Izbor i priprema: C. Durdic

Na danasnji dan 1608. roden je engleski pisac Dzon Milton, koji se smatra najvecim engleskim pjesnikom uz Sekspira. Pristalica Olivera Kromvela i gradanske revolucije, postao je 1649. sekretar za latinski u Kromvelovoj vladi i poceo da pise politicke, religiozne i filozofske pamflete. Svoja najbolja djela napisao je u vrijeme restauracije slijep, siromasan i razocaran u politiku i drustvo. Poznata djela: “Izgubljeni raj”, “Ponovo zadobijeni raj”, “Samson borac”.

1904 – U Briselu i na Cetinju potpisana je trgovinska nagodba izmedu Crne Gore i Belgije. Clan 1. te nagodbe garantovao je da podanici i roba obje drzave uzajamno uzivaju prava najvise povlascene zemlje u pogledu trgovine, pomorstva i carina.

1910 – Umro je srpski pisac Laza Kostic, koji je u poeziju unio nove i smjele oblike i obogatio srpski knjizevni jezik novim izrazima. Bio je zacetnik srpske avangardne lirike, a nekoliko njegovih pjesama spada u najbolja ostvarenja srpskog romantizma. Izvjestavao je za njemacke novine sa crnogorsko-turskog fronta 1877/78. i 1885, kada je izvjesno vrijeme bio i urednik “Glasa Crnogorca”. Na Cetinju je napisao i dramu “Gordana”. Poznata djela: pjesma “Santa Maria della Salute” i drame “Maksim Crnojevic” i “Pera Segedinac”.

1985 – Generalna skupstina UN jednoglasno je prihvatila rezoluciju kojom se svi akti terorizma osuduju kao kriminal.

1990 – U Crnoj Gori su, poslije vise decenija jednopartijskog sistema, organizovani prvi visestranacki izbori. Izbori su bili raspisani za predsjednika Crne Gore, crnogorski parlament i opstinske skupstine. Na izborima su ucestvovali Savez komunista Crne Gore, Savez reformskih snaga Jugoslavije za Crnu Goru i Narodna stranka.

1990 – Na prvim visestranackim izborima u Srbiji nakon 45 godina vladavine komunista, pobijedila je Socijalisticka partija Srbije (bivsi komunisti), a za predsjednika Srbije izabran je lider te partije Slobodan Milosevic.

1994 – Partija “Sin fejn”, politicko krilo Irske republikanske armije, prvi put je poslije vise od 70 godina otpocela mirovne razgovore s britanskom vladom.

2007 – U bolnici “Danilo I” na Cetinju otvoreno je Odjeljenje za humanu reprodukciju, jedino odjeljenje za vantjelesnu oplodnju u javnom zdravstvu u Crnoj Gori. Autorka tog projekta je dr Tatjana Motrenko Simic, istovremeno i nacelnica odjeljenja, dok je veliku pomoc, posebno u edukaciji kadra, pruzio prof. dr Luka Denaroli iz Bolonje, jedan od najpoznatijih evropskih strucnjaka u oblasti humane reprodukcije i embriologije.

2008 – Na Kosovu je pocelo rasporedivanje pripadnika policijske i pravosudne misije EU, takozvanog Euleksa, koji je od UNMIK-a preuzeo odgovornost u oblasti policije, pravosuda i carina.

2009 – Crnogorski premijer Milo Dukanovic predao je evropskom komesaru za prosirenje Oliju Renu odgovore Vlade na pitanja iz Upitnika Evropske komisije, sastavljene u dvanaest knjiga na 4.433 strane.

2009 – Na prijemu, koji je hrvatski predsjednik Stjepan Mesic prije odlaska s te funkcije uprilicio za crnogorskog predsjednika Filipa Vujanovica, konstatovano je da Crna Gora i Hrvatska nemaju otvorenih pitanja i predstavljaju primjer dobre saradnje u regionu. Mesic je istakao da izmedu Crne Gore i Hrvatske nema otvorenih pitanja ili problema koji bi predstavljali prepreku daljem razvoju medudrzavnih odnosa.

2010 – U 86. godini umro je legendarni dzez saksofonista Dzejms Mudi, koji je snimio vise od pedeset solo albuma i svirao s poznatim dzez muzicarima Dizijem Gilespijem, Kvinsijem Dzonsom i Lajonelom Hamptonom.

2011 – Lideri zemalja Evropske unije odlucili su na samitu u Briselu da pregovori s Crnom Gorom o njenom clanstvu u Uniji zapocnu u junu 2012. Evropska komisija dobila je zadatak da odmah pocne s pripremnim poslovima neophodnim za pregovore, a Crna Gora da nastavi da ostvaruje rezultate u borbi protiv korupcije i organizovanog kriminala. Odredena su i kljucna pregovaracka poglavlja 23 i 24 o pravosudu i unutrasnjim poslovima. Uz cestitke gradanima zbog odluke Savjeta Evrope, premijer Igor Luksic i predsjednik parlamenta Ranko Krivokapic slozili su se u ocjeni da je Crna Gora za pet godina prosla put koji ni jedna zemlja nije tako brzo prosla. Komentarisuci to sto pregovore treba poceti najtezim pitanjima – korupcijom i organizovanim kriminalom, Krivokapic je kazao da je u poratnim drustvima to najveci izazov, te da ce nas to pitanje, kako je rekao, cekati i kad budemo u Evropskoj uniji. Briselsku odluku da pregovori s Crnom Gorom pocnu u junu 2012, predsjednik Nacionalnog savjeta za evropske integracije, lider PZP-a Nebojsa Medojevic ocijenio je kao priliku da crnogorsko drustvo pokaze na djelu da je spremno i sposobno za transformaciju u skladu sa standardima Evropske unije, a izvjestilac Evropskog parlamenta za Srbiju Jelko Kacin da Crna Gora time postaje predvodnik za sve susjedne zemlje koje su u ranim fazama evropskih integracija, te da su pregovori Crne Gore i Evropske unije jos jedna, kako je rekao, pobjeda Zapadnog Balkana.

2011 – Hrvatski predsjednik Ivo Josipovic i premijerka Jadranka Kosor potpisali su na briselskom samitu lidera EU ugovor o pristupanju Hrvatske Evropskoj uniji. Ugovorom je bilo predvideno da hrvatska drzava od cetiri miliona i trista hiljada stanovnika u junu 2013. postane 28. clanica Evropske unije. Pregovore je pocela 2005. i otada do potpisivanja ugovora suocavala se s problemima korupcije i sporog napretka u rjesavanju ratnog nasljeda iz 90-ih, da bi u posljednje tri godine sprovela korjenite demokratske i ekonomske reforme kojima je uvjerila Evropsku uniju da je spremna da bude dio saveza evropskih zemalja. Predsjednik Evropskog savjeta Herman van Rompij kazao je na ceremoniji potpisivanja ugovora s Hrvatskom da je ,,Hrvatska pionir, i na ocigledan nacin demonstrira da buducnost Zapadnog Balkana kao cjeline lezi u Evropskoj uniji, te da Unija ostaje posvecena toj perspektivi”. Na istom samitu Srbija nije dobila status kandidata za clanstvo zbog, kako je obrazlozeno, slabog napretka u odnosima s Kosovom. Potpredsjednik srpske Vlade Bozidar Delic, zaduzen za evropske integracije, podnio je zbog toga pismenu ostavku.

2012 – Pobjedom nad ,,Primorcem” iz Kotora 7:6, vaterpolo klub ,,Jadran” iz Herceg Novog osvojio je pobjednicki pehar i cetvrti put osvojio Kup Crne Gore.

Na danasnji dan dogodilo se i sljedece:

1613 – Mletacki Senat donio je dekret o davanju carinskih povlastica Perastanima, ne samo na Primorju vec i u svim mletackim gradovima.

1886 – Roden je americki pronalazac Klarens Birdsej, poznat po pronalasku dubokog zamrzavanja kao nacina za odrzavanje namirnica. Pretpostavlja se da je za svoj pronalazak koristio iskustvo domorodaca s Aljaske.

1917 – Turske trupe predale su Britancima u Prvom svjetskom ratu Jerusalim, koji je pod truskom dominacijom bio od 1517.

1992 – Postujuci sankcije UN protiv SR Jugoslavije Svjetska fudbalska federacija zabranila je jugoslovenskoj reprezentaciji da ucestvuje u kvalifikacijama za svjetsko prvenstvo u Sjedinjenim Americkim Drzavama 1994.

2012– Snijezna oluja usmrtila je najmanje sest osoba i izazvala haos u saobracaju sirom Balkana.

VELIKA PTICA

Americki lutkar Kerol Spini, poznat po ulogama u televizijskoj seriji za djecu Ulica Sezam, umro je u 86. godini.

Spini je umro danas u svom domu u saveznoj drzavi Konektikat, saopstila je grupa Sezam Vorksop, prenosi BBC.

Izvjesno vrijeme je imao distoniju, neurolosko oboljenje koje karakterisu nevoljne misicne kontrakcije.

U Ulici Sezam tumacio je likove Big Berda (Big Bird) i Oskara Grauca (Oscar the Grouch), od pocetka emitovanja serije 1969.

Penzionisao se prosle godine.

U KC KOTOR

Predstava “Zena koja je skuvala svog muza” bice odigrana u Kotoru, na Velikoj sceni Kulturnog centra “Nikola Durkovic” u utorak 10. decembra u 19 sati.

U ovoj komediji glume Dordije Tatic, Marija Duric i Andelija Rondovic.

“Zena koja je skuvala svog muza” u izvrsnoj produkciji Korifej teatra je predstava radena po tekstu britanske knjizevnice Debi Izit, u prevodu Dorda Krivokapica, a reziju potpisuje troclani glumacki kolektiv: Marija Duric, Andelija Rondovic i Dordije Tatic.

Predstava je prica o tretiranju zene kao potrosnog materijala i njenoj tradicionalno shvacenoj ulozi servilne domacice.
Prodaja ulaznica po cijeni od tri eura bice na blagajni Kulturnog centra na dan igranja predstave – 10. decembra od 10 do 12 sati i od 17 do 19 sati. Za Dake, studente i penzionere ulaznica je 1,50 eura.

CIMES U KOLASINU

Tribina sa temom “Crnogorski identitet” odrazana je sinoc u kolasinskom Centru za kulturu, a o crnogorskom jeziku, kulturi i crkvi govorili su predsjednik Crnogorskog kulturnog kruga Sreten Zekovic, izvrsni direktor Crnogorskog kulturnog foruma Borislav Cimesa i advokat Nikola Belada.

Organizatori skupa su Centar za kulturu Kolasin, NVO Rovci i Crnogorski kulturni centar sa Cetinja.

“Obnovljena suverena Crna Gora je legalni i legitimni izraz i nastavljanje vjekovne sopstvene, posebne istorijske samo(re)produkcije crnogorskog drzavotvornog naroda, njene drzavnosti i slobodarske tradicije. To je nastavak stalno revolucionarne evolucije, novovjekovne tranzicione revolucije i specificne autohtone crnogorske sekularizacije”, istakao je Sreten Zekovic govoreci o novoj Crnoj Gori nastaloj 2006. godine.

Zekovic je komentarisuci Zakon o slobodi vjeroispovijesti kazao da se nas nacrt zakona usredsreduje na drzavno-crkveno pravo, evropske standarde i pravno utemeljenje Zakona o slobodi vjeroispovijesti.

“Nacrt zakona iz 2015. godine trebalo je da bude dan nakon proglasenja nezavisnosti Crne Gore 2006. godine, jer sve sto se radilo od tada do danas bilo je na stetu Crne Gore” smatra Borislav Cimesa.

Kako je kazao, to su norme koje donosi drzava i koje su dio javnog prava Evrope i Amerike, to je grana prava, a ne crkveno pravo.

“Nijednom svojom odredbom nikad drzava nije usla u unutrasnje organizaciono pitanje bilo koje crkve ni jednom svojom odredbom. Mi smo mogli dovesti koje god hocete eksperte Srpska crkva nikad ne bi prihvatila Zakon o vjerskim slobodama. Ona nije registrovana ni kod jednog drzavnog organa u Crnoj Gori. Srpska crkva ne postoji, jer nije evidentirana i Venecijanska komisija je to napomenula, nema pravnog subjektiviteta. Ako nemas pravnog subjektiviteta, ne mozes biti u pravnom prometu, ne mozes zakljucivati ugovore, ne mozes sticati imovinu. To su medunarodni standardi. Pitam se, odakle im pravo da pedeset godina, od rata na ovamo, oni zakljucuju ugovore i sticu imovinu i enormne pare okrecu”, kazao je Cimesa.

Belada je istakao, da je Crna Gora i njen oformljeni narod nastao etnogenezom starinaca (Ilira, Romana) i doseljenih Slovena, koji su stekli etnicku dominaciju nad starincima, slovenizirali ih, nastajuci tako novi narod, novi entitet koji je imao tada tri istorijska imena: Dukljani, Zecani i Crnogorci, a nasa drzava tri imena: Duklja, Zeta i Crna Gora.

“Njena sustina je da je njen narod drzavotvoran. On je odmah u pocecima svog formiranja i sa prijemom hriscanstva usao u krug civilizovanih i prosvecenih naroda ranog srednjeg vijeka kada je i formirao svoju drzavu”, kazao je Belada.

Vukoman Kljajevic, Radio Crne Gore

U KIC-U

Prva samostalna izlozba slika Lidije Markovic pod nazivom “Slike koje vracaju uspomene” bice otvorena u utorak, 10. decembra u 19 sati u KIC “BUdo Tomovic”.

Izlozbu ce u izlozbenom holu KIC-a otvoriti knjizevnik i slikar Todor Zivaljevic Velicki.

Postavku izlozbe publika ce moci pogledati do 16. decembra.

Izbor i priprema: C. Durdic

Na danasnji dan 1626. rodena je svedska kraljica Kristina Augusta. Kraljica u sestoj godini (1632), krunisana 12 godina kasnije, jedna od najobrazovanijih zena Evrope, bila je mecena nauke i knjizevnosti i na dvoru je okupljala ucene ljude, medu kojima i francuskog filozofa Dekarta. Prisiljena da abdicira 1654. presla je u katolicanstvo i zivjela po evropskim gradovima. Sahranjena je u crkvi Svetog Petra u Rimu.

1638 – Umro je dubrovacki barokni pjesnik Ivan (Dzivo) Gundulic, najznacajniji pjesnik juznoslovenskog podrucja u XVII vijeku. Roden je u vlastelinskoj porodici u Dubrovniku, u kome je bio clan Velikog vijeca, knez u Konavlju, clan apelacionog suda, opstinski zastupnik, senator sudija i clan Malog vijeca. Pisao je mitoloske drame i romanticne tragikomedije, a najvrednija njegova djela su lirski ep “Suze sina razmetnoga”, junacki ep “Osman” i pastirska igra “Dubravka”, koja zavrsava cuvenom himnom slobodi. U najpoznatijem djelu “Osman”, koje ima dvadeset pjevanja (nedostaje 14. i 15. pjevanje), opjevao je hocimsku bitku i Osmanovu smrt 1621, najavljujuci preko tog dogadaja propast Osmanskog carstva i oslobadanje Juznih Slovena.

1824 – Roden je srpski pisac Jakov Ignjatovic, tvorac i najznacajniji predstavnik realistickog romana u srpskoj knjizevnosti. Nakon studija prava u Pesti i Keckemetu postao je advokat i najveci dio zivota proveo u rodnom mjestu. Zivio je, medutim, i u Sremskim Karlovcima, Novom Sadu, Pesti, Dalju i Beogradu. Jedno vrijeme bio je emigrant u Parizu, a umro je u Novom Sadu. Njegov roman “Milan Narandzic” prvi je realisticki roman u srpskoj knjizevnosti, a potom su uslijedili i drugi u kojima je uspjesno slikao pretezno zavicajnu – sentandrejsku sredinu i drustvene promjene u njoj. Poznata djela: “Trpen-spasen”, “Cudan svet”, “Vasa Respekt”, “Veciti mladozenja”.

1832 – Roden je norveski pisac Bjernstjerne Martinius Bjernson, dobitnik Nobelove nagrade za knjizevnost 1903, vodeca licnost norveskog i nordijskog kulturnog zivota u 19. vijeku. Knjizevnu slavu stekao je pripovijetkama “Sineve Sulbaken”, “Arne”, “Srecan djecak”, “Otac”, kojima je otvorio novu epohu norveske proze.

1865 – Roden je finski kompozitor Jan Sibelijus, cije djelo je inspirisano finskim folklorom, posebno epom “Kalevala”. Autor je sedam simfonija, popularnog violinskog koncerta, cuvene simfonijske poeme >>Finlandija<>Tuznog valcera<>Smrt<<. Studirao je kompoziciju u Berlinu i Becu, nakon cega je tri godine predavao violinu, a potom se, ziveci povuceno na svom poljskom imanju nedaleko od Helsinkija, potpuno posvetio komponovanju. Pored Finske, muzika Jana Sibelijusa izuzetno je cijenjena u Engleskoj i Americi. Uz simfonijsku poemu "Finlandija", poznata je i njegova uvertira "Karelija", "Tuzni valcer" i violinski koncert.