Izbor i priprema: Č. Đurđić

Na današnji dan 1559. Elizabet Tjudor, kćerka Henrija VIII i Ane Bolen, krunisana je u Vestminsterskoj katedrali u Londonu kao Elizabeta I,  jedan od najznačajnijih vladara u istoriji Engleske. Stupila je na prijesto poslije smrti kraljice Meri I.

1876 –  Odbor Crvenog krsta Crne Gore, nakon što je Knjaževina Crna Gora 1875. primljena u međunarodnu asocijaciju Crvenog krsta, prerastao je u Društvo Crvenog krsta Crne Gore.

1882 –  Na Cetinju je umro crnogorski mitropolit Ilarion Roganović, koji je nakon kratkog boravka u Podgorici prešao na Cetinje gdje ga je 1847. Njegoš rukopoložio. Roganović je izvjesno vrijeme bio i upravitelj Ostroškog manastira. Knjaz Nikola ga je postavio za crnogorskog mitropolita, a posvećen je u Petrogradu 1863. Roganović je nastavio reformu koju je započeo Sveti Petar Cetinjski, po kojoj su popovi morali nositi mantije, puštati bradu, a zabranjeno im je bilo da pašu oružje.

1908 –  Rođen je američki fizičar mađarskog porijekla Eduard Teler. Radio je u atomskoj laboratoriji u Los Alamosu i smatra se izumiteljem američke hidrogenske bombe.

1911 –  U rodnom Trogiru umro je dr Josip Šilojević Slade, poznati arhitekta kojeg je 1880. pozvala crnogorska vlada radi izgradnje značajnih objekata. Prema Šilojevićevim zamislima izgrađeni su: Zetski dom, Austrougarsko poslanstvo, zatim putevi Njeguši-Cetinje i Cetinje-Rijeka Crnojevića i Bar-Virpazar. Po nalogu knjaza Nikole 1883. izradio je prvi urbanistički plan Nikšića, a učestvovao je i u izgradnji drugih značajnih objekata, kao što su Dvorac kralja Nikole u Nikšiću, Saborna crkva, Carev most.

1918 – Rođen je Gamal Abdel Naser, predsjednik Egipta od 1956. do smrti 1970, tvorac modernog Egipta i jedan od osnivača pokreta nesvrstanih.

1919 – U Berlinu su poslije neuspjelog ustanka ubijene vođe njemačkog radničkog pokreta Roza Luksemburg i Karl Libkneht.

1929 – Rođen je američki baptistički sveštenik Martin Luter King, borac za građanska prava. U borbi za ravnopravnost Crnaca u Sjedinjenim Američkim Državama koristio je gandijevske metode nenasilja i građanske neposlušnosti. Ubijen je 4. aprila 1968. u Memfisu pred početak promocije »Kampanje siromašnih«, koju je pokrenuo početkom te godine. Dobitnik je Nobelove nagrade za mir 1964.

1968 – U galeriji »Josip Bepo Benković« u Herceg Novom otvoren je prvi hercegnovski Zimski salon, jedna od najznačajnijih izložbi likovnog stvaralaštva u tadašnjoj Jugoslaviji.

1968 – U Bukovoj poljani umro je Radoslav-Jagoš Vešović, istaknuti prosvjetni radnik, u naučnoj i široj javnosti poznat  po obimnom etnografskom djelu »Pleme Vasojevići«.

1973 – Izraelski premijer Golda Meir razgovarala je u Vatikanu s papom Pavlom VI koji je tom prilikom rekao da podržava međunarodni status Jerusalima. Bio je to prvi susret jednog predsjednika vlade jevrejske države s poglavarom Rimokatoličke crkve.

1992 – Evropska zajednica priznala je bivše jugoslovneske republike Sloveniju i Hrvatsku kao nezavisne države.

1998 – Pristalice Momira Bulatovića, okupljene pred zgradom Skupštine Republike Crne Gore, treći dan demonstrirale su nezadovoljstvo zbog, kako su tvrdili, izborne krađe u drugom krugu predsjedničkih izbora. Demonstranti su tražili raspuštanje parlamenta i ponavljanje predsjedničkih i parlamentarnih izbora. Oko 18 sati i 30 minuta krenuli su ka zgradi Vlade Republike Crne Gore. U pokušaju nasilnog ulaska u zgradu Vlade sukobili su se demonstranti i policija koja je, sprječavajući njihov rušilački pohod, upotrijebila suzavac. U haosu je došlo do eksplozije bombe u kojoj je ranjeno 40 policajaca i pet civila. Napad demonstranata na policiju ponovljen je i ispred zgrade predsjednika Republike, nakon čega je miting zabranjen.

1998 – Polaganjem zakletve stupio je na dužnost novi predsjednik Republike Crne Gore Milo Đukanović, koji je u drugom krugu predsjedničkih izbora, nakon poziva političkog lidera Liberalnog saveza Crne Gore Slavka Perovića da članstvo te stranke glasa za Đukanovića, odnio pobjedu nad protivkandidatom Momirom Bulatovićem, dotadašnjim predsjednikom Republike Crne Gore. Svečanoj sjednici  Skupštine Republike Crne Gore u Vladinom domu na Cetinju prisustvovali su, pored domaćih zvanica iz političkog i javnog života, i ambasadori i otpravnici poslova 56 zemalja, delegacije Evropske unije i OEBS-a, a skup je pratilo 220 novinara i snimatelja domaćih i stranih novinskih agencija.

1999 – U selu Račak na Kosovu pronađena su tijela 45 Albanaca, za čije su ubistvo optužene srpske snage bezbjednosti. Iako ekspertiza finskih patologa, koje je angažovala Evropska unija, nije dokazala da se radi o masakru nad civilima, taj događaj  presudno je uticao na donošenje odluke o bombardovanju Jugoslavije od strane NATO-a 1999. i jedna je od najznačajnijih tačaka optužnice koju je protiv bivšeg predsjednika SR Jugoslavije Slobodana Miloševića podigao Međunarodni sud za ratne zločine u Hagu.

2006 – Za predsjednicu Čilea izabrana je Mišel Bašele, prva žena šef države u Latinskoj Americi koja nije došla na vlast zahvaljujući reputaciji svog supruga.

2006 – Svemirska kapsula koja sadrži prve primjerke prašine kometa, nakon putovanja po svemiru dugog gotovo pet milijardi kilometara, spustila se u američku vojnu bazu u Utahu. Spuštanjem kapsule završeno je sedmogodišnje putovanje Nasinog svemirskog broda “Stardast” u cilju proučavanja našeg planetarnog sastava.

2008 – Papa Benedikt XVI odložio je planiranu posjetu prestižnom državnom univerzitetu “La Sapienca” u Rimu zbog protesta studenata i profesora da im se obrati. Obrazloženje je bilo da “nauci nije potrebna religija”.

2010 – Ministarstvo vanjskih poslova Crne Gore saopštilo je da su Crna Gora i Kosovo uspostavili diplomatske odnose razmjenom pisama ministara vanjskih poslova Milana Roćena i Skendera Hisenija. Na vijest o uspostavljanju diplomatskih odnosa Crne Gore i Kosova, Ministarstvo inostranih poslova Srbije uputilo je istoga dana “oštar demarš” predstavniku Vlade Crne Gore u Beogradu i naložilo hitno povlačenje ambasadora Srbije iz Crne Gore Zorana Lutovca na konsultacije u Beograd. Crnogorskoj vladi istovremeno je ispostavljen račun  od milion i petsto hiljada eura za rentiranje vile “Crnogorka” na Dedinju u kojoj se nalazi crnogorska ambasada i rezidencija ambasadora.

2011 – Naoružani napadači u Tunisu pucali su nasumice iz automobila, a zatvorenici organizovali masovno bjekstvo iz zatvora . Haos u toj zemlji nastao je nakon zbacivanja s vlasti predsjednika Ben Alija i njegovog bjekstva iz zemlje.

2012 – Šef Ujedinjenih nacija Ban Ki Mun pozvao je sirijskog predsjednika Bašara El Asada da, kako je kazao, „prestane da ubija“ svoj narod, dok je lider Sirije ponudio amnestiju za kako je rekao, zločine počinjene u vrijeme desetomjesečnih protesta protiv njegove vladavine.

2013 – U Tokiju je, u 82. godini, umro japanski filmski reditelj Nagisa Ošima, poznat po provokativnim filmovima „U carstvu čula“ (1976) i „Srećan Božić gospodine Lorens“ (1983). Važio je za reditelja „novog talasa“ koji se tokom čitave karijere bavio kontroverznim društvenim pitanjima  – od kapitalizma i rasizma do homoseksualnosti. Posljednji njegov film „Tabu“ (1999) govori o gej samurajima.

2014 – U 69. godini umro je engleski glumac Rodžer Lojd Pek, najpoznatiji po ulozi Trigera u kultnoj britanskoj seriji „Mućke“. Pek je ostvario zapažene uloge i u seriji „Doktor Hu“, i u filmu „Hari Poter“. 

Na današnji dan dogodilo se i sljedeće:

1912 – Tokom italijansko-turskog rata (1911-1912) prvi put su bačeni iz aviona propagandni leci.

1932 – U Podgorici je izašao prvi broj mjesečne revije za kulturu »Nova luča«. Urednik revije bio je Milivoje Matović.

1948 – Na Cetinju je štampan prvi broj lista »Prosvjetni rad«,  odgovorni urednik bio je Danilo Lekić.

1997 –  Feribot »Sveti Stefan« barske Prekookeanske plovidbe završio  je posljednju plovidbu. Nakon dugogodišnjeg rada, legendarni feribot isječen je i predat nikšićkoj Željezari.

2005 – Rodivši blizankinje u šezdeset sedmoj godini, Rumunka Adrijana Ilijesku postala je najstarija porodilja na svijetu. Prethodni rekord držala je jedna Italijanka koja je u 62. rodila dječaka.

2007 – U Bagdadu su vješanjem pogubljena dvojica saradnika bivšeg iračkog predsjednika Sadama Huseina, što je nakon njegovog vješanja izazvalo novi talas osuda  zemalja koje se protive smrtnoj kazni.

2014 – U Beogradu su uhapšeni bivši pripadnici srpske državne bezbjednosti Ratko Romić i Milan Radonjić zbog sumnje da su učestvovali u ubistvu novinara Slavka Ćuruvije 11. aprila 1999. 

POLITIČKA ODLUKA ILI…

Američki reditelj Spajk Li predsjedavaće žiriju ovogodišnjeg Kanskog filmskog festivala, objavili su danas organizatori.

Direktor Kanskog festivala Tjeri Fremo rekao je za radio RTL da imenovanje prvog crnog predsjednika žirija u Kanu nije politička odluka, već “poruka univerzalnosti”.

Organizatori se nadaju se da će provokativni američki reditelj “razmrdati” okupljanje svjetske filmske elite.

Li je rekao da mu je čast da bude “prva osoba iz afričke dijaspore” izabrana za prestižnu poziciju.

Spajk Li (62) je jedno od najvećih imena američke nezavisne produkcije i autor filmova među kojima su “She’s Gotta Have It” (1986), “Malcolm X” (1992) ili “Inside Man” (2006).

Godine 2018, film “BlacKkKlansman” Spajka Lija osvojio je Veliku nagradu u Kanu.

Kanski filmski festival biće održan od 12. do 23. maja 2020. godine. Imena ostalih članova žirija biće saopštena u aprilu.