogorske Vlade i Srpske pravoslavne crkve u Crnoj Gori, na Cetinju je počela trodnevna konferencija “Država i crkva u svijetu koji se mijenja”. Na konferenciju, koja je okupila predstavnike pravoslavnih crkava iz oko 60 zemalja, nije pozvan mitropolit Crnogorske pravoslavne crkve Mihailo.

2007 – Na 57. međunarodnom filmskom festivalu u Berlinu,  holandskom reditelju Hanrou Smitsmanu dodijeljen je“Zlatni medvjed” za kratkometražni film “Raak”

2008 – Gostujući na državnoj televiziji, srpski premijer Vojislav Koštunica poručio je Srbiji da se pripremi za neminovnu secesiju Kosova, što je do tada bilo najotvorenije priznanje da je nemoguće spriječiti Albance da proglase nezavisnost.

2009 – Ministri finansija i guverneri centralnih banaka Grupe 7 najrazvijenijih zemalja i Rusije dogovorili su se na Samitu u Rimu da se zajednički angažuju u podsticanju privrednog rasta i zapošljavanja i u jačanju bankarskog sistema u svijetu kako bi se prevazišla najgora finansijska kriza u posljednjih pedeset godina.

2009 – Na 59. filmskom festivalu u Berlinu „Zlatnog medvjeda“ osvojila je peruanska rediteljka Klaudija Ljosa za film „Mlijeko žalosti“.

2012 – U Zagrebu je, u 76. godini,  umro doajen hrvatskog glumišta Zlatko Crnković. Ostvario je više od 150 pozorišnih uloga. Dvanaest sezona igrao je uzastopno na Dubrovačkim ljetnjim igrama u „Hamletu“, „Dubravki“, „Oluji“, a sa studentima je u sopstvenoj režiji 1968. izveo Krležine „Balade Petrice Kerempuha“. S uspjehom je igrao i u brojnim filmovima – Zlatnu arenu u Puli dobio je za ulogu u filmu „Tu“.

Na današnji dan dogodilo se i sljedeće:

1884 – Na Cetinju je premijerno izvedena predstava «Maksim Crnojević», po tekstu Laze Kostića.

1922 – Italijanski inžinjer Guljelmo Markoni počeo je prvo redovno emitovanje radio programa iz Engleske.

1975 – U okviru Budvanskog sportskog društva «Mogren», osnovan je istoimeni košarkaški klub.

2009 – Crnogorsko vino „Vranac“, podgoričke kompanije AD „Plantaže“, proglašeno je za najomiljeniji regionalni brend na Petom međunarodnom sajmu brendova u Beogradu, na kome je svoje proizvode predstavilo više od 50 kompanija.

Izbor i priprema: Č. Đurđić

Na današnji dan 1633. inkvizicija rimokatoličke crkve u Rimu lišila je slobode astronoma Galilea Galileja zbog njegovog zalaganja za Kopernikov heliocentrični sistem. Ostatak života naučnik je proveo pod stalnim nadzorom inkvizicije, a zabrana s njegovih djela skinuta je 1757.

1787 – Umro je dubrovački matematičar, fizičar, astronom, filozof i diplomata Ruđer Bošković, osnivač i direktor Brerske astronomske opservatorije kod Milana i direktor Optičkog instituta francuske mornarice, jedan od najvećih naučnika svoga doba.

1847 – Petar II Petrović Njegoš stigao je iz Beča u Veneciju da bi u mletačkom Državnom arhivu, uz pomoć Dalmatinca Nikole Tomazea, uspio da dobije i napravi prepis znatnog broja arhivskih dokumenata koji su se odnosili na crnogorsku istoriju, s akcentom na epohu Šćepana Malog.

1878 – Rođen je u Danilovgradu Simo Šobajić, književnik, publicista i novinar. Kao politički protivnik knjaza Nikole, učestvovao je u takozvanoj «bombaškoj aferi», zbog čega je emigirirao u Srbiju, potom u Ameriku, i zalagao se  za prisajedinjenje Crne Gore Srbiji. Bio je član redakcije i, kratko, urednik lista «Narodna misao»,  a sarađivao je i u «Politici» i «Pijemontu».

1883 – Umro je njemački kompozitor Rihard Vagner stvaralac kasnog romantizma, koji je srušio tradicionalnu strukturu opere da bi ostvario svoju zamisao o sveobuhvatnom umjetničkom djelu – «muzičkoj drami». Poznata Vagnerova djela: «Holanđanin lutalica», «Tristan i Izolda», «Loengrin», «Nirnberški majstori pjevači», «Nibelunški prsten».

1945 – Sovjetska Crvena armija je u Drugom svjetskom ratu zauzela Budimpeštu, poslije 50 dana opsade tokom koje je poginulo 50.000 njemačkih vojnika.

1974 – U Beogradu je umro Petar Lubarda, jedan od najpoznatijih crnogorskih slikara. Studirao je u Beogradu i Parizu. Motivisan oblicima i bojama crnogorskog tla i neba, Lubarda je za pola vijeka stvorio impozantan opus. Svijet djetinjstva, crnogorski pejzaž, istorijske događaje i ličnosti , etiku svoga naroda,  pretočio je u snažne i originalne vizije. Poznata djela: “Bitka na Vučjem Dolu”,”Ustanak u Crnoj Gori”, “Boj na Kosovu”, “Sutjeska”… Petar Lubarda učestvovao je na mnogim izložbama u zemlji i u inostranstvu; dobitnik je  nagrade na Međunarodnom bijenalu u Tokiju i nagrade u Sao Paolu, te brojnih drugih domaćih i inostranih priznanja za slikarstvo.

1999 – U Beogradu je sahranjen Peko Dapčević, jedan od komandanata Narodno-oslobodilačke vojske Jugoslavije u Drugom svjetskom ratu i komandant Glavnog štaba Crne Gore. Poslije rata bio je načelnik Generalštaba Jugoslovenske narodne armije, državni funkcioner i diplomata.

2000 – Papa Jovan Pavle II zatražio je oproštaj za sve grjehove Rimokatoličke crkve u prošlosti, uključujući i odnos prema Jevrejima i jereticima.

2008 – Članovi planinarsko-smučarskog kluba Komovi osvojili su najviši vrh Južne Amerike – Akonkagvu, visoku 6.962 metra. Akonkagva, san mnogih alpinista, nalazi se u masivu Anda u Argentini, u blizini granice s Čileom.

2009 – U Beogradu je, u 47. godini, umro poznati crnogorski pisac Željko Stanjević, član Crnogorskog društva nezavisnih književnika. Stanjević je pisao poeziju, kratke priče i romane. Objavio je knjige „Pauk s jednim okom“, „Sanjivi nagon“, „Evropa, knjiga prva“, „Prećerivanja“. Po Stanjevićevim djelima izvođene su i pozorišne predstave, od kojih su najpoznatije „Sanjivi nagon“ i „Nije čovjek ko ne umre“, u produkciji pozorišta Zetski dom na Cetinju.  

2011 – Novo vojno rukovodstvo Egipta nakon zbacivanja predsjednika te zemlje Hosnija Mubaraka, raspustilo je parlament, suspendovalo ustav i saopštilo da će vladati šest mjeseci, ili do održavanja prvih izbora.

2013 – Simboličnim plesom uz pjesmu „Prekinimo okove“, tridesetak poslanica i poslanika crnogorskog parlamenta pridružilo se milijardi ljudi iz 190 zemalja u pružanju podrške ženama koje trpe nasilje. Oni su se plesom „Protestuj, pleši, ustani“ priključili globalnoj kampanji „Jedna milijarda ustaje“. Ples u Skupštini Crne Gore bio je uvertira u ples na Trgu Republike u Podgorici 14. februara, gdje je od 14 do 16 sati bio organizovan program u znak protesta protiv nasilja nad ženama.

2013 – U 80. godini u Beogradu je umro dugogodišnji novinar, urednik i voditelj RTS-a Miloje-Mića Orlović. Bio je prvi voditelj televizijskog „Dnevnika“, i urednik i voditelj velikog broja drugih emisija. Smatran je doajenom TV novinarstva u SFRJ.

2014 – Belgijski parlament usvojio je zakon o eutanaziji teško oboljele djece bez starosnog ograničenja, čime je ta zemlja prva u svijetu koja je potpuno ukinula starosno ograničenje za takvu praksu. Eutanaziju, propisano je, mogu tražiti teško bolesna djeca koja trpe velike bolove i za čiju bolest ne postoji terapija.

2014 – U 91. godini umro je komičar, tvorac TV-skeča i pionir  televizijske komedije Sid Sizar. Sarađivao je s vrhunskim izvođačima kao što su Mel Bruks, Nil Sajmon i Vudi Alen. 

Na današnji dan dogodilo se i sljedeće:

1990 – Sovjetski Savez, Sjedinjene Američke Države, Velika Britanija, Francuska i dvije njemačke države objavile su plan o ujedinjenju Njemačke.

2007 – U Pekingu je poslije četvoromjesečnih pregovora postignut sporazum o Sjevernoj Koreji, kojim se nakon ponuđene pomoći od oko 300 miliona dolara, ta osiromašena komunistička država obavezala na preduzimanje mjera za obustavu svog nuklearnog programa.

2012 – Pripadnici avio-helikopterske jedinice Ministarstva unutrašnjih poslova i piloti Vojske Crne Gore evakuisali su, uprkos vjetru i lošoj vidljivosti, oko 50 putnika i 26 specijalaca, koji su zbog nevremena i sniježnih lavina tri dana bili zarobljeni u vozu na stanici Trebješica između Kolašina i Podgorice.

LONDON

Slika Dejvida Hoknija “Spleš” (The Splash) jedna od njegovih najkarakterističnij slika bazena, prodata je za 23,1 miliona funti (27,4 miliona era) u Sotbiju u Londonu, što je treća najviša cijena dobijena za platno ovog britanskog umjetnika na aukcijama.

Slika iz 1966. predstavlja trenutak odmah pošto je skakač uletio u vodu bazena, i hvata suštinu načina života u Kaliforniji gdie Hokni živi.

“To nije samo upečatljivo platno iz Hoknijevog opusa već je takođe ikona Pop arta koja definiše jednu epohu i takođe predstavlja vizuelni identitet Los Anđelesa”, rekla je sinoć Ema Bejker šefica odjeljenja za savremenu umjetnot te aukcijske kuće.

Anonimni kupac treba da plati osam puta više od onoga što je platio prodavac za tu sliku 2006. godine (2,9 miliona funti).

Rekord za Hoknijevu sliku na aukcij drži slika “Portret umjetnika” koja je prodata za 90 miliona dolara 2018. u Njujorku. To je tada bila rekordna dobijena cijena za nekog živog umjetnika.

19. MARTA

Trio Miško Plavi premijerno će nastupiti na velikoj sceni podgoričkog KIC-a “Budo Tomović”, u četvrtak, 19. marta, sa početkom u 20 sati.

Muzički izraz trija u sastavu Miško Plavi na harmonici, Vasil Hadžimanov, klavir/klavijature i Srđan Dunkić na bubnjevima, čine kombinacija klasične, džez i mediteranske muzike, koristeći istovremeno i elemente soul, fank, rege i world music uticaja, sa naglašenim uplivom balkanskog folklora u pojedinim numerama, navode iz KIC-a.

Miško Plavi je multiinstrumentalista koji se pojavio na novotalasnoj rok sceni početkom osamdesetih godina kao gitarista, basista i klavijaturista sarađujući sa bendovima: Via Talas, D’Boys, Piloti, Ekatarina Velika, idr.

Iz KIC-a navode da je posljednjih godina njegova preokupacija je harmonika, a sa ovim instrumentom je izgradio i značajnu svjetsku karijeru.

Od 2000. godine izvodi program „Music Around the World“ sa kojim je održao više od 100 koncerata u Japanu gde je objavio i album „Istok ljubi zapad“. Autor je muzike za nekoliko srpskih, francuskih i američkih filmova.

Vasil Hadžimanov je muzičar svjetskih razmjera, a diplomirao je na renomiranom muzičkom koledžu Berkli, na odsjeku za klаvir. U svojoj bogatoj karijeri, Hadžimanov je sarađivao sa najvećim muzičkim imenima, kao što su Dejvid Glimor i Kris Čik. Ovaj vrhunski umjetnik trenutno se s pravom smatra najvećim džez pijanistom Balkana, rame uz rame s Bojanom Zulfikarpašićem. Među brojnim priznanjim, ističemo prvo mjesto na listi najboljih klavijaturista na godišnjoj top listi najboljih džez muzičara poznatog kritičara Arnalda De Souteira.

Srđan Dunkić – Johnny jedan je od najtraženijih studijskih muzičara u zemlji. Karijeru je počeo već kao dvanaestogodišnjak. Nastupao je i snimao sa mnogim poznatim muzičarima i grupama. Njegov stil sviranja karakteriše visok tehnički nivo i virtuoznost.

Ulaznice se mogu kupiti po cijeni od pet eura svakog radnog dana na biletarnici KIC-a od 9 do 20 sati, a za rezervaciju možete pozvati broj 020 664 237, navode iz KIC-a.

CETINJE

Izložba učeničkih radova, u okviru projekta “Lubarda kao inspiracija“, koja prati Lubardinu misao „Ja sam ja i slikam svijet po svojoj volji“, otvorena je danas u Biljardi na Cetinju.

Na izložbi je predstavljeno 57 radova učenika iz Cetinja, Herceg Novog, Nikšića, Danilovgrada i Rume, različitog tematskog sadržaja i likovno-jezičkog izraza, izrađeni u raznorodnim materijalima i tehnikama.

Izložbu je otvorila istoričarka umjetnosti Ljiljana Zeković koja je kazala da je Lubarda, neosporno, predstavljao avangardu likovne umjetnosti druge polovine XX vijeka, kao preteča umjetničke i kulturne struje koja je polazila od shvatanja da duh ne podnosi ograničenja, već teži da prevlada distancu između stvaraoca i prirode, čovjekovog unutrašnjeg i spoljašnjeg svijeta.

Ona je istakla da je ovo tradicionalna međunarodna manifestacija koja ima misiju da okupi što više mladih ljudi oko zajedničke ideje, očuvanja i poštovanja djela i ličnosti crnogorskog slikarskog barda.

Nagrade najuspješnijim autorima uručila je predsjednica žirija, direktorica Narodnog muzeja Crne Gore, istoričarka umjetnosti i likovna kritičarka, dr Anastazija Miranović, koja je iskazala zadovoljstvo velikim prisustvom učenika i očekivanje da će im i narednih godina djelo Petra Lubarde biti inspiracija za ovako uspješne radove. Nagrađeni učenici dobili su poklone – autentične suvenire sa motivima djela Petra Lubarde koji se proizvode u Narodnom muzeju.

Odlukom stručnog žirija, prvu nagradu dobila je Anja Vujačić, učenica Gimnazije „Stojan Cerović“ iz Nikšića, drugu nagradu Nemanja Đurić iz Gimnazije „Ivan Goran Kovačić“ iz Herceg Novog i treću Katarina Kastratović, učenica Srednje likovne škole „Petar Lubarda“ sa Cetinja, dok je učenica te škole, Klaudija Jovana Tofan, dobila specijalnu nagradu žirija. Izložbu učeničkih radova organizovali su Narodni muzej Crne Gore i Fondacija Petar Lubarda povodom 46 godina od smrti velikana crnogorske likovne umjetnosti.

U 82. GODINI

Njemački reditelj Jozef Vilsmajer čiji je upečatljiv prikaz Staljingradske bitke pokazao strahote rata novoj generaciji umro je u 82. godini, potvrdio je danas njegov agent.

Vilsmajer je umro juče, mirno u svom domu u Bavarskoj, rekao je agent.

Vilsmajerov film iz 1993. godine “Stalijngrad” prikazao je tešku sudbinu grupe vojnika Vermahta koji su poslati na istočni front 1942. u borbi protiv Sovjetske vojske. U višemjesečnoj opsadi grada umrlo je više miliona vojnika i civila i ona je označila prekretnicu za nacističku Njemačku u Drugom svjetskom ratu.

Rođen 1939. u Minhemnu Vilsmajer je studirao muziku i radio kao tehničar prije nego što je ušao u svijet filma početkom 1960-ih gdje je kasnije postao poznat kao snimatelj za njemačku televiziju. Njegov rediteljski početak je bio 1988. sa filmom “Herbstmilch” (Jesenje Mleko) priči o bavarskoj seljanci koja je postala hit u bioskopima u Njemačkoj.

Mnogi njegovi filmovu bavili su se turbulentnim periodima njemačke istorije, često iz perspektive običnih ljudi, sa izuzetkom filma Marlena (2000) o životu glumice i pjevačice Marlene Ditrih.

Vilsmajer ostavlja za sobom tri ćerke. Njegova druga supruga češka glumica i rediteljka Dana Vavrova umrla je 2009.

IZLOŽBA ARHITEKTURE

Tim pod rukovodstvom dr Vasilije Abramović, nekadašnje studentkinje Arhitektonskog fakulteta Univerziteta Crne Gore, predstavljaće Crnu Goru na 17. Bijenalu arhitekture u Veneciji, 2020.

Iz Univerziteta Crne Gore (UCG) saopšteno je da je žiri donio jednoglasnu odluku da Crnu Goru na XVII Međunarodnoj izložbi arhitekture u Veneciji 2020. godine, predstavlja rad „SYNTONY“ i autorski tim u sastavu: dr Vasilija Abramović, dr Ruairi Glin i Parker Hejl.

Temu ovogodišnjeg Bijenala arhitekture u Veneciji naslovljenu “Kako ćemo živjeti zajedno?”(How will we live together?) postavio je prof. dr Hašim Sarkis, dekan škole arhitekture na prestižnom Masačusets Institutu za tehnologiju (School of Architecture and Planning, Massachusetts Institute of Technology-MIT).

“Početni, teorijski, odgovor crnogorskog predstavljanja “Ka transaktivnoj prostornoj percepciji”(Towards a transactive spatial perception”), postavila je doc. dr Svetlana K. Perović, prodekanka na Arhitektonskom fakultetu Univerziteta Crne Gore i kuratorka crnogorske postavke. Komesar crnogorske postavke je Dragan Vuković, direktor direktorata glavnog državnog arhitekte u Ministarstvu oddrživog razvoja i turizma. U sastavu žrija koji je donio osluku su bili: doc. dr Svetlana K. Perović- kuratorka, Dragan Vuković- komesar, Dragana Čenić, dr Darko Petrušić, Petrica Duletić, mr Borislav Vukićević, prof. dr Miljana Zeković, doc. dr Dražen Arbutina, prof. dr Milena Stavrić, doc. dr Branka Cuca i mr Mirjana Prpa, donijeli su jednoglasno odluku”, navodi se u saopštenju UCG.

Dr Vasilija Abramović je završila osnovne studije arhitekture na Arhitektonskom fakultetu u Podgorici, kao najbolji student u generaciji. Svoje školovanje nastavila je upisavši magistarske studije arhitekture u Pragu, a nedavno je i doktorirala na istom fakultetu, na temu Interaktivna arhitektura. Od 2017. godine živi i radi u Londonu na Bartlett-u i bavi se istraživanjem i stvaranjem, kako je ona naziva, “nove revolucionarne arhitekture”.