Izbor i priprema: C. Durdic

Na danasnji dan 1493. rodena je u Relezima u Ljesanskoj nahiji Jovana Dujovic, poznata u narodu kao Blazena Ozana. Nesebicno se zalagala za jedinstvo hriscanstva. Dan njene smrti 27. april, obiljezen je u katolickom kalendaru 1656. kao dan Blazene Ozane Kotorske , koja je slavljena i postovana u Dalmaciji i Crnoj Gori, posebno u Boki, kao Sveta Ozana. Odlukom Pape Pija XI, 21. decembra 1927. postala je prva juznoslovenska svetica u krilu Rimokatolicke crkve.

1562 – Roden je Lope de Vega, reformator spanskog pozorista i jedan od najznacajnijih dramskih pisaca u evropskoj knjizevnosti. Veliki pjesnik i dobar prozaist, sa 1.800 komedija i drama, preko 3.000 soneta, epovima, romanima i istorijskim zapisima, smatra se najplodnijim knjizevnim stvaraocem u istoriji knjizevnosti. Poznata djela: “Vitez od Olmeda”, “Seviljska zvijezda”, “Peribanjes”, “Dovitljiva djevojka”.

1828 – Roden je hrvatski svestenik, istoricar i politicar Franjo Racki, jedan od ideologa Ilirskog pokreta i pobornik juznoslovenskog jedinstva. Osnivac je Narodne stranke s Josipom Strosmajerom (1860) i prvi predsjednik Jugoslovenske akademije znanosti i umjetnosti (1866).

1835 – Roden je americki industrijalac skotskog porijekla Endrju Karnegi, koji je veliko bogatstvo ulozio u dobrotvorne svrhe, uglavnom u osnivanje javnih biblioteka u Sjedinjenim Americkim Drzavama i drugim zemljama. Objavio je knjigu “Jevandelje bogatstva”.

1880 – U Kunju je potpisana konvencija o predaji grada Ulcinja Crnoj Gori. U konvenciji je, izmedu ostalog, navedeno da ce grad Ulcinj i sire podrucje biti mirno i regularno vraceno Crnoj Gori od carske otomanske vlade, a crnogorska vlada se obavezuje da ce postovati prava, zivot i cast stanovnika koji ne budu otisli s turskim trupama, kao i njihovo vlasnistvo, bilo da tu ostaju ili ne, pridrzavajuci se odredaba Berlinskog ugovora.

1914 – U Niksicu je roden poznati crnogorski filmski scenarista i istoricar kulture Ratko Durovic. Filozofski fakultet zavrsio je u Zagrebu. Bio je direktor drame Narodnog pozorista Narodne Republike Crne Gore, strucni savjetnik Avala filma, umjetnicki direktor Dunav filma, direktor Leksikografskog zavoda Crne Gore, prorektor i rektor Univerziteta umjetnosti u Beogradu. Autor je brojnih scenarija za kratkometrazne i dugometrazne filmove, te prvog scenarija za dugometrazni igrani film u crnogorskoj kinematografiji – “Lazni car ” i scenarija za filmove: “Zle pare” ,”Cetiri kilometra na sat”, “Kampo Mamula”. Za doprinos domacem igranom filmu Ratko Durovic je nagradivan visokim profesionalnim i drustvenim priznanjima, medu kojima je i Trinaestojulska nagrada.

1918 – Na drugoj, pripremnoj sjednici tzv. Velike narodne skupstine u Podgorici, izvrsena je verifikacija poslanickih manadata i izabrano predsjednistvo skupstine i utvrden tekst zakletve. Za predsjednika skupstine izabran je Savo Cerovic, a za potpredsjednika Lazar Damjanovic. Nakon konstituisanja skupstinskih tijela, preslo se na redovan rad prve sjednice. Na njoj je Lazar Damjanovic procitao ekspoze koji je trebalo da posluzi kao istorijsko i politicko opravdanje za odluke koje treba donijeti, s naglasenim minimiziranjem Crne Gore, njenog kralja i crnogorske istorije, a velicanjem Srbije.

2001 – Americka kompanija “Edvansd sel tehnolodzi” saopstila je da je klonirala ljudski embrion. Prema izjavi naucnika dostignuce ce biti korisceno u medicini, a ne za kloniranje ljudskog bica.

2005 – Na Cetinju je otvorena Predsjednicka rezidencija za obavljanje diplomatskih i drugih drzavnickih duznosti predsjednika Crne Gore. Rezidenciju je otvorio predsjednik Republike Filip Vujanovic.

2008 – Premijer Crne Gore Milo Dukanovic prvi put je zvanicno posjetio Albaniju, i u Tirani se sastao s albanskim kolegom Saljijem Berisom, predsjednikom Bamirom Topijem, te predsjednicom parlamenta Jozefinom Topali.

2008 – Crnogorski sahista Dragisa Blagojevic osvojio je zlatnu medalju na cetvrtoj tabli s osam poena iz devet partija, pobijedivsi na Sahovskoj olimpijadi u Drezdenu, Uzbekistanca Dzukobeka Karmakulova,

2011 – Bivsi hrvatski general Mirko Norac, osuden na 15 godina zatvora zbog ratnog zlocina nad civilima srpske nacionalnosti u Gospicu i Medackom dzepu pusten je na slobodu. Odluku o pustanju Norca cetiri godine prije isteka kazne donijela je komisija za uslovni otpust posto je u zatvoru proveo vise od deset godina. Sudenje za ratne zlocine u Medackom dzepu bio je prvi slucaj koji je Haski sud prepustio hrvatskom pravosudu.

Na danasnji dan dogodilo se i sljedece:

1877 – Otpocele su borbe za oslobodenje gradova na Crnogorskom primorju.

1884 – U Sent Luisu u americkoj drzavi Misuri, Dzon Majenberg patentirao je mlijeko u prahu.

1970 – Japanski pisac Jukio Misima, pocinio je javno ritualno samoubistvo (harikiri), u znak protesta protiv “vesternizacije” Japana.

1992 – Parlament Ceske je glasao za podjelu Cehoslovacke na posebne drzave Cesku i Slovacku od 1. januara 1993.

2005 – U 60. godini umro je legendarni britanski fudbaler Dzordz Best, koji je tokom sezdesetih godina proslog vijeka predvodio Mancester junajted do dvije titule prvaka Engleske i jedne titule prvaka Evrope.

2007 – U juznoafrickom gradu Durbanu odrzan je zrijeb kvalifikacija za Svjetsko prvenstvo u fudbalu (Mundijal) 2010, na kome je Crna Gora svrstana u grupu osam s Italijom, Bugarskom, Republikom Irskom, Kiprom i Gruzijom.

2009 – SAD su predstavile plan za smanjenje stetnih gasova do 2020.

KRALJ OCIJENILA

Drustveni polozaj i ugled Crnogorskog narodnog pozorista (CNP) na visokom su nivou, ali status te pozorisne institucije treba unaprijediti kako bi njegovi uspjesi i rezultati bili vidljivi sirem drustvenom sloju, ocijenila je direktorica CNP-a Zorana Kralj.

Prema njenim rijecima, osobenost jednog drustva najpotpunije se ogleda na pozorisnoj sceni, a kompleksnost drustvenih pojava, problemi sa kojima se suocava i procesi kroz koje drustvo prolazi i otvaranje onoga sto su socijalna uslovljenost i nemogucnost, pitanja su kojima se pozoriste bavi.

“Preispitivanje i problematizovanje sto se nas danas tice, kroz umjetnost i kroz jezik, uloga su i zadatak pozorista u jednom drustvu”, rekla je Kralj u intervjuu agenciji MINA.

Nemoguce je, kako je objasnila, odvojiti pozoriste od drustva u kojem djeluje, jer u toj simbiozi i teatarskoj slici ogleda se neraskidiva povezanost.

“Kakvo nam je drustvo, takve su i institucije kulture, i cini se da je drustveni polozaj i ugled CNP-a na visokom nivou, ali se trudimo da status vodece pozorisne institucije unaprijedimo i da se svi dosadasnji uspjesi i rezultati uvecaju i da budu vidljivi sirem drustvenom sloju”, istakla je Kralj.

Kako je navela, ono sto kljucno odreduje odnose CNP-a i Ministarstva kulture jeste intenzivna i svakodnevna komunikacija i prepoznavanje svega onoga sto su napori i prioriteti, koji su unutar kuce odredeni.

“Bilo da je rijec o finansijskim sredstvima koja se opredjeljuju za CNP, bilo da je rijec o infrastrukturnim problema koji se odnose na uslove rada i na normativne i druge aspekte koji su vazni kako bi CNP u potpunosti obavljalo funkciju i djelatnost”, rekla je Kralj.

Prema njeninm rijecima, ukupni budzet za ovu godinu koji je opredijeljen za CNP je vise od 2,3 miliona eura-

“Stavka u budzetu koja je najvaznija je programski novac koji je iskljucivo namijenjen za realizaciju programskih djelatnosti, ove godine iznosio je 435 hiljada EUR”, kazala je Kralj.

Ona je istakla da se trude da na realan nacin raspolazu sredstvima koje dobijaju i da u odnosu na njih planiraju i realizuju pozorisne aktivnosti.

“Ono sto je vazno kada je u pitanju saradnja sa Ministarstvom, jeste da taj resor dodatno, kroz sufinansiranje podrzava vazne programe i projekte CNP-a, koji se ticu ili konkursa za domaci dramski tekst ili vaznih gostovanja koje CNP realizuje u regionu”, rekla je Kralj.

Kada je u pitanju dodatno finansiranje, Kralj je kazala, da pokusavaju da obezbijede koliko je moguce druge nacine za dobijanje sponzora.

Prema njenim rijecima, situacija nije sjajna kada je u pitanju sponzorstvo iz privatnog sektora i ulaganja u neprofitne i nekomercijalne institucije kao sto je CNP.

“Ipak smo obezbijedili znacajnu podrsku u poslednjih tri godine od Hipotekarne banke i CEDIS-a, koji koliko je moguce se trudi da prepozna vazne projekte CNP-a i da da svoju podrsku”, kazala je Kralj.

Kako je dodala, problemi sa kojima se CNP suocava se odnose na samu infrastrukturu odnosno na stanje objekta, s obzirom da je zgrada stara vise od 20 godina i da je kroz nju proslo preko 1,5 miliona ljudi.

“Nuzna su dodatna ulaganja kako se obezbijedili optimalni uslovi za funkcionisanje i za obavljanje djelatnosti”, istakla je Kralj.

U tom dijelu, pojasnila je Kralj, postoji dobra komunikaciju sa Ministarstvom i razumijevanje problema, tako da je u prethodoj godini adaptirana scena studio, dosta je ulozeno scensku tehniku i opremu i rijesen je problem termotehnike, odnosno grijanja i hladena.

“Zavrsena je prva faza u sanaciji termotehnickog sistema i u narednoj godini moce ce u potpunosti da se kaze da je ovaj problem prevaziden”, rekla je Kralj.

Kada su u pitanju cijene karata za CNP, Kralj smatra da su cijene pristupacne i u skladu sa ekonomskom situacijom i zivotnim standardom gradana.

“Mali broj pozorista sa stalnim repertoarom djeluje na malom prostoru, sto omogucava stabilnu publiku, ali to ne znaci da pred nama nije zadatak da se publikom kontinuirano bavimo, ispitujuci njihove profile i potrebe i fokusirajuci se na posebne ciljne grupe”, istakla je Kralj.

Prema njenim rijecima, odziv publike je svake godine odlican i postoji interesovanje sire populacije za pozoriste, ali je potencijalnoj publici potreban dodatni podsticaj.

Ona je pojasnila da cilj akcije koju CNP organizuje, a koja podrazumijeva kupovinu dvije karte po cijeni jedne, nije samo da se ucini repertoar pristupacnijim, vec da se animira ciljna grupa koja je najizazovnija za svako pozoriste a to je takozvana ,,nepublika” odnosno ljudi koji nikada ili rijetko dolaze u pozoriste.

Kralj je navela da je vise od 43 hiljade gledalaca u prosloj godini ispratilo 178 programa od cega je 131 bio pozorisni program odnosno predstava.

“U prosloj godini imali smo dvije nove predstave i premijere, dok su u ovoj godini realizovana cetiri nova naslova”, rekla je Kralj.

Sto se tice angazovanja, Kralj je istakla, da se trude da anganzuju crnogorske umjetnike u svim pozorisnim profesijama, od reditelja, dramaturga, producenta i da glavna snaga budu glumci iz asambla CNP-a.

EKOLOSKI ROMAN

Knjizevno drustvo “Suncani breg” iz Beograda dodijelilo je knjizevnu nagradu “Lukijan Musicki” knjizevniku iz Crne Gore Zarku Vucinicu za ekoloski roman za djecu ,,Djevojcica Tara i carobno drvo”.

“Pored originalnosti narativnog iskaza, aktuelne tematike o zastiti zivotne sredine i moderne koncepcije i kompozicije romana, kombinovanjem proze i poezije, Vucinic se pokazuje kao osoba koja pouzdano poznaje djecju psihu i njihove citalacke potrebe. Takode, on ‘plete’ interesantne dogadaje junaka, pa mladim citaocima ne predstavlja problem da do epiloga iscitaju ovako zanimljivo osmisljenu fabulativnu i motivsku strukturu. Prica o djevojcici Tari i carobnom drvetu je drustveno odgovorno i edukativno stivo koje ce sa uzivanjem citati mlade generacije na Balkanu”, istakao je predsjednik te asocijacije Miomir Milinkovic.

Vucinic je naglasio da je u ovoj ekoloskoj bajci koju je objavila izdavacka kuca ,,Gligorije Dijak” iz Podgorice predstavio ideje ,,svijeta bez otpada”.

,,Pored toga, promovise se i vuna kao prirodni materijal buduci da glavni likovi price: djevojcica Tara, djecak Timotije, jez, vrana, zabac, magarac vec ‘postoje’ kao predivne vunene lutke koje heklaju pletilje iz Berana okupljene u drustveno preduzece ‘Znuggle’ i plasiraju ih na svjetsko trziste. Ponosan sam sto su ilustracije za ovu knjigu uradili mladi talenti – ucenice II i III razreda obrazovnog programa Graficki dizajner iz Srednje likovne skole ‘Petar Lubarda’ sa Cetinja. Uskoro ce knjiga biti prevedena na engleski jezik, pa ce biti dostupna i vecem broju citalaca”, kazao je on.

Nagradu “Lukijan Musicki” koja se dodijeljuje u oblasti poezije, proze i djecije knjizevnosti za 2019. dobili su i madarski pisci Atila F. Balaz i Sandor Halmosi i knjizevnica iz Sjeverne Makedonije Lilijana Pandev.

PREDSTAVA JOVANE BOJOVIC

Predstava “Otvoren kraj” Jovane Bojovic, u reziji Petra Pejakovica, bice izvedena sjutra na Sceni Studio Crnogorskog narodnog pozorista, u 20 sati i 30 minuta.

“Otvoren kraj” je komad o nerazumijevanju, nedostatku iskrenosti i (ne)otvorenosti. Troje ljudi u kasnoj mladosti sucava se sa posljedicama iz proslosti, svim onim sto su im roditelji ostavili u nasljede, sa onim sto su “otac, njegov otac, pa njegov otac i njegov otac, zvakali godinama”.

“Pri pokusaju da kazu jedni drugima ono o cemu se godinama cutalo, likovi ove drame se susrijecu sa pasivnoscu i povrsnoscu koja oko njih i u njima vlada. U devet `poglavlja`, kroz licne drame, rusi se iluzija da nam je sada dobro i dolazi se do svijesti da je, zapravo, u savremenom malogradanskom urbanom svijetu vrlo zagusljivo i nezdravo do smrti”, istakla je Bojovic.

U predstavi igraju Aleksandar Gavranic, Filip Duretic, Julija Milacic i Momcilo Picuric. Muzicari su: Vjera Nikolic (klavinova) i Mladen Nikcevic (gitara).

Za scenografiju i kostimografiju zaduzena je Ivanka Vana Prelevic, muziku Vjera Nikolic, asistent rezije je Zoran Rakocevic a izvrsna producentkinja je Janja Raznatovic.

U 23H

Specijalisticki rad studentkinje Fakulteta dramskih umjetnosti Ive Kasalice, radio drama “1938”, bice emitovana sjutra u 23 sata na talasima Radija Crne Gore.

Glavni glumci u radio drami su studenti, a snimanje je, uz podrsku urednika Kulturno-umjetnickog programa RCG Mirsada Rastodera zavrseno u studiju Radija Crne Gore i Radio Cetinja.

“Rijec je o zanimljivom poigravanju i ozbiljnom istrazivanju mladih ljudi, koje reanimira koprodukcijsku saradnju Fakulteta dramskih umjetnosti i Radija Crne Gore, ali i ohrabrujucem umjetnickom ostvarenju u sustinskom smislu sa nekim falinkama zbog nedovoljne uigranosti. U svakom slucaju autori i akteri ove Radio drame zasluzuju nasu podrsku i paznju slusalaca jer to put da zajedno , iznova ozivljavamo radio dramu u Crnoj Gori”, istakao je Rastoder.

Radio drama “1938” je radena po uzoru na jednu od najpoznatijih radio drama “Rat svjetova” Orsona Velsa, iz 1938. godine, a predstavlja specijalisticki rad iz Radio produkcije.

Radnja, smjestena u Niksicu, bavi se problemima, politickom scenom i zivotima ljudi u Jugoslaviji (prvenstveno Crnoj Gori) u vremenu neposredno pred Drugi svjetski rat.

Dobro istrazen istorijski aspekat, kljucan je da bi se moglo odgovoriti na pitanje “Sta bi bilo da su Marsovci sletjeli u Crnu Goru u isto vrijeme kada i u Velsovu Ameriku?”, na sta ova drama pokusava dati odgovor.

Ideja projekta je istrazivanje mentaliteta Crnogoraca u vremenskom kontekstu 1938. i u jeku tadasnjih desavanja promisljanja o nacinu na koji bi Crnogorci sagledavali problem pojave Marsovaca i kako bi to uticalo na njihov zivot uslovljen ratom, konstantnom borbom, gladu i nemastinom.

Obzirom na to da je uzor jedna od “inovativnijih” radio drama tog vremena, taj projekat se takode poigrava nacinom pripovijedanja, gdje nas kroz pricu vodi reporter Radija Beograd koji dolazi u Niksic kako bi napravio reportazu o ulasku Cira u zeljeznicku stanicu, nakon cega njegova reportaza krece u drugom smjeru.

Glavni glumci u radio drami su studenti, a snimanje je, uz podrsku urednika Kulturno-umjetnickog programa RCG Mirsada Rastodera zavrseno u studiju Radija Crne Gore i Radio Cetinja.

“Rijec je o zanimljivom poigravanju i ozbiljnom istrazivanju mladih ljudi, koje reanimira koprodukcijsku saradnju Fakulteta dramskih umjetnosti i Radija Crne Gore, ali i ohrabrujucem umjetnickom ostvarenju u sustinskom smislu sa nekim falinkama zbog nedovoljne uigranosti. U svakom slucaju autori i akteri ove Radio drame zasluzuju nasu podrsku i paznju slusalaca jer to put da zajedno , iznova ozivljavamo radio dramu u Crnoj Gori”, istakao je Rastoder.

Izbor i priprema: C. Durdic

Na danasnji dan 1632. roden je holandski filozof jevrejskog porijekla Baruh de Spinoza, jedan od najznacajnijih i najdosljednijih predstavnika racionalisticke i monisticke filozofije. Njegova misao u kapitalnom djelu “Etika” izvrsila je veoma znacajan uticaj na evropsku filozofiju. Spinozin kriticki odnos prema Bibliji i Talmudu izazvao je gnjev u teoloskim krugovima, a jevrejska zajednica ga je anatemisala i iskljucila iz svojih redova.

1729 – Roden je ruski general Aleksandar Vasiljevic Suvorov, jedan od najvecih vojskovoda 18. vijeka. U SSSR-u je 1942. uveden orden “Suvorov” za visoke vojnicke zasluge.

1859 – Objavljena je knjiga engleskog prirodnjaka Carlsa Darvina “Porijeklo vrsta”. Njegova revolucionarna teorija evolucije izazvala je velike kontroverze u naucnim krugovima, a crkveni su izrazili bojazan da ce knjiga podriti religijska vjerovanja o postanku svijeta.

1864 – Roden je francuski slikar i graficar Anri Tuluz Lotrek, majstor litografije, slikar boema, atmosfere i likova iz pariskog nocnog zivota na kraju 19. vijeka. Najradije je slikao licnosti i zbivanja iz nocnog zivota na Monmartru u Parizu. Kao nenadmasan crtac znao je s malo poteza da zabiljezi pokret i docara atmosferu. Svojim djelima posvjedocio je o vioskim umjetnickim vrijednostima, ali i o vremenu u kome je zivio.

1883 – Roden je srpski pisac Jovan Jovanovic Zmaj, jedna od najmarkantnijih licnosti srpskog drustva u drugoj polovini 19. vijeka. Borac za nacionalno i politicko oslobodenje, clan Srpske kraljevske akademije i dramaturg Narodnog pozorista u Beogradu, urednik nekoliko casopisa, napoznatiji je kao djeciji pjesnik i autor elegicnih licnih ispovijesti “Dulici” i “Dulici uveoci”.

1906 – Nakon izglasavanja nepovjerenja vladi Lazara Mijuskovica, pod pritiskom klubasa, knjaz Nikola je bio prinuden da novi mandat za sastav vlade povjeri klubasu, sudiji Velikog suda Marku Radulovicu. Program nove vlade predvidao je ciscenje drzavnog aparata od nesposobnih cinovnika, otkrivanje malverzacija drzavnim novcem, demokratizaciju zemlje na osnovu ustava i, napokon, uspostavljanje bratskih odnosa sa Srbijom.

1918 – U Podgorici je pocelo zasjedanje tzv. Velike narodne skupstine, poznate kao Podgoricka skupstina, koju su organizovale pristalice bezuslovnog ujedinjenja, odnosno prisajedinjenja Crne Gore Srbiji. Crnogorski Ustav iz 1905. nije poznavao instituciju Velike narodne skupstine, vec je taj termin preuzet iz srpskog ustava. Sjednicama skupstine, osim poslanika, prisustvovali su i clanovi Centralnog izvrsnog odbora za ujedinjenje Crne Gore i Srbije koji nijesu bili poslanici, niti pak podanici Crne Gore. Skupstinsko zasjedanje trajalo je sest dana, a zakazano je u Podgorici iz prakticnih i politickih razloga, jer se na taj nacin, makar formalno, zeljelo prekinuti s tradicijom odrzavanja skupstina na Cetinju. Sestodnevno zasjedanje trebalo je da kod medunarodne zajednice stvori utisak o demokraticnosti, legalnosti i ozbiljnosti rjesavanja drzavnog pitanja Crne Gore. Za predsjednika komisije, koja je trebalo da sprovede u djelo odluke nelegalne Podgoricke skupstine, izabran je Spasoje Piletic.

1929 – Umro je francuski drzavnik Zorz Benzamin Klemanso, premijer od 1906. do 1909. i od 1917. do 1920, kada se povukao iz politickog zivota. Zbog zustrine kojom je djelovao u parlamentu kao opozicija, dobio je nadimak “Tigar”. U vrijeme Drajfusove afere objavio je 1898. u svom listu “L’ Oror” (Zora) znamenito pismo Emila Zole predsjedniku Republike pod naslovom “Optuzujem”. Jedan je od tvoraca Antante i predsjedavajuci mirovne konfernecije u Versaju 1919.

1957 – U Meksiko Sitiju umro je cuveni meksicki slikar i komunisticki aktivista Dijego Rivera, koji je umnogome uticao na razvpj novijeg meksickog slikarstva. Proslavio se monumentalnim muralima u javnim ustanovama u Meksiku (124 freske u palati Ministarstva prosvjete) i u Sjedinjenim Americkim Drzavama.

1975 – Na pruzi Beograd – Bar, dugoj 476 km, postavljeni su posljednji metri sina. Pruga je, s prekidima, gradena 25 godina, a prvi voz sa zvanicnim redom voznje krenuo je 30. maja 1976.

2006 – Ronilacki savez Crne Gore primljen je u Svjetsku ronilacku federaciju (CMAS). Svjetski ronilacki savez osnovan je 1957. a medu osnivacima bila je i Crna Gora s republikama bivse SFRJ.

2009 – U jednoj napustenoj fabrici na fjordovima Norveske otvorena je prva osmotska elektrana na svijetu, koja bez stetnih emisija proizvodi struju mijesanjem svjeze i morske vode kroz specijalnu membranu. Osmotska energija, koja se moze naci svuda gdje se svjeza voda uliva u more, ocijenjena je, pouzdanijom od solarne, ili energije vjetra.

2009 – Bivsi pukovnik Drzavne bezbjednosti Milorad Ulemek Legija i bivsi potpukovnik DB-a Zvezdan Jovanovic pravosnazno su osudeni na po 40 godina zatvora zbog ubistva srpskog premijera Zorana Dindica, nakon sto je Vrhovni sud Srbije kao neosnovane odbio njihove zalbe.

Na danasnji dan dogodilo se i sljedece:

1642 – Holandski moreplovac Abel Janson Tasman otkrio je juzno od Australije ostrvo i nazvao ga Van Dimenova Zemlja, koje je kasnije njemu u cast nazvano Tasmanija.

2007 – Od 1997. do 2007. u privatno vlasnistvo preslo je vise od 80 odsto crnogorske privrede i u tom privatizacionom procesu prihodovano je 700 miliona eura, saopstio je Branko Vujovic, direktor Vladine Agencije za prestrukturiranje privrede i strana ulaganja.

2007 – Estonija je bila prva od 27 clanica EU koja je ratifikovala Sporazum o stabilizaciji i pridruzivanju Crne Gore Uniji.

VLADA – UNESCO

Ocuvanje statusa Kotora na UNESCO Listi svjetske bastine glavni je motiv izmjena Zakona o zastiti prirodnog i kulturno – istorijskog podrucja tog grada, koje je usvojio crnogorski parlament.

Predlog ovog zakona utvrdila je vlada 26. septembra.

Ministar kulture Aleksandar Bogdanovic kazao je tada da je izradi ovog dokumenta prethodio Akcioni plan, koji je postao i Vladina strategija u minulom periodu.

“U tom razdoblju, koje je trajalo tri godine, donijeli smo izuzetno znacajne odluke i sproveli kompleksne aktivnosti, kako bi ove godine sa Komiteta u Bakuu dobili znacajno ohrabrenje i pozitivne ocjene UNESCO. Jedna od njih bilo je uvodenje moratorijuma na gradnju, a zatim je prvi put u nacionalno zakonodavstvo uveden mehanizam izrade Procjene uticaja na bastinu”, kazao je on.

Bogdanovic je rekao da su ovim dokumentom izmijenjeni clanovi u vezi izrade Procjene uticaja na bastinu u smislu jasnijih smjernica za proceduru.

“Novo rjesenje predvida uvodenje razlike u proceduri za zonu zastite i za zasticenu okolinu/bafer zonu, pa je precizirano da se procjene uticaja za bafer zonu definisu na osnovu posebnog akta koji ce donijeti Uprava za zastitu kulturnih dobara”, kazao je Bogdanovic.

Prema njegovim rijecima, zakonske izmjene dodatno definisu procedure izrade pojedinacnih procjena za bastinu.

“Ali i ostavljaju prostor da se te procedure izraduju samo u okviru zona koje posebnim aktom definise Uprava za zastitu kulturnih dobara”, rekao je Bogdanovic.

BOGDANOVIC U PLUZINAMA

Vlada i Ministarstvo kulture ce u potpunosti podrzavati i lokalne institucije, umjetnike, i smotre na ovom podrucju, saopstio je ministar Aleksandar Bogdanovic koji je posjetio Pluzine i sastao sa predsjednikom Opstine Mijuskom Bajagicem i rukovodstvom lokalnog Centra za kulturu.

Tokom boravka u Pluzinama, Bogdanovic je naglasio kako je jedan od kljucnih projekata Ministarstva kulture na tom podrucju konzervacija nekropola sa steccima, prevashodno kada je rijec o lokalitetu Scepan Polja. Rijec je o, dodao je on, aktivnosti koja je u toku i kojoj ce i ubuduce biti posvecena posebna paznja.

Bogdanovic i predsjednik Opstine Pluzine Mijusko Bajagic izrazili su zadovoljstvo cinjenicom da je zajednickim radom obnovljena Kula Lazara Socice, pri cemu je konstatovano kako je u narednom periodu potrebna njena valorizacija. U tom kontekstu, Bogdanovic je istakao kako je Ministarstvo kulture u potpunosti spremno da podrzi buduce programe i projekte koji ce biti upriliceni u tom objektu.

Razgovarano je i o radu lokalnog Centra za kulturu, te o manifestacijama koje dominantno traju tokom ljetnjih mjeseci. Na tom planu, ministar Bogdanovic porucio je kako je Ministarstvo kulture otvoreno za sve kvalitetne projekte i podrsku lokalnim umjetnicima – ne samo kroz nacionalne konkurse, vec i u pogledu pomoci pri apliciranju za sredstva iz razlicitih prekogranicnih fondova.

“Danas smo, prije svega, razgovarali o onome sto vidimo kao buducnost kulture u Pluzinama. I na tom planu je jasna poruka – Vlada i Ministarstvo ce, kao i tokom proteklog vremena, u potpunosti podrzavati i lokalne institucije i umjetnike, i smotre na ovom podrucju. No, istovremeno sam porucio i da je potrebno da lokalne institucije kulture moraju poceti u vecoj mjeri da koriste mogucnost apliciranja za sredstva iz razlicitih medjunarodnih fondova, jer je i to danas jedan od vaznih modela za realizaciju programa iz oblasti kulture.

Dva najvaznija projekta o kojima smo govorili, ipak, bili su nedavna sanacija Kule Lazara Socice, te nastavak konzervatorsko-arheoloskih mjera na steccima. Saglasili smo se kako Kula Lazara Socice u narednom vremenu mora biti valorizovana u punom kapacitetu, a kada je rijec o steccima, nase aktivnosti bice nastavljene i u vremenu koje slijedi, to je i jedan od nasih kljucnih prioriteta kada je u pitanju durmitorski i pivski region,” kazao je Bogdanovic nakon posjete Opstini Pluzine.

NARODNI MUZEJ

Izlozba pod nazivom ,,Plamene zore – 100 godina Komunisticke partije Jugoslavije”, u organizaciji Narodnog muzeja Crne Gore, otvorena je sinoc u Crnogorskoj galeriji umjetnosti “Miodrag Dado Duric” na Cetinju.

Na izlozbi je, kroz vise fragmenata, ispricana prica o KPJ kroz specificne teme, a njen cilj je sagledavanje, iz danasnje perspektive, uloge, istorijata i tekovina Partije. Ti segmenti su posveceni crnogorskim komunistima, NOB-u, kongresima KPJ, ideologiji, industrijalizaciji i izgradnji, stafeti mladosti, umjetnosti u doba socijalizma, a poseban dio posvecen je Cetinju – gradu heroju… Publika, izmedu ostalog, ima priliku da vidi crnogorske stafete iz 50-ih godina, pusku Save Kovacevica, logorasku kosulju Hasene Terzic, biciklo kojim je 14-godisnji Ilija Jabucanin spasio iz bolnice partizana Iliju Vujovica, biblioteku Svetozara Vukmanovica Tempa, fotografije Titovih posjeta Crnoj Gori, slike Petra Lubarde, Dorda Andrejevica Kuna i Antona Lukatelija iz perioda socrealizma, propagandne i umjetnicke filmove iz perioda ranog socijalizma, partizanske i pjesme posvecene Titu, ploce i singlove jugoslovenskih muzicara…

Posebu vrijednost izlozbi dali su gradani koji su se tokom procesa pripreme ukljucivali i svojim uspomenama i informacijama ucinili je bogatijom.

– Osvrnuti se na vijek od osnivanja i visedecenijsko postojanje Komunisticke partije Jugoslavije svojevrstan je izazov, podstaknut kulturom nezaborava, tim prije sto predstavlja osvjetljavanje iz razlicitih rakursa ne samo jedne ideologije, vec i svega onog sto su bile njene posljedice u drustveno-politickim i kulturnim zbivanjima, uopste u onovremenom zivotu. Refleksije tog vremena ocituju se i u ovdasnjim prilikama, jer su manje-vise uticale na zivote svakog od nas. Naviru asocijacije na jedno vrijeme, ideologiju i prilike koje, posmatrane s ove vremenske distance, djeluju bezbrizno, sigurno. Bilo je to vrijeme “zabranjenih tema”, ali “otkljucanih vrata” – kazala je direktorica Narodnog muzeja Crne Gore, istoricarka umjetnosti i likovna kriticarka, dr Anastazija Miranovic i dodala kako danas, globalno zivimo nesigurna, neizvjesna i nebezbjedna vremena, i ne znamo kakva nas kraktorocna buducnost iscekuje, u vremenu medijskih i svemogucih sloboda, tehnicko-tehnoloskih izuma koji ukidaju privatnost, cineci dostupnim satelitske i “poglede iza zatvorenih vrata”, gdje sve postaje prilika za vijest i medijsku sliku, senzaciju i samoreklamerstvo selfie civilizacije.

– Bez valjanog pogleda na sebe bivse ne mozemo graditi ni sebe/nas buduce. Zato se ovom prilikom osvrcemo na najznacjnija pregnuca i dostignuca KPJ koja bastinimo i koja smo kao drustvo naslijedili, kojim se ponosimo i koje ne smijemo da zaboravimo, kao ni ono lose sto je produkovalo to vrijeme, da se ne bi ponovilo – naglasila je dr Anastazija Miranovic. Ona je zakljucila da su bratstvo i jedinstvo i antifasisticko nasljede NOR-a, markantne vrijednosti i oslonci savremene Crne Gore, utemeljeni u junackoj i cojskoj tradiciji i istoriji nase zemlje, duboko ukorijenjeni u crnogorskom habitusu i da se odrazi tih stremljenja ocituju u kulturi i umjetnosti ondasnje Jugoslavije.

Izlozbu je otvorio predsjednik SUBNOR-a i antifasista Crne Gore, akademik Zuvdija Hodzic, koji je kazao da je casna i odgovorna namjera Narodnog muzeja Crne Gore da na dokumentovan i argumentovan nacin prikaze razvojni put KPJ i KPCG.

– Projekat “Plamene zore” i ova izlozba potvrduju misao Viktora Igoa da naprijed ne vuku lokomotive nego ideje i da nije vazno ko ce nas naslijediti nego ko ce nas nastaviti. Zapravo, potvrduju poruku Roze Garodija da biti vjeran ognjistu predaka ne znaci cuvati pepeo nego prenositi plamen. Ovdje na Cetinju, kao i svekolikoj Crnoj Gori, to znaci prenositi lovcensku zublju, onu sto nit dogori nit svjetlost gubi – istakao je akademik Hodzic.

Izlozbu prati knjiga u izdanju Narodnog muzeja Crne Gore sa serijom strucnih tekstova koji osvjetljavaju KPJ iz razlicitih uglova, od opstih istorijskih do tekstova koji se bave pojedinacnim fenomenima. Autori tekstova u knjizi su istoricari Dragan Markovina, Zivko Andrijasevic, Adnan Prekic, Filip Kuzman, Bozena Miljic, istoricarke umjetnosti Anastazija Miranovic, Milanka Todic, Ljiljana Karadzic i filozofkinja Sladana Kavaric.

U programu otvaranju ucestvovali su horovi “Antivari musica” iz Bara i hor “Zahumlje” iz Niksica i solistice Dusanka Belada, Mihaela Jovovic i sopran mr Akeksandra Vojvodic – Jovovic. Odlomke iz Lalicevih djela citao je glumac Jovan Dabovic

Partneri Narodnog muzeja u organizaciji izlozbe su Muzej Jugoslavije iz Beograda, Crnogorska kinoteka, Nacionalna biblioteka Crne Gore “Durde Crnojevic”, JU Muzeji i galerije Podgorice, Skupstina Crne Gore, Opstina Andrijevica, kao i veliki broj drugih institucija i pojedinaca.

Kustosi izlozbe su dr Anastazija Miranovic, Ljiljana Karadzic, Filip Kuzman i Vukan Raznatovic, a saradnici na projektu su Bozena Miljic, Luka Jovanovic i Ivan Mijanovic, a ista ce biti u postavci do 1. aprila 2020. godine. U toku trajanja izlozbe bice organizovano niz kompatibilnih, pratecih programa.pratecih programa.

Izbor i priprema: C. Durdic

Na danasnji dan 1221. roden je Alfonso X Uceni, kralj Kastilje i Leona, utemeljivac zakonodavstva, pokrovitelj nauke i knjizevnosti, pobornik vjerske tolerancije. Pokrenuo je pisanje spanske istorije i astroloskih djela, a njegovom zaslugom prevedeni su Biblija, Talmud i Kuran.

1831 – Dvodnevni strajk lionskih tkaca prerastao je u organizovani ustanak lionskih radnika. Ustanici su zauzeli kljucne punktove u Lionu i uspostavili privremenu vladu. Njihovi zahtjevi za povecanje nadnica nijesu prihvaceni, a vojska je pocetkom decembra ugusila ustanak.

1852 – Crnogorci su drugi put poharali Zabljak na Skadarskom jezeru, koji je bio znacajno tursko uporiste. Napad je izveden na slican nacin kao i 1835, a grupa od trideset Rijecana na celu s Kenjom Jankovicem izvukla je iz grada pet topova. Ipak, po savjetu Rusije, knjaz Danilo je naredio Rijecanima da napuste grad Zabljak.

1855 – U Senti je roden Stevan Sremac, najizrazitiji predstavnik srpske humoristicke proze i jedan od najznacajnijih pisaca srpskog realizma. Opisivao je zivot s humorne strane i s izvrsnim poznavanjem sredine o kojoj je pisao. U tom smislu posebno se izdvaja Nis, njegov esnafski stalez i odnosi izmedu bogatih i siromasnih. Poznata djela: “Ivkova slava”, “Zona Zamfirova”, “Pop Cira i pop Spira”.

1879 – Osnovano je Lucko kapetanstvo u Baru. Nakon oslobodenja Bara, malu tursku luku na Pristanu trebalo je obnoviti i stvoriti uslove za sigurniji prihvat brodova. Trebalo je, takode, obnoviti i svjetionik na Volujici. Lucko kapetanstvo u Baru staralo se o bezbjednosti plovidbe na Primorju, Bojani i na Skadarskom jezeru.

1883 – Roden je meksicki slikar i dekorater Hose Klemente Orosko, osnivac novog meksickog likovnog izraza koji je prekinuo s evropskom tradicijom i nasao inspiraciju u autohtonoj umjetnosti pretkonkvistadorskog doba, koristeci indijanske i meksicke motive. Radio je freske na javnim zgradama u Meksiku i Sjedinjenim Americkim Drzavama. Smatra se najvecim slikarom murala u 20. vijeku.

1918 – Dragutin Milutinovic, komandant srpskih jadranskih trupa koje su poslate u Crnu Goru da osiguraju prisajedinjenje Crne Gore Srbiji, javio je srpskoj vrhovnoj komandi da se, kako je naveo: “sjutra, 24. ovog mjeseca, sastaje ovdje u Podgorici narodna skupstina, koja ima da proklamuje ujedinjenje Crne Gore sa Srbijom. Potrebno je, saopstio je Milutinovic, da odluka crnogorske narodne skupstine bude od nase vlade prihvacena i da vlasti u Crnoj Gori odmah budu organizovane po nasim zakonima. Od brzine, kojom se ova odluka usvoji, i u djelo provede, zavisi dalji tok dogadaja” – izvjestavao je Milutinovic.

1933 – Roden je poljski kompozitor Ksistof Penderecki, najmarkantnija licnost poljske avangardne muzike u drugoj polovini 20. vijeka. Poznata djela: “Emanacije”, “Tuzbalica za zrtve Hirosime”, “Muka po Luki”, opere “Davo iz Ludena”, “Kralj Ibi”.

1976 – Umro je francuski pisac i politicar Andre Malro, ucesnik Kineske revolucije (1924-27), Spanskog gradanskog rata, jedan od lidera Pokreta otpora u Drugom svjetskom ratu, clan Francuske akademije, De Golov ministar kulture od 1959. do 1969. Vec nakon prvih djela postao je pristalica “angazovane literature” i clan antifasistickog fronta pisaca. U svojoj prozi, a posebno u romanima, izrazio je brojne moralne, socijalne i politicke dileme savremenog covjeka. Poznata djela: “Kraljevski put”, “Ljudska sudbina”, “Iskusenje Zapada”, “Antimemoari”.

1995 – Umro je francuski filmski reziser Luj Mal, jedan od najznacajnijih predstavnika francuskog “novog talasa”. Svojim prvim filmom “Lift za gubiliste” (1958), u kome glavnu ulogu igra legendarna Zana Moro, a muziku je komponovao takode slavni Majls Dejvis, od jednostavne krimi-price stvorio je remek-djelo koje ce uticati na mnoge filmske stvaraoce. Pored “Lifta za gubiliste”, poznati su i njegovi kasniji filmovi- “Ljubavnici”, “Zaza u Metrou”, “Privatan zivot”.

2007 – U specijalnom pozoristu – satri, postavljenoj na prostoru nazvanom po papi Jovanu Pavlu II u univerzitetskom kampusu Tor Vergata u Rimu, izvedena je prva vatikanska opera, koju je po Danteovoj “Bozanstvenoj komediji” napisao monsinjor Marko Frisina. Jedna od karakteristika opere je i svojevrsno odredenje onozemaljskog mjesta za pop muziku: pank, rok, dzez i metal prate, naime, zbivanja u Paklu, Gregorijanska muzika – zbivanja u Cistilistu, dok u Raju preovladavaju lirska i simfonijska muzika.

2010 – U Podgorici je, u 59. godini, umro pjesnik Savo Lekic, dugogodisnji lektor u dnevnom listu ,,Pobjeda”. Roden je u Bukoviku u Crmnici; osnovnu skolu zavrsio je u Sotonicima i Brcelima, gimnaziju u Titogradu, a Filoloski fakultet u Beogradu. Objavio je tri knjige poezije: ,,Nocni stihovi”, ,,Tihi rusitelj” i ,,Grada za sjenku”, kao i knjigu fantasticnih prica “Lovac na leptire”.

2011 – U Podgorici su se sastali predsjednik Srpske napredne stranke Tomislav Nikolic i lider Demokratske partije socijalista Milo Dukanovic. Nikolic je nakon susreta izjavio da mu ne predstavlja problem to sto je Crna Gora priznala nezavisnost Kosova jer su to ucinile, kako je rekao, i 22 zemlje Evropske unije. ,,Mi se ne mijesamo u unutrasnje stvari Crne Gore, gradani sami biraju vlast”, kazao je Nikolic. Tokom posjete Podgorici, Nikolic se sastao i s liderima Nove srpske demokratije Andrijom Mandicem i Goranom Danilovicem, te sa dijelom rukovodstva SNP-a. Nakon sastanka Nikolic je rekao da ako ,,Srbi u Crnoj Gori i Nova srpska demokratija zele da se bore za svoj status koji nije status manjine”, mogu racunati na podrsku Srpske napredne stranke, ciji je on lider.

2011 – U okviru projekta ,,U redu je biti drugaciji”, koji su promovisali Centar za gradansko obrazovanje i LGBT Forum Progres u Podgorici, premijerno je prikazan prvi LGBT spot u Crnoj Gori, mladog reditelja Danila Marunovica. Spot koji na najradikalniji nacin do sada afirmise LGBT prava u Crnoj Gori, izazvao je burne i podijeljene reakcije u javnosti.

2012 – U Podgorici je odrzan Peti kongres SUBNOR-a i antifasista Crne Gore. Kongresu su prisustvovali predsjednici drzave i parlamenta Filip Vujanovic i Ranko Krivokapic, kao i delegacije iz Srbije, Hrvatske i Ukrajine. Na Kongresu je usvojena rezolucija o daljem razvoju boracke organizacije i promovisana nova himna.

Na danasnji dan dogodilo se i sljedece:

1889 – U Pale rojal salonu u San Francisku postavljen je prvi dzuboks.

2008 – Na Evropskom prvenstvu za mlade seniore u Zagrebu, crnogorski dzudista Marko Radulovic osvojio je bronzanu medalju.