Izbor i priprema: C. Durdic

Na danasnji dan 1598. roden je spanski slikar Fransisko de Surbaran, zvani “spanski Karavado”, cije delo, uz stvaralastvo Velaskeza, predstavlja vrhunac spanskog baroknog slikarstva. Bio je dvorski slikar kralja Filipa IV (1638), a njegovi najbolji radovi nalaze se u samostanima u Sevilji. Slikao je portrete poboznih likova, svestenike i svece u meditaciji i molitvi, kao i mrtve prirode u kojima majstorsku upotrebu boje naglasava intenzitet svjetlosti. Njegove dramaticne misticno-religiozne kompozicije iz zivota svetaca i svestenika (ciklusi slika iz zivota sv. Bonaventure u Sevilji, 1629.) istovremeno su idealizovani i realisticni, a svakodnevni predmeti prozeti osjecanjem svetosti.

1714 – Odlazeci u Rusiju nakon rusilackog pohoda Numan-pase Cuprilica na Crnu Goru, vladika Danilo Petrovic prenio je ovlascenja na Opstecrnogorski i Glavarski zbor da u njegovom odsustvu preuzmu upravljanje zemljom i savjetovao Crnogorce da prevazidu unutrasnje razmirice, medusobna trvenja i ubijanja.

1861 – U okviru vojnih operacija koje je knjaz Nikola preduzimao da podstakne i pomogne oslobadanje okolnih oblasti, odred vasojevickih ustanika uz pomoc crnogorske vojske, pod komandom Novice Cerovica, izveo je udar na podrucje gornjeg Kolasina. Napad zbog lose pripreme nije dao ocekivani rezultat, a crnogorski odred, uz znatne gubitke, bio je prisiljen da se povuce.

1882 – Mitrofan Ban postavljen je za administratora zahumsko-raske eparhije, a na Cetinje je pozvan Visarion Ljubisa. Bilo je to prvo znacajnije unapredenje Mitrofana Bana, posljednjeg autokefalnog mitropolita Crnogorske pravoslavne crkve.

1867 – Rodena je poljska naucnica Marija Sklodovska Kiri, prva zena koja je stekla akademsku titulu pariske Akademije medicine i postala sef katedre za fiziku na Sorboni. Radeci sa suprugom Pjerom na istrazivanju radioaktinosti, otkrila je radijum (1898) i polonijum. Supruznici Kiri su 1903. podijelili Nobelovu nagradu za fiziku sa Bekerelom, a 1911. Marija Kiri je dobila Nobelovu nagradu za hemiju.

1879 – Roden je ruski revolucionar Lav Davidovic Bronstejn, poznat kao Lav Trocki, jedna od kljucnih licnosti u obje ruske revolucije, 1905. i 1917. Bio je clan Politbiroa boljsevicke partije, predsjednik uticajnog Petrogradskog sovjeta, sef diplomatije u prvoj sovjetskoj vladi. Nakon sukoba sa Staljinom, iskljucen je 1927. iz partije, 1929. je protjeran iz SSSR-a, a u avgustu 1940. po Staljinovom nalogu ubijen u Meksiku. Ideja Trockog o permanentnoj revoluciji, kao jedinom nacinu za pobjedu socijalizma u svijetu, nasla je sljedbenike u pokretu trockista.

1913 – Roden je francuski pisac i filozof Alber Kami, dobitnik Nobelove nagrade za knjizevnost 1957. Kao publicist, kriticar i urednik lista “Borba” (Le Combat), pokrenutog 1940. u Parizu, bio je jedan od istaknutih i uticajnih licnosti u francuskom pokretu otpora. Nakon II svjetskog rata napusta “Borbu” i posvecuje se knjizevnosti i filozofiji. Razvijajuci u svojim djelima (romani, novele, eseji, drame) ideju apsurda i pobune kroz propitivanje ljudske egzistencije i odnosa pojedinca i svijeta, Kami je stvorio literaturu koja ga je ucinila jednim od najangazovanijih pisaca druge polovine XX vijeka. Poginuo je u saobracajnoj nesreci 4. januara 1960.Poznata djela: “Stranac”, “Kuga”, “Mit o Sizifu”, “Pisma njemackom prijatelju”, “Pobunjeni covjek”.

1917 – U Petrogradu je pod vodstvom vode boljsevika Vladimira Iljica Lenjina pocela Oktobarska socijalisticka revolucija. Crvena Garda zauzela je sve znacajne punktove u gradu, srusena je privremena vlada Aleksandra Kerenskog i formirana prva sovjetska vlada s Lenjinom na celu.

1948 – U Titogradu je osnovan Atletski savez Crne Gore. Prvi predsjednik Atletskog saveza Crne Gore bio je Veselin Duranovic, potpredsjednik Drago Prelevic, a sekretar Alija-Aljo Sarkic.

1992 – Umro je slovacki drzavnik Aleksander Dubcek, voda reformistickog pokreta u Cehoslovackoj krajem sezdesetih godina 20. vijeka nazvanog “Prasko proljece”, promoter “socijalizma s ljudskim likom”. U januaru 1968. izabran je za generalnog sekretara Centralnog komiteta Komunisticke Partije Cehoslovacke, a u avgustu iste godine je smijenjen nakon vojne intervencije Varsavskog pakta. Poslije pada komunistickog rezima 1989. izabran je za predsjednika cehoslovackog parlamenta.

1997 – U Beogradu je umro crnogorski slikar, akademik Branko Filipovic-Filo, jedan od najistaknutijih i najdosljednijih predstavnika apstraktnog ekspresionizma. Roden je na Cetinju 1924. Likovnu akademiju zavrsio je u Beogradu. Pocetna Filipoviceva ostvarenja nosila su neizbjezne tragove lokalnog, koje je kasnije ukljucio u tokove evropske avangarde. Filipovicevo slikarstvo osobene lirske fantazije sazimaju tri ciklusa: Planine, Oluje, Horizonti. Svaki od njih je specificna, zaokruzena cjelina. Branko Filipovic-Filo imao je veliki broj domacih i inostranih izlozbi. Dobitnik je Trinaestojulske nagrade i mnogih drugih znacajnih priznanja za slikarstvo. Bio je clan Crnogorske akademije nauka i umjetnosti.

2008 – Spanski pravosudni organi blokirali su iskopavanje masovnih grobnica nastalih tokom vladavine generala Franka. Iskopavanje je naredio sudija Baltazar Garson, koji je 16. oktobra pokrenuo krivicnu istragu u Spaniji o vise desetina hiljada ljudi koji su nestali za vrijeme Spanskog gradanskog rata.

2010 – U Evropskom centru za nuklearna istrazivanja kod Zeneve uspjesno je kreiran ,,Veliki prasak u malom”. Sudaranjem jona olova, umjesto protona, fizicari su kreirali uslove kakvi su vladali u prvim trenucima svemira za koji se smatra da je nastao Velikim praskom (eng. Big Bang) prije 13,7 milijardi godina.

2012 – Nakon najduze i najskuplje kampanje u jednoj demokratskoj zemlji, za predsjednika Sjedinjenih Americkih Drzava drugi put je izabran Barak Husein Obama. Obamin rival na izborima bio je republikanski kandidat Mit Romni.

Na danasnji dan dogodilo se i sljedece:

1944 – Frenklin Ruzevelt izabran je cetvrti put za predsjednika SAD, sto je jedinstven slucaj u americkoj istoriji.

1946 – Zavrsena je prva savezna radna akcija omladine Jugoslavije na zeljeznickoj pruzi Brcko-Banovici. Oko 70.000 mladih iz cijele zemlje i 2.000 iz inostranstva izgradilo je za 190 dana prugu, dugu 90 kilometara.

1972 – Ricard Nikson izabran je drugi put za predsjednika SAD, ali je u avgustu 1974. bio prisiljen da podnese ostavku zbog afere Votergejt u kojoj je otkriveno da su pristalice republikanaca uoci tih izbora, radi spijunaze provalile u glavno sjediste Demokratske stranke. To je bilo prvi put da americki predsjednik podnese ostavku.

1990 – Meri Robinson je, na prvim predsjednickim izborima poslije 17 godina, postala prva zena predsjednik Irske.

2008 – Slovenacki parlament izabrao je lidera Lijevog centra Boruta Pahora za novog premijera te zemlje.

2009 – Ministri finansija grupe 20 vodecih svjetskih ekonomija dogovorili su na samitu u Skotskoj podrsku globalnom ekonomskom oporavku, slozivsi se da je rano da se ukinu drzavni paketi stimulativnih mjera.

ZUVDIJA HODZIC

Nakon sto je poslanik Demokratskog fronta Budimir Aleksic tokom jucerasnjeg skupstinskog zasjedanja pozvao predsjednika Opstine Berane Dragoslava Scekica da u toj opstini podigne spomenik Pavlu Durisicu, reagovali su iz Saveza udruzenja boraca NORA i antifasistva Crne Gore. Predsjednik SUBNOR-a Zuvdija Hodzic za TVCG kaze da je takva inicijativa suprotna kulturnom i civilizacijskom pravcu nase zemlje i porucuje da u antifasistickoj i slobodarskoj Crnoj Gori od te ideje nece biti nista.

Iako gradani Berana u anketi TVCG kazu da ne treba dirati duhove istorije, mi u Crnoj Gori, bez duhova kao da ne mozemo. Potvrduje to jucerasnji poziv Demokratskog fronta upucen predsjedniku Opstine Dragoslavu Scekicu da podigne spomenik Pavlu Durisicu.

“Ja ga pozivam, evo pozivam Dragoslava Scekica da preduzme tu akciju posto je to nadleznost lokalne samouprave, a Ministarstvo kulture nece reagovati”, kazao je juce poslanik DF-a Budimir Aleksic.

Iluzija je, kaze predsjednik SUBNORA Zuvdija Hodzic, da se uopste moze i razmisljati o podizanju spomenika jednom ratnom zlocincu.

“Ja se samo pitam kakvi su to tipovi koji to mogu da pokrenu, ako je cinjenica koju i sam Pavle priznaje u izvjestaju Drazi Mihailovicu, da je pobio toliko stotina Muslimana, djece i zena. To je vise stvar za patologiju za medicinu nego za ljude od kulture, od civilizacije”, kaze Hodzic.

Podsjetimo, poziv Budimira Aleksica uslijedio je nakon pitanja upucenog ministru kulture zasto jos nije uklonjen bespravno podignut spomenik, kako je kazao ratnom zlocincu, Jusufu Celicu u Vusanju kod Gusinja.

“Podsjecam, Ministarstvo kulture i Vlada Crne Gore nijesu nadlezni za uklanjanje bespravno podignutih objekata, vec organi lokalne samouprave nadlezni za poslove kulture i gradevinarstva, tako da Ministarstvo ne moze nista da preduzme”, kazao je Bogdanovic.

“Spomenik se taj moze ukloniti, to je jedno, a drugo je je li taj covjek bio ratni zlocinac. Taj covjek ne da nije bio ratni zlocinac nego je vrlo zasluzan bio za partizanski pokret”, kazao je Hodzic.

Predsjednik Opstine Berane Dragoslav Scekic nije htio pred kameru, jer, kako kaze, nije dobio novu inicijativu za podizanje spomenika Durisicu.

A da od te price nece biti nista misli predsjednik SUBNORA Zuvdija Hodzic.

“Crna Gora je antifasisticka, Crna Gora je slobodarska, Crna Gora kuca partizanskim srcem”, kazao je on.

Anka Radovic, TVCG

HIT PREDSTAVA

Hit predstava “Slasti slave”, sa Vecernje scene Gradskog pozorista, bice igrana veceras, u 20 sati, u sali Dodest KIC-a “Budo Tomovic”. Prema tekstu “Glorious” britanskog pisca Pitera Kiltera, predstavu je adaptirao i rezirao Stefan Sablic.

“Kilter je ovaj komad napisao po istinitoj prici o Florens Foster Dzenkins, koja je cetrdesetih godina proslog vijeka u Njujorku bila omiljena muzicka atrakcija. Proslavila se operskom karijerom, iako nije umjela da pjeva. Duhovit i dirljiv komad govori o strasti prema slavi ove zene, a osvjetljava i ljupku korupciju, tu carobnu rijec – mito, koja je Gospodi Dzenkins otvarala sva vrata”, podsjecaju iz Gradskog pozorista.

Prica o Florens Dzenkins je i topla ljudska drama, jer su njena ogromna ljubav prema muzici i ekscentricni entuzijazam bili toliko zarazni da su nadvladali nedostatak talenta.

Igraju: Dubravka Drakic, Mladen Nelevic, Vesna Vujosevic-Labovic, Katarina Krek, Ivana Mrvaljevic i Smiljana Martinovic.

Izbor muzike potpisuje Stefan Sablic, kostimografiju Aleksandar Nospal, a scenografiju Smiljka Separovic.

U KOTORU

Promocija knjige Zeljka Rutovica “Postmediji” – kriza smisla ili masmedijski totalitarizam, odrzana je u kotorskom Centru za kulturu. Ocijenjeno je da danas ne vazi nijedno tradicionalno nacelo medija, te da etika, estetika, objektivnost, profesionalizam i istina dobijaju nove “trans formulacije”.

POKLON NARODNOG MUZEJA

Narodni muzej Crne Gore poklonio je Osnovnoj skoli “Pavle Rovinski” iz Podgorice reprodukcije slika velikana crnogorske likovne umjetnosti i monografije i ostale publikacije u izdanju NMCG.

Kako je saopsteno iz Narodnog muzeja, reprodukcije izabranih djela koja cine vrijedan dio zbirki Umjetnickog muzeja na Cetinju, crnogorskoj javnosti predstavljene su na izlozbama u okviru XIV Medunarodnog podgorickog sajma knjiga i obrazovanja i Festivala kulturne bastine “Lab fest”, koji se ljetos odrzao na Karucu na Skadarskom jezeru.

“Zadovoljstvo mi je sto smo u prilici da jos jednoj crnogorskoj skoli doniramo replike djela velikana crnogorske likovne umjetnosti koji su svojim stvaralastvom obiljezili, ne samo crnogorsku, vec i regionalnu i evropsku kulturu, i vrijedna izdanja Narodnog muzeja – monografije, kataloge itd. Zelja nam je da ovi radovi budu predstavljeni van galerijskih prostora s ciljem edukacije najsire publike kako bi se skrenula paznja na crnogorsku likovnu umjetnost i znacaj djela koja se nalaze u nasim fondovima”, kazala je direktorica NMCG, Anastazija Miranovic i istakla da je vazan segment djelovanja te institucije edukacija mladih kojoj se tokom posljednjih godina u Narodnom muzeju poklanja velika paznja.

Ona je dodala da ce Muzej i naredne godine nastaviti da sprovodi programe edukacije srednjoskolaca na temu likovne kritike, uceci mlade da kriticki promisljaju umjetnost, u saradnji sa skolama iz raznih krajeva Crne Gore i Ministarstvom prosvjete.

Direktorica Osnovne skole “Pavle Rovinski”, Dijana Lakovic, zahvalivsi se na donaciji, kazala je da je skola veoma posvecena nastavi likovne kulture kao i da im je interes da mladim generacijama sto bolje predstave, priblize i promovisu crnogorsku umjetnost.

“Velika nam je cast i zadovoljstvo sto smo ostvarili saradnju sa Narodnim muzejem, a posebnu zahvalnost dugujemo gospodi Anastaziji Miranovic koja je imala sluha za nasu skolu i prepoznala kvalitet darivanja vrhunskih radova skoli. Mislim da cemo sa ovom donacijom reprodukcija i monografija koje smo dobili uciniti da nasi daci jos vise zavole umjetnost”, kazala je Lakovic i naglasila da je saradnja ostvarena preko nastavnice likovne kulture i umjetnice Sonje Duranovic.

Za ovu priliku su odabrani radovi jednog broja crnogorskih stvaralaca koji su zivjeli i stvarali u periodu s kraja XIX i tokom XX vijeka. Od najstarijih Mila Vrbice i Ilije Sobajica, preko prvih pocetaka modernizma u Crnoj Gori uspostavljenog u djelima Pera Poceka, sve do autora cije je stvaralastvo obiljezilo XX vijek a prisutno je i uticajno sve do danas: Rista Stijovica, Mila Milunovica, Milosa Vuskovica, Mihaila Vukotica, Petra Lubarde, Aleksandra Prijica, Draga Durovica, Gojka Berkuljana, Branka Filipovica Fila, Vojislava Voja Stanica, Cvetka Lainovica, Urosa Toskovica, Miodraga Dada Durica, Marka Brezanina…

Narodni muzej je ranije iste reprodukcije donirao i podgorickoj osnovnoj skoli ,,Marko Miljanov” povodom pola vijeka postojanja te obrazovne ustanove.

Izbor i priprema: C. Durdic

Na danasnji dan 1771. roden je njemacki izdavac i stampar Alojz Zenefelder, koji je 1796. pronasao hemijski postupak stampanja, autografiju i litografiju, a 1826. litografiju u vise boja. Napisao je “Udzbenik litografije”.

1787 – Roden je Vuk Stefanovic Karadzic, reformator srpskog jezika i pravopisa. Izdao je vise zbirki narodnih pjesama i pripovjedaka, prvu srpsku gramatiku (“Pismenica”) i rjecnik (1818). Uredivao je almanah “Danica” i nastojao da Evropu upozna sa srpskim narodnim blagom. Borio se protiv samovlasca kneza Milosa Obrenovica i jakog fronta protivnika reforme jezika. Umro je u Becu 1864, a njegovi posmrtni ostaci su 1897. prenijeti iz Beca u Beograd i sahranjeni uz Dositeja Obradovica ispred Saborne crkve u Beogradu.

1814 – Roden je belgijski klarinetista i proizvodac duvackih instrumenata Adolf Saks, koji je 1840. izumio muzicki instrument nazvan po njemu saksofon. Iz Belgije je emigrirao u Francusku 1836, a 1842. otvorio u Parizu radionicu duvackih instrumenata, i time stekao popularnost kao njihov graditelj. Svjetsku slavu donio mu je saksofon koji se najcesce koristi u dzez orkestrima.

1830 – Ubrzo po preuzimanju vladarske krune, Petar II Petrovic Njegos uputio je pismo srpskom knezu Milosu Obrenovicu. Pismo je bilo izraz Njegoseve namjere da poboljsa odnose izmedu crnogorskog vladikata i knezevine Srbije koja je tada bila u vazalnom odnosu s Turskom.

1860 – Za predsjednika SAD izabran je Abraham Linkoln, koji je u januaru 1863. proglasio oslobadanje americkih robova. Tokom njegovog mandata voden je Americki gradanski rat (1861-65) u kojem je Unija sjevernih drzava pobijedila robovlasnicki Jug. Sest dana po zavrsetku rata Linkoln je ubijen u pozorisnoj lozi u atentatu koji je izvrsio glumac Dzon But.

1861 – Roden je kanadski trener Dzejms Nejsmit, koji je 1891. izmislio kosarku, kao dopunski sport za igrace americkog nogometa. U Evropu je stigla preko americkih vojnika, a u nase krajeve kosarku je donio izaslanik Crvenog krsta, Amerikanac Vilijem Viland 1923. prikazavsi je na kursu za ucitelje u Beogradu.

1880 – Francuski mikrobiolog Sarl Laveran, dobitnik Nobelove nagrade za medicinu 1907, otkrio je uzrocnika malarije, ali nije mogao da objasni na koji nacin dospijeva u organizam. Engleski ljekar Ronald Ros, 15 godina kasnije, utvrdio je da malariju prenose komarci.

1893 – U Petrogradu je od kolere, koju je dobio od zarazene vode, umro slavni ruski kompozitor Petar Iljic Cajkovski, kojeg mnogi smatraju klasikom ruske muzike. Prvobitno je bio cinovnik u Ministarstvu finansija, a po napustanju drzavne sluzbe upisao je studije na novoosnovanom Petrogradskom konzervatoriju, gdje je ucio kompoziciju kod Antona Rubinstajna. Nakon uspjesnih studija, postao je predavac na Moskovskom konzervatoriju, gdje je ostao jedanaest godina. Nakon napustanja Moskve, boravio je u Svajcarskoj i Italiji. Njegovo djelo, inspirisano narodnom muzikom, bajkama i ruskom istorijom, obuhvata sve muzicke vrste, a najpoznatije su sest simfonija, tri klavirska koncerta, opere “Evgenije Onjegin” i “Pikova dama”, balet “Labudovo jezero” i uvertira “Romeo i Julija”.

1912 – Crnogorska vrhovna komanda naredila je Janku Vukoticu da ostavi posade u oslobodenim mjestima Metohije i krene iz Dakovice dolinom Drima ka Skadru. Posto je trebalo da se i srpske trupe trece armije povlace dolinom Drima, odbijen je Vukoticev prijedlog da idu zajedno, zbog cega je mars crnogorske vojske isao rizicnim pravcem preko planina Bogicevice i Prokletija. Savladivanje snijeznih nanosa, visine preko cetiri metra, kroz bespuce Prokletija spada u red najtezih operacija koje je ikada jedna vojska preduzela. Istocni odred izgubio je u tom marsu 152 vojnika.

2002 – Crnogorski PEN-centar, Matica crnogorska, Crnogorsko drustvo nezavisnih knjizevnika i Montenegro Mobil Art usvojili su Deklaraciju o javnoj upotrebi crnogorskog jezika. U Deklaraciji je, izmedu ostalog, precizirano da je potrebno obezbijediti ustavnu garanciju njegovog imena i obavezu zvanicne upotrebe kako ne bi doslo do njegove definitivne asimilacije.

2003 – Umrla je Vera Zogovic, ugledni prevodilac, clan Udruzenja knjizevnih prevodilaca Srbije, supruga poznatog crnogorskog pjesnika Radovana Zogovica. Vera Zogovic je prevela oko 20 knjiga klasicne i savremene ruske proze, medu kojima djela Cehova, Gorkog, Pasternaka, Nabokova. U njene poznate prevode ubraja se i prepiska izmedu Rilkea, Cvetajeve i Pasternaka.

2006 – Crnogorsko Ministarstvo inostranih poslova zatrazilo je od zemalja u regionu i od Sjedinjenih Americkih Drzava i Rusije podrsku za prijem u Partnerstvo za mir na Samitu NATO-a u Rigi krajem novembra. Americki ministar odbrane Donald Ramsfeld izjavio je tim povodom da Sjedinjene Americke Drzave u potpunosti podrzavaju zahtjev Crne Gore za pridruzivanje programu Partnerstvo za mir, kao i cilj da postane clanica NATO-a i drugih medunarodnih institucija.

2009 – Ministri inostranih poslova Crne Gore i Albanije Milan Rocen i Ilir Meta potpisali su u Podgorici sporazume o demarkaciji granice, bezviznom rezimu i readmisiji. Sporazum o obnavljanju, popravci i odrzavanju piramida i drugih granicnih oznaka duz crnogorsko-albanske granice, prvi je sporazum te vrste koji je Crna Gora potpisala nakon obnove nezavisnosti s nekom susjednom zemljom.

2009 – U Domu starih u Risnu umro je, u 92. godini, prvi direktor Lovcen filma Simo Colovic, producent, scenarist i reditelj. Jedan od pionira savremene crnogorske kinematografije, roden je 1918. u Mihanicima kraj Dubrovnika, a u Herceg Novi je doselio 1930. i tu zavrsio gimnaziju, a potom u Sarajevu uciteljsku skolu. Kratko je radio kao ucitelj, da bi 1949. s cuvenim snimateljem Stevom Lepeticem poceo da radi prve dokumentarne filmove u Crnoj Gori, od kojih je najpoznatiji ,,Kongres fiskulturnika” iz 1950. Za svoju monografiju ,,Herceg Novi u crnogorskoj kinematografiji” dobio je ,,Zlatnu mimozu” na 19. Hercegnovskom filmskom festivalu.

2012 – Za predsjednika crnogorskog parlamenta cetvrti put izabran je lider Socijaldemokratske partije Ranko Krivokapic a za potpredsjednike Zeljko Sturanovic (DPS), Suljo Mustafic iz Bosnjacke stranke, kao i funkcioner Demokratskog fronta Branko Radulovic, cime je opozicija u posljednjih deset godina prvi put dobila funkcionera parlamenta.

Na danasnji dan dogodilo se i sljedece:

1913 – Ukazom Kraljevine Crne Gore u Beranama je osnovana gimnazija koju je u prve tri godine pohadalo 719 daka. Gimnazija je radila do kapitulacije Crne Gore 1916.

1917 – Poslije pet mjeseci borbi, u Prvom svjetskom ratu pobjedom zapadnih saveznika nad Nijemcima okoncana je treca bitka kod belgijskog grada Ipr. Linija fronta pomjerena je za nepunih deset kilometara, a poginulo je najmanje 240.000 vojnika.

1975 – Na inicijativu kralja Hasana poceo je “Zeleni mars” u kojem je 350.000 Marokanaca sa zastavicama i Kuranom u rukama preslo u Zapadnu Saharu, trazeci dekolonizaciju te oblasti. Narednih dana u Madridu je potpisan sporazum kojim je Spanija predala Zapadnu Saharu Maroku i Mauritaniji.

1996 – Bivsa jugoslovenska republika Hrvatska postala je 40. clan Sajveta Evrope.

2009 – Predstavnici Crne Gore i Evropske komisije Gordana Durovic i Nikola Bertolini potpisali su u Podgorici Finansijski sporazum o Nacionalnom programu za Crnu Goru u okviru Instrumenta pretpristupne podrske (IPA), kojim je obezbijedeno vise od 27,2 miliona eura kao podrska tranziciji i jacanju crnogorskih institucionalnih kapaciteta.

U BIJELOM POLJU

Izlozba fotografija “Crno-bijeli zenski ram” otvorena je sinoc u galeriji Centra za kulturu “Vojislav Bulatovic Strunjo” u Bijelom Polju, a izlozeno je 40 radova cetrnaest umjetnica iz Crne Gore.

Izlozba je nastala kroz istoimeni projekat koji realizuje NVO “Zenska akcija” iz Niksica, a podrzan je od Ministarstva kulture Crne Gore, kazala je Radiju Crne Gore, predsjednica NVO Zenska akcija iz Niksica, koja je nosilac projekta Slavica Strikovic.

Otvarajuci izlozbu potpredsjednik opstine Ernad Suljevic je kazao da lokalna uprava kroz aktivnosti Kancelarije za rodnu ravnopravnost podrzava akcije i projekte koje su usmjerene ka emancipaciji zena.

“Tako podrzavamo jacanje demokratske kulture koja se prozima kroz stvaranje uslova za ukljucivanje sto veceg broja zena u sve drustvene procese koje streme napretku cjelokupne zajednice”, kazao je Suljevic.

Prisutne je pozdravio i tehnicki direktor Centra za kulturu, Drazen Konatar.

Strikovic je kazao da je cilj projekta afirmacija zenskog fotografskog stvaralastvo u formi crno-bijele fotografije, kao posebnog nacina umjetnickog izraza.

“Znacajna dimenzija projekta je upravo sto zenska kulturna tradicija u Crnoj Gori nije imala dovoljno vrednovano mjesto, mnoga djela zena su ‘nestala’, bila nevidljiva ili bila zaboravljena, pa je vecina umjetnica bila upucena na umjetnost koju su kreirali muskarci”, kazala je Strikovic.

Ona je potom dodala da je namjera organizatora bila da u projektu fokus suzi na fotografiju kao nacin izrazavanja, sa ciljem da ohrabri zene da snimaju i objavljuju, i sto je najvaznije da znaju da svijetu fotografije nedostaje zenska perspektiva.

“Ta perspektiva jednako nedostaje i konzumentima fotografije, kao nacina umjetnickog izraza. Projekat sirom otvara vrata za fotografkinje, sto moze biti dobar primjer i za druge vidove umjetnickih i kulturno- produkcionih formi, te probuditi interesovanje za vecu vidljivost i promociju zenskog doprinosa kulturi, sa svim njegovim osobenostima, prije svih kod samih autorki fotografije, ali jednako vazno i kod donosioca odluka u oblasti kulture”, navela je Strikovic.

Saradnici u organizovanju izlozbe koja ce biti otvorena do 9. novembra su Opstina Bijelo Polje, Kancelarija za rodnu ravnopravnost pri Sekretarijatu za lokalnu samoupravu i Centar za kulturu.

Vukoman Kljajevic, Radio Crne Gore

USKORO KOD NAS

Da muzika nema granica i da nista nije nemoguce, dokazuje profesorica solfeda Kaca Scekic. Za sest slijepih ucenika muzicke skole Vasa Pavic svakoga dana prekucava note na Brajevo pismo. U tom poslu uskoro ce joj pomoci Crnogorski gitaristicki centar, pokretanjem sajta za poducavanje slijepih sviranju gitare i nabavkom stampaca za note na Brajevom pismu. To je – Muzika u sva srca.

Umjetnicka skola za muziku i balet “Vasa Pavic” ima sestoro slijepih i slabovidih ucenika. Jednom od njih solfedo predaje profesorica Kaca Scekic. Jedina od 120 profesora u skoli zna da note prekuca u Brajevo pismo. Iako joj predstavlja zadovoljstvo, ne krije da je to dugotrajan i ne bas jednostavan posao.

“Dok se snadem sa svojim tabelama kako koja nota izgleda, koji znak, dok prstima fino rasporedim koju tacku tako da jedan cas mi treba za jednu ovako A4 stranicu vjezbi”, kazala je profesorica solfeda u USMB”Vasa Pavic” Kaca Scekic.

Tesko dostupne note na Brajevom pismu, kao i nedovoljan broj pedagoga obucenih za rad sa slijepim i slabovidim osobama, cine da je njihova ukljucenost u muzicko skolovanje gotovo neznatna, smatraju u Crnogorskom gitaristickom centru. Ta nevladina organizacija bi to uskoro mogla promijeniti projektom “Muzika u sva srca” – pokretanjem sajta za poducavanje slijepih sviranju gitare i nabavkom stampaca za note na Brajevom pismu.

“Bez obzira na njihovu dob, mjesto stanovanja, neke druge zivotne prilike, imace mogucnost putem ovog sajta da uce da sviraju gitaru, samostalno kao samouki, uz pomoc pomagaca ili nastavnika, u formalnom ili neformalnom skolstvu”, kazao je direktor “Crnogorskog gitaristickog centra” Rados Malidzan.

Stampac za note na Brajevom pismu nastavu u muzickim skolama ucinice jednostavnijom i profesorima i ucenicima.

“Stampac kao i sajt znatno ce nam olaksati jer imace i tu mogucnost konvertovanja tako da su manje sanse i da ja prilikom kucanja nesto pogrijesim sto se naravno desi, a opet kad je tako kompjuterski manje su sanse da se javi greska tako da svakako je olaksica”, dodala je Scekic.

Sajt na engleskom jeziku pokrenuli su americko udruzenje gitarista “Austin Classical Guitar” i teksaska skola za slijepe i vec se koristi u dvadeset zemalja svijeta. Sajt na nasem jeziku kao i stampac koji ce biti poklonjen Umjetnickoj skoli za muziku i balet “Vasa Pavic” trebalo bi da budu dostupni pocetkom naredne godine.

Petra Bozovic, TVCG

CGO SAOPSTIO

Centar za gradansko obrazovanje (CGO) organizuje 10. jubilarno izdanje Crnogorskog festivala filma o ljudskim pravima Ubrzaj u Podgorici, Beranama i Kotoru, uz podrsku RTCG, ali i drugih medija.

“Centralni program jubilarnog izdanja Festivala UBRZAJ bice odrzan u periodu od 10. do 14. decembra u Crnogorskom narodnom pozoristu (CNP) u Podgorici, a prateca izdanja u Kulturnom centru u Beranama 11. i 12. decembra, kao i u Kino Boka u Kotoru 13. i 14. decembra 2019”, saopstila je PR CGO-a Ana Puljiz.

Kakoje kazala, prepoznajuci javni znacaj Festivala Ubrzaj i njegujuci princip drustvene odgovornosti, podrsku realizaciji Festivala i ove godine pruzaju na osnovu potpisanog memoranduma Radio-televizija Crne Gore, s Portalom RTCG i nezavisni dnevnik i portal Vijesti ali i televizija Vijesti.

“Novi medijski partneri su Radio Berane i Radio Kotor, kao i portal CdM. Crnogorski festival filma o ljudskim pravima UBRZAJ ima za cilj da posredstvom filma doprinese podizanju svijesti gradana i gradanki o vaznosti ljudskih prava i njihove zastite i unaprijedenja, kao i vrijednosnog okvira koji podstice harmonicne odnose medu razlicitima po bilo kojem osnovu. Jubilarni X Crnogorski festival filma o ljudskim pravima UBRZAJ tradicionalno donosi iskljucivo premijerna izdanja najnovijih filmova koji provokativno, snazno i emotivno prenose univerzalne price o znacaju borbe za ljudska prava i ljudsko dostojanstvo kroz medij filma”, porucila je Puljiz.

Ovogodisnji Festival UBRZAJ, u skladu sa jubilejom, odrzava se uz moto “Decenija vrijednih pric”a.

BOGDANOVIC PORUCIO

Kada je rijec o spomen obiljezjima, Ministarstvo kulture, prema rijecima ministra Aleksandra Bogdanovica, postupa po zakonu, a zakon kaze da nije dozvoljeno podizanje spomenika za dogadaj koji oznacava gubitak slobode ili nezavisnosti Crne Gore, kao ni licu koje je u istoriji Crne Gore ili u istoriji covjecanstva imalo negativnu ulogu.

To je bio Bogdanovicev odgovor na pitanje u Skupstini Crne Gore povodom poslanickog pitanja koje se odnosilo na spomen obiljezje u Vusanju.

“Ministarstvo kulture je, imajuci u vidu odredbe propisa koji ureduju podizanje spomen-obiljezja, i do sada postupalo u skladu sa zakonom, cijeneci da su spomen-obiljezja bitan aspekt identiteta savremenog crnogorskog drustva, izraz drustvene memorije o slobodi, otporu protiv okupatora, anifasizmu, ali i postovanju razlicitosti”, kazao je Bogdanovic.

On je istakao da je propis jasan.

“I definise da nije dozvoljeno podizanje spomen-obiljezja za dogadaj koji oznacava gubitak slobode ili nezavisnosti Crne Gore, simbolizuje, odnosno oznacava saradnju sa okupatorom, njegovim saveznikom ili pomagacem i predstavlja sukob naroda iskljucivo na vjerskoj ili nacionalnoj osnovi, kao i licu koje je bilo saradnik okupatora, njegovog saveznika ili pomagaca, zastupalo fasisticke, sovinisticke ili nacisticke ideje ili ideologije, bilo osudeno za krivicno djelo protiv covjecnosti ili drugih dobara zasticenih medunarodnim pravom ili je proglaseno ratnim zlocincem, odnosno licu koje je u istoriji Crne Gore ili u istoriji covjecanstva imalo negativnu ulogu”, zakljucio je on.

Poslanike je zanimalo i u kojoj je mjeri Ministarstvo kulture do sada finansiralo projekte koji se ticu spomen obiljezja ucesnicima NOB-a.

“Kroz Program zastite i ocuvanja kulturnih dobara od 2012. godine je ulozeno preko osam miliona eura za ocuvanje kulturne bastine, od cega vise od 500 hiljada eura za ukupno 55 projekata koji se odnose na spomen-obiljezja sa statusom kulturno dobro. Samo ove godine za 6 projekata je opredijeljeno gotovo 50 hiljada eura” – naglasio je on.

Tokom danasnje sjednice Skupstine Crne Gore ministar culture odgovarao je na pitanja su se odnosila na brojne aktivnosti ministarstva, odnosno razlicite oblasti – od medija, preko kreativnih industrija, sve do zastite kulturne bastine.

Poslanike u zakonodavnom domu interesovali su dosadasnji rezultati realizacije programa ,,Kreativna Crna Gora”.

“Naglasicu kako je program “Kreativna Crna Gora” tek u povoju – njegovu realizaciju poceli smo ove godine i u toku je drugi konkurs. No, uprkos tome, vec imamo opipljive i ohrabrujuce rezultate – pa, vjerujem da necu pretjerati ako kazem, i gotove proizvode koji su dostupni na trzistu”, naveo je Bogdanovic.

On je istakao da su iz “Kreativne Crne Gore” iznikli projekti poput prve crnogorske pametne klupe – koja je danas dostupna u vise gradova, VR Montenegro – zahvaljujuci kojem su u Crnoj Gori proteklih mjeseci snimali neki od najznacajnijih globalnih brendova, ali i brojnih drugih proizvoda koji su dostupni na domacem, a dio njih vec i na regionalnom trzistu.

“Upravo to i bio je nas kljucni cilj u oblasti kreativnih industrija – napraviti sponu izmedu stvaralastva i biznis sektora” – kazao je ministar Bogdanovic, podsjecajuci kako je do kraja drugog konkursa za program ,,Kreativna Crna Gora” ostalo jos dvadesetak dana.

Tokom sjednice, upuceno je i pitanje u vezi sa gradnjom objekta u barskom naselju Zaljevo, na parceli na kojoj se, kako je naglaseno, nalaze ostaci ranohriscanske crkve.

“Ministarstvo kulture postupalo je u skladu sa zakonom i nadleznostima. Imamo odgovoran odnos prema kulturnoj bastini, i to ne samo kada je u pitanju predmetna lokacija. Kada je rijec o lokaciji u Zaljevu, na snazi je prethodna zastita, odnosno privremena zabrana izvodenja aktivnosti do zavrsetka arheoloskih istrazivanja, na osnovu cijih rezultata ce biti planirana dalja postupanja nadleznih organa”, odgovorio je Bogdanovic.

Poboljsanje statusa zaposlenih u sektoru kulture takode je bilo jedan od predmeta interesovanja poslanika.

“Ovom prilikom zelim da podsjetim na cinjenicu da je u ime Vlade Crne Gore 2017. godine ministar kulture potpisao sa Sindikatom zaposlenih u kulturi Sporazum o utvrdivanju iznosa za rjesavanje stambenih potreba zaposlenih u kulturi, a sve u cilju poboljsanja socijalno-ekonomskog statusa zaposlenih u nacionalnim ustanovama kulture, na nacin sto ce se u periodu 2017-2020. godine obezbijediti novcana sredstva u iznosu od 700.000 eura za izgradnju stambenih jedinica”, kazao je Bogdanovic.

On je napomenuo da je Prijestonica Cetinje 2017. godine obezbijedila parcelu za izgradnju stambene zgrade i oslobodila Sindikat placanja naknade za komunalno opremanje dodijeljene parcele.

“Takode, u avgustu 2019. godine, Vlada Crne Gore je, na predlog Ministarstva kulture, usvojila Informaciju o zakljucivanju kolektivnog ugovora Javne ustanove Crnogorsko narodno pozoriste, te ovlastila ministra kulture da u ime Vlade potpise Kolektivni ugovor Javne ustanove Crnogorsko narodno pozoriste”, istakao je on.